📜

3. අකම්මනියවග්ගවණ්ණනා

21-22. තතියස්ස පඨමෙ අභාවිතන්ති අවඩ්ඪිතං භාවනාවසෙන අප්පවත්තිතං. අකම්මනියං හොතීති කම්මක්ඛමං කම්මයොග්ගං න හොති. දුතියෙ වුත්තවිපරියායෙන අත්ථො වෙදිතබ්බො. එත්ථ ච පඨමෙ චිත්තන්ති වට්ටවසෙන උප්පන්නචිත්තං, දුතියෙ විවට්ටවසෙන උප්පන්නචිත්තං. තත්ථ ච වට්ටං වට්ටපාදං, විවට්ටං විවට්ටපාදන්ති අයං පභෙදො වෙදිතබ්බො. වට්ටං නාම තෙභූමකවට්ටං, වට්ටපාදං නාම වට්ටපටිලාභාය කම්මං, විවට්ටං නාම නව ලොකුත්තරධම්මා, විවට්ටපාදං නාම විවට්ටපටිලාභාය කම්මං. ඉති ඉමෙසු සුත්තෙසු වට්ටවිවට්ටමෙව කථිතන්ති.

23-24. තතියෙ වට්ටවසෙනෙව උප්පන්නචිත්තං වෙදිතබ්බං. මහතො අනත්ථාය සංවත්තතීති දෙවමනුස්සසම්පත්තියො මාරබ්රහ්මඉස්සරියානි ච දදමානම්පි පුනප්පුනං ජාතිජරාබ්යාධිමරණසොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාසෙ ඛන්ධධාතුආයතනපටිච්චසමුප්පාදවට්ටානි ච දදමානං කෙවලං දුක්ඛක්ඛන්ධමෙව දෙතීති මහතො අනත්ථාය සංවත්තති නාමාති. චතුත්ථෙ චිත්තන්ති විවට්ටවසෙනෙව උප්පන්නචිත්තං.

25-26. පඤ්චමඡට්ඨෙසු අභාවිතං අපාතුභූතන්ති අයං විසෙසො. තත්රාමයධිප්පායො – වට්ටවසෙන උප්පන්නචිත්තං නාම උප්පන්නම්පි අභාවිතං අපාතුභූතමෙව හොති. කස්මා ? ලොකුත්තරපාදකජ්ඣානවිපස්සනාමග්ගඵලනිබ්බානෙසු පක්ඛන්දිතුං අසමත්ථත්තා. විවට්ටවසෙන උප්පන්නං පන භාවිතං පාතුභූතං නාම හොති. කස්මා? තෙසු ධම්මෙසු පක්ඛන්දිතුං සමත්ථත්තා. කුරුන්දකවාසී ඵුස්සමිත්තත්ථෙරො පනාහ – ‘‘මග්ගචිත්තමෙව, ආවුසො, භාවිතං පාතුභූතං නාම හොතී’’ති.

27-28. සත්තමට්ඨමෙසු අබහුලීකතන්ති පුනප්පුනං අකතං. ඉමානිපි ද්වෙ වට්ටවිවට්ටවසෙන උප්පන්නචිත්තානෙව වෙදිතබ්බානීති.

29. නවමෙ ‘‘ජාතිපි දුක්ඛා’’තිආදිනා නයෙන වුත්තං දුක්ඛං අධිවහති ආහරතීති දුක්ඛාධිවහං. දුක්ඛාධිවාහන්තිපි පාඨො. තස්සත්ථො – ලොකුත්තරපාදකජ්ඣානාදි අරියධම්මාභිමුඛං දුක්ඛෙන අධිවාහීයති පෙසීයතීති දුක්ඛාධිවාහං. ඉදම්පි වට්ටවසෙන උප්පන්නචිත්තමෙව. තඤ්හි වුත්තප්පකාරා දෙවමනුස්සාදිසම්පත්තියො දදමානම්පි ජාතිආදීනං අධිවහනතො දුක්ඛාධිවහං, අරියධම්මාධිගමාය දුප්පෙසනතො දුක්ඛාධිවාහඤ්ච නාම හොතීති.

30. දසමෙ විවට්ටවසෙන උප්පන්නචිත්තමෙව චිත්තං. තඤ්හි මානුසකසුඛතො දිබ්බසුඛං, දිබ්බසුඛතො ඣානසුඛං, ඣානසුඛතො විපස්සනාසුඛං, විපස්සනාසුඛතො මග්ගසුඛං, මග්ගසුඛතො ඵලසුඛං, ඵලසුඛතො නිබ්බානසුඛං අධිවහති ආහරතීති සුඛාධිවහං නාම හොති, සුඛාධිවාහං වා. තඤ්හි ලොකුත්තරපාදකජ්ඣානාදිඅරියධම්මාභිමුඛං සුපෙසයං විස්සට්ඨඉන්දවජිරසදිසං හොතීති සුඛාධිවාහන්තිපි වුච්චති. ඉමස්මිම්පි වග්ගෙ වට්ටවිවට්ටමෙව කථිතන්ති.

අකම්මනියවග්ගවණ්ණනා.