📜

9. වනසංයුත්තං

1. විවෙකසුත්තවණ්ණනා

221. සංවෙජෙතුකාමාති අත්ථතො සංවෙගං උප්පාදෙතුකාමා. තථාභූතා නං කිලෙසසඞ්ගණිකාදිතො විවෙචෙතුකාමා නාම හොතීති වුත්තං ‘‘විවෙකං පටිපජ්ජාපෙතුකාමා’’ති. බාහිරෙසූති ගොචරජ්ඣත්තතො බහිභූතෙසු. පුථුත්තාරම්මණෙසූති රූපාදිනානාරම්මණෙසු. චරතීති පවත්තති. ත්වං ජනොති ත්වං අත්තනො කිලෙසෙහි ජනනතො විසුං ජාතො තාදිසෙ එව අඤ්ඤස්මිං ජනෙ ඉමං අයොනිසොමනසිකාරවසෙන පවත්තමානං ඡන්දරාගං විනයස්සු විනොදෙහි. සතං තං සාරයාමසෙති නිය්යානිකසාසනෙ පබ්බජිත්වා සත්ථු සන්තිකෙ කම්මට්ඨානං ගහෙත්වා අරඤ්ඤවාසෙන ච සතිමන්තං පණ්ඩිතං තං මයම්පි යථාඋප්පන්නං විතක්කං විනොදනාය සාරයාම, සතං වා සප්පුරිසානං කිලෙසවිගමනධම්මං පටිපජ්ජිත්වා වසන්තං තං සාරයාම වට්ටදුක්ඛං. පාතාලන්ති මොහපාතාලං කිලෙසරජො, තදෙව ‘‘පාතාල’’න්ති වුත්තං. මා අවහරීති හෙට්ඨා දුග්ගතිසොතං මා උපනෙසි. සිතන්ති සම්බන්ධං. තෙනාහ ‘‘සරීරලග්ග’’න්ති. විවෙකමාපන්නොති කිලෙසවිවෙකං සමථවිපස්සනාභාවනමාපන්නො. උත්තමවීරියන්ති උස්සොළ්හිලක්ඛණප්පත්තං වීරියං, චතුබ්බිධං සමප්පධානවීරියං වා සම්පත්තං. පග්ගය්හාති ආරොපෙත්වා. පරමවිවෙකන්ති පරමං සමුච්ඡෙදවිවෙකං.

විවෙකසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. උපට්ඨානසුත්තවණ්ණනා

222. කායදරථො හොතියෙව නියමෙන, න චිත්තදරථො තස්ස මග්ගෙනෙව සමුග්ඝාටිතත්තා.

ජරාතුරොති ජරාභිභවනෙන ආතුරොයෙව. පදද්වයෙපි එසෙව නයො. උපරිට්ඨතාය පරිතො දීඝපුථුලතාය අතිවිය විජ්ඣතීති සත්තිසල්ලග්ගහණං. එවං හිස්ස තණ්හාසල්ලස්ස සදිසතා. අවිජ්ජාය පන සම්මොහාපාදනෙන දුක්ඛාපාදනෙන ච විසසදිසතා. රුප්පතොති විකාරං ආපාදියමානස්ස පීළියමානස්සාති අත්ථොති ආහ ‘‘ඝට්ටියමානස්සා’’ති.

පබ්බජිතන්ති සසන්තානතො පබ්බජිතං වා රාගාදිමලතො පබ්බජිතං වා. තස්මාති යස්මා ථෙරස්සෙවෙතං වචනං, තස්මා අයං ඉදානි වුච්චමානො එත්ථ ගාථාය අත්ථො. දෙවතාය හීතිආදි වුත්තස්සෙව අත්ථස්ස පාකටකරණං. එත්ථාති සෙසගාථාසු. අත්ථස්ස වුත්තනයත්තා ‘‘අනුත්තානපදවණ්ණනා’’ති ආහ. විනයාති හෙතුම්හි නිස්සක්කවචනන්ති තස්ස හෙතුම්හි කරණවචනෙන අත්ථමාහ ‘‘විනයෙනා’’ති. තථා ‘‘සමතික්කමා’’ති එත්ථාපි. පරමපරිසුද්ධං සංකිලෙසසමුච්ඡින්දනතො. ආරද්ධවීරියන්ති සම්භාවිතවීරියං. සම්භාවනඤ්චස්ස පග්ගණ්හනං පරිපූරණඤ්චාති ආහ ‘‘පග්ගහිතවීරියං පරිපුණ්ණවීරිය’’න්ති.

