📜

10. යක්ඛසංයුත්තං

1. ඉන්දකසුත්තං

235. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති ඉන්දකූටෙ පබ්බතෙ, ඉන්දකස්ස යක්ඛස්ස භවනෙ. අථ ඛො ඉන්දකො යක්ඛො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘රූපං න ජීවන්ති වදන්ති බුද්ධා, කථං න්වයං වින්දතිමං සරීරං;

කුතස්ස අට්ඨීයකපිණ්ඩමෙති, කථං න්වයං සජ්ජති ගබ්භරස්මි’’න්ති.

‘‘පඨමං කලලං හොති, කලලා හොති අබ්බුදං;

අබ්බුදා ජායතෙ පෙසි, පෙසි නිබ්බත්තතී ඝනො;

ඝනා පසාඛා ජායන්ති, කෙසා ලොමා නඛාපි ච.

‘‘යඤ්චස්ස භුඤ්ජතී මාතා, අන්නං පානඤ්ච භොජනං;

තෙන සො තත්ථ යාපෙති, මාතුකුච්ඡිගතො නරො’’ති.

2. සක්කනාමසුත්තං

236. එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති ගිජ්ඣකූටෙ පබ්බතෙ. අථ ඛො සක්කනාමකො යක්ඛො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –

‘‘සබ්බගන්ථප්පහීනස්ස , විප්පමුත්තස්ස තෙ සතො;

සමණස්ස න තං සාධු, යදඤ්ඤමනුසාසසී’’ති [යදඤ්ඤමනුසාසතීති (සී. ස්යා. කං. පී.)].

‘‘යෙන කෙනචි වණ්ණෙන, සංවාසො සක්ක ජායති;

න තං අරහති සප්පඤ්ඤො, මනසා අනුකම්පිතුං.

‘‘මනසා චෙ පසන්නෙන, යදඤ්ඤමනුසාසති;

න තෙන හොති සංයුත්තො, යානුකම්පා [සානුකම්පා (සී. පී.)] අනුද්දයා’’ති.

3. සූචිලොමසුත්තං

237. එකං සමයං භගවා ගයායං විහරති ටඞ්කිතමඤ්චෙ සූචිලොමස්ස යක්ඛස්ස භවනෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ඛරො ච යක්ඛො සූචිලොමො ච යක්ඛො භගවතො අවිදූරෙ අතික්කමන්ති. අථ ඛො ඛරො යක්ඛො සූචිලොමං යක්ඛං එතදවොච – ‘‘එසො සමණො’’ති! ‘‘නෙසො සමණො, සමණකො එසො’’. ‘‘යාව ජානාමි යදි වා සො සමණො යදි වා පන සො සමණකො’’ති.

අථ ඛො සූචිලොමො යක්ඛො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතො කායං උපනාමෙසි. අථ ඛො භගවා කායං අපනාමෙසි. අථ ඛො සූචිලොමො යක්ඛො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘භායසි මං සමණා’’ති? ‘‘න ඛ්වාහං තං, ආවුසො, භායාමි; අපි ච තෙ සම්ඵස්සො පාපකො’’ති. ‘‘පඤ්හං තං, සමණ පුච්ඡිස්සාමි. සචෙ මෙ න බ්යාකරිස්සසි, චිත්තං වා තෙ ඛිපිස්සාමි, හදයං වා තෙ ඵාලෙස්සාමි, පාදෙසු වා ගහෙත්වා පාරගඞ්ගාය [පාරං ගඞ්ගාය (ක.)] ඛිපිස්සාමී’’ති. ‘‘න ඛ්වාහං තං, ආවුසො, පස්සාමි සදෙවකෙ ලොකෙ සමාරකෙ සබ්රහ්මකෙ සස්සමණබ්රාහ්මණියා පජාය සදෙවමනුස්සාය, යො මෙ චිත්තං වා ඛිපෙය්ය හදයං වා ඵාලෙය්ය පාදෙසු වා ගහෙත්වා පාරගඞ්ගාය ඛිපෙය්ය; අපි ච ත්වං, ආවුසො, පුච්ඡ යදා කඞ්ඛසී’’ති. අථ ඛො සූචිලොමො යක්ඛො භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි – ( ) [(අථ ඛො සූචිලොමො යක්ඛො භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි.) (සී.)]

‘‘රාගො ච දොසො ච කුතොනිදානා,

අරතී රතී ලොමහංසො කුතොජා;

කුතො සමුට්ඨාය මනොවිතක්කා,

කුමාරකා ධඞ්කමිවොස්සජන්තී’’ති.

