📜

3. අකම්මනියවග්ගවණ්ණනා

21. තතියස්ස පඨමෙ අභාවිතන්ති සමථවිපස්සනාභාවනාවසෙන න භාවිතං තථා අභාවිතත්තා. තඤ්හි ‘‘අවඩ්ඪිත’’න්ති වුච්චති පටිපක්ඛාභිභවෙන පරිබ්රූහනාභාවතො. තෙනාහ භගවා – ‘‘අකම්මනියං හොතී’’ති.

22. දුතියෙ වුත්තවිපරියායෙන අත්ථො වෙදිතබ්බො. පඨමෙති තතියවග්ගස්ස පඨමසුත්තෙ. වට්ටවසෙනාති විපාකවට්ටවසෙන. තෙභූමකවට්ටන්ති තෙභූමකවිපාකවට්ටං. වට්ටපටිලාභාය කම්මන්ති විපාකවට්ටස්ස පටිලාභාය උපනිස්සයභූතං කම්මං, තස්ස සහායභූතං කිලෙසවට්ටම්පි කම්මග්ගහණෙනෙව සඞ්ගහිතන්ති දට්ඨබ්බං. විවට්ටපටිලාභාය කම්මන්ති විවට්ටාධිගමස්ස උපනිස්සයභූතං කම්මං. යං පන චරිමභවනිබ්බත්තකං කම්මං, තං විවට්ටප්පටිලාභාය කම්මං හොති, න හොතීති? න හොති වට්ටපාදකභාවතො. චරිමභවපටිසන්ධි විය පන විවට්ටූපනිස්සයොති සක්කා විඤ්ඤාතුං. න හි කදාචි තිහෙතුකපටිසන්ධියා විනා විසෙසාධිගමො සම්භවති. ඉමෙසු සුත්තෙසූති ඉමෙසු පන පඨමදුතියසුත්තෙසු යථාක්කමං වට්ටවිවට්ටමෙව කථිතං.

23. තතියෙ අභාවිතන්ති එත්ථ භාවනා නාම සමාධිභාවනා. සා යත්ථ ආසඞ්කිතබ්බා, තං කාමාවචරපඨමමහාකුසලචිත්තාදිඅභාවිතන්ති අධිප්පෙතන්ති ආහ – ‘‘දෙවමනුස්සසම්පත්තියො’’තිආදි.

24. චතුත්ථෙ යස්මා චිත්තන්ති විවට්ටවසෙනෙව උප්පන්නචිත්තං අධිප්පෙතං, තස්මා ජාතිජරාබ්යාධිමරණසොකාදිදුක්ඛස්ස අනිබ්බත්තනතො මහතො අත්ථාය සංවත්තතීති යොජනා වෙදිතබ්බා.

25-26. පඤ්චමඡට්ඨෙසු උප්පන්නන්ති අවිගතුප්පාදාදිඛණත්තයම්පි අභාවිතං භාවනාරහිතං අපාතුභූතමෙව පණ්ඩිතසම්මතස්ස උප්පන්නකිච්චස්ස අසාධනතො යථා ‘‘අපුත්තො’’ති. සො හි සමත්ථො හුත්වා පිතු පුත්තකිච්චං අසාධෙන්තො අපුත්තොති ලොකෙ වුච්චති, එවං සම්පදමිදං. තෙනාහ – ‘‘කස්මා’’තිආදි. තෙසු ධම්මෙසූති ලොකුත්තරපාදකජ්ඣානාදීසු. ථෙරො පන මත්ථකප්පත්තමෙව භාවිතං චිත්තං දස්සෙන්තො ‘‘මග්ගචිත්තමෙවා’’ති ආහ.

27-28. සත්තමට්ඨමෙසු පුනප්පුනං අකතන්ති භාවනාබහුලීකාරවසෙන පුනප්පුනං න කතං. ඉමානිපි ද්වෙති ඉමෙසු ද්වීසු සුත්තෙසු ආගතානි ඉමානිපි ද්වෙ චිත්තානි.

29-30. නවමෙ අධිවහතීති ආනෙති. දුක්ඛෙනාති කිච්ඡෙන. දුප්පෙසනතොති දුක්ඛෙන පෙසෙතබ්බතො. මත්ථකප්පත්තං විපස්සනාසුඛං පාකතිකජ්ඣානසුඛතො සන්තතරපණීතතරමෙවාති ආහ – ‘‘ඣානසුඛතො විපස්සනාසුඛ’’න්ති. තෙනාහ භගවා –

‘‘සුඤ්ඤාගාරං පවිට්ඨස්ස, සන්තචිත්තස්ස භික්ඛුනො;

අමානුසී රති හොති, සම්මා ධම්මං විපස්සතො.

‘‘යතො යතො සම්මසති, ඛන්ධානං උදයබ්බයං;

ලභතී පීතිපාමොජ්ජං, අමතං තං විජානත’’න්ති. (ධ. ප. 374);

තඤ්හි චිත්තං විස්සට්ඨඉන්දවජිරසදිසං අමොඝභාවතො.

අකම්මනියවග්ගවණ්ණනා නිට්ඨිතා.