📜

10. භික්ඛුසංයුත්තං

1. කොලිතසුත්තං

235. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තත්ර ඛො ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘ආවුසො භික්ඛවෙ’’ති. ‘‘ආවුසො’’ති ඛො තෙ භික්ඛූ ආයස්මතො මහාමොග්ගල්ලානස්ස පච්චස්සොසුං.

ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො එතදවොච – ‘‘ඉධ මය්හං, ආවුසො, රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි – ‘අරියො තුණ්හීභාවො, අරියො තුණ්හීභාවොති වුච්චති. කතමො නු ඛො අරියො තුණ්හීභාවො’ති? තස්ස මය්හං ආවුසො, එතදහොසි – ‘ඉධ භික්ඛු විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. අයං වුච්චති අරියො තුණ්හීභාවො’ති. සො ඛ්වාහං, ආවුසො, විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරිං. තස්ස මය්හං, ආවුසො, ඉමිනා විහාරෙන විහරතො විතක්කසහගතා සඤ්ඤා මනසිකාරා සමුදාචරන්ති’’.

‘‘අථ ඛො මං, ආවුසො, භගවා ඉද්ධියා උපසඞ්කමිත්වා එතදවොච – ‘මොග්ගල්ලාන, මොග්ගල්ලාන, මා, බ්රාහ්මණ, අරියං තුණ්හීභාවං පමාදො, අරියෙ තුණ්හීභාවෙ චිත්තං සණ්ඨපෙහි, අරියෙ තුණ්හීභාවෙ චිත්තං එකොදිභාවං කරොහි, අරියෙ තුණ්හීභාවෙ චිත්තං සමාදහා’ති. සො ඛ්වාහං, ආවුසො, අපරෙන සමයෙන විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. යඤ්හි තං, ආවුසො , සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘සත්ථාරා අනුග්ගහිතො සාවකො මහාභිඤ්ඤතං පත්තො’ති, මමං තං සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘සත්ථාරා අනුග්ගහිතො සාවකො මහාභිඤ්ඤතං පත්තො’’’ති. පඨමං.

2. උපතිස්සසුත්තං

236. සාවත්ථියං විහරති. තත්ර ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘ආවුසො භික්ඛවෙ’’ති. ‘‘ආවුසො’’ති ඛො තෙ භික්ඛූ ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස පච්චස්සොසුං. ආයස්මා සාරිපුත්තො එතදවොච –

‘‘ඉධ මය්හං, ආවුසො, රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි – ‘අත්ථි නු ඛො තං කිඤ්චි ලොකස්මිං යස්ස මෙ විපරිණාමඤ්ඤථාභාවා උප්පජ්ජෙය්යුං සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාසා’ති? තස්ස මය්හං, ආවුසො, එතදහොසි – ‘නත්ථි ඛො තං කිඤ්චි ලොකස්මිං යස්ස මෙ විපරිණාමඤ්ඤථාභාවා උප්පජ්ජෙය්යුං සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාසා’’’ති.

එවං වුත්තෙ, ආයස්මා ආනන්දො ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එතදවොච – ‘‘සත්ථුපි ඛො තෙ, ආවුසො සාරිපුත්ත, විපරිණාමඤ්ඤථාභාවා නුප්පජ්ජෙය්යුං සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාසා’’ති? ‘‘සත්ථුපි ඛො මෙ, ආවුසො, විපරිණාමඤ්ඤථාභාවා නුප්පජ්ජෙය්යුං සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාසා, අපි ච මෙ එවමස්ස – ‘මහෙසක්ඛො වත, භො, සත්ථා අන්තරහිතො මහිද්ධිකො මහානුභාවො. සචෙ හි භගවා චිරං දීඝමද්ධානං තිට්ඨෙය්ය තදස්ස බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්පාය අත්ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්සාන’න්ති. තථා හි පනායස්මතො සාරිපුත්තස්ස දීඝරත්තං අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා සුසමූහතා. තස්මා ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස සත්ථුපි විපරිණාමඤ්ඤථාභාවා නුප්පජ්ජෙය්යුං සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාසා’’ති. දුතියං.