‘‘රාගො ච දොසො ච ඉතොනිදානා,

අරතී රතී ලොමහංසො ඉතොජා;

ඉතො සමුට්ඨාය මනොවිතක්කා,

කුමාරකා ධඞ්කමිවොස්සජන්ති.

‘‘ස්නෙහජා අත්තසම්භූතා, නිග්රොධස්සෙව ඛන්ධජා;

පුථූ විසත්තා කාමෙසු, මාලුවාව විතතා [විත්ථතා (ස්යා. කං.)] වනෙ.

‘‘යෙ නං පජානන්ති යතොනිදානං,

තෙ නං විනොදෙන්ති සුණොහි යක්ඛ;

තෙ දුත්තරං ඔඝමිමං තරන්ති,

අතිණ්ණපුබ්බං අපුනබ්භවායා’’ති.

4. මණිභද්දසුත්තං

238. එකං සමයං භගවා මගධෙසු විහරති මණිමාලිකෙ චෙතියෙ මණිභද්දස්ස යක්ඛස්ස භවනෙ. අථ ඛො මණිභද්දො යක්ඛො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතො සන්තිකෙ ඉමං ගාථං අභාසි –

‘‘සතීමතො සදා භද්දං, සතිමා සුඛමෙධති;

සතීමතො සුවෙ සෙය්යො, වෙරා ච පරිමුච්චතී’’ති.

‘‘සතීමතො සදා භද්දං, සතිමා සුඛමෙධති;

සතීමතො සුවෙ සෙය්යො, වෙරා න පරිමුච්චති.

‘‘යස්ස සබ්බමහොරත්තං [රත්තිං (ස්යා. කං. ක.)], අහිංසාය රතො මනො;

මෙත්තං සො සබ්බභූතෙසු, වෙරං තස්ස න කෙනචී’’ති.

5. සානුසුත්තං

239. එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරිස්සා උපාසිකාය සානු නාම පුත්තො යක්ඛෙන ගහිතො හොති. අථ ඛො සා උපාසිකා පරිදෙවමානා තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි –

‘‘චාතුද්දසිං පඤ්චදසිං, යා ච පක්ඛස්ස අට්ඨමී;

පාටිහාරියපක්ඛඤ්ච, අට්ඨඞ්ගසුසමාගතං.

‘‘උපොසථං උපවසන්ති, බ්රහ්මචරියං චරන්ති යෙ;

න තෙහි යක්ඛා කීළන්ති, ඉති මෙ අරහතං සුතං;

සා දානි අජ්ජ පස්සාමි, යක්ඛා කීළන්ති සානුනා’’ති.

‘‘චාතුද්දසිං පඤ්චදසිං, යා ච පක්ඛස්ස අට්ඨමී;

පාටිහාරියපක්ඛඤ්ච, අට්ඨඞ්ගසුසමාගතං;

උපොසථං උපවසන්ති, බ්රහ්මචරියං චරන්ති යෙ.

‘‘න තෙහි යක්ඛා කීළන්ති, සාහු තෙ අරහතං සුතං;

සානුං පබුද්ධං වජ්ජාසි, යක්ඛානං වචනං ඉදං;

මාකාසි පාපකං කම්මං, ආවි වා යදි වා රහො.

‘‘සචෙ ච [සචෙව (ස්යා. කං. පී. ක.), යඤ්චෙව (සී.)] පාපකං කම්මං, කරිස්සසි කරොසි වා;

න තෙ දුක්ඛා පමුත්යත්ථි, උප්පච්චාපි පලායතො’’ති.

‘‘මතං වා අම්ම රොදන්ති, යො වා ජීවං න දිස්සති;

ජීවන්තං අම්ම පස්සන්තී, කස්මා මං අම්ම රොදසී’’ති.

‘‘මතං වා පුත්ත රොදන්ති, යො වා ජීවං න දිස්සති;

යො ච කාමෙ චජිත්වාන, පුනරාගච්ඡතෙ ඉධ;

තං වාපි පුත්ත රොදන්ති, පුන ජීවං මතො හි සො.

‘‘කුක්කුළා උබ්භතො තාත, කුක්කුළං [කුක්කුළෙ (සී.)] පතිතුමිච්ඡසි;

නරකා උබ්භතො තාත, නරකං පතිතුමිච්ඡසි.

