📜

5. චූළවග්ගො

1. සම්මුඛීභාවසුත්තවණ්ණනා

41. පඤ්චමස්ස පඨමෙ සම්මුඛීභාවාති සම්මුඛීභාවෙන, විජ්ජමානතායාති අත්ථො. පසවතීති පටිලභති. සද්ධාය සම්මුඛීභාවාති යදි හි සද්ධා න භවෙය්ය, දෙය්යධම්මො න භවෙය්ය, දක්ඛිණෙය්යසඞ්ඛාතා පටිග්ගාහකපුග්ගලා න භවෙය්යුං, කථං පුඤ්ඤකම්මං කරෙය්ය. තෙසං පන සම්මුඛීභාවෙන සක්කා කාතුන්ති තස්මා ‘‘සද්ධාය සම්මුඛීභාවා’’තිආදිමාහ. එත්ථ ච ද්වෙ ධම්මා සුලභා දෙය්යධම්මා චෙව දක්ඛිණෙය්යා ච, සද්ධා පන දුල්ලභා. පුථුජ්ජනස්ස හි සද්ධා අථාවරා පදවාරෙන නානා හොති, තෙනෙව මහාමොග්ගල්ලානසදිසොපි අග්ගසාවකො පාටිභොගො භවිතුං අසක්කොන්තො ආහ – ‘‘ද්වින්නං ඛො තෙ අහං, ආවුසො, ධම්මානං පාටිභොගො භොගානඤ්ච ජීවිතස්ස ච, සද්ධාය පන ත්වංයෙව පාටිභොගො’’ති (උදා. 18).

2. තිඨානසුත්තවණ්ණනා

42. දුතියෙ විගතමලමච්ඡෙරෙනාති විගතමච්ඡරියමලෙන. මුත්තචාගොති විස්සට්ඨචාගො. පයතපාණීති ධොතහත්ථො. අස්සද්ධො හි සතක්ඛත්තුං හත්ථෙ ධොවිත්වාපි මලිනහත්ථොව හොති, සද්ධො පන දානාභිරතත්තා මලිනහත්ථොපි ධොතහත්ථොව. වොස්සග්ගරතොති වොස්සග්ගසඞ්ඛාතෙ දානෙ රතො. යාචයොගොති යාචිතුං යුත්තො, යාචකෙහි වා යොගො අස්සාතිපි යාචයොගො. දානසංවිභාගරතොති දානං දදන්තො සංවිභාගඤ්ච කරොන්තො දානසංවිභාගරතො නාම හොති.