උපට්ඨානසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

3. කස්සපගොත්තසුත්තවණ්ණනා

223. ඡෙතන්ති මිගානං ජීවිතං ඡෙතං. තෙනාහ ‘‘මිගලුද්දක’’න්ති. රොහිතමිගන්ති ලොහිතවණ්ණං ඛුද්දකමිගං, ‘‘මහාරොහිතමිග’’න්ති කෙචි. සත්ථු සන්තිකෙ කම්මට්ඨානං ගහෙත්වා තස්ස ජනපදස්ස සුලභභික්ඛතාය තත්ථ ගන්ත්වා විහරතීති ඉමමත්ථං සන්ධාය ‘‘පඨමසුත්තෙ වුත්තනයෙනෙවා’’ති වුත්තං. අයං පන ථෙරො පඤ්චාභිඤ්ඤො විපස්සනාකම්මිකො. ඨත්වාති පදානුබන්ධනවසෙන ගමනං උපච්ඡින්දිත්වා ථෙරස්ස ආසන්නට්ඨානෙ ඨත්වා. තස්ස වචනං සොතුං ආරද්ධො. අඞ්ගුට්ඨකං ජාලාපෙසීති අධිට්ඨානබලෙන දණ්ඩදීපිකං විය අත්තනො අඞ්ගුට්ඨකං ජාලාපෙසි. අක්ඛීහිපි පස්සති අඞ්ගුට්ඨකං ජාලමානං. කණ්ණෙහිපි සුණාති තෙන වුච්චමානං ධම්මං එකදෙසෙන. චිත්තං පනස්ස ධාවතීති සම්බන්ධො. එතස්සපීති ලුද්දකස්සපි.

අප්පපඤ්ඤන්ති එත්ථ අප්ප-සද්දො ‘‘අප්පහරිතෙ’’තිආදීසු විය අභාවත්ථොති ආහ ‘‘නිප්පඤ්ඤ’’න්ති. කාරණජානනසමත්ථෙනාති ඉමිනා කාරණෙන සත්තානං සුඛං, ඉමිනා දුක්ඛන්ති එවං සමාචරමානෙන කාරණං ජානිතුං සමත්ථෙන කම්මස්සකතඤාණසම්පයුත්තචිත්තෙනාති අත්ථො. සුණාතීති කෙවලං සවනමත්තවසෙන සුණාති, න තදත්ථවසෙන. තෙනාහ ‘‘අත්ථමස්ස න ජානාතී’’ති. කාරණරූපානීති සභාවකාරණානි. කිං මෙ ඉමිනාති? ‘‘ඉදං පපඤ්ච’’න්ති පහාය. වීරියං පග්ගය්හාති චතුබ්බිධං සම්මප්පධානං වීරියං පග්ගණ්හිත්වා.

කස්සපගොත්තසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

4. සම්බහුලසුත්තවණ්ණනා

224. සම්බහුලාති සුත්තන්තනයෙන සම්බහුලා. සුත්තන්තෙ සජ්ඣායිංසූති සුත්තන්තිකා. විනයං ධාරෙන්තීති විනයධරා. යුඤ්ජන්තීති වාසධුරෙ යොගං කරොන්ති. ඝටෙන්තීති තත්ථ වායාමං කරොන්ති. කරොන්තානංයෙව අරුණො උග්ගච්ඡතීති සම්බන්ධො.

කොමෙති කිං ඉමෙ? තෙනාහ ‘‘කහං ඉමෙ’’ති? වජ්ජිභූමිං වජ්ජිරට්ඨං ගතාති වජ්ජිභූමියා. තෙනාහ ‘‘වජ්ජිරට්ඨාභිමුඛා ගතා’’ති. නත්ථි එතෙසං නිකෙභං නිබද්ධනිවාසට්ඨානන්ති අනිකෙතා තෙනාහ ‘‘අගෙහා’’ති. උතු එව සප්පායං, උතුවසෙන වා කායචිත්තානං කල්ලත්තා සප්පායං. එස නයො සෙසෙසුපි.