‘‘අභිධාවථ භද්දන්තෙ, කස්ස උජ්ඣාපයාමසෙ;

ආදිත්තා නීහතං [නිබ්භතං (ස්යා. කං. ක.), නිභතං (පී. ක.)] භණ්ඩං, පුන ඩය්හිතුමිච්ඡසී’’ති.

6. පියඞ්කරසුත්තං

240. එකං සමයං ආයස්මා අනුරුද්ධො සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා අනුරුද්ධො රත්තියා පච්චූසසමයං පච්චුට්ඨාය ධම්මපදානි භාසති. අථ ඛො පියඞ්කරමාතා යක්ඛිනී පුත්තකං එවං තොසෙසි –

‘‘මා සද්දං කරි පියඞ්කර, භික්ඛු ධම්මපදානි භාසති;

අපි [අපි (සී.)] ච ධම්මපදං විජානිය, පටිපජ්ජෙම හිතාය නො සියා.

‘‘පාණෙසු ච සංයමාමසෙ, සම්පජානමුසා න භණාමසෙ;

සික්ඛෙම සුසීල්යමත්තනො [සුසීලමත්තනො (සී. ක.)], අපි මුච්චෙම පිසාචයොනියා’’ති.

7. පුනබ්බසුසුත්තං

241. එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා භික්ඛූ නිබ්බානපටිසංයුත්තාය ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති. තෙ ච භික්ඛූ අට්ඨිං කත්වා මනසි කත්වා සබ්බචෙතසා සමන්නාහරිත්වා ඔහිතසොතා ධම්මං සුණන්ති. අථ ඛො පුනබ්බසුමාතා යක්ඛිනී පුත්තකෙ එවං තොසෙසි –

‘‘තුණ්හී උත්තරිකෙ හොහි, තුණ්හී හොහි පුනබ්බසු;

යාවාහං බුද්ධසෙට්ඨස්ස, ධම්මං සොස්සාමි සත්ථුනො.

‘‘නිබ්බානං භගවා ආහ, සබ්බගන්ථප්පමොචනං;

අතිවෙලා ච මෙ හොති, අස්මිං ධම්මෙ පියායනා.

‘‘පියො ලොකෙ සකො පුත්තො, පියො ලොකෙ සකො පති;

තතො පියතරා මය්හං, අස්ස ධම්මස්ස මග්ගනා.

‘‘න හි පුත්තො පති වාපි, පියො දුක්ඛා පමොචයෙ;

යථා සද්ධම්මස්සවනං, දුක්ඛා මොචෙති පාණිනං.

‘‘ලොකෙ දුක්ඛපරෙතස්මිං, ජරාමරණසංයුතෙ;

ජරාමරණමොක්ඛාය, යං ධම්මං අභිසම්බුධං;

තං ධම්මං සොතුමිච්ඡාමි, තුණ්හී හොහි පුනබ්බසූ’’ති.

‘‘අම්මා න බ්යාහරිස්සාමි, තුණ්හීභූතායමුත්තරා;

ධම්මමෙව නිසාමෙහි, සද්ධම්මස්සවනං සුඛං;

සද්ධම්මස්ස අනඤ්ඤාය, අම්මා දුක්ඛං චරාමසෙ.

‘‘එස දෙවමනුස්සානං, සම්මූළ්හානං පභඞ්කරො;

බුද්ධො අන්තිමසාරීරො, ධම්මං දෙසෙති චක්ඛුමා’’ති.

‘‘සාධු ඛො පණ්ඩිතො නාම, පුත්තො ජාතො උරෙසයො;

පුත්තො මෙ බුද්ධසෙට්ඨස්ස, ධම්මං සුද්ධං පියායති.

‘‘පුනබ්බසු සුඛී හොහි, අජ්ජාහම්හි සමුග්ගතා;

දිට්ඨානි අරියසච්චානි, උත්තරාපි සුණාතු මෙ’’ති.

