මූල > සුත්තපිටක > සංයුත්තනිකාය > නිදානවග්ගපාළි

157. එවං ¶ ¶ ¶ මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තත්ර ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘භික්ඛවො’’ති. ‘‘භදන්තෙ’’ති තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං. භගවා ¶ එතදවොච –

‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො කටුකො ඵරුසො අන්තරායිකො අනුත්තරස්ස යොගක්ඛෙමස්ස අධිගමාය. තස්මාතිහ, භික්ඛවෙ, එවං සික්ඛිතබ්බං – ‘උප්පන්නං ලාභසක්කාරසිලොකං පජහිස්සාම, න ච නො උප්පන්නො ලාභසක්කාරසිලොකො චිත්තං පරියාදාය ඨස්සතී’ති. එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. පඨමං.

158. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො කටුකො ඵරුසො අන්තරායිකො අනුත්තරස්ස යොගක්ඛෙමස්ස අධිගමාය. සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, බාළිසිකො ආමිසගතං බළිසං ගම්භීරෙ උදකරහදෙ පක්ඛිපෙය්ය. තමෙනං අඤ්ඤතරො ආමිසචක්ඛු මච්ඡො ගිලෙය්ය. එවඤ්හි සො, භික්ඛවෙ, මච්ඡො ගිලබළිසො බාළිසිකස්ස අනයං ආපන්නො බ්යසනං ආපන්නො යථාකාමකරණීයො බාළිසිකස්ස’’.

‘‘බාළිසිකොති ඛො, භික්ඛවෙ, මාරස්සෙතං පාපිමතො අධිවචනං. බළිසන්ති ඛො, භික්ඛවෙ ¶ , ලාභසක්කාරසිලොකස්සෙතං අධිවචනං. යො හි කොචි ¶ , භික්ඛවෙ, භික්ඛු උප්පන්නං ලාභසක්කාරසිලොකං අස්සාදෙති නිකාමෙති, අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ගිලබළිසො මාරස්ස අනයං ආපන්නො බ්යසනං ආපන්නො යථාකාමකරණීයො පාපිමතො. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ ¶ , ලාභසක්කාරසිලොකො කටුකො ඵරුසො අන්තරායිකො අනුත්තරස්ස යොගක්ඛෙමස්ස අධිගමාය. තස්මාතිහ, භික්ඛවෙ, එවං සික්ඛිතබ්බං – ‘උප්පන්නං ලාභසක්කාරසිලොකං පජහිස්සාම, න ච නො උප්පන්නො ලාභසක්කාරසිලොකො චිත්තං පරියාදාය ඨස්සතී’ති. එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. දුතියං.

159. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො ¶ , භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… අධිගමාය. භූතපුබ්බං, භික්ඛවෙ, අඤ්ඤතරස්මිං උදකරහදෙ මහාකුම්මකුලං චිරනිවාසි අහොසි. අථ ඛො, භික්ඛවෙ, අඤ්ඤතරො කුම්මො අඤ්ඤතරං කුම්මං එතදවොච – ‘මා ඛො ත්වං, තාත කුම්ම, එතං පදෙසං අගමාසී’ති. අගමාසි ඛො, භික්ඛවෙ, සො කුම්මො තං පදෙසං. තමෙනං ලුද්දො පපතාය විජ්ඣි. අථ ඛො, භික්ඛවෙ, සො කුම්මො යෙන සො කුම්මො තෙනුපසඞ්කමි. අද්දසා ඛො, භික්ඛවෙ, සො කුම්මො තං කුම්මං දූරතොව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන තං කුම්මං එතදවොච – ‘කච්චි ත්වං, තාත කුම්ම, න තං පදෙසං අගමාසී’ති? ‘අගමාසිං ඛ්වාහං, තාත කුම්ම, තං පදෙස’න්ති. ‘කච්චි ¶ පනාසි, තාත කුම්ම, අක්ඛතො අනුපහතො’ති? ‘අක්ඛතො ඛොම්හි, තාත කුම්ම, අනුපහතො, අත්ථි ච මෙ ඉදං සුත්තකං පිට්ඨිතො පිට්ඨිතො අනුබන්ධ’න්ති. ‘තග්ඝසි, තාත කුම්ම, ඛතො, තග්ඝ උපහතො. එතෙන හි තෙ, තාත කුම්ම, සුත්තකෙන පිතරො ච පිතාමහා ච අනයං ආපන්නා බ්යසනං ආපන්නා. ගච්ඡ දානි ත්වං, තාත කුම්ම, න දානි ත්වං අම්හාක’’’න්ති.

