📜

7. චිත්තසංයුත්තං

1. සංයොජනසුත්තං

343. එකං සමයං සම්බහුලා ථෙරා භික්ඛූ මච්ඡිකාසණ්ඩෙ විහරන්ති අම්බාටකවනෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලානං ථෙරානං භික්ඛූනං පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තානං මණ්ඩලමාළෙ සන්නිසින්නානං සන්නිපතිතානං අයමන්තරාකථා උදපාදි – ‘‘‘සංයොජන’න්ති වා, ආවුසො, ‘සංයොජනියා ධම්මා’ති වා ඉමෙ ධම්මා නානත්ථා නානාබ්යඤ්ජනා උදාහු එකත්ථා බ්යඤ්ජනමෙව නාන’’න්ති? තත්රෙකච්චෙහි ථෙරෙහි භික්ඛූහි එවං බ්යාකතං හොති – ‘‘‘සංයොජන’න්ති වා, ආවුසො, ‘සංයොජනියා ධම්මා’ති වා ඉමෙ ධම්මා නානත්ථා චෙව නානාබ්යඤ්ජනා චා’’ති. එකච්චෙහි ථෙරෙහි භික්ඛූහි එවං බ්යාකතං හොති – ‘‘‘සංයොජන’න්ති වා, ආවුසො, ‘සංයොජනියා ධම්මා’ති වා ඉමෙ ධම්මා එකත්ථා බ්යඤ්ජනමෙව නාන’’න්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන චිත්තො ගහපති මිගපථකං අනුප්පත්තො හොති කෙනචිදෙව කරණීයෙන. අස්සොසි ඛො චිත්තො ගහපති සම්බහුලානං කිර ථෙරානං භික්ඛූනං පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තානං මණ්ඩලමාළෙ සන්නිසින්නානං සන්නිපතිතානං අයමන්තරාකථා උදපාදි – ‘‘‘සංයොජන’න්ති වා, ආවුසො, ‘සංයොජනියා ධම්මා’ති වා ඉමෙ ධම්මා නානත්ථා නානාබ්යඤ්ජනා උදාහු එකත්ථා බ්යඤ්ජනමෙව නාන’’න්ති? තත්රෙකච්චෙහි ථෙරෙහි භික්ඛූහි එවං බ්යාකතං – ‘‘‘සංයොජන’න්ති වා, ආවුසො , ‘සංයොජනියා ධම්මා’ති වා ඉමෙ ධම්මා නානත්ථා චෙව නානාබ්යඤ්ජනා චා’’ති. එකච්චෙහි ථෙරෙහි භික්ඛූහි එවං බ්යාකතං ‘සංයොජන’න්ති වා, ආවුසො ‘සංයොජනියා ධම්මා’ති වා ඉමෙ ධම්මා එකත්ථා බ්යඤ්ජනමෙව නානන්ති. අථ ඛො චිත්තො ගහපති යෙන ථෙරා භික්ඛූ තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ථෙරෙ භික්ඛූ අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො චිත්තො ගහපති ථෙරෙ භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්තෙ, සම්බහුලානං කිර ථෙරානං භික්ඛූනං පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තානං මණ්ඩලමාළෙ සන්නිසින්නානං සන්නිපතිතානං අයමන්තරාකථා උදපාදි – ‘සංයොජන’න්ති වා, ආවුසො, ‘සංයොජනියා ධම්මා’ති වා ඉමෙ ධම්මා නානත්ථා නානාබ්යඤ්ජනා උදාහු එකත්ථා බ්යඤ්ජනමෙව නාන’’න්ති? එකච්චෙහි ථෙරෙහි භික්ඛූහි එවං බ්යාකතං – ‘‘‘සංයොජන’න්ති වා, ආවුසො, ‘සංයොජනියා ධම්මා’ති වා ඉමෙ ධම්මා නානත්ථා චෙව නානාබ්යඤ්ජනා චා’’ති. එකච්චෙහි ථෙරෙහි භික්ඛූහි එවං බ්යාකතං ‘‘‘සංයොජන’න්ති වා, ආවුසො, ‘සංයොජනියා ධම්මා’ති වා ඉමෙ ධම්මා එකත්ථා බ්යඤ්ජනමෙව නාන’’න්ති. ‘‘එවං, ගහපතී’’ති.

‘‘‘සංයොජන’න්ති වා, භන්තෙ, ‘සංයොජනියා ධම්මා’ති වා ඉමෙ ධම්මා නානත්ථා චෙව නානාබ්යඤ්ජනා ච. තෙන හි, භන්තෙ, උපමං වො කරිස්සාමි. උපමායපිධෙකච්චෙ විඤ්ඤූ පුරිසා භාසිතස්ස අත්ථං ආජානන්ති. සෙය්යථාපි, භන්තෙ, කාළො ච බලීබද්දො ඔදාතො ච බලීබද්දො එකෙන දාමෙන වා යොත්තෙන වා සංයුත්තා අස්සු. යො නු ඛො එවං වදෙය්ය – ‘කාළො බලීබද්දො ඔදාතස්ස බලීබද්දස්ස සංයොජනං , ඔදාතො බලීබද්දො කාළස්ස බලීබද්දස්ස සංයොජන’න්ති, සම්මා නු ඛො සො වදමානො වදෙය්යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, ගහපති! න ඛො, ගහපති, කාළො බලීබද්දො ඔදාතස්ස බලීබද්දස්ස සංයොජනං, නපි ඔදාතො බලීබද්දො කාළස්ස බළීබද්දස්ස සංයොජනං; යෙන ඛො තෙ එකෙන දාමෙන වා යොත්තෙන වා සංයුත්තා තං තත්ථ සංයොජන’’න්ති. ‘‘එවමෙව ඛො, භන්තෙ, න චක්ඛු රූපානං සංයොජනං, න රූපා චක්ඛුස්ස සංයොජනං; යඤ්ච තත්ථ තදුභයං පටිච්ච උප්පජ්ජති ඡන්දරාගො තං තත්ථ සංයොජනං. න සොතං සද්දානං… න ඝානං ගන්ධානං… න ජිව්හා රසානං… න කායො ඵොට්ඨබ්බානං සංයොජනං, න ඵොට්ඨබ්බා කායස්ස සංයොජනං; යඤ්ච තත්ථ තදුභයං පටිච්ච උප්පජ්ජති ඡන්දරාගො තං තත්ථ සංයොජනං. න මනො ධම්මානං සංයොජනං, න ධම්මා මනස්ස සංයොජනං; යඤ්ච තත්ථ තදුභයං පටිච්ච උප්පජ්ජති ඡන්දරාගො තං තත්ථ සංයොජන’’න්ති. ‘‘ලාභා තෙ, ගහපති, සුලද්ධං තෙ, ගහපති, යස්ස තෙ ගම්භීරෙ බුද්ධවචනෙ පඤ්ඤාචක්ඛු කමතී’’ති. පඨමං.

2. පඨමඉසිදත්තසුත්තං

344. එකං සමයං සම්බහුලා ථෙරා භික්ඛූ මච්ඡිකාසණ්ඩෙ විහරන්ති අම්බාටකවනෙ. අථ ඛො චිත්තො ගහපති යෙන ථෙරා භික්ඛූ තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ථෙරෙ භික්ඛූ අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො චිත්තො ගහපති ථෙරෙ භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘අධිවාසෙන්තු මෙ, භන්තෙ, ථෙරා ස්වාතනාය භත්ත’’න්ති. අධිවාසෙසුං ඛො ථෙරා භික්ඛූ තුණ්හීභාවෙන . අථ ඛො චිත්තො ගහපති ථෙරානං භික්ඛූනං අධිවාසනං විදිත්වා උට්ඨායාසනා ථෙරෙ භික්ඛූ අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි. අථ ඛො ථෙරා භික්ඛූ තස්සා රත්තියා අච්චයෙන පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය යෙන චිත්තස්ස ගහපතිස්ස නිවෙසනං තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදිංසු.