3. ඝටසුත්තං

237. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා ච සාරිපුත්තො ආයස්මා ච මහාමොග්ගල්ලානො රාජගහෙ විහරන්ති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ එකවිහාරෙ. අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො සායන්හසමයං පටිසල්ලානා වුට්ඨිතො යෙනායස්මා මහාමොග්ගල්ලානො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා මහාමොග්ගල්ලානෙන සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො ආයස්මන්තං මහාමොග්ගල්ලානං එතදවොච –

‘‘විප්පසන්නානි ඛො තෙ, ආවුසො මොග්ගල්ලාන, ඉන්ද්රියානි; පරිසුද්ධො මුඛවණ්ණො පරියොදාතො සන්තෙන නූනායස්මා මහාමොග්ගල්ලානො අජ්ජ විහාරෙන විහාසී’’ති. ‘‘ඔළාරිකෙන ඛ්වාහං, ආවුසො, අජ්ජ විහාරෙන විහාසිං. අපි ච, මෙ අහොසි ධම්මී කථා’’ති. ‘‘කෙන සද්ධිං පනායස්මතො මහාමොග්ගල්ලානස්ස අහොසි ධම්මී කථා’’ති? ‘‘භගවතා ඛො මෙ, ආවුසො, සද්ධිං අහොසි ධම්මී කථා’’ති. ‘‘දූරෙ ඛො, ආවුසො, භගවා එතරහි සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. කිං නු ඛො, ආයස්මා, මහාමොග්ගල්ලානො භගවන්තං ඉද්ධියා උපසඞ්කමි; උදාහු භගවා ආයස්මන්තං මහාමොග්ගල්ලානං ඉද්ධියා උපසඞ්කමී’’ති? ‘‘න ඛ්වාහං, ආවුසො, භගවන්තං ඉද්ධියා උපසඞ්කමිං; නපි මං භගවා ඉද්ධියා උපසඞ්කමි. අපි ච, මෙ යාවතා භගවා එත්තාවතා දිබ්බචක්ඛු විසුජ්ඣි දිබ්බා ච සොතධාතු. භගවතොපි යාවතාහං එත්තාවතා දිබ්බචක්ඛු විසුජ්ඣි දිබ්බා ච සොතධාතූ’’ති. ‘‘යථාකථං පනායස්මතො මහාමොග්ගල්ලානස්ස භගවතා සද්ධිං අහොසි ධම්මී කථා’’ති?

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, භගවන්තං එතදවොචං – ‘ආරද්ධවීරියො ආරද්ධවීරියොති, භන්තෙ, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, ආරද්ධවීරියො හොතී’ති? එවං වුත්තෙ, මං, ආවුසො, භගවා එතදවොච – ‘ඉධ, මොග්ගල්ලාන, භික්ඛු ආරද්ධවීරියො විහරති – කාමං තචො ච න්හාරු ච අට්ඨී ච අවසිස්සතු, සරීරෙ උපසුස්සතු මංසලොහිතං, යං තං පුරිසථාමෙන පුරිසවීරියෙන පුරිසපරක්කමෙන පත්තබ්බං න තං අපාපුණිත්වා වීරියස්ස සණ්ඨානං භවිස්සතීති. එවං ඛො, මොග්ගල්ලාන, ආරද්ධවීරියො හොතී’ති. එවං ඛො මෙ, ආවුසො, භගවතා සද්ධිං අහොසි ධම්මී කථා’’ති.

‘‘සෙය්යථාපි, ආවුසො, හිමවතො පබ්බතරාජස්ස පරිත්තා පාසාණසක්ඛරා යාවදෙව උපනික්ඛෙපනමත්තාය ; එවමෙව ඛො මයං ආයස්මතො මහාමොග්ගල්ලානස්ස යාවදෙව උපනික්ඛෙපනමත්තාය. ආයස්මා හි මහාමොග්ගල්ලානො මහිද්ධිකො මහානුභාවො ආකඞ්ඛමානො කප්පං තිට්ඨෙය්යා’’ති.

‘‘සෙය්යථාපි , ආවුසො, මහතියා ලොණඝටාය පරිත්තා ලොණසක්ඛරාය යාවදෙව උපනික්ඛෙපනමත්තාය; එවමෙව ඛො මයං ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස යාවදෙව උපනික්ඛෙපනමත්තාය. ආයස්මා හි සාරිපුත්තො භගවතා අනෙකපරියායෙන ථොමිතො වණ්ණිතො පසත්ථො –

‘‘සාරිපුත්තොව පඤ්ඤාය, සීලෙන උපසමෙන ච;

යොපි පාරඞ්ගතො භික්ඛු, එතාවපරමො සියා’’ති.

ඉතිහ තෙ උභො මහානාගා අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස සුභාසිතං සුලපිතං සමනුමොදිංසූති. තතියං.

