📜

(10) 5. ලොණකපල්ලවග්ගො

1. අච්චායිකසුත්තවණ්ණනා

93. පඤ්චමස්ස පඨමෙ අච්චායිකානීති අතිපාතිකානි. කරණීයානීති අවස්සකිච්චානි. යඤ්හි න අවස්සං කාතබ්බං, තං කිච්චන්ති වුච්චති. අවස්සං කාතබ්බං කරණීයං නාම. සීඝං සීඝන්ති වෙගෙන වෙගෙන. තස්ස ඛො තන්ති එත්ථ තන්ති නිපාතමත්තං. නත්ථි සා ඉද්ධි වා ආනුභාවො වාති සා වා ඉද්ධි සො වා ආනුභාවො නත්ථි. උත්තරස්වෙති තතියදිවසෙ. උතුපරිණාමිනීති ලද්ධඋතුපරිණාමානි හුත්වා. ජායන්තිපීති තතියදිවසෙ නික්ඛන්තසෙතඞ්කුරානි හොන්ති, සත්තාහෙ පත්තෙ නීලඞ්කුරානි හොන්ති. ගබ්භීනිපි හොන්තීති දියඩ්ඪමාසං පත්වා ගහිතගබ්භානි හොන්ති. පච්චන්තිපීති තයො මාසෙ පත්වා පච්චන්ති. ඉදානි යස්මා බුද්ධානං ගහපතිකෙන වා සස්සෙහි වා අත්ථො නත්ථි, සාසනෙ පන තප්පටිරූපකං පුග්ගලං වා අත්ථං වා දස්සෙතුං තං තං ඔපම්මං ආහරන්ති. තස්මා යමත්ථං දස්සෙතුකාමෙන එතං ආභතං, තං දස්සෙන්තො එවමෙව ඛොතිආදිමාහ. තං අත්ථතො උත්තානමෙව. සික්ඛා පන ඉධාපි මිස්සිකා එව කථිතා.

2. පවිවෙකසුත්තවණ්ණනා

94. දුතියෙ චීවරපවිවෙකන්ති චීවරං නිස්සාය උප්පජ්ජනකකිලෙසෙහි විවිත්තභාවං. සෙසද්වයෙපි එසෙව නයො. සාණානීති සාණවාකචෙලානි. මසාණානීති මිස්සකචෙලානි. ඡවදුස්සානීති මතසරීරතො ඡඩ්ඩිතවත්ථානි, එරකතිණාදීනි වා ගන්ථෙත්වා කතනිවාසනානි. පංසුකූලානීති පථවියං ඡඩ්ඩිතනන්තකානි. තිරීටානීති රුක්ඛතචවත්ථානි. අජිනානීති අජිනමිගචම්මානි. අජිනක්ඛිපන්ති තදෙව මජ්ඣෙ ඵාලිතං, සහඛුරකන්තිපි වදන්ති. කුසචීරන්ති කුසතිණානි ගන්ථෙත්වා කතචීරං. වාකචීරඵලකචීරෙසුපි එසෙව නයො. කෙසකම්බලන්ති මනුස්සකෙසෙහි කතකම්බලං. වාලකම්බලන්ති අස්සවාලාදීහි කතකම්බලං. උලූකපක්ඛිකන්ති උලූකපත්තානි ගන්ථෙත්වා කතනිවාසනං.

සාකභක්ඛාති අල්ලසාකභක්ඛා. සාමාකභක්ඛාති සාමාකතණ්ඩුලභක්ඛා. නීවාරාදීසු නීවාරා නාම අරඤ්ඤෙ සයං ජාතවීහිජාති. දද්දුලන්ති චම්මකාරෙහි චම්මං ලිඛිත්වා ඡඩ්ඩිතකසටං. හටං වුච්චති සිලෙසොපි සෙවාලොපි කණිකාරාදිරුක්ඛනිය්යාසොපි. කණන්ති කුණ්ඩකං. ආචාමොති භත්තඋක්ඛලිකාය ලග්ගො ඣාමඔදනො. තං ඡඩ්ඩිතට්ඨානෙ ගහෙත්වා ඛාදන්ති, ඔදනකඤ්ජියන්තිපි වදන්ති. පිඤ්ඤාකාදයො පාකටාව. පවත්තඵලභොජීති පතිතඵලභොජී. භුසාගාරන්ති ඛලසාලං.