8. සුදත්තසුත්තං

242. එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති සීතවනෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන අනාථපිණ්ඩිකො ගහපති රාජගහං අනුප්පත්තො හොති කෙනචිදෙව කරණීයෙන. අස්සොසි ඛො අනාථපිණ්ඩිකො ගහපති – ‘‘බුද්ධො කිර ලොකෙ උප්පන්නො’’ති. තාවදෙව ච පන භගවන්තං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුකාමො හොති. අථස්ස අනාථපිණ්ඩිකස්ස ගහපතිස්ස එතදහොසි – ‘‘අකාලො ඛො අජ්ජ භගවන්තං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං. ස්වෙ දානාහං කාලෙන භගවන්තං දස්සනාය ගමිස්සාමී’’ති බුද්ධගතාය සතියා නිපජ්ජි. රත්තියා සුදං තික්ඛත්තුං වුට්ඨාසි පභාතන්ති මඤ්ඤමානො. අථ ඛො අනාථපිණ්ඩිකො ගහපති යෙන සිවථිකද්වාරං [සීවථිකද්වාරං (සී. ස්යා. කං. පී.)] තෙනුපසඞ්කමි. අමනුස්සා ද්වාරං විවරිංසු. අථ ඛො අනාථපිණ්ඩිකස්ස ගහපතිස්ස නගරම්හා නික්ඛමන්තස්ස ආලොකො අන්තරධායි, අන්ධකාරො පාතුරහොසි, භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසො උදපාදි, තතොව පුන නිවත්තිතුකාමො අහොසි. අථ ඛො සිවකො [සීවකො (සී. පී.)] යක්ඛො අන්තරහිතො සද්දමනුස්සාවෙසි –

‘‘සතං හත්ථී සතං අස්සා, සතං අස්සතරීරථා;

සතං කඤ්ඤාසහස්සානි, ආමුක්කමණිකුණ්ඩලා;

එකස්ස පදවීතිහාරස්ස, කලං නාග්ඝන්ති සොළසිං.

‘‘අභික්කම ගහපති, අභික්කම ගහපති;

අභික්කමනං තෙ සෙය්යො, නො පටික්කමන’’න්ති.

අථ ඛො අනාථපිණ්ඩිකස්ස ගහපතිස්ස අන්ධකාරො අන්තරධායි, ආලොකො පාතුරහොසි, යං අහොසි භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසො, සො පටිප්පස්සම්භි. දුතියම්පි ඛො අනාථපිණ්ඩිකස්ස ගහපතිස්ස ආලොකො අන්තරධායි, අන්ධකාරො පාතුරහොසි, භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසො උදපාදි, තතොව පුන නිවත්තිතුකාමො අහොසි. දුතියම්පි ඛො සිවකො යක්ඛො අන්තරහිතො සද්දමනුස්සාවෙසි –

‘‘සතං හත්ථී සතං අස්සා…පෙ…

කලං නාග්ඝන්ති සොළසිං.

‘‘අභික්කම ගහපති, අභික්කම ගහපති;

අභික්කමනං තෙ සෙය්යො, නො පටික්කමන’’න්ති.

අථ ඛො අනාථපිණ්ඩිකස්ස ගහපතිස්ස අන්ධකාරො අන්තරධායි , ආලොකො පාතුරහොසි, යං අහොසි භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසො, සො පටිප්පස්සම්භි. තතියම්පි ඛො අනාථපිණ්ඩිකස්ස ගහපතිස්ස ආලොකො අන්තරධායි, අන්ධකාරො පාතුරහොසි, භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසො උදපාදි, තතොව පුන නිවත්තිතුකාමො අහොසි. තතියම්පි ඛො සිවකො යක්ඛො අන්තරහිතො සද්දමනුස්සාවෙසි –

‘‘සතං හත්ථී සතං අස්සා…පෙ…

කලං නාග්ඝන්ති සොළසිං.

‘‘අභික්කම ගහපති, අභික්කම ගහපති;

අභික්කමනං තෙ සෙය්යො, නො පටික්කමන’’න්ති.

අථ ඛො අනාථපිණ්ඩිකස්ස ගහපතිස්ස අන්ධකාරො අන්තරධායි, ආලොකො පාතුරහොසි, යං අහොසි භයං ඡම්භිතත්තං ලොමහංසො, සො පටිප්පස්සම්භි. අථ ඛො අනාථපිණ්ඩිකො ගහපති යෙන සීතවනං යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි.

තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා රත්තියා පච්චූසසමයං පච්චුට්ඨාය අබ්භොකාසෙ චඞ්කමති. අද්දසා ඛො භගවා අනාථපිණ්ඩිකං ගහපතිං දූරතොව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන චඞ්කමා ඔරොහිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදි. නිසජ්ජ ඛො භගවා අනාථපිණ්ඩිකං ගහපතිං එතදවොච – ‘‘එහි සුදත්තා’’ති. අථ ඛො අනාථපිණ්ඩිකො ගහපති, නාමෙන මං භගවා ආලපතීති, හට්ඨො උදග්ගො තත්ථෙව භගවතො පාදෙසු සිරසා නිපතිත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘කච්චි, භන්තෙ, භගවා සුඛමසයිත්ථා’’ති?