4. නවසුත්තං

238. සාවත්ථියං විහරති. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො නවො භික්ඛු පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො විහාරං පවිසිත්වා අප්පොස්සුක්කො තුණ්හීභූතො සඞ්කසායති, න භික්ඛූනං වෙය්යාවච්චං කරොති චීවරකාරසමයෙ. අථ ඛො සම්බහුලා භික්ඛූ යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නා ඛො තෙ භික්ඛූ භගවන්තං එතදවොචුං – ‘‘ඉධ , භන්තෙ, අඤ්ඤතරො නවො භික්ඛු පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො විහාරං පවිසිත්වා අප්පොස්සුක්කො තුණ්හීභූතො සඞ්කසායති, න භික්ඛූනං වෙය්යාවච්චං කරොති චීවරකාරසමයෙ’’ති.

අථ ඛො භගවා අඤ්ඤතරං භික්ඛුං ආමන්තෙසි – ‘‘එහි ත්වං, භික්ඛු, මම වචනෙන තං භික්ඛුං ආමන්තෙහි ‘සත්ථා තං, ආවුසො, ආමන්තෙතී’’’ති. ‘‘එවං භන්තෙ’’ති ඛො සො භික්ඛු භගවතො පටිස්සුත්වා යෙන සො භික්ඛු තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තං භික්ඛුං එතදවොච – ‘‘සත්ථා තං, ආවුසො, ආමන්තෙතී’’ති. ‘‘එවමාවුසො’’ති ඛො සො භික්ඛු තස්ස භික්ඛුනො පටිස්සුත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි . එකමන්තං නිසින්නං ඛො තං භික්ඛුං භගවා එතදවොච – ‘‘සච්චං කිර ත්වං, භික්ඛු, පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො විහාරං පවිසිත්වා අප්පොස්සුක්කො තුණ්හීභූතො සඞ්කසායසි, න භික්ඛූනං වෙය්යාවච්චං කරොසි චීවරකාරසමයෙ’’ති? ‘‘අහම්පි ඛො, භන්තෙ, සකං කිච්චං කරොමී’’ති.

අථ ඛො භගවා තස්ස භික්ඛුනො චෙතසා චෙතොපරිවිතක්කමඤ්ඤාය භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘මා ඛො තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, එතස්ස භික්ඛුනො උජ්ඣායිත්ථ. එසො ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු චතුන්නං ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී, යස්ස චත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදෙව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං බ්රහ්මචරියපරියොසානං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරතී’’ති.

ඉදමවොච භගවා. ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –

‘‘නයිදං සිථිලමාරබ්භ, නයිදං අප්පෙන ථාමසා;

නිබ්බානං අධිගන්තබ්බං, සබ්බදුක්ඛප්පමොචනං.

‘‘අයඤ්ච දහරො භික්ඛු, අයමුත්තමපුරිසො;

ධාරෙති අන්තිමං දෙහං, ජෙත්වා මාරං සවාහිනි’’න්ති. චතුත්ථං;

5. සුජාතසුත්තං

239. සාවත්ථියං විහරති. අථ ඛො ආයස්මා සුජාතො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි. අද්දසා ඛො භගවා ආයස්මන්තං සුජාතං දූරතොව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘උභයෙනෙවායං, භික්ඛවෙ, කුලපුත්තො සොභති – යඤ්ච අභිරූපො දස්සනීයො පාසාදිකො පරමාය වණ්ණපොක්ඛරතාය සමන්නාගතො, යස්ස චත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදෙව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජන්ති තදනුත්තරං බ්රහ්මචරියපරියොසානං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරතී’’ති. ඉදමවොච භගවා…පෙ… සත්ථා –

‘‘සොභති වතායං භික්ඛු, උජුභූතෙන චෙතසා;

විප්පයුත්තො විසංයුත්තො, අනුපාදාය නිබ්බුතො;

ධාරෙති අන්තිමං දෙහං, ජෙත්වා මාරං සවාහිනි’’න්ති. පඤ්චමං;

6. ලකුණ්ඩකභද්දියසුත්තං

240. සාවත්ථියං විහරති. අථ ඛො ආයස්මා ලකුණ්ඩකභද්දියො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි. අද්දසා ඛො භගවා ආයස්මන්තං ලකුණ්ඩකභද්දියං දූරතොව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘පස්සථ නො තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, එතං භික්ඛුං ආගච්ඡන්තං දුබ්බණ්ණං දුද්දසිකං ඔකොටිමකං භික්ඛූනං පරිභූතරූප’’න්ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘එසො ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු මහිද්ධිකො මහානුභාවො, න ච සා සමාපත්ති සුලභරූපා යා තෙන භික්ඛුනා අසමාපන්නපුබ්බා. යස්ස චත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදෙව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං බ්රහ්මචරියපරියොසානං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරතී’’ති. ඉදමවොච භගවා…පෙ… සත්ථා –

‘‘හංසා කොඤ්චා මයූරා ච, හත්ථයො පසදා මිගා;

සබ්බෙ සීහස්ස භායන්ති, නත්ථි කායස්මිං තුල්යතා.