අථ ඛො චිත්තො ගහපති යෙන ථෙරා භික්ඛූ තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ථෙරෙ භික්ඛූ අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො චිත්තො ගහපති ආයස්මන්තං ථෙරං එතදවොච – ‘‘‘ධාතුනානත්තං, ධාතුනානත්ත’න්ති, භන්තෙ ථෙර, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, ධාතුනානත්තං වුත්තං භගවතා’’ති? එවං වුත්තෙ ආයස්මා ථෙරො තුණ්හී අහොසි. දුතියම්පි ඛො චිත්තො ගහපති ආයස්මන්තං ථෙරං එතදවොච – ‘‘‘ධාතුනානත්තං, ධාතුනානත්ත’න්ති, භන්තෙ ථෙර, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, ධාතුනානත්තං වුත්තං භගවතා’’ති? දුතියම්පි ඛො ආයස්මා ථෙරො තුණ්හී අහොසි. තතියම්පි ඛො චිත්තො ගහපති ආයස්මන්තං ථෙරං එතදවොච – ‘‘‘ධාතුනානත්තං, ධාතුනානත්ත’න්ති, භන්තෙ ථෙර, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, ධාතුනානත්තං වුත්තං භගවතා’’ති? තතියම්පි ඛො ආයස්මා ථෙරො තුණ්හී අහොසි.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා ඉසිදත්තො තස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝෙ සබ්බනවකො හොති. අථ ඛො ආයස්මා ඉසිදත්තො ආයස්මන්තං ථෙරං එතදවොච – ‘‘බ්යාකරොමහං, භන්තෙ ථෙර, චිත්තස්ස ගහපතිනො එතං පඤ්හ’’න්ති? ‘‘බ්යාකරොහි ත්වං, ආවුසො ඉසිදත්ත, චිත්තස්ස ගහපතිනො එතං පඤ්හ’’න්ති. ‘‘එවඤ්හි ත්වං, ගහපති, පුච්ඡසි – ‘ධාතුනානත්තං, ධාතුනානත්තන්ති, භන්තෙ ථෙර, වුච්චති. කිත්තාවතා නු ඛො, භන්තෙ, ධාතුනානත්තං, වුත්තං භගවතා’’’ති? ‘‘එවං , භන්තෙ’’. ‘‘ඉදං ඛො, ගහපති, ධාතුනානත්තං වුත්තං භගවතා – චක්ඛුධාතු, රූපධාතු, චක්ඛුවිඤ්ඤාණධාතු…පෙ… මනොධාතු, ධම්මධාතු, මනොවිඤ්ඤාණධාතු. එත්තාවතා ඛො, ගහපති, ධාතුනානත්තං වුත්තං භගවතා’’ති.

අථ ඛො චිත්තො ගහපති ආයස්මතො ඉසිදත්තස්ස භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමොදිත්වා ථෙරෙ භික්ඛූ පණීතෙන ඛාදනීයෙන භොජනීයෙන සහත්ථා සන්තප්පෙසි සම්පවාරෙසි. අථ ඛො ථෙරා භික්ඛූ භුත්තාවිනො ඔනීතපත්තපාණිනො උට්ඨායාසනා පක්කමිංසු. අථ ඛො ආයස්මා ථෙරො ආයස්මන්තං ඉසිදත්තං එතදවොච – ‘‘සාධු ඛො තං, ආවුසො ඉසිදත්ත , එසො පඤ්හො පටිභාසි, නෙසො පඤ්හො මං පටිභාසි. තෙනහාවුසො ඉසිදත්ත, යදා අඤ්ඤථාපි [යදා අඤ්ඤදාපි (සී. පී.) අඤ්ඤදාපි (?)] එවරූපො පඤ්හො ආගච්ඡෙය්ය, තඤ්ඤෙවෙත්ථ පටිභාසෙය්යා’’ති. දුතියං.

3. දුතියඉසිදත්තසුත්තං

345. එකං සමයං සම්බහුලා ථෙරා භික්ඛූ මච්ඡිකාසණ්ඩෙ විහරන්ති අම්බාටකවනෙ. අථ ඛො චිත්තො ගහපති යෙන ථෙරා භික්ඛූ තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ථෙරෙ භික්ඛූ අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො චිත්තො ගහපති ථෙරෙ භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘අධිවාසෙන්තු මෙ, භන්තෙ ථෙරා, ස්වාතනාය භත්ත’’න්ති. අධිවාසෙසුං ඛො ථෙරා භික්ඛූ තුණ්හීභාවෙන. අථ ඛො චිත්තො ගහපති ථෙරානං භික්ඛූනං අධිවාසනං විදිත්වා උට්ඨායාසනා ථෙරෙ භික්ඛූ අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි. අථ ඛො ථෙරා භික්ඛූ තස්සා රත්තියා අච්චයෙන පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය යෙන චිත්තස්ස ගහපතිස්ස නිවෙසනං තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදිංසු.

අථ ඛො චිත්තො ගහපති යෙන ථෙරා භික්ඛූ තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ථෙරෙ භික්ඛූ අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො චිත්තො ගහපති ආයස්මන්තං ථෙරං එතදවොච – ‘‘යා ඉමා, භන්තෙ ථෙර, අනෙකවිහිතා දිට්ඨියො ලොකෙ උප්පජ්ජන්ති – ‘සස්සතො ලොකොති වා, අසස්සතො ලොකොති වා, අන්තවා ලොකොති වා, අනන්තවා ලොකොති වා, තං ජීවං තං සරීරන්ති වා, අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති වා, හොති තථාගතො පරං මරණාති වා, න හොති තථාගතො පරං මරණාති වා, හොති ච න ච හොති තථාගතො පරං මරණාති වා, නෙව හොති න න හොති තථාගතො පරං මරණා’ති වා. යානි චිමානි ද්වාසට්ඨි දිට්ඨිගතානි බ්රහ්මජාලෙ භණිතානි; ඉමා නු ඛො, භන්තෙ, දිට්ඨියො කිස්මිං සති හොන්ති, කිස්මිං අසති න හොන්තී’’ති?

එවං වුත්තෙ, ආයස්මා ථෙරො තුණ්හී අහොසි. දුතියම්පි ඛො චිත්තො ගහපති…පෙ… තතියම්පි ඛො චිත්තො ගහපති ආයස්මන්තං ථෙරං එතදවොච – ‘‘යා ඉමා, භන්තෙ ථෙර, අනෙකවිහිතා දිට්ඨියො ලොකෙ උප්පජ්ජන්ති – සස්සතො ලොකොති වා, අසස්සතො ලොකොති වා, අන්තවා ලොකොති වා, අනන්තවා ලොකොති වා, තං ජීවං තං සරීරන්ති වා, අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති වා, හොති තථාගතො පරං මරණාති වා, න හොති තථාගතො පරං මරණාති වා, හොති ච න ච හොති තථාගතො පරං මරණාති වා, නෙව හොති න න හොති තථාගතො පරං මරණාති වා. යානි චිමානි ද්වාසට්ඨි දිට්ඨිගතානි බ්රහ්මජාලෙ භණිතානි; ඉමා නු ඛො, භන්තෙ, දිට්ඨියො කිස්මිං සති හොන්ති, කිස්මිං අසති න හොන්තී’’ති? තතියම්පි ඛො ආයස්මා ථෙරො තුණ්හී අහොසි.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා ඉසිදත්තො තස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝෙ සබ්බනවකො හොති. අථ ඛො ආයස්මා ඉසිදත්තො ආයස්මන්තං ථෙරං එතදවොච – ‘‘බ්යාකරොමහං, භන්තෙ ථෙර, චිත්තස්ස ගහපතිනො එතං පඤ්හ’’න්ති? ‘‘බ්යාකරොහි ත්වං, ආවුසො ඉසිදත්ත, චිත්තස්ස ගහපතිනො එතං පඤ්හ’’න්ති. ‘‘එවඤ්හි ත්වං, ගහපති, පුච්ඡසි – ‘යා ඉමා, භන්තෙ ථෙර, අනෙකවිහිතා දිට්ඨියො ලොකෙ උප්පජ්ජන්ති – සස්සතො ලොකොති වා…පෙ…; ඉමා නු ඛො, භන්තෙ, දිට්ඨියො කිස්මිං සති හොන්ති, කිස්මිං අසති න හොන්තී’’’ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’. ‘‘යා ඉමා, ගහපති, අනෙකවිහිතා දිට්ඨියො ලොකෙ උප්පජ්ජන්ති – ‘සස්සතො ලොකොති වා, අසස්සතො ලොකොති වා, අන්තවා ලොකොති වා අනන්තවා ලොකොති වා, තං ජීවං තං සරීරන්ති වා, අඤ්ඤං ජීවං අඤ්ඤං සරීරන්ති වා, හොති තථාගතො පරං මරණාති වා, න හොති තථාගතො පරං මරණාති වා, හොති ච න ච හොති තථාගතො පරං මරණාති වා, නෙව හොති න න හොති තථාගතො පරං මරණාති වා. යානි චිමානි ද්වාසට්ඨි දිට්ඨිගතානි බ්රහ්මජාලෙ භණිතානි; ඉමා ඛො, ගහපති, දිට්ඨියො සක්කායදිට්ඨියා සති හොන්ති, සක්කායදිට්ඨියා අසති න හොන්තී’’’ති.