සම්බහුලසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

5. ආනන්දසුත්තවණ්ණනා

225. අතිවෙලන්ති අතිබහුකාලං. භික්ඛුනා නාම උපගතානං උපනිසින්නකථාමත්තං වත්වා ගන්ථධුරෙහි වාසධුරෙහි වා යුත්තපයුත්තචිත්තෙන භවිතබ්බං, නාතිවෙලං තෙසං සඤ්ඤත්තිබහුලෙන. ථෙරො පන තදා කෙනචි කාරණෙන බහුවෙලං ගිහිසඤ්ඤත්තිබහුලො අහොසි, තං සන්ධාය වුත්තං ‘‘අතිවෙල’’න්තිආදි. ඉදානි තමත්ථං විභාවෙතුං ‘‘භගවතී’’තිආදි වුත්තං. තන්ති තං තාදිසං සඤ්ඤාපනං සන්ධාය එතං ‘‘අතිවෙලං ගිහිසඤ්ඤත්තිබහුලො’’ති වචනං වුත්තං. භික්ඛුසඞ්ඝස්ස කථං සුත්වාති සඞ්ඝස්ස මජ්ඣෙ නිසීදිත්වා ථෙරෙන කථිතත්තා වුත්තං. සත්ථුසාසනන්ති පිටකත්තයං වදති.

පසක්කියාති උපසක්කිත්වා ගන්ත්වා. තං පන තත්ථ අජ්ඣොගාහනං හොතීති ආහ ‘‘පවිසිත්වා’’ති. සඞ්ඛාරදුක්ඛතො නිබ්බින්නහදයස්ස සබ්බසඞ්ඛාරවිනිස්සටං නිබ්බානං යාථාවතො පච්චවෙක්ඛන්තස්ස සම්මදෙව සමස්සාසකරං හුත්වා උපට්ඨහන්තං තං උපරි අධිගමාය උස්සුක්කං කරොන්තො නිබ්බානං හදයෙ නික්ඛිපති නාමාති ආහ – ‘‘නිබ්බානං…පෙ… ඔපෙති නාමා’’ති. නිබ්බානං…පෙ… ආරම්මණතො ඔපෙති නාමාති ආනෙත්වා සම්බන්ධො. අත්ථවිරහිතා ‘‘බිළිබිළී’’ති පවත්තකිරියා බිළිකා, අයං පන ගිහිසඤ්ඤත්තිකථා ථෙරස්ස අත්තනො සාමඤ්ඤත්ථඅසාධනතො දෙවතාය බිළිකා වියාති බිළිබිළිකාති වුත්තා.

ආනන්දසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

6. අනුරුද්ධසුත්තවණ්ණනා

226. අනන්තරෙඅත්තභාවෙති අතීතානන්තරෙ දෙවත්තභාවෙ. ථෙරො හි තාවතිංසදෙවලොකා චවිත්වා ඉධූපපන්නො. අග්ගමහෙසීති කාචි පරිචාරිකා දෙවධීතා චිත්තපණිධානමත්තෙන ඉදානිපි දෙවකායෙ භවිස්සති උපචිතකුසලධම්මත්තාති මඤ්ඤමානා තස්මිං වත්තමානං විය කථෙන්තී ‘‘සොභසී’’ති ආහ. එවං අතීතම්පිස්ස දිබ්බසොතං පච්චුප්පන්නං විය මඤ්ඤෙය්ය නාතිචිරකාලත්තාති දස්සෙන්තො ‘‘පුබ්බෙපි සොභසී’’ති ආහ. සුගතිනිරයාදිදුග්ගතියා වසෙන දුග්ගතා එතරහීති අධිප්පායො. පටිපත්තිදුග්ගතියා කාමෙසු සම්මුච්ඡිතභාවතො.