දස්සනකාමො සීලවතන්ති දසපි යොජනානි වීසම්පි තිංසම්පි යොජනසතම්පි ගන්ත්වා සීලසම්පන්නෙ දට්ඨුකාමො හොති පාටලිපුත්තකබ්රාහ්මණො විය සද්ධාතිස්සමහාරාජා විය ච. පාටලිපුත්තස්ස කිර නගරද්වාරෙ සාලාය නිසින්නා ද්වෙ බ්රාහ්මණා කාළවල්ලිමණ්ඩපවාසිමහානාගත්ථෙරස්ස ගුණකථං සුත්වා ‘‘අම්හෙහි තං භික්ඛුං දට්ඨුං වට්ටතී’’ති ද්වෙපි ජනා නික්ඛමිංසු. එකො අන්තරාමග්ගෙ කාලමකාසි. එකො සමුද්දතීරං පත්වා නාවාය මහාතිත්ථපට්ටනෙ ඔරුය්හ අනුරාධපුරං ආගන්ත්වා ‘‘කාළවල්ලිමණ්ඩපො කුහි’’න්ති පුච්ඡි. රොහණජනපදෙති. සො අනුපුබ්බෙන ථෙරස්ස වසනට්ඨානං පත්වා චූළනගරගාමෙ ධුරඝරෙ නිවාසං ගහෙත්වා ථෙරස්ස ආහාරං සම්පාදෙත්වා පාතොව වුට්ඨාය ථෙරස්ස වසනට්ඨානං පුච්ඡිත්වා ගන්ත්වා ජනපරියන්තෙ ඨිතො ථෙරං දූරතොව ආගච්ඡන්තං දිස්වා සකිං තත්ථෙව ඨිතො වන්දිත්වා පුන උපසඞ්කමිත්වා ගොප්ඵකෙසු දළ්හං ගහෙත්වා වන්දන්තො ‘‘උච්චා, භන්තෙ, තුම්හෙ’’ති ආහ. ථෙරො ච නාතිඋච්චො නාතිරස්සො පමාණයුත්තොව, තෙන නං පුන ආහ – ‘‘නාතිඋච්චා තුම්හෙ, තුම්හාකං පන ගුණා මෙචකවණ්ණස්ස සමුද්දස්ස මත්ථකෙන ගන්ත්වා සකලජම්බුදීපතලං අජ්ඣොත්ථරිත්වා ගතා, අහම්පි පාටලිපුත්තනගරද්වාරෙ නිසින්නො තුම්හාකං ගුණකථං අස්සොසි’’න්ති. සො ථෙරස්ස භික්ඛාහාරං දත්වා අත්තනො තිචීවරං පටියාදෙත්වා ථෙරස්ස සන්තිකෙ පබ්බජිත්වා තස්සොවාදෙ පතිට්ඨාය කතිපාහෙනෙව අරහත්තං පාපුණි.

සද්ධාතිස්සමහාරාජාපි, ‘‘භන්තෙ, මය්හං වන්දිතබ්බයුත්තකං එකං අය්යං ආචික්ඛථා’’ති පුච්ඡි. භික්ඛූ ‘‘මඞ්ගලවාසී කුට්ටතිස්සත්ථෙරො’’ති ආහංසු. රාජා මහාපරිවාරෙන පඤ්චයොජනමග්ගං අගමාසි. ථෙරො ‘‘කිං සද්දො එසො, ආවුසො’’ති භික්ඛුසඞ්ඝං පුච්ඡි. ‘‘රාජා, භන්තෙ, තුම්හාකං දස්සනත්ථාය ආගතො’’ති. ථෙරො චින්තෙසි – ‘‘කිං මය්හං මහල්ලකකාලෙ රාජගෙහෙ කම්ම’’න්ති දිවාට්ඨානෙ මඤ්චෙ නිපජ්ජිත්වා භූමියං ලෙඛං ලිඛන්තො අච්ඡි. රාජා ‘‘කහං ථෙරො’’ති පුච්ඡිත්වා ‘‘දිවාට්ඨානෙ’’ති සුත්වා තත්ථ ගච්ඡන්තො ථෙරං භූමියං ලෙඛං ලිඛන්තං දිස්වා ‘‘ඛීණාසවස්ස නාම හත්ථකුක්කුච්චං නත්ථි, නායං ඛීණාසවො’’ති අවන්දිත්වාව නිවත්ති. භික්ඛුසඞ්ඝො ථෙරං ආහ – ‘‘භන්තෙ, එවංවිධස්ස සද්ධස්ස පසන්නස්ස රඤ්ඤො කස්මා විප්පටිසාරං කරිත්ථා’’ති. ‘‘ආවුසො, රඤ්ඤො පසාදරක්ඛනං න තුම්හාකං භාරො, මහල්ලකත්ථෙරස්ස භාරො’’ති වත්වා අපරභාගෙ අනුපාදිසෙසාය නිබ්බානධාතුයා පරිනිබ්බායන්තො භික්ඛුසඞ්ඝං ආහ – ‘‘මය්හං කූටාගාරම්හි අඤ්ඤම්පි පල්ලඞ්කං අත්ථරථා’’ති. තස්මිං අත්ථතෙ ථෙරො – ‘‘ඉදං කූටාගාරං අන්තරෙ අප්පතිට්ඨහිත්වා රඤ්ඤා දිට්ඨකාලෙයෙව භූමියං පතිට්ඨාතූ’’ති අධිට්ඨහිත්වා පරිනිබ්බායි. කූටාගාරං පඤ්චයොජනමග්ගං ආකාසෙන අගමාසි. පඤ්චයොජනමග්ගෙ ධජං ධාරෙතුං සමත්ථා රුක්ඛා ධජපග්ගහිතාව අහෙසුං. ගච්ඡාපි ගුම්බාපි සබ්බෙ කූටාගාරාභිමුඛා හුත්වා අට්ඨංසු.