‘‘කථං පන, භන්තෙ, සක්කායදිට්ඨි හොතී’’ති? ‘‘ඉධ, ගහපති, අස්සුතවා පුථුජ්ජනො අරියානං අදස්සාවී අරියධම්මස්ස අකොවිදො අරියධම්මෙ අවිනීතො, සප්පුරිසානං අදස්සාවී සප්පුරිසධම්මස්ස අකොවිදො සප්පුරිසධම්මෙ අවිනීතො රූපං අත්තතො සමනුපස්සති, රූපවන්තං වා අත්තානං, අත්තනි වා රූපං, රූපස්මිං වා අත්තානං; වෙදනං අත්තතො සමනුපස්සති…පෙ… සඤ්ඤං… සඞ්ඛාරෙ… විඤ්ඤාණං අත්තතො සමනුපස්සති, විඤ්ඤාණවන්තං වා අත්තානං, අත්තනි වා විඤ්ඤාණං, විඤ්ඤාණස්මිං වා අත්තානං. එවං ඛො, ගහපති, සක්කායදිට්ඨි හොතී’’ති.

‘‘කථං පන, භන්තෙ, සක්කායදිට්ඨි න හොතී’’ති? ‘‘ඉධ, ගහපති, සුතවා අරියසාවකො අරියානං දස්සාවී අරියධම්මස්ස කොවිදො අරියධම්මෙ සුවිනීතො සප්පුරිසානං දස්සාවී සප්පුරිසධම්මස්ස කොවිදො සප්පුරිසධම්මෙ සුවිනීතො න රූපං අත්තතො සමනුපස්සති, න රූපවන්තං වා අත්තානං, න අත්තනි වා රූපං, න රූපස්මිං වා අත්තානං; න වෙදනං… න සඤ්ඤං… න සඞ්ඛාරෙ… න විඤ්ඤාණං අත්තතො සමනුපස්සති, න විඤ්ඤාණවන්තං වා අත්තානං, න අත්තනි වා විඤ්ඤාණං, න විඤ්ඤාණස්මිං වා අත්තානං. එවං ඛො, ගහපති, සක්කායදිට්ඨි න හොතී’’ති.

‘‘කුතො , භන්තෙ, අය්යො ඉසිදත්තො ආගච්ඡතී’’ති? ‘‘අවන්තියා ඛො, ගහපති, ආගච්ඡාමී’’ති. ‘‘අත්ථි, භන්තෙ, අවන්තියා ඉසිදත්තො නාම කුලපුත්තො අම්හාකං අදිට්ඨසහායො පබ්බජිතො? දිට්ඨො සො ආයස්මතා’’ති? ‘‘එවං, ගහපතී’’ති. ‘‘කහං නු ඛො සො, භන්තෙ, ආයස්මා එතරහි විහරතී’’ති? එවං වුත්තෙ, ආයස්මා ඉසිදත්තො තුණ්හී අහොසි. ‘‘අය්යො නො, භන්තෙ, ඉසිදත්තො’’ති? ‘‘එවං, ගහපතී’’ති. ‘‘අභිරමතු, භන්තෙ, අය්යො ඉසිදත්තො මච්ඡිකාසණ්ඩෙ. රමණීයං අම්බාටකවනං. අහං අය්යස්ස ඉසිදත්තස්ස උස්සුක්කං කරිස්සාමි චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරාන’’න්ති. ‘‘කල්යාණං වුච්චති, ගහපතී’’ති.

අථ ඛො චිත්තො ගහපති ආයස්මතො ඉසිදත්තස්ස භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමොදිත්වා ථෙරෙ භික්ඛූ පණීතෙන ඛාදනීයෙන භොජනීයෙන සහත්ථා සන්තප්පෙසි සම්පවාරෙසි. අථ ඛො ථෙරා භික්ඛූ භුත්තාවිනො ඔනීතපත්තපාණිනො උට්ඨායාසනා පක්කමිංසු. අථ ඛො ආයස්මා ථෙරො ආයස්මන්තං ඉසිදත්තං එතදවොච – ‘‘සාධු ඛො තං, ආවුසො ඉසිදත්ත, එසො පඤ්හො පටිභාසි. නෙසො පඤ්හො මං පටිභාසි. තෙනහාවුසො ඉසිදත්ත, යදා අඤ්ඤථාපි එවරූපො පඤ්හො ආගච්ඡෙය්ය, තඤ්ඤෙවෙත්ථ පටිභාසෙය්යා’’ති. අථ ඛො ආයස්මා ඉසිදත්තො සෙනාසනං සංසාමෙත්වා පත්තචීවරමාදාය මච්ඡිකාසණ්ඩම්හා පක්කාමි. යං මච්ඡිකාසණ්ඩම්හා පක්කාමි, තථා පක්කන්තොව අහොසි, න පුන පච්චාගච්ඡීති. තතියං.

4. මහකපාටිහාරියසුත්තං

346. එකං සමයං සම්බහුලා ථෙරා භික්ඛූ මච්ඡිකාසණ්ඩෙ විහරන්ති අම්බාටකවනෙ. අථ ඛො චිත්තො ගහපති යෙන ථෙරා භික්ඛූ තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ථෙරෙ භික්ඛූ අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො චිත්තො ගහපති ථෙරෙ භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘අධිවාසෙන්තු මෙ, භන්තෙ ථෙරා, ස්වාතනාය ගොකුලෙ භත්ත’’න්ති. අධිවාසෙසුං ඛො ථෙරා භික්ඛූ තුණ්හීභාවෙන. අථ ඛො චිත්තො ගහපති ථෙරානං භික්ඛූනං අධිවාසනං විදිත්වා උට්ඨායාසනා ථෙරෙ භික්ඛූ අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි. අථ ඛො ථෙරා භික්ඛූ තස්සා රත්තියා අච්චයෙන පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය යෙන චිත්තස්ස ගහපතිනො ගොකුලං තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදිංසු.

අථ ඛො චිත්තො ගහපති ථෙරෙ භික්ඛූ පණීතෙන සප්පිපායාසෙන සහත්ථා සන්තප්පෙසි සම්පවාරෙසි. අථ ඛො ථෙරා භික්ඛූ භුත්තාවිනො ඔනීතපත්තපාණිනො උට්ඨායාසනා පක්කමිංසු. චිත්තොපි ඛො ගහපති ‘සෙසකං විස්සජ්ජෙථා’ති වත්වා ථෙරෙ භික්ඛූ පිට්ඨිතො පිට්ඨිතො අනුබන්ධි. තෙන ඛො පන සමයෙන උණ්හං හොති කුථිතං [කුට්ඨිතං (සී. ස්යා. කං. පී.)]; තෙ ච ථෙරා භික්ඛූ පවෙලියමානෙන මඤ්ඤෙ කායෙන ගච්ඡන්ති, යථා තං භොජනං භුත්තාවිනො.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා මහකො තස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝෙ සබ්බනවකො හොති. අථ ඛො ආයස්මා මහකො ආයස්මන්තං ථෙරං එතදවොච – ‘‘සාධු ඛ්වස්ස, භන්තෙ ථෙර, සීතකො ච වාතො වායෙය්ය, අබ්භසම්පිලාපො [අබ්භසංබිලාපො (සී.), අබ්භසංවිලාපො (පී.)] ච අස්ස, දෙවො ච එකමෙකං ඵුසායෙය්යා’’ති.