‘‘ලුද්දොති ඛො, භික්ඛවෙ, මාරස්සෙතං පාපිමතො අධිවචනං. පපතාති ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකස්සෙතං අධිවචනං. සුත්තකන්ති ඛො, භික්ඛවෙ, නන්දිරාගස්සෙතං අධිවචනං. යො හි කොචි, භික්ඛවෙ, භික්ඛු උප්පන්නං ලාභසක්කාරසිලොකං අස්සාදෙති නිකාමෙති – අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ගිද්ධො පපතාය [භික්ඛු පපතාය (ස්යා. කං.), භික්ඛු විද්ධො පපතාය (?)] අනයං ආපන්නො බ්යසනං ආපන්නො යථාකාමකරණීයො ¶ පාපිමතො. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි ¶ වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. තතියං.

160. සාවත්ථියං ¶ විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… අධිගමාය. සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, දීඝලොමිකා එළකා කණ්ටකගහනං පවිසෙය්ය. සා තත්ර තත්ර සජ්ජෙය්ය, තත්ර තත්ර ගය්හෙය්ය [ගච්ඡෙය්ය (සී.), ගණ්හෙය්ය (ස්යා. කං. පී. ක.)], තත්ර තත්ර බජ්ඣෙය්ය, තත්ර තත්ර අනයබ්යසනං ආපජ්ජෙය්ය. ‘එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො භික්ඛු ලාභසක්කාරසිලොකෙන අභිභූතො පරියාදිණ්ණචිත්තො පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය ගාමං වා නිගමං වා ¶ පිණ්ඩාය පවිසති. සො තත්ර තත්ර සජ්ජති, තත්ර තත්ර ගය්හති, තත්ර තත්ර බජ්ඣති, තත්ර තත්ර අනයබ්යසනං ආපජ්ජති. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’’න්ති. චතුත්ථං.

161. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… අධිගමාය. සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, මීළ්හකා ගූථාදී ගූථපූරා පුණ්ණා ගූථස්ස. පුරතො චස්ස මහාගූථපුඤ්ජො. සා තෙන අඤ්ඤා මීළ්හකා අතිමඤ්ඤෙය්ය – ‘අහම්හි ගූථාදී ගූථපූරා පුණ්ණා ගූථස්ස, පුරතො ච ම්යායං මහාගූථපුඤ්ජො’ති. එවමෙව ¶ ඛො, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො භික්ඛු ලාභසක්කාරසිලොකෙන අභිභූතො පරියාදිණ්ණචිත්තො පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය පවිසති. සො තත්ථ භුත්තාවී ච හොති යාවදත්ථො, නිමන්තිතො ච ස්වාතනාය, පිණ්ඩපාතො චස්ස පූරො. සො ආරාමං ගන්ත්වා භික්ඛුගණස්ස මජ්ඣෙ විකත්ථති – ‘භුත්තාවී චම්හි යාවදත්ථො, නිමන්තිතො චම්හි ස්වාතනාය, පිණ්ඩපාතො ච ම්යායං පූරො, ලාභී චම්හි චීවර-පිණ්ඩපාත-සෙනාසන-ගිලානප්පච්චය-භෙසජ්ජපරික්ඛාරානං, ඉමෙ පනඤ්ඤෙ භික්ඛූ අප්පපුඤ්ඤා අප්පෙසක්ඛා න ලාභිනො චීවර-පිණ්ඩපාතසෙනාසන-ගිලානප්පච්චය-භෙසජ්ජ-පරික්ඛාරාන’න්ති. සො තෙන ලාභසක්කාරසිලොකෙන අභිභූතො පරියාදිණ්ණචිත්තො අඤ්ඤෙ පෙසලෙ භික්ඛූ අතිමඤ්ඤති. තඤ්හි තස්ස, භික්ඛවෙ ¶ , මොඝපුරිසස්ස ¶ හොති දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛාය. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. පඤ්චමං.

