📜

7. සාරිපුත්තසංයුත්තං

1. විවෙකජසුත්තං

332. එකං සමයං ආයස්මා සාරිපුත්තො සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය සාවත්ථිං පිණ්ඩාය පාවිසි. සාවත්ථියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො යෙන අන්ධවනං තෙනුපසඞ්කමි දිවාවිහාරාය. අන්ධවනං අජ්ඣොගාහෙත්වා අඤ්ඤතරස්මිං රුක්ඛමූලෙ දිවාවිහාරං නිසීදි.

අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො සායන්හසමයං පටිසල්ලානා වුට්ඨිතො යෙන ජෙතවනං අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමො තෙනුපසඞ්කමි. අද්දසා ඛො ආයස්මා ආනන්දො ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං දූරතොව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එතදවොච – ‘‘විප්පසන්නානි ඛො තෙ, ආවුසො සාරිපුත්ත, ඉන්ද්රියානි; පරිසුද්ධො මුඛවණ්ණො පරියොදාතො. කතමෙනායස්මා සාරිපුත්තො අජ්ජ විහාරෙන විහාසී’’ති?

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, විවිච්චෙව කාමෙහි විවිච්ච අකුසලෙහි ධම්මෙහි සවිතක්කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. තස්ස මය්හං, ආවුසො, න එවං හොති – ‘අහං පඨමං ඣානං සමාපජ්ජාමී’ති වා ‘අහං පඨමං ඣානං සමාපන්නො’ති වා ‘අහං පඨමා ඣානා වුට්ඨිතො’ති වා’’ති. ‘‘තථා හි පනායස්මතො සාරිපුත්තස්ස දීඝරත්තං අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා සුසමූහතා. තස්මා ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස න එවං හොති – ‘අහං පඨමං ඣානං සමාපජ්ජාමී’ති වා ‘අහං පඨමං ඣානං සමාපන්නො’ති වා ‘අහං පඨමා ඣානා වුට්ඨිතො’ති වා’’ති. පඨමං.

2. අවිතක්කසුත්තං

333. සාවත්ථිනිදානං . අද්දසා ඛො ආයස්මා ආනන්දො…පෙ… ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එතදවොච – ‘‘විප්පසන්නානි ඛො තෙ, ආවුසො සාරිපුත්ත, ඉන්ද්රියානි; පරිසුද්ධො මුඛවණ්ණො පරියොදාතො. කතමෙනායස්මා සාරිපුත්තො අජ්ජ විහාරෙන විහාසී’’ති?

‘‘ඉධාහං , ආවුසො, විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. තස්ස මය්හං, ආවුසො, න එවං හොති – ‘අහං දුතියං ඣානං සමාපජ්ජාමී’ති වා ‘අහං දුතියං ඣානං සමාපන්නො’ති වා ‘අහං දුතියා ඣානා වුට්ඨිතො’ති වා’’ති. ‘‘තථා හි පනායස්මතො සාරිපුත්තස්ස දීඝරත්තං අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා සුසමූහතා. තස්මා ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස න එවං හොති – ‘අහං දුතියං ඣානං සමාපජ්ජාමී’ති වා ‘අහං දුතියං ඣානං සමාපන්නො’ති වා ‘අහං දුතියා ඣානා වුට්ඨිතො’ති වා’’ති. දුතියං.

3. පීතිසුත්තං

334. සාවත්ථිනිදානං. අද්දසා ඛො ආයස්මා ආනන්දො…පෙ… ‘‘විප්පසන්නානි ඛො තෙ, ආවුසො සාරිපුත්ත, ඉන්ද්රියානි; පරිසුද්ධො මුඛවණ්ණො පරියොදාතො. කතමෙනායස්මා සාරිපුත්තො අජ්ජ විහාරෙන විහාසී’’ති?

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, පීතියා ච විරාගා උපෙක්ඛකො ච විහාසිං සතො ච සම්පජානො සුඛඤ්ච කායෙන පටිසංවෙදෙමි; යං තං අරියා ආචික්ඛන්ති ‘උපෙක්ඛකො සතිමා සුඛවිහාරී’ති තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. තස්ස මය්හං, ආවුසො, න එවං හොති – ‘අහං තතියං ඣානං සමාපජ්ජාමී’ති වා ‘අහං තතියං ඣානං සමාපන්නො’ති වා ‘අහං තතියා ඣානා වුට්ඨිතො’ති වා’’ති. ‘‘තථා හි පනායස්මතො සාරිපුත්තස්ස දීඝරත්තං අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා සුසමූහතා. තස්මා ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස න එවං හොති – ‘අහං තතියං ඣානං සමාපජ්ජාමී’ති වා ‘අහං තතියං ඣානං සමාපන්නො’ති වා ‘අහං තතියා ඣානා වුට්ඨිතො’ති වා’’ති. තතියං.