‘‘සාධු ඛ්වස්ස, ආවුසො මහක, යං සීතකො ච වාතො වායෙය්ය, අබ්භසම්පිලාපො ච අස්ස, දෙවො ච එකමෙකං ඵුසායෙය්යා’’ති. අථ ඛො ආයස්මා මහකො තථාරූපං ඉද්ධාභිසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරි [අභිසඞ්ඛාසි (සී.)] යථා සීතකො ච වාතො වායි, අබ්භසම්පිලාපො ච අස්ස [ආසි (?)], දෙවො ච එකමෙකං ඵුසි. අථ ඛො චිත්තස්ස ගහපතිනො එතදහොසි – ‘‘යො ඛො ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝෙ සබ්බනවකො භික්ඛු තස්සායං එවරූපො ඉද්ධානුභාවො’’ති . අථ ඛො ආයස්මා මහකො ආරාමං සම්පාපුණිත්වා ආයස්මන්තං ථෙරං එතදවොච – ‘‘අලමෙත්තාවතා, භන්තෙ ථෙරා’’ති? ‘‘අලමෙත්තාවතා, ආවුසො මහක! කතමෙත්තාවතා, ආවුසො මහක! පූජිතමෙත්තාවතා, ආවුසො මහකා’’ති . අථ ඛො ථෙරා භික්ඛූ යථාවිහාරං අගමංසු. ආයස්මාපි මහකො සකං විහාරං අගමාසි.

අථ ඛො චිත්තො ගහපති යෙනායස්මා මහකො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මහකං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො චිත්තො ගහපති ආයස්මන්තං මහකං එතදවොච – ‘‘සාධු මෙ, භන්තෙ, අය්යො මහකො උත්තරිමනුස්සධම්මං ඉද්ධිපාටිහාරියං දස්සෙතූ’’ති. ‘‘තෙන හි ත්වං, ගහපති, ආලින්දෙ උත්තරාසඞ්ගං පඤ්ඤපෙත්වා තිණකලාපං ඔකාසෙහී’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො චිත්තො ගහපති ආයස්මතො මහකස්ස පටිස්සුත්වා ආලින්දෙ උත්තරාසඞ්ගං පඤ්ඤපෙත්වා තිණකලාපං ඔකාසෙසි. අථ ඛො ආයස්මා මහකො විහාරං පවිසිත්වා සූචිඝටිකං දත්වා තථාරූපං ඉද්ධාභිසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛරි යථා තාලච්ඡිග්ගළෙන ච අග්ගළන්තරිකාය ච අච්චි නික්ඛමිත්වා තිණානි ඣාපෙසි, උත්තරාසඞ්ගං න ඣාපෙසි. අථ ඛො චිත්තො ගහපති උත්තරාසඞ්ගං පප්ඵොටෙත්වා සංවිග්ගො ලොමහට්ඨජාතො එකමන්තං අට්ඨාසි. අථ ඛො ආයස්මා මහකො විහාරා නික්ඛමිත්වා චිත්තං ගහපතිං එතදවොච – ‘‘අලමෙත්තාවතා, ගහපතී’’ති?

‘‘අලමෙත්තාවතා , භන්තෙ මහක! කතමෙත්තාවතා, භන්තෙ, මහක! පූජිතමෙත්තාවතා, භන්තෙ මහක! අභිරමතු, භන්තෙ, අය්යො මහකො මච්ඡිකාසණ්ඩෙ. රමණීයං අම්බාටකවනං. අහං අය්යස්ස මහකස්ස උස්සුක්කං කරිස්සාමි චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරාන’’න්ති. ‘‘කල්යාණං වුච්චති, ගහපතී’’ති. අථ ඛො ආයස්මා මහකො සෙනාසනං සංසාමෙත්වා පත්තචීවරමාදාය මච්ඡිකාසණ්ඩම්හා පක්කාමි. යං මච්ඡිකාසණ්ඩම්හා පක්කාමි, තථා පක්කන්තොව අහොසි; න පුන පච්චාගච්ඡීති. චතුත්ථං.

5. පඨමකාමභූසුත්තං

347. එකං සමයං ආයස්මා කාමභූ මච්ඡිකාසණ්ඩෙ විහරති අම්බාටකවනෙ. අථ ඛො චිත්තො ගහපති යෙනායස්මා කාමභූ තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං කාමභුං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි . එකමන්තං නිසින්නං ඛො චිත්තං ගහපතිං ආයස්මා කාමභූ එතදවොච –

‘‘වුත්තමිදං , ගහපති –

‘‘නෙලඞ්ගො සෙතපච්ඡාදො, එකාරො වත්තතී රථො;

අනීඝං පස්ස ආයන්තං [අප්පත්තං (ස්යා. කං. ක.)], ඡින්නසොතං අබන්ධන’’න්ති.

‘‘ඉමස්ස නු ඛො, ගහපති, සංඛිත්තෙන භාසිතස්ස කථං විත්ථාරෙන අත්ථො දට්ඨබ්බො’’ති? ‘‘කිං නු ඛො එතං, භන්තෙ, භගවතා භාසිත’’න්ති? ‘‘එවං, ගහපතී’’ති. ‘‘තෙන හි, භන්තෙ, මුහුත්තං ආගමෙහි යාවස්ස අත්ථං පෙක්ඛාමී’’ති. අථ ඛො චිත්තො ගහපති මුහුත්තං තුණ්හී හුත්වා ආයස්මන්තං කාමභුං එතදවොච –

‘‘‘නෙලඞ්ග’න්ති ඛො, භන්තෙ, සීලානමෙතං අධිවචනං. ‘සෙතපච්ඡාදො’ති ඛො, භන්තෙ, විමුත්තියා එතං අධිවචනං. ‘එකාරො’ති ඛො, භන්තෙ, සතියා එතං අධිවචනං. ‘වත්තතී’ති ඛො, භන්තෙ, අභික්කමපටික්කමස්සෙතං අධිවචනං. ‘රථො’ති ඛො, භන්තෙ, ඉමස්සෙතං චාතුමහාභූතිකස්ස කායස්ස අධිවචනං මාතාපෙත්තිකසම්භවස්ස ඔදනකුම්මාසූපචයස්ස අනිච්චුච්ඡාදනපරිමද්දනභෙදනවිද්ධංසනධම්මස්ස. රාගො ඛො, භන්තෙ, නීඝො, දොසො නීඝො, මොහො නීඝො. තෙ ඛීණාසවස්ස භික්ඛුනො පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවඞ්කතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. තස්මා ඛීණාසවො භික්ඛු ‘අනීඝො’ති වුච්චති. ‘ආයන්ත’න්ති ඛො, භන්තෙ, අරහතො එතං අධිවචනං. ‘සොතො’ති ඛො, භන්තෙ, තණ්හායෙතං අධිවචනං. සා ඛීණාසවස්ස භික්ඛුනො පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවඞ්කතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. තස්මා ඛීණාසවො භික්ඛු ‘ඡින්නසොතො’ති වුච්චති. රාගො ඛො, භන්තෙ, බන්ධනං, දොසො බන්ධනං, මොහො බන්ධනං. තෙ ඛීණාසවස්ස භික්ඛුනො පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවඞ්කතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. තස්මා ඛීණාසවො භික්ඛු ‘අබන්ධනො’ති වුච්චති. ඉති ඛො, භන්තෙ, යං තං භගවතා වුත්තං –

‘‘නෙලඞ්ගො සෙතපච්ඡාදො, එකාරො වත්තතී රථො;

අනීඝං පස්ස ආයන්තං, ඡින්නසොතං අබන්ධන’’න්ති.

‘‘ඉමස්ස ඛො, භන්තෙ, භගවතා සංඛිත්තෙන භාසිතස්ස එවං විත්ථාරෙන අත්ථං ආජානාමී’’ති . ‘‘ලාභා තෙ, ගහපති, සුලද්ධං තෙ, ගහපති! යස්ස තෙ ගම්භීරෙ බුද්ධවචනෙ පඤ්ඤාචක්ඛු කමතී’’ති. පඤ්චමං.

6. දුතියකාමභූසුත්තං

348. එකං සමයං ආයස්මා කාමභූ මච්ඡිකාසණ්ඩෙ විහරති අම්බාටකවනෙ. අථ ඛො චිත්තො ගහපති යෙනායස්මා කාමභූ තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො චිත්තො ගහපති ආයස්මන්තං කාමභුං එතදවොච – ‘‘කති නු ඛො, භන්තෙ, සඞ්ඛාරා’’ති? ‘‘තයො ඛො, ගහපති, සඞ්ඛාරා – කායසඞ්ඛාරො, වචීසඞ්ඛාරො, චිත්තසඞ්ඛාරො’’ති. ‘‘සාධු, භන්තෙ’’ති ඛො චිත්තො ගහපති ආයස්මතො කාමභුස්ස භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමොදිත්වා ආයස්මන්තං කාමභුං උත්තරිං පඤ්හං අපුච්ඡි – ‘‘කතමො පන, භන්තෙ, කායසඞ්ඛාරො, කතමො වචීසඞ්ඛාරො, කතමො චිත්තසඞ්ඛාරො’’ති? ‘‘අස්සාසපස්සාසා ඛො, ගහපති, කායසඞ්ඛාරො, විතක්කවිචාරා වචීසඞ්ඛාරො, සඤ්ඤා ච වෙදනා ච චිත්තසඞ්ඛාරො’’ති.