162. සාවත්ථියං ¶ විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… අධිගමාය. [උපරි තතියවග්ගෙ තතියචතුත්ථසුත්තෙසු ‘‘මා ච ඛො ත්වං තාත සෙඛං… අනුපාපුණාතූ’’ති ආගතං. තෙන නයෙන ඉධාපි අත්ථො ගහෙතබ්බො. එත්ථ හි කිං සද්දෙන පටික්ඛෙපත්ථොපි සක්කා ඤාතුං, යථා ‘‘සයං අභිඤ්ඤාය කමුද්දිසෙය්ය’’න්ති. තස්මා කං… ආගච්ඡතූති එත්ථ කමපි… මා ආගච්ඡතූති ච, කං සෙඛං… අනුපාපුණාතූති එත්ථ කමපි සෙඛං… මා පාපුණාතූති ච අත්ථො වෙදිතබ්බො. අට්ඨකථාටීකාසු ච අයමෙවත්ථො ඤාපිතො] කං, භික්ඛවෙ, අසනිවිචක්කං ආගච්ඡතු [උපරි තතියවග්ගෙ තරියචතුත්ථසුත්තෙසු ‘‘මා ච ඛො ත්වං තාත සෙඛං… අනුපාපුණාතූ’’ති ආගතං. තෙන නයෙන ඉධාපි අත්ථො ගහෙතබ්බො. එත්ථ හි කිං සද්දෙන පටික්ඛෙපත්ථොපි සක්කා ඤාතුං, යථා ‘‘සයං අභිඤ්ඤාය කමුද්දිසෙය්ය’’න්ති. තස්මා කං… ආගච්ඡතූති එත්ථ කමපි… මා ආගච්ඡතූතිච, තං සෙඛං… අනුපාපුණාතූති එත්ථ කමපි සෙඛං… මා පාපුණාතූති ච අත්ථො වෙදිතබ්බො. අට්ඨකථාටීකාසු ච අයමෙවත්ථො ඤාපිතො], සෙඛං [අසනිවිචක්කං, තං සෙඛං (පී. ක.), අසනිවිචක්කං, සෙඛං (ස්යා. කං.), අසනිවිචක්කං ආගච්ඡතු, කං සෙඛං (?)] අප්පත්තමානසං ලාභසක්කාරසිලොකො අනුපාපුණාතු’’ [අනුපාපුණාති (පී. ක.)].

‘‘අසනිවිචක්කන්ති ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකස්සෙතං අධිවචනං. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. ඡට්ඨං.

163. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො ¶ , භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… අධිගමාය. කං, භික්ඛවෙ, දිද්ධගතෙන විසල්ලෙන සල්ලෙන [දිට්ඨිගතෙන විසල්ලෙන (ක. සී.), දිට්ඨිගතෙන සල්ලෙන (ස්යා. කං.), දිට්ඨිගතෙන විසල්ලෙන සල්ලෙන (ක.), දිට්ඨගතෙන විසල්ලෙන සල්ලෙන (පී.)] විජ්ඣතු, සෙඛං [විජ්ඣතු, තං සෙඛං (සී.), විජ්ඣති, තං සෙඛං (පී. ක.)] අප්පත්තමානසං ලාභසක්කාරසිලොකො අනුපාපුණාතු’’ [අනුපාපුණාති (පී. ක.)].

‘‘සල්ලන්ති ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකස්සෙතං අධිවචනං. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. සත්තමං.

164. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… අධිගමාය. අස්සුත්ථ නො තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, රත්තියා පච්චූසසමයං ¶ ජරසිඞ්ගාලස්ස [සිඞ්ගාලස්ස (ක.), ජරසිගාලස්ස (සී. ස්යා. කං.)] වස්සමානස්සා’’ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘එසො ඛො, භික්ඛවෙ, ජරසිඞ්ගාලො උක්කණ්ඩකෙන ¶ [උක්කණ්ඩකෙන (සී.), උක්කණ්ණකෙන (ස්යා. කං. පී.)] නාම රොගජාතෙන ඵුට්ඨො නෙව බිලගතො රමති, න රුක්ඛමූලගතො රමති, න අජ්ඣොකාසගතො රමති; යෙන ¶ යෙන ගච්ඡති, යත්ථ යත්ථ තිට්ඨති, යත්ථ යත්ථ නිසීදති, යත්ථ යත්ථ නිපජ්ජති; තත්ථ තත්ථ අනයබ්යසනං ආපජ්ජති. එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො භික්ඛු ලාභසක්කාරසිලොකෙන අභිභූතො පරියාදිණ්ණචිත්තො නෙව සුඤ්ඤාගාරගතො රමති, න රුක්ඛමූලගතො රමති, න අජ්ඣොකාසගතො රමති; යෙන යෙන ගච්ඡති, යත්ථ යත්ථ තිට්ඨති, යත්ථ යත්ථ නිසීදති, යත්ථ යත්ථ නිපජ්ජති; තත්ථ තත්ථ අනයබ්යසනං ආපජ්ජති. එවං ¶ දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. අට්ඨමං.

165. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… අධිගමාය. උපරි, භික්ඛවෙ, ආකාසෙ වෙරම්භා [වෙරම්බා (සී. පී.)] නාම වාතා වායන්ති. තත්ථ යො පක්ඛී ගච්ඡති තමෙනං වෙරම්භා වාතා ඛිපන්ති. තස්ස වෙරම්භවාතක්ඛිත්තස්ස අඤ්ඤෙනෙව පාදා ගච්ඡන්ති, අඤ්ඤෙන පක්ඛා ගච්ඡන්ති, අඤ්ඤෙන සීසං ගච්ඡති, අඤ්ඤෙන කායො ගච්ඡති. එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො භික්ඛු ලාභසක්කාරසිලොකෙන අභිභූතො පරියාදිණ්ණචිත්තො පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය පවිසති අරක්ඛිතෙනෙව කායෙන අරක්ඛිතාය වාචාය අරක්ඛිතෙන චිත්තෙන, අනුපට්ඨිතාය සතියා, අසංවුතෙහි ඉන්ද්රියෙහි. සො තත්ථ ¶ පස්සති මාතුගාමං දුන්නිවත්ථං වා දුප්පාරුතං වා. තස්ස මාතුගාමං දිස්වා දුන්නිවත්ථං වා දුප්පාරුතං වා රාගො චිත්තං අනුද්ධංසෙති. සො රාගානුද්ධංසිතෙන චිත්තෙන සික්ඛං පච්චක්ඛාය හීනායාවත්තති. තස්ස අඤ්ඤෙ චීවරං හරන්ති, අඤ්ඤෙ පත්තං හරන්ති, අඤ්ඤෙ නිසීදනං හරන්ති, අඤ්ඤෙ සූචිඝරං හරන්ති, වෙරම්භවාතක්ඛිත්තස්සෙව සකුණස්ස. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. නවමං.

166. සාවත්ථියං ¶ විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… අධිගමාය. ඉධාහං, භික්ඛවෙ, එකච්චං පුග්ගලං පස්සාමි සක්කාරෙන ¶ අභිභූතං පරියාදිණ්ණචිත්තං, කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපන්නං. ඉධ පනාහං, භික්ඛවෙ ¶ , එකච්චං පුග්ගලං පස්සාමි අසක්කාරෙන අභිභූතං පරියාදිණ්ණචිත්තං, කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපන්නං. ඉධ පනාහං, භික්ඛවෙ, එකච්චං පුග්ගලං පස්සාමි සක්කාරෙන ච අසක්කාරෙන ච තදුභයෙන අභිභූතං පරියාදිණ්ණචිත්තං, කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපන්නං. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති.

ඉදමවොච භගවා. ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –

‘‘යස්ස ¶ සක්කරියමානස්ස, අසක්කාරෙන චූභයං;

සමාධි න විකම්පති, අප්පමාණවිහාරිනො [අප්පමාදවිහාරිනො (පී. ක.) අප්පමාණොති හෙත්ථ ඵලසමාධි, න සති].

‘‘තං ඣායිනං සාතතිකං, සුඛුමං දිට්ඨිවිපස්සකං;

උපාදානක්ඛයාරාමං, ආහු සප්පුරිසො ඉතී’’ති. දසමං;

දාරුණො බළිසං කුම්මං, දීඝලොමි ච මීළ්හකං;

අසනි දිද්ධං සිඞ්ගාලං, වෙරම්භෙන සගාථකන්ති.

167. සාවත්ථියං ¶ ¶ ¶ විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… අධිගමාය. ඉධාහං, භික්ඛවෙ, එකච්චං පුග්ගලං එවං චෙතසා චෙතො පරිච්ච පජානාමි – ‘න චායමායස්මා ¶ සුවණ්ණපාතියාපි රූපියචුණ්ණපරිපූරාය හෙතු සම්පජානමුසා භාසෙය්යා’ති. තමෙනං පස්සාමි අපරෙන සමයෙන ලාභසක්කාරසිලොකෙන අභිභූතං පරියාදිණ්ණචිත්තං සම්පජානමුසා භාසන්තං. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. පඨමං.

168. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… ඉධාහං, භික්ඛවෙ, එකච්චං පුග්ගලං එවං චෙතසා චෙතො පරිච්ච පජානාමි – ‘න චායමායස්මා රූපියපාතියාපි සුවණ්ණචුණ්ණපරිපූරාය හෙතු සම්පජානමුසා භාසෙය්යා’ති. තමෙනං පස්සාමි අපරෙන සමයෙන ලාභසක්කාරසිලොකෙන අභිභූතං පරියාදිණ්ණචිත්තං සම්පජානමුසා භාසන්තං. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. දුතියං.

3-10. සුවණ්ණනික්ඛසුත්තාදිඅට්ඨකං

169. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘ඉධාහං ¶ , භික්ඛවෙ, එකච්චං පුග්ගලං එවං චෙතසා චෙතො පරිච්ච පජානාමි – ‘න චායමායස්මා සුවණ්ණනික්ඛස්සාපි ¶ හෙතු…පෙ… සුවණ්ණනික්ඛසතස්සාපි හෙතු… සිඞ්ගීනික්ඛස්සාපි හෙතු… සිඞ්ගීනික්ඛසතස්සාපි හෙතු… පථවියාපි ජාතරූපපරිපූරාය හෙතු… ආමිසකිඤ්චික්ඛහෙතුපි… ජීවිතහෙතුපි… ජනපදකල්යාණියාපි හෙතු සම්පජානමුසා භාසෙය්යා’ති. තමෙනං පස්සාමි අපරෙන සමයෙන ලාභසක්කාරසිලොකෙන අභිභූතං පරියාදිණ්ණචිත්තං සම්පජානමුසා භාසන්තං. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. දසමං.