පතිට්ඨහන්තොති නිවිසන්තො. අට්ඨහි කාරණෙහීති චිරකාලපරිභාවනාය විරුළ්හමූලෙහි අයොනිසොමනසිකාරාදිපච්චයමූලකෙහි වුච්චමානෙහි අට්ඨහි කාරණෙහි. රත්තො රාගවසෙනාති සභාවතො සඞ්කප්පතො ච යථාසමීහිතෙ ඉට්ඨාකාරෙ සක්කායෙ සඤ්ජාතරාගවසා රත්තො ගිද්ධො ගධිතො. පතිට්ඨාතීති ඔරුය්හ තිට්ඨති. දුට්ඨො දොසවසෙනාති සභාවතො සඞ්කප්පතො ච යථාසමීහිතෙ අනිට්ඨාකාරෙ සක්කායෙ සඤ්ජාතදොසවසෙන දුට්ඨො රුපිතචිත්තො. මූළ්හො මොහවසෙනාති අසමපෙක්ඛනෙන මූළ්හො මුය්හනවසෙන. විනිබද්ධොති අහංකාරෙන විසෙසතො නිබන්ධනතො මානවත්ථුස්මිං බන්ධිතො. මානවසෙනාති තෙන තෙන මඤ්ඤනාකාරෙන. පරාමට්ඨොති ධම්මසභාවං නිච්චාදිවසෙන පරතො ආමට්ඨො. දිට්ඨිවසෙනාති මිච්ඡාදස්සනවසෙන. ථාමගතොති රාගාදිකිලෙසවසෙන ථාමං ථිරභාවං උපගතො. අනුසයවසෙනාති මග්ගෙන අප්පහීනතාය අනු අනු සන්තානෙ සයනවසෙන. අප්පහීනට්ඨො හි තෙසං අනුසයට්ඨො. අනිට්ඨඞ්ගතොති සංසයිතො. වික්ඛෙපගතොති වික්ඛිත්තභාවං උපගතො. උද්ධච්චවසෙනාති චිත්තස්ස උද්ධතභාවවසෙන. තාපීති තාපි දෙවකඤ්ඤායො. එවං පතිට්ඨිතාවාති යථාවුත්තනයෙන රත්තභාවාදිනා සක්කායස්මිං පතිට්ඨිතා එව. නරදෙවානන්ති පුරිසභූතදෙවානං.

පටිගන්තුන්ති අපෙක්ඛාවසෙන තතො අපගන්තුං අපෙක්ඛං විස්සජ්ජෙතුං. දුස්සන්තන්ති දසන්තං, ‘‘වත්ථ’’න්ති කෙචි. සූචිං යොජෙත්වාති සිබ්බනසුත්තෙන සූචිං යොජෙත්වා පාසෙ ච පවෙසෙත්වා. මනාපකායෙ දෙවනිකායෙ ජාතා මනාපකායිකා. තෙසං පභාවං දස්සෙතුං ‘‘මනසා’’තිආදි වුත්තං. සමජ්ජන්ති සංහිතං. ගමනභාවන්ති ගමනජ්ඣාසයං. වික්ඛීණොති විච්ඡින්දනවසෙන ඛීණො. දෙවතානං උත්තරිමනුස්සධම්මාරොචනෙ දොසො නත්ථීති තාසං පුන අනාගමනත්ථං අරහත්තං බ්යාකාසි.

අනුරුද්ධසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

7. නාගදත්තසුත්තවණ්ණනා

227. අතිකාලෙනාති අතිවිය පුබ්බණ්හකාලෙන, කාලස්සෙවාති අත්ථො. කොටිසම්මුඤ්ජනියාති සම්මුඤ්ජනිකොටියා, සම්මුඤ්ජනියා එකදෙසෙනෙවාති අත්ථො. ඉමිනා සම්මජ්ජනෙ අමනාපකාරිතං දස්සෙති. මජ්ඣන්හිකෙ වීතිවත්තෙති ගිහිසංසග්ගවසෙන කාලං වීතිනාමෙන්තො මජ්ඣන්හෙ බහුවීතිවත්තෙ. අඤ්ඤෙහි භික්ඛූහීති නාතිකාලං පවිට්ඨෙහි. නිස්සක්කවචනඤ්චෙතං. භායාමි නාගදත්තන්ති තස්ස පටිපත්තිං භායිතබ්බං කත්වා දෙවතා වදන්තී පටිපත්තියං නියොජෙති. සුප්පගබ්භන්ති කායපාගබ්බියාදීහි අතිවිය සමන්නාගතං.