‘‘එවමෙව මනුස්සෙසු, දහරො චෙපි පඤ්ඤවා;

සො හි තත්ථ මහා හොති, නෙව බාලො සරීරවා’’ති. ඡට්ඨං;

7. විසාඛසුත්තං

241. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා විසාඛො පඤ්චාලපුත්තො උපට්ඨානසාලායං භික්ඛූ ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති, පොරියා වාචාය විස්සට්ඨාය අනෙලගලාය අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා පරියාපන්නාය අනිස්සිතාය.

අථ ඛො භගවා සායන්හසමයං පටිසල්ලානා වුට්ඨිතො යෙන උපට්ඨානසාලා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදි. නිසජ්ජ ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘කො නු ඛො, භික්ඛවෙ, උපට්ඨානසාලායං භික්ඛූ ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති පොරියා වාචාය විස්සට්ඨාය අනෙලගලාය අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා පරියාපන්නාය අනිස්සිතායා’’ති? ‘‘ආයස්මා, භන්තෙ, විසාඛො පඤ්චාලපුත්තො උපට්ඨානසාලායං භික්ඛූ ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙති සමාදපෙති සමුත්තෙජෙති සම්පහංසෙති, පොරියා වාචාය විස්සට්ඨාය අනෙලගලාය අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා පරියාපන්නාය අනිස්සිතායා’’ති.

අථ ඛො භගවා ආයස්මන්තං විසාඛං පඤ්චාලපුත්තං ආමන්තෙසි – ‘‘සාධු සාධු, විසාඛ, සාධු ඛො ත්වං, විසාඛ, භික්ඛූ ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙසි…පෙ… අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා පරියාපන්නාය අනිස්සිතායා’’ති.

ඉදමවොච භගවා. ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –

‘‘නාභාසමානං ජානන්ති, මිස්සං බාලෙහි පණ්ඩිතං;

භාසමානඤ්ච ජානන්ති, දෙසෙන්තං අමතං පදං.

‘‘භාසයෙ ජොතයෙ ධම්මං, පග්ගණ්හෙ ඉසිනං ධජං;

සුභාසිතධජා ඉසයො, ධම්මො හි ඉසිනං ධජො’’ති. සත්තමං;

8. නන්දසුත්තං

242. සාවත්ථියං විහරති. අථ ඛො ආයස්මා නන්දො භගවතො මාතුච්ඡාපුත්තො ආකොටිතපච්චාකොටිතානි චීවරානි පාරුපිත්වා අක්ඛීනි අඤ්ජෙත්වා අච්ඡං පත්තං ගහෙත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො ආයස්මන්තං නන්දං භගවා එතදවොච – ‘‘න ඛො තෙ තං, නන්ද, පතිරූපං කුලපුත්තස්ස සද්ධා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතස්ස, යං ත්වං ආකොටිතපච්චාකොටිතානි චීවරානි පාරුපෙය්යාසි, අක්ඛීනි ච අඤ්ජෙය්යාසි, අච්ඡඤ්ච පත්තං ධාරෙය්යාසි. එතං ඛො තෙ, නන්ද, පතිරූපං කුලපුත්තස්ස සද්ධා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතස්ස, යං ත්වං ආරඤ්ඤිකො ච අස්සසි, පිණ්ඩපාතිකො ච පංසුකුලිකො ච කාමෙසු ච අනපෙක්ඛො විහරෙය්යාසී’’ති. ඉදමවොච භගවා…පෙ… සත්ථා –

‘‘කදාහං නන්දං පස්සෙය්යං, ආරඤ්ඤං පංසුකූලිකං;

අඤ්ඤාතුඤ්ඡෙන යාපෙන්තං, කාමෙසු අනපෙක්ඛින’’න්ති.

අථ ඛො ආයස්මා නන්දො අපරෙන සමයෙන ආරඤ්ඤිකො ච පිණ්ඩපාතිකො ච පංසුකූලිකො ච කාමෙසු ච අනපෙක්ඛො විහාසීති. අට්ඨමං.