රඤ්ඤොපි පණ්ණං පහිණිංසු ‘‘ථෙරො පරිනිබ්බුතො, කූටාගාරං ආකාසෙන ආගච්ඡතී’’ති. රාජා න සද්දහි. කූටාගාරං ආකාසෙන ගන්ත්වා ථූපාරාමං පදක්ඛිණං කත්වා සිලාචෙතියට්ඨානං අගමාසි. චෙතියං සහ වත්ථුනා උප්පතිත්වා කූටාගාරමත්ථකෙ අට්ඨාසි, සාධුකාරසහස්සානි පවත්තිංසු . තස්මිං ඛණෙ මහාබ්යග්ඝත්ථෙරො නාම ලොහපාසාදෙ සත්තමකූටාගාරෙ නිසින්නො භික්ඛූනං විනයකම්මං කරොන්තො තං සද්දං සුත්වා ‘‘කිං සද්දො එසො’’ති පටිපුච්ඡි. භන්තෙ, මඞ්ගලවාසී කුට්ටතිස්සත්ථෙරො පරිනිබ්බුතො, කූටාගාරං පඤ්චයොජනමග්ගං ආකාසෙන ආගතං, තත්ථ සො සාධුකාරසද්දොති. ආවුසො, පුඤ්ඤවන්තෙ නිස්සාය සක්කාරං ලභිස්සාමාති අන්තෙවාසිකෙ ඛමාපෙත්වා ආකාසෙනෙව ආගන්ත්වා තං කූටාගාරං පවිසිත්වා දුතියමඤ්චෙ නිසීදිත්වා අනුපාදිසෙසාය නිබ්බානධාතුයා පරිනිබ්බායි. රාජා ගන්ධපුප්ඵචුණ්ණානි ආදාය ගන්ත්වා ආකාසෙ ඨිතං කූටාගාරං දිස්වා කූටාගාරං පූජෙසි. තස්මිං ඛණෙ කූටාගාරං ඔතරිත්වා පථවියං පතිට්ඨිතං. රාජා මහාසක්කාරෙන සරීරකිච්චං කාරෙත්වා ධාතුයො ගහෙත්වා චෙතියං අකාසි. එවරූපා සීලවන්තානං දස්සනකාමා නාම හොන්ති.