සීලවාති චතුපාරිසුද්ධිසීලෙන සමන්නාගතො. දුස්සීල්යඤ්චස්ස පහීනං හොතීති පඤ්ච දුස්සීල්යානි පහීනානි හොන්ති. සම්මාදිට්ඨිකොති යාථාවදිට්ඨිකො. මිච්ඡාදිට්ඨීති අයාථාවදිට්ඨි. ආසවාති චත්තාරො ආසවා. අග්ගප්පත්තොති සීලග්ගප්පත්තො. සාරප්පත්තොති සීලසාරං පත්තො. සුද්ධොති පරිසුද්ධො. සාරෙ පතිට්ඨිතොති සීලසමාධිපඤ්ඤාසාරෙ පතිට්ඨිතො.

සෙය්යථාපීති යථා නාම. සම්පන්නන්ති පරිපුණ්ණං පරිපක්කසාලිභරිතං. සඞ්ඝරාපෙය්යාති සඞ්කඩ්ඪාපෙය්ය. උබ්බහාපෙය්යාති ඛලට්ඨානං ආහරාපෙය්ය. භුසිකන්ති භුසං. කොට්ටාපෙය්යාති උදුක්ඛලෙ පක්ඛිපාපෙත්වා මුසලෙහි පහරාපෙය්ය. අග්ගප්පත්තානීති තණ්ඩුලග්ගං පත්තානි. සාරප්පත්තාදීසුපි එසෙව නයො. සෙසං උත්තානමෙව. යං පනෙත්ථ ‘‘දුස්සීල්යඤ්චස්ස පහීනං මිච්ඡාදිට්ඨි චස්ස පහීනා’’ති වුත්තං, තං සොතාපත්තිමග්ගෙන පහීනභාවං සන්ධාය වුත්තන්ති වෙදිතබ්බං.

3. සරදසුත්තවණ්ණනා

95. තතියෙ විද්ධෙති වලාහකවිගමෙන දූරීභූතෙ. දෙවෙති ආකාසෙ. අභිවිහච්චාති අභිවිහනිත්වා. යතොති යස්මිං කාලෙ. විරජන්ති රාගරජාදිරහිතං. තෙසංයෙව මලානං විගතත්තා වීතමලං. ධම්මචක්ඛුන්ති චතුසච්චධම්මපරිග්ගාහකං සොතාපත්තිමග්ගචක්ඛුං. නත්ථි තං සංයොජනන්ති දුවිධමෙවස්ස සංයොජනං නත්ථි, ඉතරම්පි පන පුන ඉමං ලොකං ආනෙතුං අසමත්ථතාය නත්ථීති වුත්තං. ඉමස්මිං සුත්තෙ ඣානානාගාමී නාම කථිතොති.

4. පරිසාසුත්තවණ්ණනා

96. චතුත්ථෙ න බාහුලිකා හොන්තීති පච්චයබාහුල්ලිකා න හොන්ති. න සාථලිකාති තිස්සො සික්ඛා සිථිලං කත්වා න ගණ්හන්ති. ඔක්කමනෙ නික්ඛිත්තධුරාති ඔක්කමනං වුච්චති අවගමනට්ඨෙන පඤ්ච නීවරණානි, තෙසු නික්ඛිත්තධුරා. පවිවෙකෙ පුබ්බඞ්ගමාති කායචිත්තඋපධිවිවෙකසඞ්ඛාතෙ තිවිධෙපි විවෙකෙ පුබ්බඞ්ගමා. වීරියං ආරභන්තීති දුවිධම්පි වීරියං පග්ගණ්හන්ති. අප්පත්තස්සාති ඣානවිපස්සනාමග්ගඵලසඞ්ඛාතස්ස අප්පත්තවිසෙසස්ස. සෙසපදද්වයෙපි එසෙව නයො. පච්ඡිමාජනතාති සද්ධිවිහාරිකඅන්තෙවාසිකාදයො. දිට්ඨානුගතිං ආපජ්ජතීති ආචරියුපජ්ඣායෙහි කතං අනුකරොති. යං තාය ජනතාය ආචරියුපජ්ඣායෙසු දිට්ඨං, තස්ස අනුගතිං ආපජ්ජති නාම. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අග්ගවතී පරිසාති, භික්ඛවෙ, අයං පරිසා අග්ගපුග්ගලවතී නාම වුච්චති.

භණ්ඩනජාතාති ජාතභණ්ඩනා. කලහජාතාති ජාතකලහා. භණ්ඩනන්ති චෙත්ථ කලහස්ස පුබ්බභාගො, හත්ථපරාමාසාදිවසෙන වීතික්කමො කලහො නාම. විවාදාපන්නාති විරුද්ධවාදං ආපන්නා. මුඛසත්තීහීති ගුණවිජ්ඣනට්ඨෙන ඵරුසා වාචා ‘‘මුඛසත්තියො’’ති වුච්චන්ති, තාහි මුඛසත්තීහි. විතුදන්තා විහරන්තීති විජ්ඣන්තා විචරන්ති.