ද්වෙ ¶ ¶ පාති ද්වෙ සුවණ්ණා ච, සිඞ්ගීහි අපරෙ දුවෙ;

පථවී කිඤ්චික්ඛජීවිතං, ජනපදකල්යාණියා දසාති.

170. සාවත්ථියං ¶ විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… න ¶ තස්ස, භික්ඛවෙ, මාතුගාමො එකො එකස්ස චිත්තං පරියාදාය තිට්ඨති යස්ස ලාභසක්කාරසිලොකො චිත්තං පරියාදාය තිට්ඨති. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො …පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. පඨමං.

171. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… න තස්ස, භික්ඛවෙ, ජනපදකල්යාණී එකා එකස්ස චිත්තං පරියාදාය තිට්ඨති යස්ස ලාභසක්කාරසිලොකො චිත්තං පරියාදාය තිට්ඨති. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. දුතියං.

172. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… සද්ධා, භික්ඛවෙ, උපාසිකා එකපුත්තකං පියං මනාපං එවං සම්මා ආයාචමානා ආයාචෙය්ය – ‘තාදිසො, තාත, භවාහි යාදිසො චිත්තො ච ගහපති හත්ථකො ච ආළවකො’ති. එසා, භික්ඛවෙ ¶ , තුලා එතං පමාණං මම සාවකානං උපාසකානං, යදිදං චිත්තො ¶ ච ගහපති හත්ථකො ච ආළවකො. සචෙ ඛො ත්වං, තාත, අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජසි; තාදිසො, තාත, භවාහි යාදිසා සාරිපුත්තමොග්ගල්ලානාති. එසා, භික්ඛවෙ, තුලා එතං පමාණං මම සාවකානං භික්ඛූනං, යදිදං සාරිපුත්තමොග්ගලානා ¶ . මා ච ඛො ත්වං, තාත, සෙඛං අප්පත්තමානසං ලාභසක්කාරසිලොකො අනුපාපුණාතූති. තඤ්චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛුං ¶ සෙඛං අප්පත්තමානසං ලාභසක්කාරසිලොකො අනුපාපුණාති, සො තස්ස හොති අන්තරායාය. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. තතියං.

173. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… සද්ධා භික්ඛවෙ උපාසිකා එකං ධීතරං පියං මනාපං එවං සම්මා ආයාචමානා ආයාචෙය්ය – ‘තාදිසා, අය්යෙ, භවාහි යාදිසා ඛුජ්ජුත්තරා ච උපාසිකා වෙළුකණ්ඩකියා [වෙළුකණ්ඩකී (සී. ඡක්කඞ්ගුත්තරෙපි)] ච නන්දමාතා’ති. එසා, භික්ඛවෙ, තුලා එතං පමාණං මම සාවිකානං උපාසිකානං, යදිදං ඛුජ්ජුත්තරා ච උපාසිකා වෙළුකණ්ඩකියා ච නන්දමාතා. සචෙ ඛො ත්වං, අය්යෙ, අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජසි; තාදිසා, අය්යෙ, භවාහි යාදිසා ඛෙමා ච භික්ඛුනී උප්පලවණ්ණා චාති. එසා, භික්ඛවෙ, තුලා එතං පමාණං මම සාවිකානං භික්ඛුනීනං, යදිදං ඛෙමා ¶ ච භික්ඛුනී උප්පලවණ්ණා ච. මා ච ඛො ත්වං, අය්යෙ, සෙඛං අප්පත්තමානසං ලාභසක්කාරසිලොකො අනුපාපුණාතූති. තං චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනිං සෙඛං අප්පත්තමානසං ලාභසක්කාරසිලොකො අනුපාපුණාති, සො තස්සා හොති අන්තරායාය. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. චතුත්ථං.

174. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘යෙ ¶ හි කෙචි, භික්ඛවෙ, සමණා වා බ්රාහ්මණා වා ලාභසක්කාරසිලොකස්ස අස්සාදඤ්ච ආදීනවඤ්ච නිස්සරණඤ්ච යථාභූතං නප්පජානන්ති, න මෙ තෙ, භික්ඛවෙ, සමණා වා බ්රාහ්මණා වා සමණෙසු වා සමණසම්මතා බ්රාහ්මණෙසු වා බ්රාහ්මණසම්මතා, න ච පන තෙ ආයස්මන්තා සාමඤ්ඤත්ථං වා බ්රහ්මඤ්ඤත්ථං වා දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා ¶ සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරන්ති. යෙ ච ඛො කෙචි, භික්ඛවෙ, සමණා වා බ්රාහ්මණා වා ලාභසක්කාරසිලොකස්ස අස්සාදඤ්ච ආදීනවඤ්ච ¶ නිස්සරණඤ්ච යථාභූතං පජානන්ති, තෙ ච ඛො මෙ, භික්ඛවෙ, සමණා වා බ්රාහ්මණා වා සමණෙසු චෙව සමණසම්මතා බ්රාහ්මණෙසු ච බ්රාහ්මණසම්මතා, තෙ ච පනායස්මන්තො සාමඤ්ඤත්ථඤ්ච බ්රහ්මඤ්ඤත්ථඤ්ච දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරන්තී’’ති. පඤ්චමං.

175. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘යෙ හි කෙචි, භික්ඛවෙ, සමණා වා බ්රාහ්මණා වා ලාභසක්කාරසිලොකස්ස සමුදයඤ්ච අත්ථඞ්ගමඤ්ච අස්සාදඤ්ච ආදීනවඤ්ච නිස්සරණඤ්ච යථාභූතං නප්පජානන්ති…පෙ… පජානන්ති…පෙ… සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරන්තී’’ති. ඡට්ඨං.

176. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘යෙ හි කෙචි, භික්ඛවෙ, සමණා වා බ්රාහ්මණා ¶ වා ලාභසක්කාරසිලොකං යථාභූතං නප්පජානන්ති, ලාභසක්කාරසිලොකසමුදයං නප්පජානන්ති, ලාභසක්කාරසිලොකනිරොධං නප්පජානන්ති, ලාභසක්කාරසිලොකනිරොධගාමිනිං පටිපදං නප්පජානන්ති …පෙ… පජානන්ති…පෙ… සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරන්තී’’ති. සත්තමං.

177. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො. ලාභසක්කාරසිලොකො ¶ , භික්ඛවෙ, ඡවිං ඡින්දති, ඡවිං ඡෙත්වා චම්මං ඡින්දති, චම්මං ඡෙත්වා මංසං ඡින්දති, මංසං ඡෙත්වා න්හාරුං ඡින්දති, න්හාරුං ඡෙත්වා අට්ඨිං ඡින්දති, අට්ඨිං ඡෙත්වා අට්ඨිමිඤ්ජං ¶ ආහච්ච තිට්ඨති. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. අට්ඨමං.

178. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො. ලාභසක්කාරසිලොකො, භික්ඛවෙ, ඡවිං ඡින්දති, ඡවිං ඡෙත්වා චම්මං ඡින්දති, චම්මං ඡෙත්වා මංසං ඡින්දති, මංසං ඡෙත්වා න්හාරුං ඡින්දති, න්හාරුං ඡෙත්වා අට්ඨිං ඡින්දති, අට්ඨිං ඡෙත්වා අට්ඨිමිඤ්ජං ආහච්ච තිට්ඨති’’.

‘‘සෙය්යථාපි ¶ , භික්ඛවෙ, බලවා පුරිසො දළ්හාය වාළරජ්ජුයා ජඞ්ඝං වෙඨෙත්වා ඝංසෙය්ය. සා ඡවිං ඡින්දෙය්ය, ඡවිං ඡෙත්වා චම්මං ඡින්දෙය්ය, චම්මං ඡෙත්වා මංසං ඡින්දෙය්ය, මංසං ඡෙත්වා න්හාරුං ඡින්දෙය්ය, න්හාරුං ඡෙත්වා අට්ඨිං ඡින්දෙය්ය, අට්ඨිං ඡෙත්වා අට්ඨිමිඤ්ජං ආහච්ච තිට්ඨෙය්ය. එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො ¶ ඡවිං ඡින්දති, ඡවිං ඡෙත්වා චම්මං ඡින්දති, චම්මං ඡෙත්වා මංසං ඡින්දති, මංසං ඡෙත්වා න්හාරුං ඡින්දති, න්හාරුං ඡෙත්වා අට්ඨිං ඡින්දති, අට්ඨිං ඡෙත්වා අට්ඨිංමිඤ්ජං ආහච්ච තිට්ඨති. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. නවමං.

179. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘යොපි ¶ සො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අරහං ඛීණාසවො තස්සපාහං ලාභසක්කාරසිලොකො අන්තරායාය වදාමී’’ති. එවං වුත්තෙ, ආයස්මා ආනන්දො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘කිස්ස පන, භන්තෙ, ඛීණාසවස්ස භික්ඛුනො ලාභසක්කාරසිලොකො අන්තරායායා’’ති? ‘‘යා හිස්ස සා, ආනන්ද, අකුප්පා චෙතොවිමුත්ති නාහං තස්සා ලාභසක්කාරසිලොකං අන්තරායාය වදාමි. යෙ ච ඛ්වස්ස, ආනන්ද, අප්පමත්තස්ස ආතාපිනො පහිතත්තස්ස විහරතො දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරා අධිගතා තෙසාහමස්ස ලාභසක්කාරසිලොකං අන්තරායාය වදාමි. එවං දාරුණො ඛො, ආනන්ද, ලාභසක්කාරසිලොකො කටුකො ඵරුසො අන්තරායිකො අනුත්තරස්ස යොගක්ඛෙමස්ස අධිගමාය. තස්මාතිහානන්ද, එවං සික්ඛිතබ්බං – ‘උප්පන්නං ¶ ලාභසක්කාරසිලොකං පජහිස්සාම, න ච නො උප්පන්නො ලාභසක්කාරසිලොකො චිත්තං පරියාදාය ඨස්සතී’ති. එවඤ්හි වො, ආනන්ද, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. දසමං.