‘‘සාධු, භන්තෙ’’ති ඛො චිත්තො ගහපති…පෙ… උත්තරිං පඤ්හං අපුච්ඡි – ‘‘කස්මා පන, භන්තෙ, අස්සාසපස්සාසා කායසඞ්ඛාරො, කස්මා විතක්කවිචාරා වචීසඞ්ඛාරො, කස්මා සඤ්ඤා ච වෙදනා ච චිත්තසඞ්ඛාරො’’ති? ‘‘අස්සාසපස්සාසා ඛො, ගහපති, කායිකා. එතෙ ධම්මා කායප්පටිබද්ධා, තස්මා අස්සාසපස්සාසා කායසඞ්ඛාරො. පුබ්බෙ ඛො, ගහපති, විතක්කෙත්වා විචාරෙත්වා පච්ඡා වාචං භින්දති, තස්මා විතක්කවිචාරා වචීසඞ්ඛාරො. සඤ්ඤා ච වෙදනා ච චෙතසිකා. එතෙ ධම්මා චිත්තප්පටිබද්ධා, තස්මා සඤ්ඤා ච වෙදනා ච චිත්තසඞ්ඛාරො’’ති.

සාධු…පෙ… උත්තරිං පඤ්හං අපුච්ඡි – ‘‘කථං පන, භන්තෙ, සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්ති හොතී’’ති? ‘‘න ඛො, ගහපති, සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපජ්ජන්තස්ස භික්ඛුනො එවං හොති – ‘අහං සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපජ්ජිස්ස’න්ති වා ‘අහං සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපජ්ජාමී’ති වා ‘අහං සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො’ති වා . අථ ඛ්වස්ස පුබ්බෙව තථා චිත්තං භාවිතං හොති යං තං තථත්තාය උපනෙතී’’ති.

සාධු …පෙ… උත්තරිං පඤ්හං අපුච්ඡි – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපජ්ජන්තස්ස පන, භන්තෙ , භික්ඛුනො කතමෙ ධම්මා පඨමං නිරුජ්ඣන්ති, යදි වා කායසඞ්ඛාරො, යදි වා වචීසඞ්ඛාරො, යදි වා චිත්තසඞ්ඛාරො’’ති? ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපජ්ජන්තස්ස ඛො, ගහපති, භික්ඛුනො වචීසඞ්ඛාරො පඨමං නිරුජ්ඣති, තතො කායසඞ්ඛාරො, තතො චිත්තසඞ්ඛාරො’’ති.

සාධු…පෙ… උත්තරිං පඤ්හං අපුච්ඡි – ‘‘ය්වායං, භන්තෙ, මතො කාලඞ්කතො, යො චායං භික්ඛු සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො, ඉමෙසං කිං නානාකරණ’’න්ති? ‘‘ය්වායං ගහපති, මතො කාලඞ්කතො තස්ස කායසඞ්ඛාරො නිරුද්ධො පටිප්පස්සද්ධො, වචීසඞ්ඛාරො නිරුද්ධො පටිප්පස්සද්ධො, චිත්තසඞ්ඛාරො නිරුද්ධො පටිප්පස්සද්ධො, ආයු පරික්ඛීණො, උස්මා වූපසන්තා, ඉන්ද්රියානි විපරිභින්නානි. යො ච ඛ්වායං, ගහපති, භික්ඛු සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො, තස්සපි කායසඞ්ඛාරො නිරුද්ධො පටිප්පස්සද්ධො, වචීසඞ්ඛාරො නිරුද්ධො පටිප්පස්සද්ධො, චිත්තසඞ්ඛාරො නිරුද්ධො පටිප්පස්සද්ධො, ආයු අපරික්ඛීණො, උස්මා අවූපසන්තා, ඉන්ද්රියානි විප්පසන්නානි. ය්වායං, ගහපති, මතො කාලඞ්කතො, යො චායං භික්ඛු සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධං සමාපන්නො, ඉදං නෙසං නානාකරණ’’න්ති.

සාධු…පෙ… උත්තරිං පඤ්හං අපුච්ඡි – ‘‘කථං පන, භන්තෙ, සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්තියා වුට්ඨානං හොතී’’ති? ‘‘න ඛො, ගහපති, සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්තියා වුට්ඨහන්තස්ස භික්ඛුනො එවං හොති – ‘අහං සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්තියා වුට්ඨහිස්ස’න්ති වා ‘අහං සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්තියා වුට්ඨහාමී’ති වා ‘අහං සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්තියා වුට්ඨිතො’ති වා. අථ ඛ්වස්ස පුබ්බෙව තථා චිත්තං භාවිතං හොති, යං තං තථත්තාය උපනෙතී’’ති.

සාධු , භන්තෙ…පෙ… උත්තරිං පඤ්හං අපුච්ඡි – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්තියා වුට්ඨහන්තස්ස පන, භන්තෙ, භික්ඛුනො කතමෙ ධම්මා පඨමං උප්පජ්ජන්ති, යදි වා කායසඞ්ඛාරො, යදි වා වචීසඞ්ඛාරො, යදි වා චිත්තසඞ්ඛාරො’’ති? ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්තියා වුට්ඨහන්තස්ස, ගහපති, භික්ඛුනො චිත්තසඞ්ඛාරො පඨමං උප්පජ්ජති, තතො කායසඞ්ඛාරො, තතො වචීසඞ්ඛාරො’’ති.

සාධු…පෙ… උත්තරිං පඤ්හං අපුච්ඡි – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්තියා වුට්ඨිතං පන, භන්තෙ , භික්ඛුං කති ඵස්සා ඵුසන්ති’’? ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්තියා වුට්ඨිතං ඛො, ගහපති, භික්ඛුං තයො ඵස්සා ඵුසන්ති – සුඤ්ඤතො ඵස්සො, අනිමිත්තො ඵස්සො, අප්පණිහිතො ඵස්සො’’ති.

සාධු…පෙ… උත්තරිං පඤ්හං අපුච්ඡි – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්තියා වුට්ඨිතස්ස පන, භන්තෙ, භික්ඛුනො කිංනින්නං චිත්තං හොති, කිංපොණං, කිංපබ්භාර’’න්ති? ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්තියා වුට්ඨිතස්ස ඛො, ගහපති, භික්ඛුනො විවෙකනින්නං චිත්තං හොති විවෙකපොණං විවෙකපබ්භාර’’න්ති.

‘‘සාධු, භන්තෙ’’ති ඛො චිත්තො ගහපති ආයස්මතො කාමභුස්ස භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමොදිත්වා ආයස්මන්තං කාමභුං උත්තරිං පඤ්හං අපුච්ඡි – ‘‘සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්තියා පන, භන්තෙ, කති ධම්මා බහූපකාරා’’ති? ‘‘අද්ධා ඛො ත්වං, ගහපති, යං පඨමං පුච්ඡිතබ්බං තං පුච්ඡසි. අපි ච ත්යාහං බ්යාකරිස්සාමි. සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්තියා ඛො, ගහපති, ද්වෙ ධම්මා බහූපකාරා – සමථො ච විපස්සනා චා’’ති. ඡට්ඨං.