නාගදත්තසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

8. කුලඝරණීසුත්තවණ්ණනා

228. ඔගාහප්පත්තොති විස්සාසවසෙන අනුප්පවෙසං පත්තො. අඤ්ඤතරං කුලන්ති තස්මිං කුලෙ ජායම්පතිං සන්ධාය වදති. ‘‘බහූපකාරං මෙ එතං කුලං චිරං සප්පායාහාරදානාදිනා; තස්මා ඉධාහං අග්ගදක්ඛිණෙය්යො ජාතො; ඉමෙසංයෙව දෙය්යධම්මපටිග්ගණ්හනෙන පුඤ්ඤං වඩ්ඪෙස්සාමී’’ති චින්තෙසි. තෙනාහ ‘‘අඤ්ඤත්ථ ගන්ත්වා කිං කරිස්සාමී’’තිආදි. සාති දෙවතා. උභොපෙතෙති තං භික්ඛුඤ්ච ඝරණිඤ්ච සන්ධාය වදති. පටිගාධප්පත්තාති පටිගාධං පත්තා අඤ්ඤමඤ්ඤස්මිං පතිට්ඨිතවිස්සාසෙන.

විස්සමප්පත්තිවසෙන සන්තිට්ඨන්ති එත්ථාති සණ්ඨානං, විස්සමනට්ඨානං. සමාගන්ත්වාති සන්නිපතිත්වා. පටිඤ්ඤූදාහරණෙහි මන්තයතීති මන්තනං, ඤාපකං කාරණං. පටිලොමසද්දාති පටිලොමභාවෙන පතිතත්තා අසච්චවිභාවනා පටිකූලසද්දා. තෙන කාරණෙනාති තෙන කාරණපටිරූපකෙන මිච්ඡාවචනෙන. න මඞ්කුහොතබ්බං අකාරකභාවතො. සද්දෙන පරිතස්සතීති පරෙහි අත්තනි පයුත්තමිච්ඡාසද්දමත්තෙන පරිතස්සනසීලො. වතං න සම්පජ්ජතීති යථාසමාදින්නවතං ලහුචිත්තතාය න පාරිපූරිං ගච්ඡති. සම්පන්නවතොති පරිපුණ්ණසීලාදිවතගුණො

කුලඝරණීසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

9. වජ්ජිපුත්තසුත්තවණ්ණනා

229. වජ්ජිරට්ඨෙ රාජපුත්තොති වජ්ජිරට්ඨෙ ජාතසංවද්ධො වජ්ජිරාජපුත්තො. සබ්බරත්තිචාරොති ඡණසම්පත්තියා ඉතො චිතො චරන්තෙහි අනුභවිතබ්බනක්ඛත්තමහො. තෙනාහ ‘‘කත්තිකනක්ඛත්තං ඝොසෙත්වා’’ තිආදි. එකාබද්ධං හොතීති යස්මා චාතුමහාරාජිකදෙවා තස්මිං දිවසෙ නක්ඛත්තං ඝොසෙත්වා අත්තනො පුඤ්ඤානුභාවසිද්ධාය දිබ්බසම්පත්තියා මහන්තං නක්ඛත්තකීළාසුඛං අනුභවන්ති, තස්මා තං තෙහි එකාබද්ධං විය හොති. භෙරිආදිතූරියානන්ති භෙරිමුදිඞ්ගසඞ්ඛපණවවීණාදිතූරියානං. තාළිතානන්ති ආරද්ධලයානුරූපං පහටානං. වීණාදීනන්ති වීණාවෙණුගොමුඛීආදීනං. වාදිතානන්ති යථාරද්ධමුච්ඡනානුරූපං සඞ්ඝට්ටිතානං. අභාසීති තෙන සද්දෙන ආකඩ්ඪියමානහදයො අයොනිසො උම්මුජ්ජිත්වා ‘‘මහතී වත මෙ ජානී’’ති අනුත්ථුනන්තො අභාසි. ඡඩ්ඩිතදාරුකං වියාති වනෙ ඡඩ්ඩිතනිරත්ථකකළිඞ්ගරං විය. ලාමකතරොති නිහීනතරො. දෙවතා පඨමප්පිතං ආණිං පටාණියා නීහරන්තී විය තෙන භික්ඛුනා වුත්තමත්ථං අපනෙන්තී ‘‘තස්ස තෙ බහුකා පිහයන්තී’’ති අවොචාති වුත්තන්ති දස්සෙන්තො ‘‘ථෙරො’’තිආදිමාහ. සග්ගං ගච්ඡන්තානං යථා නෙරයිකා පිහයන්ති, එවං සම්මාපටිපන්නස්ස තුය්හං බහූ පිහයන්ති, තස්මා ත්වං ‘‘පාපියො’’ති අත්තානං මා මඤ්ඤිත්ථාති අධිප්පායො.