මාතුගාමො ¶ ච කල්යාණී, පුත්තො ච එකධීතු ච;

සමණබ්රාහ්මණා තීණි, ඡවි රජ්ජු ච භික්ඛුනාති.

180. සාවත්ථියං ¶ ¶ විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො. ලාභසක්කාරසිලොකෙන ¶ අභිභූතො පරියාදිණ්ණචිත්තො, භික්ඛවෙ, දෙවදත්තො සඞ්ඝං භින්දි. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. පඨමං.

181. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො. ලාභසක්කාරසිලොකෙන අභිභූතස්ස පරියාදිණ්ණචිත්තස්ස, භික්ඛවෙ, දෙවදත්තස්ස කුසලමූලං සමුච්ඡෙදමගමා. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. දුතියං.

182. සාවත්ථියං ¶ විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො. ලාභසක්කාරසිලොකෙන අභිභූතස්ස පරියාදිණ්ණචිත්තස්ස, භික්ඛවෙ, දෙවදත්තස්ස කුසලො ධම්මො සමුච්ඡෙදමගමා. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. තතියං.

183. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො. ලාභසක්කාරසිලොකෙන අභිභූතස්ස පරියාදිණ්ණචිත්තස්ස, භික්ඛවෙ, දෙවදත්තස්ස සුක්කො ධම්මො සමුච්ඡෙදමගමා. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… සික්ඛිතබ්බ’’න්ති ¶ . චතුත්ථං.

184. එකං ¶ සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති ගිජ්ඣකූටෙ පබ්බතෙ අචිරපක්කන්තෙ දෙවදත්තෙ. තත්ර ඛො භගවා දෙවදත්තං ආරබ්භ භික්ඛූ ආමන්තෙසි ¶ – ‘‘අත්තවධාය, භික්ඛවෙ, දෙවදත්තස්ස ලාභසක්කාරසිලොකො උදපාදි, පරාභවාය දෙවදත්තස්ස ලාභසක්කාරසිලොකො උදපාදි’’.

‘‘සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, කදලී අත්තවධාය ඵලං දෙති, පරාභවාය ඵලං දෙති; එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, අත්තවධාය දෙවදත්තස්ස ලාභසක්කාරසිලොකො උදපාදි, පරාභවාය දෙවදත්තස්ස ලාභසක්කාරසිලොකො උදපාදි.

‘‘සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, වෙළු අත්තවධාය ඵලං දෙති, පරාභවාය ඵලං දෙති; එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, අත්තවධාය දෙවදත්තස්ස ලාභසක්කාරසිලොකො උදපාදි, පරාභවාය දෙවදත්තස්ස ලාභසක්කාරසිලොකො උදපාදි.

‘‘සෙය්යථාපි ¶ , භික්ඛවෙ, නළො අත්තවධාය ඵලං දෙති, පරාභවාය ඵලං දෙති; එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, අත්තවධාය දෙවදත්තස්ස ලාභසක්කාරසිලොකො උදපාදි, පරාභවාය දෙවදත්තස්ස ලාභසක්කාරසිලොකො උදපාදි.

‘‘සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, අස්සතරී අත්තවධාය ගබ්භං ගණ්හාති, පරාභවාය ගබ්භං ගණ්හාති; එවමෙව ඛො, භික්ඛවෙ, අත්තවධාය දෙවදත්තස්ස ලාභසක්කාරසිලොකො උදපාදි, පරාභවාය දෙවදත්තස්ස ලාභසක්කාරසිලොකො ¶ උදපාදි. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො. එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති.