සද්ධම්මං සොතුමිච්ඡතීති තථාගතප්පවෙදිතං සද්ධම්මං සොතුකාමො හොති පිණ්ඩපාතිකත්ථෙරාදයො විය. ගඞ්ගාවනවාලිඅඞ්ගණම්හි කිර තිංස භික්ඛූ වස්සං උපගතා අන්වද්ධමාසං උපොසථදිවසෙ චතුපච්චයසන්තොසභාවනාරාමමහාඅරියවංසඤ්ච (අ. නි. 4.28) කථෙන්ති. එකො පිණ්ඩපාතිකත්ථෙරො පච්ඡාභාගෙන ආගන්ත්වා පටිච්ඡන්නට්ඨානෙ නිසීදි. අථ නං එකො ගොනසො ජඞ්ඝපිණ්ඩිමංසං සණ්ඩාසෙන ගණ්හන්තො විය ඩංසි. ථෙරො ඔලොකෙන්තො ගොනසං දිස්වා ‘‘අජ්ජ ධම්මස්සවනන්තරායං න කරිස්සාමී’’ති ගොනසං ගහෙත්වා ථවිකාය පක්ඛිපිත්වා ථවිකාමුඛං බන්ධිත්වා අවිදූරෙ ඨානෙ ඨපෙත්වා ධම්මං සුණන්තොව නිසීදි. අරුණුග්ගමනඤ්ච විසං වික්ඛම්භෙත්වා ථෙරස්ස තිණ්ණං ඵලානං පාපුණනඤ්ච විසස්ස දට්ඨට්ඨානෙනෙව ඔතරිත්වා පථවිපවිසනඤ්ච ධම්මකථිකත්ථෙරස්ස ධම්මකථානිට්ඨාපනඤ්ච එකක්ඛණෙයෙව අහොසි. තතො ථෙරො ආහ – ‘‘ආවුසො එකො මෙ චොරො ගහිතො’’ති ථවිකං මුඤ්චිත්වා ගොනසං විස්සජ්ජෙසි. භික්ඛූ දිස්වා ‘‘කාය වෙලාය දට්ඨත්ථ, භන්තෙ’’ති පුච්ඡිංසු. හිය්යො සායන්හසමයෙ, ආවුසොති. කස්මා, භන්තෙ, එවං භාරියං කම්මං කරිත්ථාති. ආවුසො, සචාහං දීඝජාතිකෙන දට්ඨොති වදෙය්යං, නයිමං එත්තකං ආනිසංසං ලභෙය්යන්ති. ඉදං තාව පිණ්ඩපාතිකත්ථෙරස්ස වත්ථු.

දීඝවාපියම්පි ‘‘මහාජාතකභාණකත්ථෙරො ගාථාසහස්සං මහාවෙස්සන්තරං කථෙස්සතී’’ති තිස්සමහාගාමෙ තිස්සමහාවිහාරවාසී එකො දහරො සුත්වා තතො නික්ඛමිත්වා එකාහෙනෙව නවයොජනමග්ගං ආගතො. තස්මිංයෙව ඛණෙ ථෙරො ධම්මකථං ආරභි. දහරො දූරමග්ගාගමනෙන සඤ්ජාතකායදරථත්තා පට්ඨානගාථාය සද්ධිං අවසානගාථංයෙව වවත්ථපෙසි. තතො ථෙරස්ස ‘‘ඉදමවොචා’’ති වත්වා උට්ඨාය ගමනකාලෙ ‘‘මය්හං ආගමනකම්මං මොඝං ජාත’’න්ති රොදමානො අට්ඨාසි. එකො මනුස්සො තං කථං සුත්වා ගන්ත්වා ථෙරස්ස ආරොචෙසි, ‘‘භන්තෙ, ‘තුම්හාකං ධම්මකථං සොස්සාමී’ති එකො දහරභික්ඛු තිස්සමහාවිහාරා ආගතො, සො ‘කායදරථභාවෙන මෙ ආගමනං මොඝං ජාත’න්ති රොදමානො ඨිතො’’ති. ගච්ඡථ සඤ්ඤාපෙථ නං ‘‘පුන ස්වෙ කථෙස්සාමා’’ති. සො පුනදිවසෙ ථෙරස්ස ධම්මකථං සුත්වා සොතාපත්තිඵලං පාපුණි.