වජ්ජිපුත්තසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

10. සජ්ඣායසුත්තවණ්ණනා

230. නිස්සරණපරියත්තිවසෙනාති අද්ධා ඉමං පරියත්තිං නිස්සාය වට්ටදුක්ඛතො නිස්සරිතුං ලබ්භාති එවං නිස්සරණපරියත්තිවසෙන. සජ්ඣායනතොති විමුත්තායතනසීසෙ ඨත්වා සජ්ඣායනතො. ඉදානි තස්ස නිස්සරණපරියත්තිවසෙන සජ්ඣායනකරණං, පටිපත්තිවසෙන වත්තපටිවත්තකරණං, විපස්සනාභාවනඤ්ච දස්සෙතුං ‘‘සො කිරා’’තිආදි වුත්තං. අරහත්තං පත්තදිවසෙ පටිපත්තිකිත්තනාය පුරිමදිවසෙසුපි තථා පටිපජ්ජි, විපස්සනං පන උස්සුක්කාපෙතුං නාසක්ඛීති දස්සෙති. කාලං අතිවත්තෙතීති ඉදං ‘‘සඞ්කසායතී’’ති පදස්ස අත්ථවචනං. ථෙරස්සාති සජ්ඣායකත්ථෙරස්ස.

ධම්මපදානීති සීලාදිධම්මක්ඛන්ධදීපකානි පදානි. තෙනාහ ‘‘සබ්බම්පි බුද්ධවචනං අධිප්පෙත’’න්ති. න ගණ්හාසි උද්දෙසන්ති අධිප්පායො. පාළියං ‘‘භික්ඛූහි සංවසන්තො’’ති ඉමිනා තෙසං ධම්මස්සවනත්ථායපි ධම්මො පරියාපුණිතබ්බොති දස්සෙති. විරජ්ජති එතෙනාති විරාගො, අරියමග්ගො. ජානිත්වාති පරිඤ්ඤාභිසමයවසෙන දිට්ඨසුතාදිං යාථාවතො ජානිත්වා පටිවිජ්ඣිත්වා. විස්සජ්ජනන්ති පහානං. න බුද්ධවචනස්ස විස්සජ්ජනං. භණ්ඩාගාරිකපරියත්තියාපි අනුඤ්ඤාතත්තා පගෙව නිස්සරණත්ථාය, තත්ථ පන මත්තා ජානිතබ්බාති දස්සෙන්තො ‘‘එත්තාවතා’’තිආදිමාහ.

සජ්ඣායසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

11. අකුසලවිතක්කසුත්තවණ්ණනා

231. අකුසලෙවිතක්කෙති අකොසල්ලසම්භූතට්ඨෙන අකුසලෙ මිච්ඡාවිතක්කෙ. යොනි වුච්චති උපායො, තස්මා අසුභාදිකෙ සුභාදිවසෙන මනසිකාරො අයොනිසොමනසිකාරොති ආහ ‘‘අනුපායමනසිකාරෙනා’’ති. පාසාදිකකම්මට්ඨානන්ති පසාදාවහං බුද්ධානුස්සතිආදිකම්මට්ඨානං. බලවපීතිඤ්ච සුඛඤ්චාති නීවරණවික්ඛම්භනතො බලවන්තං උපචාරජ්ඣානසහගතං පීතිඤ්ච සුඛඤ්ච.

අකුසලවිතක්කසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

12. මජ්ඣන්හිකසුත්තවණ්ණනා

232. නන්දනවග්ගෙති නන්දනවග්ගවණ්ණනායං තත්ථ ඉධාපි ගාථාය විසෙසාභාවතො. යදි එවං කස්මා තත්ථ සඞ්ගීතං ඉධ ගහිතන්ති? දෙවතාපටිසංයුත්තතං උපාදාය දෙවතාසංයුත්තෙ සඞ්ගහිතම්පි අට්ඨුප්පත්තියා පටිසංයුත්තත්තා ඉධ ගහිතං.