4. උපෙක්ඛාසුත්තං

335. සාවත්ථිනිදානං . අද්දසා ඛො ආයස්මා ආනන්දො…පෙ… ‘‘විප්පසන්නානි ඛො තෙ, ආවුසො සාරිපුත්ත, ඉන්ද්රියානි; පරිසුද්ධො මුඛවණ්ණො පරියොදාතො. කතමෙනායස්මා සාරිපුත්තො අජ්ජ විහාරෙන විහාසී’’ති?

‘‘ඉධාහං, ආවුසො, සුඛස්ස ච පහානා දුක්ඛස්ස ච පහානා පුබ්බෙව සොමනස්සදොමනස්සානං අත්ථඞ්ගමා අදුක්ඛමසුඛං උපෙක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. තස්ස මය්හං, ආවුසො, න එවං හොති – ‘අහං චතුත්ථං ඣානං සමාපජ්ජාමී’ති වා ‘අහං චතුත්ථං ඣානං සමාපන්නො’ති වා ‘අහං චතුත්ථා ඣානා වුට්ඨිතො’ති වා’’ති. ‘‘තථා හි පනායස්මතො සාරිපුත්තස්ස දීඝරත්තං අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා සුසමූහතා. තස්මා ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස න එවං හොති – ‘අහං චතුත්ථං ඣානං සමාපජ්ජාමී’ති වා ‘අහං චතුත්ථං ඣානං සමාපන්නො’ති වා ‘අහං චතුත්ථා ඣානා වුට්ඨිතො’ති වා’’ති. චතුත්ථං.

5. ආකාසානඤ්චායතනසුත්තං

336. සාවත්ථිනිදානං . අද්දසා ඛො ආයස්මා ආනන්දො…පෙ… ‘‘ඉධාහං, ආවුසො, සබ්බසො රූපසඤ්ඤානං සමතික්කමා පටිඝසඤ්ඤානං අත්ථඞ්ගමා නානත්තසඤ්ඤානං අමනසිකාරා අනන්තො ආකාසොති ආකාසානඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරාමි…පෙ… වුට්ඨිතොති වා’’ති. පඤ්චමං.

6. විඤ්ඤාණඤ්චායතනසුත්තං

337. සාවත්ථිනිදානං. අද්දසා ඛො ආයස්මා ආනන්දො…පෙ… ‘‘ඉධාහං, ආවුසො, සබ්බසො ආකාසානඤ්චායතනං සමතික්කම්ම අනන්තං විඤ්ඤාණන්ති විඤ්ඤාණඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරාමි…පෙ… වුට්ඨිතොති වා’’ති. ඡට්ඨං.

7. ආකිඤ්චඤ්ඤායතනසුත්තං

338. සාවත්ථිනිදානං. අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො…පෙ… ‘‘ඉධාහං, ආවුසො, සබ්බසො විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමතික්කම්ම, නත්ථි කිඤ්චීති ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරාමි…පෙ… වුට්ඨිතොති වා’’ති. සත්තමං.

8. නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනසුත්තං

339. සාවත්ථිනිදානං . අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො…පෙ… ‘‘ඉධාහං, ආවුසො, ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං සමතික්කම්ම නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරාමි…පෙ… වුට්ඨිතොති වා’’ති. අට්ඨමං.

9. නිරොධසමාපත්තිසුත්තං

340. සාවත්ථිනිදානං. අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො…පෙ… . ‘‘ඉධාහං, ආවුසො, සබ්බසො නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං සමතික්කම්ම සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. තස්ස මය්හං, ආවුසො, න එවං හොති – ‘අහං සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපජ්ජාමී’ති වා ‘අහං සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො’ති වා ‘අහං සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධා වුට්ඨිතො’ති වා’’ති. ‘‘තථා හි පනායස්මතො සාරිපුත්තස්ස දීඝරත්තං අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා සුසමූහතා. තස්මා ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස න එවං හොති – ‘අහං සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපජ්ජාමී’ති වා ‘අහං සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො’ති වා ‘අහං සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධා වුට්ඨිතො’ති වා’’ති. නවමං.

10. සූචිමුඛීසුත්තං

341. එකං සමයං ආයස්මා සාරිපුත්තො රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය රාජගහෙ පිණ්ඩාය පාවිසි. රාජගහෙ සපදානං පිණ්ඩාය චරිත්වා තං පිණ්ඩපාතං අඤ්ඤතරං කුට්ටමූලං [කුඩ්ඩමූලං (සී. ස්යා. කං.), කුඩ්ඩං (පී.)] නිස්සාය පරිභුඤ්ජති. අථ ඛො සූචිමුඛී පරිබ්බාජිකා යෙනායස්මා සාරිපුත්තො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එතදවොච –

‘‘කිං නු ඛො, සමණ, අධොමුඛො භුඤ්ජසී’’ති? ‘‘න ඛ්වාහං, භගිනි, අධොමුඛො භුඤ්ජාමී’’ති. ‘‘තෙන හි, සමණ, උබ්භමුඛො [උද්ධංමුඛො (සී. අට්ඨ.)] භුඤ්ජසී’’ති? ‘‘න ඛ්වාහං, භගිනි, උබ්භමුඛො භුඤ්ජාමී’’ති. ‘‘තෙන හි, සමණ, දිසාමුඛො භුඤ්ජසී’’ති? ‘‘න ඛ්වාහං, භගිනි, දිසාමුඛො භුඤ්ජාමී’’ති. ‘‘තෙන හි, සමණ, විදිසාමුඛො භුඤ්ජසී’’ති? ‘‘න ඛ්වාහං, භගිනි, විදිසාමුඛො භුඤ්ජාමී’’ති.