‘‘සබ්බදා වෙ සුඛං සෙති, බ්රාහ්මණො පරිනිබ්බුතො;

යො න ලිම්පති කාමෙසු, සීතිභූතො නිරූපධි.

‘‘සබ්බා ආසත්තියො ඡෙත්වා, විනෙය්ය හදයෙ දරං;

උපසන්තො සුඛං සෙති, සන්තිං පප්පුය්ය චෙතසා’’ති [චෙතසොති (සී.)].

9. පඨමසුක්කාසුත්තං

243. එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන සුක්කා භික්ඛුනී මහතියා පරිසාය පරිවුතා ධම්මං දෙසෙති. අථ ඛො සුක්කාය භික්ඛුනියා අභිප්පසන්නො යක්ඛො රාජගහෙ රථිකාය රථිකං සිඞ්ඝාටකෙන සිඞ්ඝාටකං උපසඞ්කමිත්වා තායං වෙලායං ඉමා ගාථායො අභාසි –

‘‘කිං මෙ කතා රාජගහෙ මනුස්සා, මධුපීතාව සෙයරෙ;

යෙ සුක්කං න පයිරුපාසන්ති, දෙසෙන්තිං අමතං පදං.

‘‘තඤ්ච පන අප්පටිවානීයං, අසෙචනකමොජවං;

පිවන්ති මඤ්ඤෙ සප්පඤ්ඤා, වලාහකමිව පන්ථගූ’’ති [වලාහකමිවද්ධගූති (සී.)].

10. දුතියසුක්කාසුත්තං

244. එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො උපාසකො සුක්කාය භික්ඛුනියා භොජනං අදාසි. අථ ඛො සුක්කාය භික්ඛුනියා අභිප්පසන්නො යක්ඛො රාජගහෙ රථිකාය රථිකං සිඞ්ඝාටකෙන සිඞ්ඝාටකං උපසඞ්කමිත්වා තායං වෙලායං ඉමං ගාථං අභාසි –

‘‘පුඤ්ඤං වත පසවි බහුං, සප්පඤ්ඤො වතායං උපාසකො;

යො සුක්කාය අදාසි භොජනං, සබ්බගන්ථෙහි විප්පමුත්තියා’’ති [විප්පමුත්තායාති (ස්යා. කං.)].

11. චීරාසුත්තං

245. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො උපාසකො චීරාය [චිරාය (ක.)] භික්ඛුනියා චීවරං අදාසි. අථ ඛො චීරාය භික්ඛුනියා අභිප්පසන්නො යක්ඛො රාජගහෙ රථිකාය රථිකං සිඞ්ඝාටකෙන සිඞ්ඝාටකං උපසඞ්කමිත්වා තායං වෙලායං ඉමං ගාථං අභාසි –

‘‘පුඤ්ඤං වත පසවි බහුං, සප්පඤ්ඤො වතායං උපාසකො;

යො චීරාය අදාසි චීවරං, සබ්බයොගෙහි විප්පමුත්තියා’’ති [විප්පමුත්තායාති (ස්යා. කං.)].

12. ආළවකසුත්තං

246. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා ආළවියං විහරති ආළවකස්ස යක්ඛස්ස භවනෙ. අථ ඛො ආළවකො යක්ඛො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘නික්ඛම, සමණා’’ති. ‘‘සාධාවුසො’’ති භගවා නික්ඛමි. ‘‘පවිස, සමණා’’ති. ‘‘සාධාවුසො’’ති භගවා පාවිසි. දුතියම්පි ඛො ආළවකො යක්ඛො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘නික්ඛම, සමණා’’ති. ‘‘සාධාවුසො’’ති භගවා නික්ඛමි. ‘‘පවිස, සමණා’’ති. ‘‘සාධාවුසො’’ති භගවා පාවිසි. තතියම්පි ඛො ආළවකො යක්ඛො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘නික්ඛම, සමණා’’ති. ‘‘සාධාවුසො’’ති භගවා නික්ඛමි. ‘‘පවිස, සමණා’’ති. ‘‘සාධාවුසො’’ති භගවා පාවිසි. චතුත්ථම්පි ඛො ආළවකො යක්ඛො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘නික්ඛම, සමණා’’ති. ‘‘න ඛ්වාහං තං, ආවුසො, නික්ඛමිස්සාමි. යං තෙ කරණීයං තං කරොහී’’ති. ‘‘පඤ්හං තං, සමණ, පුච්ඡිස්සාමි. සචෙ මෙ න බ්යාකරිස්සසි, චිත්තං වා තෙ ඛිපිස්සාමි, හදයං වා තෙ ඵාලෙස්සාමි, පාදෙසු වා ගහෙත්වා පාරගඞ්ගාය ඛිපිස්සාමී’’ති. ‘‘න ඛ්වාහං තං, ආවුසො, පස්සාමි සදෙවකෙ ලොකෙ සමාරකෙ සබ්රහ්මකෙ සස්සමණබ්රාහ්මණියා පජාය සදෙවමනුස්සාය, යෙ මෙ චිත්තං වා ඛිපෙය්ය හදයං වා ඵාලෙය්ය, පාදෙසු වා ගහෙත්වා පාරගඞ්ගාය ඛිපෙය්ය. අපි ච ත්වං, ආවුසො, පුච්ඡ යදා කඞ්ඛසී’’ති [(අථ ඛො ආළවකො යක්ඛො භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි.) (සී.)].