ඉදමවොච භගවා. ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –

‘‘ඵලං වෙ කදලිං හන්ති, ඵලං වෙළුං ඵලං නළං;

සක්කාරො කාපුරිසං හන්ති, ගබ්භො අස්සතරිං යථාති’’. පඤ්චමං;

185. රාජගහෙ ¶ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන දෙවදත්තස්ස අජාතසත්තුකුමාරො පඤ්චහි රථසතෙහි සායං පාතං ¶ උපට්ඨානං ගච්ඡති, පඤ්ච ච ථාලිපාකසතානි භත්තාභිහාරො අභිහරීයති. අථ ඛො සම්බහුලා භික්ඛූ යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නා ඛො තෙ භික්ඛූ භගවන්තං එතදවොචුං – ‘‘දෙවදත්තස්ස, භන්තෙ, අජාතසත්තුකුමාරො පඤ්චහි රථසතෙහි සායං පාතං උපට්ඨානං ගච්ඡති, පඤ්ච ච ථාලිපාකසතානි භත්තාභිහාරො අභිහරීයතී’’ති. ‘‘මා, භික්ඛවෙ, දෙවදත්තස්ස ලාභසක්කාරසිලොකං පිහයිත්ථ. යාවකීවඤ්ච, භික්ඛවෙ, දෙවදත්තස්ස අජාතසත්තුකුමාරො පඤ්චහි රථසතෙහි සායං පාතං උපට්ඨානං ගමිස්සති, පඤ්ච ච ථාලිපාකසතානි භත්තාභිහාරො ආහරීයිස්සති, හානියෙව, භික්ඛවෙ, දෙවදත්තස්ස පාටිකඞ්ඛා කුසලෙසු ධම්මෙසු, නො වුද්ධි’’.

‘‘සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, චණ්ඩස්ස කුක්කුරස්ස නාසාය පිත්තං භින්දෙය්යුං ¶ , එවඤ්හි සො, භික්ඛවෙ ¶ , කුක්කුරො භිය්යොසොමත්තාය චණ්ඩතරො අස්ස; එවමෙව, භික්ඛවෙ, යාවකීවඤ්ච දෙවදත්තස්ස අජාතසත්තුකුමාරො පඤ්චහි රථසතෙහි සායං පාතං උපට්ඨානං ගමිස්සති, පඤ්ච ච ථාලිපාකසතානි භත්තාභිහාරො ආහරීයිස්සති, හානියෙව, භික්ඛවෙ, දෙවදත්තස්ස පාටිකඞ්ඛා කුසලෙසු ධම්මෙසු, නො වුද්ධි. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො…පෙ… එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. ඡට්ඨං.

186. සාවත්ථියං විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො කටුකො ඵරුසො අන්තරායිකො අනුත්තරස්ස යොගක්ඛෙමස්ස අධිගමාය. ඉධාහං ¶ , භික්ඛවෙ, එකච්චං පුග්ගලං එවං චෙතසා චෙතො පරිච්ච පජානාමි – ‘න චායමායස්මා මාතුපි හෙතු සම්පජානමුසා භාසෙය්යා’ති. තමෙනං පස්සාමි අපරෙන සමයෙන ලාභසක්කාරසිලොකෙන අභිභූතං පරියාදිණ්ණචිත්තං සම්පජානමුසා භාසන්තං. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො කටුකො ඵරුසො අන්තරායිකො අනුත්තරස්ස යොගක්ඛෙමස්ස අධිගමාය. තස්මාතිහ, භික්ඛවෙ, එවං සික්ඛිතබ්බං – ‘උප්පන්නං ලාභසක්කාරසිලොකං පජහිස්සාම. න ච නො උප්පන්නො ලාභසක්කාරසිලොකො චිත්තං පරියාදාය ඨස්සතී’ති. එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. සත්තමං.

187. සාවත්ථියං ¶ විහරති…පෙ… ‘‘දාරුණො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො කටුකො ඵරුසො අන්තරායිකො අනුත්තරස්ස යොගක්ඛෙමස්ස අධිගමාය. ඉධාහං ¶ , භික්ඛවෙ, එකච්චං පුග්ගලං එවං චෙතසා චෙතො පරිච්ච පජානාමි – ‘න චායමායස්මා පිතුපි හෙතු…පෙ… භාතුපි හෙතු… භගිනියාපි හෙතු… පුත්තස්සපි හෙතු… ධීතුයාපි හෙතු… පජාපතියාපි හෙතු සම්පජානමුසා භාසෙය්යා’ති. තමෙනං පස්සාමි අපරෙන සමයෙන ලාභසක්කාරසිලොකෙන අභිභූතං පරියාදිණ්ණචිත්තං සම්පජානමුසා භාසන්තං. එවං දාරුණො ඛො, භික්ඛවෙ, ලාභසක්කාරසිලොකො කටුකො ඵරුසො අන්තරායිකො අනුත්තරස්ස යොගක්ඛෙමස්ස අධිගමාය. තස්මාතිහ, භික්ඛවෙ, එවං සික්ඛිතබ්බං – ‘උප්පන්නං ¶ ලාභසක්කාරසිලොකං පජහිස්සාම, න ච නො උප්පන්නො ලාභසක්කාරසිලොකො ¶ චිත්තං පරියාදාය ඨස්සතී’ති. එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. තෙරසමං.

භින්දි මූලං දුවෙ ධම්මා, පක්කන්තං රථ මාතරි;

පිතා භාතා ච භගිනී, පුත්තො ධීතා පජාපතීති.