අපරාපි උල්ලකොලිකණ්ණිවාසිකා එකා ඉත්ථී පුත්තකං පායමානා ‘‘දීඝභාණකමහාඅභයත්ථෙරො නාම අරියවංසපටිපදං කථෙතී’’ති සුත්වා පඤ්චයොජනමග්ගං ගන්ත්වා දිවාකථිකත්ථෙරස්ස නිසින්නකාලෙයෙව විහාරං පවිසිත්වා භූමියං පුත්තං නිපජ්ජාපෙත්වා දිවාකථිකත්ථෙරස්ස ඨිතකාව ධම්මං අස්සොසි. සරභාණකෙ ථෙරෙ උට්ඨිතෙ දීඝභාණකමහාඅභයත්ථෙරො චතුපච්චයසන්තොසභාවනාරාමමහාඅරියවංසං ආරභි. සා ඨිතකාව පග්ගණ්හාති. ථෙරො තයො එව පච්චයෙ කථෙත්වා උට්ඨානාකාරං අකාසි. සා උපාසිකා ආහ – ‘‘අය්යො, ‘අරියවංසං කථෙස්සාමී’ති සිනිද්ධභොජනං භුඤ්ජිත්වා මධුරපානකං පිවිත්වා යට්ඨිමධුකතෙලාදීහි භෙසජ්ජං කත්වා කථෙතුං යුත්තට්ඨානෙයෙව උට්ඨහතී’’ති. ථෙරො ‘‘සාධු, භගිනී’’ති වත්වා උපරි භාවනාරාමං පට්ඨපෙසි. අරුණුග්ගමනඤ්ච ථෙරස්ස ‘‘ඉදමවොචා’’ති වචනඤ්ච උපාසිකාය සොතාපත්තිඵලුප්පත්ති ච එකක්ඛණෙයෙව අහොසි.

අපරාපි කළම්පරවාසිකා ඉත්ථී අඞ්කෙන පුත්තං ආදාය ‘‘ධම්මං සොස්සාමී’’ති චිත්තලපබ්බතං ගන්ත්වා එකං රුක්ඛං නිස්සාය දාරකං නිපජ්ජාපෙත්වා සයං ඨිතකාව ධම්මං සුණාති. රත්තිභාගසමනන්තරෙ එකො දීඝජාතිකො තස්සා පස්සන්තියායෙව සමීපෙ නිපන්නදාරකං චතූහි දාඨාහි ඩංසිත්වා අගමාසි. සා චින්තෙසි – ‘‘සචාහං ‘පුත්තො මෙ සප්පෙන දට්ඨො’ති වක්ඛාමි, ධම්මස්ස අන්තරායො භවිස්සති. අනෙකක්ඛත්තුං ඛො පන මෙ අයං සංසාරවට්ටෙ වට්ටන්තියා පුත්තො අහොසි, ධම්මමෙව චරිස්සාමී’’ති තියාමරත්තිං ඨිතකාව ධම්මං පග්ගණ්හිත්වා සොතාපත්තිඵලෙ පතිට්ඨාය අරුණෙ උග්ගතෙ සච්චකිරියාය පුත්තස්ස විසං නිම්මථෙත්වා පුත්තං ගහෙත්වා ගතා. එවරූපා පුග්ගලා ධම්මං සොතුකාමා නාම හොන්ති.

3. අත්ථවසසුත්තවණ්ණනා

43. තතියෙ තයො, භික්ඛවෙ, අත්ථවසෙ සම්පස්සමානෙනාති තයො අත්ථෙ තීණි කාරණානි පස්සන්තෙන. අලමෙවාති යුත්තමෙව. යො ධම්මං දෙසෙතීති යො පුග්ගලො චතුසච්චධම්මං පකාසෙති. අත්ථප්පටිසංවෙදීති අට්ඨකථං ඤාණෙන පටිසංවෙදී. ධම්මප්පටිසංවෙදීති පාළිධම්මං පටිසංවෙදී.

4. කථාපවත්තිසුත්තවණ්ණනා

44. චතුත්ථෙ ඨානෙහීති කාරණෙහි. පවත්තිනීති අප්පටිහතා නිය්යානිකා.