7. ගොදත්තසුත්තං

349. එකං සමයං ආයස්මා ගොදත්තො මච්ඡිකාසණ්ඩෙ විහරති අම්බාටකවනෙ. අථ ඛො චිත්තො ගහපති යෙනායස්මා ගොදත්තො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං ගොදත්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො චිත්තං ගහපතිං ආයස්මා ගොදත්තො එතදවොච – ‘‘යා චායං, ගහපති, අප්පමාණා චෙතොවිමුත්ති, යා ච ආකිඤ්චඤ්ඤා චෙතොවිමුත්ති, යා ච සුඤ්ඤතා චෙතොවිමුත්ති, යා ච අනිමිත්තා චෙතොවිමුත්ති, ඉමෙ ධම්මා නානත්ථා නානාබ්යඤ්ජනා උදාහු එකත්ථා බ්යඤ්ජනමෙව නාන’’න්ති? ‘‘අත්ථි, භන්තෙ, පරියායො යං පරියායං ආගම්ම ඉමෙ ධම්මා නානත්ථා චෙව නානාබ්යඤ්ජනා ච. අත්ථි පන, භන්තෙ, පරියායො යං පරියායං ආගම්ම ඉමෙ ධම්මා එකත්ථා බ්යඤ්ජනමෙව නාන’’න්ති.

‘‘කතමො ච, භන්තෙ, පරියායො යං පරියායං ආගම්ම ඉමෙ ධම්මා නානත්ථා චෙව නානාබ්යඤ්ජනා ච? ඉධ, භන්තෙ, භික්ඛු මෙත්තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්ථං [චතුත්ථිං (?)]. ඉති උද්ධමධො තිරියං සබ්බධි සබ්බත්තතාය සබ්බාවන්තං ලොකං මෙත්තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්ගතෙන අප්පමාණෙන අවෙරෙන අබ්යාපජ්ජෙන [අබ්යාපජ්ඣෙන (සී. ස්යා. කං. පී.), අබ්යාබජ්ඣෙන (?)] ඵරිත්වා විහරති. කරුණාසහගතෙන චෙතසා…පෙ… මුදිතාසහගතෙන චෙතසා…පෙ… උපෙක්ඛාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්ථං. ඉති උද්ධමධො තිරියං සබ්බධි සබ්බත්තතාය සබ්බාවන්තං ලොකං උපෙක්ඛාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්ගතෙන අප්පමාණෙන අවෙරෙන අබ්යාපජ්ජෙන ඵරිත්වා විහරති. අයං වුච්චති, භන්තෙ, අප්පමාණා චෙතොවිමුත්ති.

‘‘කතමා ච, භන්තෙ, ආකිඤ්චඤ්ඤා චෙතොවිමුත්ති? ඉධ, භන්තෙ, භික්ඛු සබ්බසො විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමතික්කම්ම, ‘නත්ථි කිඤ්චී’ති ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. අයං වුච්චති, භන්තෙ, ආකිඤ්චඤ්ඤා චෙතොවිමුත්ති.

‘‘කතමා ච, භන්තෙ, සුඤ්ඤතා චෙතොවිමුත්ති? ඉධ, භන්තෙ, භික්ඛු අරඤ්ඤගතො වා රුක්ඛමූලගතො වා සුඤ්ඤාගාරගතො වා ඉති පටිසඤ්චික්ඛති – ‘සුඤ්ඤමිදං අත්තෙන වා අත්තනියෙන වා’ති. අයං වුච්චති, භන්තෙ, සුඤ්ඤතා චෙතොවිමුත්ති.

‘‘කතමා ච, භන්තෙ, අනිමිත්තා චෙතොවිමුත්ති? ඉධ, භන්තෙ, භික්ඛු සබ්බනිමිත්තානං අමනසිකාරා අනිමිත්තං චෙතොසමාධිං උපසම්පජ්ජ විහරති. අයං වුච්චති, භන්තෙ, අනිමිත්තා චෙතොවිමුත්ති. අයං ඛො, භන්තෙ, පරියායො යං පරියායං ආගම්ම ඉමෙ ධම්මා නානත්ථා චෙව නානාබ්යඤ්ජනා ච.

‘‘කතමො ච, භන්තෙ, පරියායො යං පරියායං ආගම්ම ඉමෙ ධම්මා එකත්ථා බ්යඤ්ජනමෙව නානං? රාගො, භන්තෙ, පමාණකරණො, දොසො පමාණකරණො, මොහො පමාණකරණො. තෙ ඛීණාසවස්ස භික්ඛුනො පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවඞ්කතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. යාවතා ඛො, භන්තෙ, අප්පමාණා චෙතොවිමුත්තියො, අකුප්පා තාසං චෙතොවිමුත්ති අග්ගමක්ඛායති. සා ඛො පන අකුප්පා චෙතොවිමුත්ති සුඤ්ඤා රාගෙන, සුඤ්ඤා දොසෙන, සුඤ්ඤා මොහෙන. රාගො ඛො, භන්තෙ, කිඤ්චනං, දොසො කිඤ්චනං, මොහො කිඤ්චනං. තෙ ඛීණාසවස්ස භික්ඛුනො පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවඞ්කතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. යාවතා ඛො , භන්තෙ, ආකිඤ්චඤ්ඤා චෙතොවිමුත්තියො, අකුප්පා තාසං චෙතොවිමුත්ති අග්ගමක්ඛායති. සා ඛො පන අකුප්පා චෙතොවිමුත්ති සුඤ්ඤා රාගෙන, සුඤ්ඤා දොසෙන, සුඤ්ඤා මොහෙන. රාගො ඛො, භන්තෙ, නිමිත්තකරණො, දොසො නිමිත්තකරණො, මොහො නිමිත්තකරණො. තෙ ඛීණාසවස්ස භික්ඛුනො පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවඞ්කතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. යාවතා ඛො, භන්තෙ, අනිමිත්තා චෙතොවිමුත්තියො, අකුප්පා තාසං චෙතොවිමුත්ති අග්ගමක්ඛායති. සා ඛො පන අකුප්පා චෙතොවිමුත්ති සුඤ්ඤා රාගෙන, සුඤ්ඤා දොසෙන, සුඤ්ඤා මොහෙන. අයං ඛො, භන්තෙ, පරියායො යං පරියායං ආගම්ම ඉමෙ ධම්මා එකත්ථා බ්යඤ්ජනමෙව නාන’’න්ති. ‘‘ලාභා තෙ, ගහපති, සුලද්ධං තෙ, ගහපති! යස්ස තෙ ගම්භීරෙ බුද්ධවචනෙ පඤ්ඤාචක්ඛු කමතී’’ති. සත්තමං.

8. නිගණ්ඨනාටපුත්තසුත්තං

350. තෙන ඛො පන සමයෙන නිගණ්ඨො නාටපුත්තො [නාතපුත්තො (සී.)] මච්ඡිකාසණ්ඩං අනුප්පත්තො හොති මහතියා නිගණ්ඨපරිසාය සද්ධිං. අස්සොසි ඛො චිත්තො ගහපති – ‘‘නිගණ්ඨො කිර නාටපුත්තො මච්ඡිකාසණ්ඩං අනුප්පත්තො මහතියා නිගණ්ඨපරිසාය සද්ධි’’න්ති. අථ ඛො චිත්තො ගහපති සම්බහුලෙහි උපාසකෙහි සද්ධිං යෙන නිගණ්ඨො නාටපුත්තො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා නිගණ්ඨෙන නාටපුත්තෙන සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො චිත්තං ගහපතිං නිගණ්ඨො නාටපුත්තො එතදවොච – ‘‘සද්දහසි ත්වං, ගහපති, සමණස්ස ගොතමස්ස – අත්ථි අවිතක්කො අවිචාරො සමාධි, අත්ථි විතක්කවිචාරානං නිරොධො’’ති?

‘‘න ඛ්වාහං එත්ථ, භන්තෙ, භගවතො සද්ධාය ගච්ඡාමි. අත්ථි අවිතක්කො අවිචාරො සමාධි, අත්ථි විතක්කවිචාරානං නිරොධො’’ති. එවං වුත්තෙ, නිගණ්ඨො නාටපුත්තො උල්ලොකෙත්වා [සකං පරිසං අපලොකෙත්වා (සී. ස්යා. කං.), ඔලොකෙත්වා (සී. අට්ඨ. ස්යා. අට්ඨ.)] එතදවොච – ‘‘ඉදං භවන්තො පස්සන්තු, යාව උජුකො චායං චිත්තො ගහපති, යාව අසඨො චායං චිත්තො ගහපති, යාව අමායාවී චායං චිත්තො ගහපති, වාතං වා සො ජාලෙන බාධෙතබ්බං මඤ්ඤෙය්ය, යො විතක්කවිචාරෙ නිරොධෙතබ්බං මඤ්ඤෙය්ය , සකමුට්ඨිනා වා සො ගඞ්ගාය සොතං ආවාරෙතබ්බං මඤ්ඤෙය්ය, යො විතක්කවිචාරෙ නිරොධෙතබ්බං මඤ්ඤෙය්යා’’ති.