9. තිස්සසුත්තං

243. සාවත්ථියං විහරති. අථ ඛො ආයස්මා තිස්සො භගවතො පිතුච්ඡාපුත්තො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි ; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි දුක්ඛී දුම්මනො අස්සූනි පවත්තයමානො. අථ ඛො භගවා ආයස්මන්තං තිස්සං එතදවොච – ‘‘කිං නු ඛො ත්වං, තිස්ස, එකමන්තං නිසින්නො දුක්ඛී දුම්මනො අස්සූනි පවත්තයමානො’’ති? ‘‘තථා හි පන මං, භන්තෙ, භික්ඛූ සමන්තා වාචාසන්නිතොදකෙන [වාචාය සන්නිතොදකෙන (ක.)] සඤ්ජම්භරිමකංසූ’’ති [සඤ්ජබ්භරිමකංසූති (?)]. ‘‘තථාහි පන ත්වං, තිස්ස, වත්තා නො ච වචනක්ඛමො; න ඛො තෙ තං, තිස්ස, පතිරූපං කුලපුත්තස්ස සද්ධා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතස්ස, යං ත්වං වත්තා නො ච වචනක්ඛමො. එතං ඛො තෙ, තිස්ස, පතිරූපං කුලපුත්තස්ස සද්ධා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතස්ස – ‘යං ත්වං වත්තා ච අස්ස වචනක්ඛමො චා’’’ති.

ඉදමවොච භගවා. ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –

‘‘කිං නු කුජ්ඣසි මා කුජ්ඣි, අක්කොධො තිස්ස තෙ වරං;

කොධමානමක්ඛවිනයත්ථඤ්හි, තිස්ස බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති. නවමං;

10. ථෙරනාමකසුත්තං

244. එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්ඤතරො භික්ඛු ථෙරනාමකො එකවිහාරී චෙව හොති එකවිහාරස්ස ච වණ්ණවාදී. සො එකො ගාමං පිණ්ඩාය පවිසති එකො පටික්කමති එකො රහො නිසීදති එකො චඞ්කමං අධිට්ඨාති. අථ ඛො සම්බහුලා භික්ඛූ යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු ; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නා ඛො තෙ භික්ඛූ භගවන්තං එතදවොචුං – ‘‘ඉධ, භන්තෙ, අඤ්ඤතරො භික්ඛු ථෙරනාමකො එකවිහාරී එකවිහාරස්ස ච වණ්ණවාදී’’ති.

අථ ඛො භගවා අඤ්ඤතරං භික්ඛුං ආමන්තෙසි – ‘‘එහි ත්වං, භික්ඛු, මම වචනෙන ථෙරං භික්ඛුං ආමන්තෙහි – ‘සත්ථා තං, ආවුසො ථෙර, ආමන්තෙතී’’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො සො භික්ඛු භගවතො පටිස්සුත්වා යෙනායස්මා ථෙරො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං ථෙරං එතදවොච – ‘‘සත්ථා තං, ආවුසො ථෙර, ආමන්තෙතී’’ති. ‘‘එවමාවුසො’’ති ඛො ආයස්මා ථෙරො තස්ස භික්ඛුනො පටිස්සුත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො ආයස්මන්තං ථෙරං භගවා එතදවොච – ‘‘සච්චං කිර ත්වං, ථෙර, එකවිහාරී එකවිහාරස්ස ච වණ්ණවාදී’’ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘යථා කථං පන ත්වං, ථෙර, එකවිහාරී එකවිහාරස්ස ච වණ්ණවාදී’’ති? ‘‘ඉධාහං, භන්තෙ, එකො ගාමං පිණ්ඩාය පවිසාමි එකො පටික්කමාමි එකො රහො නිසීදාමි එකො චඞ්කමං අධිට්ඨාමි. එවං ඛ්වාහං, භන්තෙ, එකවිහාරී එකවිහාරස්ස ච වණ්ණවාදී’’ති.

‘‘අත්ථෙසො, ථෙර, එකවිහාරො නෙසො නත්ථීති වදාමි. අපි ච, ථෙර, යථා එකවිහාරො විත්ථාරෙන පරිපුණ්ණො හොති තං සුණාහි, සාධුකං මනසි කරොහි; භාසිස්සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො…පෙ…. ‘‘කථඤ්ච , ථෙර, එකවිහාරො විත්ථාරෙන පරිපුණ්ණො හොති. ඉධ, ථෙර, යං අතීතං තං පහීනං, යං අනාගතං තං පටිනිස්සට්ඨං, පච්චුප්පන්නෙසු ච අත්තභාවපටිලාභෙසු ඡන්දරාගො සුප්පටිවිනීතො. එවං ඛො, ථෙර, එකවිහාරො විත්ථාරෙන පරිපුණ්ණො හොතී’’ති.