5. පණ්ඩිතසුත්තවණ්ණනා

45. පඤ්චමෙ පණ්ඩිතපඤ්ඤත්තානීති පණ්ඩිතෙහි පඤ්ඤත්තානි කථිතානි පසත්ථානි. සප්පුරිසපඤ්ඤත්තානීති සප්පුරිසෙහි මහාපුරිසෙහි පඤ්ඤත්තානි කථිතානි පසත්ථානි. අහිංසාති කරුණා චෙව කරුණාපුබ්බභාගො ච. සංයමොති සීලසංයමො. දමොති ඉන්ද්රියසංවරො, උපොසථවසෙන වා අත්තදමනං, පුණ්ණොවාදෙ (ම. නි. 3.395 ආදයො; සං. නි. 4.88 ආදයො) දමොති වුත්තා ඛන්තිපි ආළවකෙ (සං. නි. 1.246; සු. නි. 183 ආදයො) වුත්තා පඤ්ඤාපි ඉමස්මිං සුත්තෙ වට්ටතියෙව. මාතාපිතු උපට්ඨානන්ති මාතාපිතූනං රක්ඛනං ගොපනං පටිජග්ගනං. සන්තානන්ති අඤ්ඤත්ථ බුද්ධපච්චෙකබුද්ධඅරියසාවකා සන්තො නාම, ඉධ පන මාතාපිතුඋපට්ඨාකා අධිප්පෙතා. තස්මා උත්තමට්ඨෙන සන්තානං , සෙට්ඨචරියට්ඨෙන බ්රහ්මචාරීනං. ඉදං මාතාපිතුඋපට්ඨානං සබ්භි උපඤ්ඤාතන්ති එවමෙත්ථ අත්ථො දට්ඨබ්බො. සතං එතානි ඨානානීති සන්තානං උත්තමපුරිසානං එතානි ඨානානි කාරණානි. අරියො දස්සනසම්පන්නොති ඉධ ඉමෙසංයෙව තිණ්ණං ඨානානං කාරණෙන අරියො චෙව දස්සනසම්පන්නො ච වෙදිතබ්බො, න බුද්ධාදයො න සොතාපන්නා. අථ වා සතං එතානි ඨානානීති මාතුපට්ඨානං පිතුපට්ඨානන්ති එතානි ඨානානි සන්තානං උත්තමපුරිසානං කාරණානීති එවං මාතාපිතුඋපට්ඨාකවසෙන ඉමිස්සා ගාථාය අත්ථො වෙදිතබ්බො. මාතාපිතුඋපට්ඨාකොයෙව හි ඉධ ‘‘අරියො දස්සනසම්පන්නො’’ති වුත්තො. ස ලොකං භජතෙ සිවන්ති සො ඛෙමං දෙවලොකං ගච්ඡතීති.

6. සීලවන්තසුත්තවණ්ණනා

46. ඡට්ඨෙ තීහි ඨානෙහීති තීහි කාරණෙහි. කායෙනාතිආදීසු භික්ඛූ ආගච්ඡන්තෙ දිස්වා පච්චුග්ගමනං කරොන්තා ගච්ඡන්තෙ අනුගච්ඡන්තා ආසනසාලාය සම්මජ්ජනඋපලෙපනාදීනි කරොන්තා ආසනානි පඤ්ඤාපෙන්තා පානීයං පච්චුපට්ඨාපෙන්තා කායෙන පුඤ්ඤං පසවන්ති නාම. භික්ඛුසඞ්ඝං පිණ්ඩාය චරන්තං දිස්වා ‘‘යාගුං දෙථ, භත්තං දෙථ, සප්පිනවනීතාදීනි දෙථ, ගන්ධපුප්ඵාදීහි පූජෙථ, උපොසථං උපවසථ, ධම්මං සුණාථ, චෙතියං වන්දථා’’තිආදීනි වදන්තා වාචාය පුඤ්ඤං පසවන්ති නාම. භික්ඛූ පිණ්ඩාය චරන්තෙ දිස්වා ‘‘ලභන්තූ’’ති චින්තෙන්තා මනසා පුඤ්ඤං පසවන්ති නාම. පසවන්තීති පටිලභන්ති. පුඤ්ඤං පනෙත්ථ ලොකියලොකුත්තරමිස්සකං කථිතං.