‘‘කිංසූධ විත්තං පුරිසස්ස සෙට්ඨං, කිංසු සුචිණ්ණං සුඛමාවහාති;

කිංසු හවෙ සාදුතරං රසානං, කථංජීවිං ජීවිතමාහු සෙට්ඨ’’න්ති.

‘‘සද්ධීධ විත්තං පුරිස්ස සෙට්ඨං, ධම්මො සුචිණ්ණො සුඛමාවහාති;

සච්චං හවෙ සාදුතරං රසානං, පඤ්ඤාජීවිං ජීවිතමාහු සෙට්ඨ’’න්ති.

‘‘කථංසු තරති ඔඝං, කථංසු තරති අණ්ණවං;

කථංසු දුක්ඛමච්චෙති, කථංසු පරිසුජ්ඣතී’’ති.

‘‘සද්ධාය තරති ඔඝං, අප්පමාදෙන අණ්ණවං;

වීරියෙන දුක්ඛමච්චෙති, පඤ්ඤාය පරිසුජ්ඣතී’’ති.

‘‘කථංසු ලභතෙ පඤ්ඤං, කථංසු වින්දතෙ ධනං;

කථංසු කිත්තිං පප්පොති, කථං මිත්තානි ගන්ථති;

අස්මා ලොකා පරං ලොකං, කථං පෙච්ච න සොචතී’’ති.

‘‘සද්දහානො අරහතං, ධම්මං නිබ්බානපත්තියා;

සුස්සූසං [සුස්සූසා (සී. පී.)] ලභතෙ පඤ්ඤං, අප්පමත්තො විචක්ඛණො.

‘‘පතිරූපකාරී ධුරවා, උට්ඨාතා වින්දතෙ ධනං;

සච්චෙන කිත්තිං පප්පොති, දදං මිත්තානි ගන්ථති;

අස්මා ලොකා පරං ලොකං, එවං පෙච්ච න සොචති.

‘‘යස්සෙතෙ චතුරො ධම්මා, සද්ධස්ස ඝරමෙසිනො;

සච්චං දම්මො ධිති චාගො, ස වෙ පෙච්ච න සොචති.

‘‘ඉඞ්ඝ අඤ්ඤෙපි පුච්ඡස්සු, පුථූ සමණබ්රාහ්මණෙ;

යදි සච්චා දම්මා චාගා, ඛන්ත්යා භිය්යොධ විජ්ජතී’’ති.

‘‘කථං නු දානි පුච්ඡෙය්යං, පුථූ සමණබ්රාහ්මණෙ;

යොහං [සොහං (සී.), ස්වාහං (ක.)] අජ්ජ පජානාමි, යො අත්ථො සම්පරායිකො.

‘‘අත්ථාය වත මෙ බුද්ධො, වාසායාළවිමාගමා [මාගතො (පී. ක.)];

යොහං [සොහං (සී.)] අජ්ජ පජානාමි, යත්ථ දින්නං මහප්ඵලං.

‘‘සො අහං විචරිස්සාමි, ගාමා ගාමං පුරා පුරං;

නමස්සමානො සම්බුද්ධං, ධම්මස්ස ච සුධම්මත’’න්ති.

යක්ඛසංයුත්තං සමත්තං.

තස්සුද්දානං –

ඉන්දකො සක්ක සූචි ච, මණිභද්දො ච සානු ච;

පියඞ්කර පුනබ්බසු සුදත්තො ච, ද්වෙ සුක්කා චීරආළවීති ද්වාදස.