‘‘තං කිං මඤ්ඤසි, භන්තෙ, කතමං නු ඛො පණීතතරං – ඤාණං වා සද්ධා වා’’ති? ‘‘සද්ධාය ඛො, ගහපති, ඤාණංයෙව පණීතතර’’න්ති. ‘‘අහං ඛො, භන්තෙ, යාවදෙව ආකඞ්ඛාමි, විවිච්චෙව කාමෙහි විවිච්ච අකුසලෙහි ධම්මෙහි සවිතක්කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි . අහං ඛො, භන්තෙ, යාවදෙව ආකඞ්ඛාමි, විතක්කවිචාරානං වූපසමා…පෙ… දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. අහං ඛො, භන්තෙ, යාවදෙව ආකඞ්ඛාමි, පීතියා ච විරාගා…පෙ… තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. අහං ඛො, භන්තෙ, යාවදෙව ආකඞ්ඛාමි, සුඛස්ස ච පහානා…පෙ… චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. න සො ඛ්වාහං, භන්තෙ, එවං ජානන්තො එවං පස්සන්තො කස්ස අඤ්ඤස්ස සමණස්ස වා බ්රාහ්මණස්ස වා සද්ධාය ගමිස්සාමි? අත්ථි අවිතක්කො අවිචාරො සමාධි, අත්ථි විතක්කවිචාරානං නිරොධො’’ති.

එවං වුත්තෙ, නිගණ්ඨො නාටපුත්තො සකං පරිසං අපලොකෙත්වා එතදවොච – ‘‘ඉදං භවන්තො පස්සන්තු, යාව අනුජුකො චායං චිත්තො ගහපති, යාව සඨො චායං චිත්තො ගහපති, යාව මායාවී චායං චිත්තො ගහපතී’’ති.

‘‘ඉදානෙව ඛො තෙ [ඉදානෙව ච පන (ස්යා. කං. ක.)] මයං, භන්තෙ, භාසිතං – ‘එවං ආජානාම ඉදං භවන්තො පස්සන්තු, යාව උජුකො චායං චිත්තො ගහපති, යාව අසඨො චායං චිත්තො ගහපති, යාව අමායාවී චායං චිත්තො ගහපතී’ති. ඉදානෙව ච පන මයං, භන්තෙ, භාසිතං – ‘එවං ආජානාම ඉදං භවන්තො පස්සන්තු, යාව අනුජුකො චායං චිත්තො ගහපති, යාව සඨො චායං චිත්තො ගහපති, යාව මායාවී චායං චිත්තො ගහපතී’ති. සචෙ තෙ, භන්තෙ, පුරිමං සච්චං, පච්ඡිමං තෙ මිච්ඡා. සචෙ පන තෙ, භන්තෙ, පුරිමං මිච්ඡා, පච්ඡිමං තෙ සච්චං. ඉමෙ ඛො පන, භන්තෙ, දස සහධම්මිකා පඤ්හා ආගච්ඡන්ති. යදා නෙසං අත්ථං ආජානෙය්යාසි, අථ මං පටිහරෙය්යාසි සද්ධිං නිගණ්ඨපරිසාය. එකො පඤ්හො, එකො උද්දෙසො, එකං වෙය්යාකරණං. ද්වෙ පඤ්හා, ද්වෙ උද්දෙසා, ද්වෙ වෙය්යාකරණානි. තයො පඤ්හා, තයො උද්දෙසා, තීණි වෙය්යාකරණානි. චත්තාරො පඤ්හා, චත්තාරො උද්දෙසා, චත්තාරි වෙය්යාකරණානි. පඤ්ච පඤ්හා, පඤ්ච උද්දෙසා, පඤ්ච වෙය්යාකරණානි. ඡ පඤ්හා, ඡ උද්දෙසා, ඡ වෙය්යාකරණානි. සත්ත පඤ්හා, සත්ත උද්දෙසා, සත්ත වෙය්යාකරණානි . අට්ඨ පඤ්හා, අට්ඨ උද්දෙසා, අට්ඨ වෙය්යාකරණානි. නව පඤ්හා, නව උද්දෙසා, නව වෙය්යාකරණානි. දස පඤ්හා, දස උද්දෙසා, දස වෙය්යාකරණානී’’ති. අථ ඛො චිත්තො ගහපති නිගණ්ඨං නාටපුත්තං ඉමෙ දස සහධම්මිකෙ පඤ්හෙ ආපුච්ඡිත්වා උට්ඨායාසනා පක්කාමීති. අට්ඨමං.

9. අචෙලකස්සපසුත්තං

351. තෙන ඛො පන සමයෙන අචෙලො කස්සපො මච්ඡිකාසණ්ඩං අනුප්පත්තො හොති චිත්තස්ස ගහපතිනො පුරාණගිහිසහායො. අස්සොසි ඛො චිත්තො ගහපති – ‘‘අචෙලො කිර කස්සපො මච්ඡිකාසණ්ඩං අනුප්පත්තො අම්හාකං පුරාණගිහිසහායො’’ති. අථ ඛො චිත්තො ගහපති යෙන අචෙලො කස්සපො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා අචෙලෙන කස්සපෙන සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො චිත්තො ගහපති අචෙලං කස්සපං එතදවොච – ‘‘කීවචිරං පබ්බජිතස්ස, භන්තෙ, කස්සපා’’ති? ‘‘තිංසමත්තානි ඛො මෙ, ගහපති, වස්සානි පබ්බජිතස්සා’’ති. ‘‘ඉමෙහි පන තෙ, භන්තෙ, තිංසමත්තෙහි වස්සෙහි අත්ථි කොචි උත්තරිමනුස්සධම්මා [උත්තරිමනුස්සධම්මො (ස්යා. කං.)] අලමරියඤාණදස්සනවිසෙසො අධිගතො ඵාසුවිහාරො’’ති? ‘‘ඉමෙහි ඛො මෙ, ගහපති, තිංසමත්තෙහි වස්සෙහි පබ්බජිතස්ස නත්ථි කොචි උත්තරිමනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසෙසො අධිගතො ඵාසුවිහාරො, අඤ්ඤත්ර නග්ගෙය්යා ච මුණ්ඩෙය්යා ච පාවළනිප්ඵොටනාය චා’’ති. එවං වුත්තෙ, චිත්තො ගහපති අචෙලං කස්සපං එතදවොච – ‘‘අච්ඡරියං වත, භො, අබ්භුතං වත, භො! ධම්මස්ස ස්වාක්ඛාතතා [සබ්බත්ථපි එවමෙව දිස්සති] යත්ර හි නාම තිංසමත්තෙහි වස්සෙහි න කොචි උත්තරිමනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසෙසො අධිගතො අභවිස්ස ඵාසුවිහාරො, අඤ්ඤත්ර නග්ගෙය්යා ච මුණ්ඩෙය්යා ච පාවළනිප්ඵොටනාය චා’’ති!

‘‘තුය්හං පන, ගහපති, කීවචිරං උපාසකත්තං උපගතස්සා’’ති? ‘‘මය්හම්පි ඛො පන, භන්තෙ, තිංසමත්තානි වස්සානි උපාසකත්තං උපගතස්සා’’ති. ‘‘ඉමෙහි පන තෙ, ගහපති, තිංසමත්තෙහි වස්සෙහි අත්ථි කොචි උත්තරිමනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසෙසො අධිගතො ඵාසුවිහාරො’’ති? ‘‘ගිහිනොපි සියා, භන්තෙ. අහඤ්හි, භන්තෙ, යාවදෙව ආකඞ්ඛාමි, විවිච්චෙව කාමෙහි විවිච්ච අකුසලෙහි ධම්මෙහි සවිතක්කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. අහඤ්හි, භන්තෙ, යාවදෙව ආකඞ්ඛාමි, විතක්කවිචාරානං වූපසමා …පෙ… දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. අහඤ්හි, භන්තෙ, යාවදෙව ආකඞ්ඛාමි, පීතියා ච විරාගා…පෙ… තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. අහඤ්හි, භන්තෙ, යාවදෙව ආකඞ්ඛාමි, සුඛස්ස ච පහානා…පෙ… චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. සචෙ ඛො පනාහං, භන්තෙ, භගවතො [භගවතා (ස්යා. කං.)] පඨමතරං කාලං කරෙය්යං, අනච්ඡරියං ඛො පනෙතං යං මං භගවා එවං බ්යාකරෙය්ය – ‘නත්ථි තං සංයොජනං යෙන සංයොජනෙන සංයුත්තො චිත්තො ගහපති පුන ඉමං ලොකං ආගච්ඡෙය්යා’’’ති. එවං වුත්තෙ, අචෙලො කස්සපො චිත්තං ගහපතිං එතදවොච – ‘‘අච්ඡරියං වත භො, අබ්භුතං වත භො! ධම්මස්ස ස්වාක්ඛාතතා, යත්ර හි නාම ගිහී ඔදාතවසනො [ගිහී ඔදාතවසනා (සී. පී.)] එවරූපං උත්තරිමනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසෙසං අධිගමිස්සති [අධිගමිස්සන්ති (සී. පී.)] ඵාසුවිහාරං. ලභෙය්යාහං, ගහපති , ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ පබ්බජ්ජං, ලභෙය්යං උපසම්පද’’න්ති.