ඉදමවොච භගවා. ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –

‘‘සබ්බාභිභුං සබ්බවිදුං සුමෙධං,

සබ්බෙසු ධම්මෙසු අනූපලිත්තං;

සබ්බඤ්ජහං තණ්හාක්ඛයෙ විමුත්තං,

තමහං නරං එකවිහාරීති බ්රූමී’’ති. දසමං;

11. මහාකප්පිනසුත්තං

245. සාවත්ථියං විහරති. අථ ඛො ආයස්මා මහාකප්පිනො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි. අද්දසා ඛො භගවා ආයස්මන්තං මහාකප්පිනං දූරතොව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘පස්සථ නො තුම්හෙ භික්ඛවෙ, එතං භික්ඛුං ආගච්ඡන්තං ඔදාතකං තනුකං තුඞ්ගනාසික’’න්ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘එසො ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු මහිද්ධිකො මහානුභාවො. න ච සා සමාපත්ති සුලභරූපා යා තෙන භික්ඛුනා අසමාපන්නපුබ්බා. යස්ස චත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදෙව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති තදනුත්තරං බ්රහ්මචරියපරියොසානං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරතී’’ති.

ඉදමවොච භගවා. ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –

‘‘ඛත්තියො සෙට්ඨො ජනෙතස්මිං, යෙ ගොත්තපටිසාරිනො;

විජ්ජාචරණසම්පන්නො, සො සෙට්ඨො දෙවමානුසෙ.

‘‘දිවා තපති ආදිච්චො, රත්තිමාභාති චන්දිමා;

සන්නද්ධො ඛත්තියො තපති, ඣායී තපති බ්රාහ්මණො;

අථ සබ්බමහොරත්තිං [අථ සබ්බමහොරත්තං (සී. ස්යා. කං.)], බුද්ධො තපති තෙජසා’’ති. එකාදසමං;

12. සහායකසුත්තං

246. සාවත්ථියං විහරති. අථ ඛො ද්වෙ භික්ඛූ සහායකා ආයස්මතො මහාකප්පිනස්ස සද්ධිවිහාරිනො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු. අද්දසා ඛො භගවා තෙ භික්ඛූ දූරතොව ආගච්ඡන්තෙ. දිස්වාන භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘පස්සථ නො තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, එතෙ භික්ඛූ සහායකෙ ආගච්ඡන්තෙ කප්පිනස්ස සද්ධිවිහාරිනො’’ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘එතෙ ඛො තෙ භික්ඛූ මහිද්ධිකා මහානුභාවා. න ච සා සමාපත්ති සුලභරූපා, යා තෙහි භික්ඛූහි අසමාපන්නපුබ්බා. යස්ස චත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදෙව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති තදනුත්තරං බ්රහ්මචරියපරියොසානං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරන්තී’’ති.

ඉදමවොච භගවා. ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –

‘‘සහායා වතිමෙ භික්ඛූ, චිරරත්තං සමෙතිකා;

සමෙති නෙසං සද්ධම්මො, ධම්මෙ බුද්ධප්පවෙදිතෙ.

‘‘සුවිනීතා කප්පිනෙන, ධම්මෙ අරියප්පවෙදිතෙ;

ධාරෙන්ති අන්තිමං දෙහං, ජෙත්වා මාරං සවාහිනි’’න්ති. ද්වාදසමං;

භික්ඛුසංයුත්තං සමත්තං.

තස්සුද්දානං –

කොලිතො උපතිස්සො ච, ඝටො චාපි පවුච්චති;

නවො සුජාතො භද්දි ච, විසාඛො නන්දො තිස්සො ච;

ථෙරනාමො ච කප්පිනො, සහායෙන ච ද්වාදසාති.

නිදානවග්ගො දුතියො.

තස්සුද්දානං –

නිදානාභිසමයධාතු, අනමතග්ගෙන කස්සපං;

සක්කාරරාහුලලක්ඛණො, ඔපම්ම-භික්ඛුනා වග්ගො.

දුතියො තෙන පවුච්චතීති.

නිදානවග්ගසංයුත්තපාළි නිට්ඨිතා.