‘‘‘කිං නු, සමණ, අධොමුඛො භුඤ්ජසී’ති ඉති පුට්ඨො සමානො ‘න ඛ්වාහං, භගිනි, අධොමුඛො භුඤ්ජාමී’ති වදෙසි. ‘තෙන හි, සමණ, උබ්භමුඛො භුඤ්ජසී’ති ඉති පුට්ඨො සමානො ‘න ඛ්වාහං, භගිනි, උබ්භමුඛො භුඤ්ජාමී’ති වදෙසි. ‘තෙන හි, සමණ, දිසාමුඛො භුඤ්ජසී’ති ඉති පුට්ඨො සමානො ‘න ඛ්වාහං, භගිනි, දිසාමුඛො භුඤ්ජාමී’ති වදෙසි. ‘තෙන හි, සමණ, විදිසාමුඛො භුඤ්ජසී’ති ඉති පුට්ඨො සමානො ‘න ඛ්වාහං, භගිනි, විදිසාමුඛො භුඤ්ජාමී’ති වදෙසි’’.

‘‘කථඤ්චරහි , සමණ, භුඤ්ජසී’’ති? ‘‘යෙ හි කෙචි, භගිනි, සමණබ්රාහ්මණා [සමණා වා බ්රාහ්මණා වා (සී.) නිගමනවාක්යෙ පන සබ්බත්ථාපි සමාසොයෙව දිස්සති] වත්ථුවිජ්ජාතිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවෙන ජීවිකං [ජීවිතං (ක.)] කප්පෙන්ති, ඉමෙ වුච්චන්ති, භගිනි, සමණබ්රාහ්මණා ‘අධොමුඛා භුඤ්ජන්තී’ති. යෙ හි කෙචි, භගිනි, සමණබ්රාහ්මණා නක්ඛත්තවිජ්ජාතිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවෙන ජීවිකං කප්පෙන්ති, ඉමෙ වුච්චන්ති, භගිනි, සමණබ්රාහ්මණා ‘උබ්භමුඛා භුඤ්ජන්තී’ති. යෙ හි කෙචි, භගිනි, සමණබ්රාහ්මණා දූතෙය්යපහිණගමනානුයොගාය [… නුයොගා (සී. ස්යා. කං. පී.), … නුයොගෙන (?)] මිච්ඡාජීවෙන ජීවිකං කප්පෙන්ති, ඉමෙ වුච්චන්ති, භගිනි, සමණබ්රාහ්මණා ‘දිසාමුඛා භුඤ්ජන්තී’ති. යෙ හි කෙචි, භගිනි, සමණබ්රාහ්මණා අඞ්ගවිජ්ජාතිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවෙන ජීවිකං කප්පෙන්ති, ඉමෙ වුච්චන්ති, භගිනි, සමණබ්රාහ්මණා ‘විදිසාමුඛා භුඤ්ජන්තී’’’ති.

‘‘සො ඛ්වාහං, භගිනි, න වත්ථුවිජ්ජාතිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවෙන ජීවිකං කප්පෙමි, න නක්ඛත්තවිජ්ජාතිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවෙන ජීවිකං කප්පෙමි, න දූතෙය්යපහිණගමනානුයොගාය මිච්ඡාජීවෙන ජීවිකං කප්පෙමි, න අඞ්ගවිජ්ජාතිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවෙන ජීවිකං කප්පෙමි. ධම්මෙන භික්ඛං පරියෙසාමි; ධම්මෙන භික්ඛං පරියෙසිත්වා භුඤ්ජාමී’’ති.

අථ ඛො සූචිමුඛී පරිබ්බාජිකා රාජගහෙ රථියාය රථියං, සිඞ්ඝාටකෙන සිඞ්ඝාටකං උපසඞ්කමිත්වා එවමාරොචෙසි – ‘‘ධම්මිකං සමණා සක්යපුත්තියා ආහාරං ආහාරෙන්ති; අනවජ්ජං [අනවජ්ජෙන (ක.)] සමණා සක්යපුත්තියා ආහාරං ආහාරෙන්ති. දෙථ සමණානං සක්යපුත්තියානං පිණ්ඩ’’න්ති. දසමං.

සාරිපුත්තසංයුත්තං සමත්තං.

තස්සුද්දානං –

විවෙකජං අවිතක්කං, පීති උපෙක්ඛා චතුත්ථකං;

ආකාසඤ්චෙව විඤ්ඤාණං, ආකිඤ්චං නෙවසඤ්ඤිනා;

නිරොධො නවමො වුත්තො, දසමං සූචිමුඛී චාති.