අථ ඛො චිත්තො ගහපති අචෙලං කස්සපං ආදාය යෙන ථෙරා භික්ඛූ තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ථෙරෙ භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘අයං, භන්තෙ, අචෙලො කස්සපො අම්හාකං පුරාණගිහිසහායො. ඉමං ථෙරා පබ්බාජෙන්තු උපසම්පාදෙන්තු. අහමස්ස උස්සුක්කං කරිස්සාමි චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරාන’’න්ති. අලත්ථ ඛො අචෙලො කස්සපො ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ පබ්බජ්ජං, අලත්ථ උපසම්පදං. අචිරූපසම්පන්නො ච පනායස්මා කස්සපො එකො වූපකට්ඨො අප්පමත්තො ආතාපී පහිතත්තො විහරන්තො නචිරස්සෙව – යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදෙව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං බ්රහ්මචරියපරියොසානං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහාසි. ‘‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා’’ති අබ්භඤ්ඤාසි. අඤ්ඤතරො ච පනායස්මා කස්සපො අරහතං අහොසීති. නවමං.

10. ගිලානදස්සනසුත්තං

352. තෙන ඛො පන සමයෙන චිත්තො ගහපති ආබාධිකො හොති දුක්ඛිතො බාළ්හගිලානො. අථ ඛො සම්බහුලා ආරාමදෙවතා වනදෙවතා රුක්ඛදෙවතා ඔසධිතිණවනප්පතීසු අධිවත්ථා දෙවතා සඞ්ගම්ම සමාගම්ම චිත්තං ගහපතිං එතදවොචුං – ‘‘පණිධෙහි, ගහපති, අනාගතමද්ධානං රාජා අස්සං චක්කවත්තී’’ති.

එවං වුත්තෙ, චිත්තො ගහපති තා ආරාමදෙවතා වනදෙවතා රුක්ඛදෙවතා ඔසධිතිණවනප්පතීසු අධිවත්ථා දෙවතා එතදවොච – ‘‘තම්පි අනිච්චං, තම්පි අද්ධුවං, තම්පි පහාය ගමනීය’’න්ති. එවං වුත්තෙ, චිත්තස්ස ගහපතිනො මිත්තාමච්චා ඤාතිසාලොහිතා චිත්තං ගහපතිං එතදවොචුං – ‘‘සතිං, අය්යපුත්ත, උපට්ඨපෙහි, මා විප්පලපී’’ති. ‘‘කිං තාහං වදාමි යං මං තුම්හෙ එවං වදෙථ – ‘සතිං, අය්යපුත්ත, උපට්ඨපෙහි, මා විප්පලපී’’’ති? ‘‘එවං ඛො ත්වං, අය්යපුත්ත, වදෙසි – ‘තම්පි අනිච්චං, තම්පි අද්ධුවං, තම්පි පහාය ගමනීය’’’න්ති. ‘‘තථා හි පන මං ආරාමදෙවතා වනදෙවතා රුක්ඛදෙවතා ඔසධිතිණවනප්පතීසු අධිවත්ථා දෙවතා එවමාහංසු – ‘පණිධෙහි, ගහපති, අනාගතමද්ධානං රාජා අස්සං චක්කවත්තී’ති. තාහං එවං වදාමි – ‘තම්පි අනිච්චං…පෙ… තම්පි පහාය ගමනීය’’’න්ති. ‘‘කිං පන තා, අය්යපුත්ත, ආරාමදෙවතා වනදෙවතා රුක්ඛදෙවතා ඔසධිතිණවනප්පතීසු අධිවත්ථා දෙවතා අත්ථවසං සම්පස්සමානා එවමාහංසු – ‘පණිධෙහි, ගහපති, අනාගතමද්ධානං රාජා අස්සං චක්කවත්තී’’’ති? ‘‘තාසං ඛො ආරාමදෙවතානං වනදෙවතානං රුක්ඛදෙවතානං ඔසධිතිණවනප්පතීසු අධිවත්ථානං දෙවතානං එවං හොති – ‘අයං ඛො චිත්තො ගහපති, සීලවා [සීලවන්තො (ක.)] කල්යාණධම්මො. සචෙ පණිදහිස්සති – අනාගතමද්ධානං රාජා අස්සං චක්කවත්තී’ති, ‘තස්ස ඛො අයං ඉජ්ඣිස්සති, සීලවතො චෙතොපණිධි විසුද්ධත්තා ධම්මිකො ධම්මිකං ඵලං අනුපස්සතී’ති. ඉමං ඛො තා ආරාමදෙවතා වනදෙවතා රුක්ඛදෙවතා ඔසධිතිණවනප්පතීසු අධිවත්ථා දෙවතා අත්ථවසං සම්පස්සමානා එවමාහංසු – ‘පණිධෙහි, ගහපති, අනාගතමද්ධානං රාජා අස්සං චක්කවත්තී’ති. තාහං එවං වදාමි – ‘තම්පි අනිච්චං, තම්පි අද්ධුවං, තම්පි පහාය ගමනීය’’’න්ති.

‘‘තෙන හි, අය්යපුත්ත, අම්හෙපි ඔවදාහී’’ති. ‘‘තස්මා හි වො එවං සික්ඛිතබ්බං – බුද්ධෙ අවෙච්චප්පසාදෙන සමන්නාගතා භවිස්සාම – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධො විජ්ජාචරණසම්පන්නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්තරො පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දෙවමනුස්සානං බුද්ධො භගවා’ති. ධම්මෙ අවෙච්චප්පසාදෙන සමන්නාගතා භවිස්සාම – ‘ස්වාක්ඛාතො භගවතා ධම්මො සන්දිට්ඨිකො අකාලිකො එහිපස්සිකො ඔපනෙය්යිකො පච්චත්තං වෙදිතබ්බො විඤ්ඤූහී’ති. සඞ්ඝෙ අවෙච්චප්පසාදෙන සමන්නාගතා භවිස්සාම – ‘සුප්පටිපන්නො භගවතො සාවකසඞ්ඝො, උජුප්පටිපන්නො භගවතො සාවකසඞ්ඝො, ඤායප්පටිපන්නො භගවතො සාවකසඞ්ඝො, සාමීචිප්පටිපන්නො භගවතො සාවකසඞ්ඝො, යදිදං චත්තාරි පුරිසයුගානි අට්ඨ පුරිසපුග්ගලා එස භගවතො සාවකසඞ්ඝො ආහුනෙය්යො පාහුනෙය්යො දක්ඛිණෙය්යො අඤ්ජලිකරණීයො අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලොකස්සා’ති. යං ඛො පන කිඤ්චි කුලෙ දෙය්යධම්මං සබ්බං තං අප්පටිවිභත්තං භවිස්සති සීලවන්තෙහි කල්යාණධම්මෙහීති එවඤ්හි වො සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. අථ ඛො චිත්තො ගහපති මිත්තාමච්චෙ ඤාතිසාලොහිතෙ බුද්ධෙ ච ධම්මෙ ච සඞ්ඝෙ ච චාගෙ ච සමාදපෙත්වා කාලමකාසීති. දසමං.

චිත්තසංයුත්තං සමත්තං.

තස්සුද්දානං –

සංයොජනං ද්වෙ ඉසිදත්තා, මහකො කාමභූපි ච;

ගොදත්තො ච නිගණ්ඨො ච, අචෙලෙන ගිලානදස්සනන්ති.