📜

10. අබ්යාකතසංයුත්තං

1. ඛෙමාසුත්තවණ්ණනා

410. බිම්බිසාරස්ස ¶ ¶ උපාසිකාති බිම්බිසාරස්ස ඔරොධභූතා උපාසිකා. පණ්ඩිච්චං සික්ඛිතභාවෙන. වෙය්යත්තියං විසාරදභාවෙන. විසාරදා නාම තිහෙතුකපටිසන්ධිසිද්ධසාභාවිකපඤ්ඤා, තාය සමන්නාගතා.

අච්ඡිද්දකගණනාය කුසලොති නවන්තගණනාය කුසලො. අඞ්ගුලිමුද්දාය ගණනාය කුසලොති අඞ්ගුලිකාය එව ගණනාය කුසලො සෙය්යථාපි පාදසිකා. පිණ්ඩගණනායාති සඞ්කලනපටුප්පන්නකාරිනො පිණ්ඩවසෙන ගණනා. තථාගතොති ඛීණාසවො, තථාගතං සන්ධාය පුච්ඡතීති ඛීණාසවොති චස්ස අරහත්තඵලවසිභාවිතඛන්ධෙ උපාදාය අයං පඤ්ඤත්ති හොති. තෙසු ඛන්ධෙසු සති ඛීණාසවා සත්තසඞ්ඛාතා හොන්තීති වොහාරෙන පඤ්ඤපෙතුං සක්කා භවෙය්ය, අසන්තෙසු න සක්කා, තස්මා පරං මරණාති වුත්තත්තා තෙසං අභාවා ‘‘අබ්යාකතමෙත’’න්ති වුත්තං. යදි එවං තෙසං අභාවතො ‘‘න හොති තථාගතො පරං මරණා’’ති පුට්ඨාය ‘‘ආමා’’ති පටිජානිතබ්බා සියා, තං පන සත්තසඞ්ඛාතස්ස පුච්ඡිතත්තා න පටිඤ්ඤාතන්ති දට්ඨබ්බං. යෙන රූපෙනාති සත්තතථාගතෙ වුත්තරූපං සබ්බඤ්ඤුතථාගතෙ පටික්ඛිපිතුං ‘‘තං රූප’’න්තිආදි වුත්තං. යං උපාදායාති යං ඛන්ධපඤ්චකං උපාදාය. තදභාවෙනාති තස්ස ඛන්ධපඤ්චකස්ස අභාවෙන. තස්සා පඤ්ඤත්තියාති සත්තපඤ්ඤත්තියා අභාවං. නිරුද්ධං න නිදස්සෙති.

ඛෙමාය ථෙරියා වුත්තං පඨමං සුත්තං භගවතො සෙට්ඨත්ථදීපනතො අග්ගපදාවචරංව හොතීති වුත්තං ‘‘අග්ගපදස්මි’’න්ති.

ඛෙමාසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. අනුරාධසුත්තවණ්ණනා

411. ඉධ සළායතනවග්ගෙ සඞ්ගායනවසෙන සඞ්ගීතිකාරෙහි වුත්තං.

3-8. පඨමසාරිපුත්තකොට්ඨිකසුත්තාදිවණ්ණනා

412-417. රූපමත්තන්ති ¶ ¶ එත්ථ මත්ත-සද්දො විසෙසනිවත්තිඅත්ථො. කො පන සො විසෙසොති? යො බාහිරපරිකප්පිතො ඉධ තථාගතොති වුච්චමානො අත්තා. අනුපලබ්භියසභාවොති අනුපලබ්භියත්තා.

පඨමසාරිපුත්තකොට්ඨිකසුත්තාදිවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

9. කුතූහලසාලාසුත්තවණ්ණනා

418. නානාවිධන්ති තංතංදිට්ඨිවාදපටිසංයුත්තං අඤ්ඤම්පි වා නානාවිධං තිරච්ඡානකථං. බහූනං කුතූහලුප්පත්තිට්ඨානතොති යොජනා. යාව ආභස්සරබ්රහ්මලොකා ගච්ඡතීති අග්ගිනා කප්පවුට්ඨානකාලෙ ගච්ඡති, තං සන්ධාය වුත්තං. ඉමඤ්ච කායන්ති ඉමං රූපකායං. චුතිචිත්තෙන නික්ඛිපතීති චුතිචිත්තෙන භිජ්ජමානෙන නික්ඛිපති. චුතිචිත්තස්ස හි ඔරං සත්තරසමස්ස චිත්තස්ස උප්පාදක්ඛණෙ උප්පන්නං කම්මජරූපං චුතිචිත්තෙන සද්ධිං නිරුජ්ඣති, තතො පරං කම්මජරූපං න උප්පජ්ජති. යදි උප්පජ්ජෙය්ය, මරණං න සියා, චුතිචිත්තං රූපං න සමුට්ඨාපෙති, ආහාරජස්ස ච අසම්භවො එව, උතුජං පන වත්තතෙව. යස්මා පටිසන්ධික්ඛණෙ සත්තො අඤ්ඤතරණාය උපපජ්ජති නාම, චුතික්ඛණෙ පටිසන්ධිචිත්තං අලද්ධං අඤ්ඤතරණාය, තස්මා වුත්තං ‘‘චුතික්ඛණෙ…පෙ… හොතී’’ති.

කුතූහලසාලාසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

10. ආනන්දසුත්තවණ්ණනා

419. තෙසං ලද්ධියාති තෙසං සස්සතවාදානං ලද්ධියා සද්ධිං එතං ‘‘අත්ථත්තා’’ති වචනං එකං අභවිස්ස. තතො එව අනුලොමං තං නාභවිස්ස ඤාණස්සාති අසාරං එතන්ති අධිප්පායො. අපි නු මෙතස්සාති මෙ එතස්ස අනත්තාති විපස්සනාඤාණස්ස අනුලොමං අපි නු අභවිස්ස, විලොමකමෙව තස්ස සියාති අත්ථො.

ආනන්දසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

11. සභියකච්චානසුත්තවණ්ණනා

420. යස්සප’ස්සාති ¶ ¶ පාඨස්ස අයං පිණ්ඩත්ථො ‘‘ආවුසො’’තිආදි. තත්ථායං සම්බන්ධො – ආවුසො, යස්සපි පුග්ගලස්ස තීණි වස්සානි වුට්ඨො, එත්තකෙන කාලෙන ‘‘හෙතුම්හි සති රූපීතිආදිපඤ්ඤාපනා හොති, අසති න හොතී’’ති එත්තකං බ්යාකරණං භවෙය්ය, තස්ස පුග්ගලස්ස එත්තකමෙව බහු, කො පන වාදො අතික්කන්තෙ! ඉතො අතික්කන්තෙ ධම්මදෙසනානයෙ වාදොයෙව වත්තබ්බමෙව නත්ථීති ථෙරස්ස පඤ්හබ්යාකරණං සුත්වා පරිබ්බාජකො පීතිසොමනස්සං පවෙදෙසි.

සභියකච්චානසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

අබ්යාකතසංයුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

සාරත්ථප්පකාසිනියා සංයුත්තනිකාය-අට්ඨකථාය

සළායතනවග්ගවණ්ණනාය ලීනත්ථප්පකාසනා සමත්තා.