7. සඞ්ඛතලක්ඛණසුත්තවණ්ණනා

47. සත්තමෙ සඞ්ඛතස්සාති පච්චයෙහි සමාගන්ත්වා කතස්ස. සඞ්ඛතලක්ඛණානීති සඞ්ඛතං එතන්ති සඤ්ජානනකාරණානි නිමිත්තානි. උප්පාදොති ජාති. වයොති භෙදො. ඨිතස්ස අඤ්ඤථත්තං නාම ජරා. තත්ථ සඞ්ඛතන්ති තෙභූමකා ධම්මා. මග්ගඵලානි පන අසම්මසනූපගත්තා ඉධ න කථීයන්ති. උප්පාදාදයො සඞ්ඛතලක්ඛණා නාම. තෙසු උප්පාදක්ඛණෙ උප්පාදො, ඨානක්ඛණෙ ජරා, භෙදක්ඛණෙ වයො. ලක්ඛණං න සඞ්ඛතං, සඞ්ඛතං න ලක්ඛණං , ලක්ඛණෙන පන සඞ්ඛතං පරිච්ඡින්නං. යථා හත්ථිඅස්සගොමහිංසාදීනං සත්තිසූලාදීනි සඤ්ජානනලක්ඛණානි න හත්ථිආදයො, නපි හත්ථිආදයො ලක්ඛණානෙව, ලක්ඛණෙහි පන තෙ ‘‘අසුකස්ස හත්ථී, අසුකස්ස අස්සො, අසුකහත්ථී, අසුකඅස්සො’’ති වා පඤ්ඤායන්ති, එවංසම්පදමිදං වෙදිතබ්බං.

8. අසඞ්ඛතලක්ඛණසුත්තවණ්ණනා

48. අට්ඨමෙ අසඞ්ඛතස්සාති පච්චයෙහි සමාගන්ත්වා අකතස්ස. අසඞ්ඛතලක්ඛණානීති අසඞ්ඛතං එතන්ති සඤ්ජානනකාරණානි නිමිත්තානි. න උප්පාදො පඤ්ඤායතීතිආදීහි උප්පාදජරාභඞ්ගානං අභාවො වුත්තො. උප්පාදාදීනඤ්හි අභාවෙන අසඞ්ඛතන්ති පඤ්ඤායති.

9. පබ්බතරාජසුත්තවණ්ණනා

49. නවමෙ මහාසාලාති මහාරුක්ඛා. කුලපතින්ති කුලජෙට්ඨකං. සෙලොති සිලාමයො. අරඤ්ඤස්මින්ති අගාමකට්ඨානෙ. බ්රහ්මාති මහන්තො. වනෙති අටවියං. වනප්පතීති වනජෙට්ඨකා. ඉධ ධම්මං චරිත්වාන, මග්ගං සුගතිගාමිනන්ති සුගතිගාමිකමග්ගසඞ්ඛාතං ධම්මං චරිත්වා.

10. ආතප්පකරණීයසුත්තවණ්ණනා

50. දසමෙ ආතප්පං කරණීයන්ති වීරියං කාතුං යුත්තං. අනුප්පාදායාති අනුප්පාදත්ථාය, අනුප්පාදං සාධෙස්සාමීති ඉමිනා කාරණෙන කත්තබ්බන්ති අත්ථො. පරතොපි එසෙව නයො. සාරීරිකානන්ති සරීරසම්භවානං. දුක්ඛානන්ති දුක්ඛමානං. තිබ්බානන්ති බහලානං, තාපනවසෙන වා තිබ්බානං. ඛරානන්ති ඵරුසානං. කටුකානන්ති තිඛිණානං. අසාතානන්ති අමධුරානං. අමනාපානන්ති මනං වඩ්ඪෙතුං අසමත්ථානං. පාණහරානන්ති ජීවිතහරානං. අධිවාසනායාති අධිවාසනත්ථාය සහනත්ථාය ඛමනත්ථාය.