මජ්ඣන්හිකසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

13. පාකතින්ද්රියසුත්තවණ්ණනා

233. තෙරසමෙ යං වත්තබ්බං, තං විත්ථාරිතමෙවාති යොජනා. ජන්තුදෙවපුත්තසුත්තෙති ජන්තුදෙවපුත්තසුත්තසංවණ්ණනාය. ‘‘තත්ථ සඞ්ගීතං ඉධාපී’’තිආදි අනන්තරසුත්තවණ්ණනායං වුත්තනයමෙව.

පාකතින්ද්රියසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

14. ගන්ධත්ථෙනසුත්තවණ්ණනා

234. ගන්ධාරම්මණංඋපනිජ්ඣායතීති ගන්ධසඞ්ඛාතං ආරම්මණං උපෙච්ච නිජ්ඣායති, රූපාරම්මණෙන විය විඤ්ඤාණෙන රූපං, ගන්ධාරම්මණෙන තං උපෙච්ච නිජ්ඣායති පච්චක්ඛතො, යාථාවතො සභාවතො පටිවිජ්ඣතීති අත්ථො. උපසිඞ්ඝිස්සතීති තණ්හාවසෙන උපගන්ත්වා සිඞ්ඝිස්සති.

එකඞ්ගමෙතංථෙය්යානන්ති ආරම්මණවසෙන ථෙය්යවත්ථූසු විභජියමානෙසු එකමඞ්ගමෙතං ගන්ධාරම්මණන්ති ආහ ‘‘ථෙනිතබ්බාන’’න්තිආදි. ඔජාපෙක්ඛාය ථෙය්යාය පවත්තමානාය ධම්මාරම්මණතාපි තස්සා සියා, සා පන න මධුරා ථෙය්යකතා චාති ‘‘පඤ්චකොට්ඨාසාන’’න්ති වුත්තං. කාමඤ්ච තං ගන්ධාරම්මණං කෙනචි පරිග්ගහිතං න හොතීති ආදියිතුං සක්කා, සත්ථාරා පන අනනුඤ්ඤාතත්තා න යුත්තො තස්ස පරිභොගො. යං පන තෙන භික්ඛුනා වුත්තං ‘‘න හරාමි න භඤ්ජාමී’’ති, තස්සපි අයමෙව පරිහාරො. වණ්ණීයති ඵලං එතෙනාති වණ්ණං, කාරණන්ති වුත්තං ‘‘වණ්ණෙනාති කාරණෙනා’’ති.

තස්මින්ති තස්මිං භික්ඛුස්මිං. ආකිණ්ණකම්මන්තොති තණ්හාදිට්ඨිආදිවසෙන අකුසලකම්මන්තො දිට්ඨිමොහතණ්හාදිවසෙන ආදිතො පට්ඨාය කුසලකම්මානං පටික්ඛෙපනතො. දිට්ඨිවසෙන ච කථිනකක්ඛළඛරිගතත්තා ‘‘අඛීණකම්මන්තො කක්ඛළකම්මන්තො’’ති වුත්තං.

ආකිණ්ණලුද්දොති ආකිණ්ණො හුත්වා කක්ඛළො. තෙනාහ ‘‘බහුපාපො’’තිආදි. මක්ඛිතොති ලිත්තො. තන්ති දෙවතාචොදනං. තස්මාති අතික්කම්ම ඨිතත්තා‘‘ත්වඤ්චාරහාමි වත්තවෙ’’ති එවමාහ.

ගවෙසන්තස්ස අත්තනො සන්තානෙ උප්පාදනවසෙන පරියෙසන්තස්ස. අනෙකයොජනායාමවිත්ථාරං ගගනතලං බ්යාපෙත්වා උප්පන්නවලාහකකූටප්පමාණං විය. සුද්ධොති සීලෙන පරිසුද්ධො අයන්ති ජානාසි. සුගතින්ති සුන්දරනිබ්බත්තිං. තෙන නිබ්බානස්සපි සඞ්ගහො සිද්ධො.

ගන්ධත්ථෙනසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

සාරත්ථප්පකාසිනියා සංයුත්තනිකාය-අට්ඨකථාය

වනසංයුත්තවණ්ණනාය ලීනත්ථප්පකාසනා සමත්තා.