එත්තකෙ ඨානෙ සත්ථා ආණාපෙත්වා ආණත්තිං පවත්තෙත්වා ඉදානි සමාදපෙන්තො යතො ඛො, භික්ඛවෙතිආදිමාහ. තත්ථ යතොති යදා. ආතාපීති වීරියවා. නිපකොති සප්පඤ්ඤො. සතොති සතියා සමන්නාගතො. දුක්ඛස්ස අන්තකිරියායාති වට්ටදුක්ඛස්ස පරිච්ඡෙදපරිවටුමකිරියාය. ඉමෙ ච පන ආතාපාදයො තයොපි ලොකියලොකුත්තරමිස්සකා කථිතා.

11. මහාචොරසුත්තවණ්ණනා

51. එකාදසමෙ මහාචොරොති මහන්තො බලවචොරො. සන්ධින්ති ඝරසන්ධිං. නිල්ලොපන්ති මහාවිලොපං. එකාගාරිකන්ති එකමෙව ගෙහං පරිවාරෙත්වා විලුම්පනං. පරිපන්ථෙපි තිට්ඨතීති පන්ථදූහනකම්මං කරොති. නදීවිදුග්ගන්ති නදීනං දුග්ගමට්ඨානං අන්තරදීපකං, යත්ථ සක්කා හොති ද්වීහිපි තීහිපි ජඞ්ඝසහස්සෙහි සද්ධිං නිලීයිතුං. පබ්බතවිසමන්ති පබ්බතානං විසමට්ඨානං පබ්බතන්තරං, යත්ථ සක්කා හොති සත්තහි වා අට්ඨහි වා ජඞ්ඝසහස්සෙහි සද්ධිං නිලීයිතුං. තිණගහනන්ති තිණෙන වඩ්ඪිත්වා සඤ්ඡන්නං ද්වත්තියොජනට්ඨානං. රොධන්ති ඝනං අඤ්ඤමඤ්ඤං සංසට්ඨසාඛං එකාබද්ධං මහාවනසණ්ඩං. පරියොධාය අත්ථං භණිස්සන්තීති පරියොදහිත්වා තං තං කාරණං පක්ඛිපිත්වා අත්ථං කථයිස්සන්ති. ත්යාස්සාති තෙ අස්ස. පරියොධාය අත්ථං භණන්තීති කිස්මිඤ්චි කිඤ්චි වත්තුං ආරද්ධෙයෙව ‘‘මා එවං අවචුත්ථ, මයං එතං කුලපරම්පරාය ජානාම, න එස එවරූපං කරිස්සතී’’ති තං තං කාරණං පක්ඛිපිත්වා මහන්තම්පි දොසං හරන්තා අත්ථං භණන්ති. අථ වා පරියොධායාති පටිච්ඡාදෙත්වාතිපි අත්ථො. තෙ හි තස්සපි දොසං පටිච්ඡාදෙත්වා අත්ථං භණන්ති. ඛතං උපහතන්ති ගුණඛනනෙන ඛතං, ගුණුපඝාතෙන උපහතං. විසමෙන කායකම්මෙනාති සම්පක්ඛලනට්ඨෙන විසමෙන කායද්වාරිකකම්මෙන. වචීමනොකම්මෙසුපි එසෙව නයො. අන්තග්ගාහිකායාති දසවත්ථුකාය අන්තං ගහෙත්වා ඨිතදිට්ඨියා. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානත්ථමෙවාති.

චූළවග්ගො පඤ්චමො.

පඨමපණ්ණාසකං නිට්ඨිතං.

2. දුතියපණ්ණාසකං