සමග්ගාති සහිතා. සම්මොදමානාති සමප්පවත්තමොදා. ඛීරොදකීභූතාති ඛීරොදකං විය භූතා. පියචක්ඛූහීති උපසන්තෙහි මෙත්තචක්ඛූහි. පීති ජායතීති පඤ්චවණ්ණා පීති උප්පජ්ජති. කායො පස්සම්භතීති නාමකායොපි රූපකායොපි විගතදරථො හොති. පස්සද්ධකායොති අසාරද්ධකායො. සුඛං වෙදියතීති කායිකචෙතසිකසුඛං වෙදියති. සමාධියතීති ආරම්මණෙ සම්මා ඨපීයති.

ථුල්ලඵුසිතකෙති මහාඵුසිතකෙ. පබ්බතකන්දරපදරසාඛාති එත්ථ කන්දරො නාම ‘‘ක’’න්ති ලද්ධනාමෙන උදකෙන දාරිතො උදකභින්නො පබ්බතප්පදෙසො, යො ‘‘නිතම්භො’’තිපි ‘‘නදිකුඤ්ජො’’තිපි වුච්චති. පදරං නාම අට්ඨ මාසෙ දෙවෙ අවස්සන්තෙ ඵලිතො භූමිප්පදෙසො. සාඛාති කුසොබ්භගාමිනියො ඛුද්දකමාතිකායො. කුසොබ්භාති ඛුද්දකආවාටා. මහාසොබ්භාති මහාආවාටා. කුන්නදියොති ඛුද්දකනදියො. මහානදියොති ගඞ්ගායමුනාදිකා මහාසරිතා.

5-7. පඨමආජානීයසුත්තාදිවණ්ණනා

97-99. පඤ්චමෙ අඞ්ගෙහීති ගුණඞ්ගෙහි. රාජාරහොති රඤ්ඤො අරහො අනුච්ඡවිකො. රාජභොග්ගොති රඤ්ඤො උපභොගභූතො. රඤ්ඤො අඞ්ගන්ති රඤ්ඤො හත්ථපාදාදිඅඞ්ගසමතාය අඞ්ගන්තෙව සඞ්ඛං ගච්ඡති. වණ්ණසම්පන්නොති සරීරවණ්ණෙන සම්පන්නො. බලසම්පන්නොති කායබලෙන සම්පන්නො. ආහුනෙය්යොති ආහුතිසඞ්ඛාතං පිණ්ඩපාතං පටිග්ගහෙතුං යුත්තො. පාහුනෙය්යොති පාහුනකභත්තස්ස අනුච්ඡවිකො. දක්ඛිණෙය්යොති දසවිධදානවත්ථුපරිච්චාගවසෙන සද්ධාදානසඞ්ඛාතාය දක්ඛිණාය අනුච්ඡවිකො. අඤ්ජලිකරණීයොති අඤ්ජලිපග්ගහණස්ස අනුච්ඡවිකො. අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලොකස්සාති සබ්බලොකස්ස අසදිසං පුඤ්ඤවිරුහනට්ඨානං.

වණ්ණසම්පන්නොති ගුණවණ්ණෙන සම්පන්නො. බලසම්පන්නොති වීරියබලෙන සම්පන්නො. ජවසම්පන්නොති ඤාණජවෙන සම්පන්නො. ථාමවාති ඤාණථාමෙන සමන්නාගතො. දළ්හපරක්කමොති ථිරපරක්කමො. අනික්ඛිත්තධුරොති අට්ඨපිතධුරො පග්ගහිතධුරො, අග්ගඵලං අරහත්තං අප්පත්වා වීරියධුරං න නික්ඛිපිස්සාමීති එවං පටිපන්නො. ඉමස්මිං සුත්තෙ චතුසච්චවසෙන සොතාපත්තිමග්ගො, සොතාපත්තිමග්ගෙන ච ඤාණජවසම්පන්නතා කථිතාති. ඡට්ඨෙ තීණි ච මග්ගානි තීණි ච ඵලානි, තීහි මග්ගඵලෙහි ච ඤාණජවසම්පන්නතා කථිතා. සත්තමෙ අරහත්තඵලං, අරහත්තඵලෙනෙව ච මග්ගකිච්චං කථිතං. ඵලං පන ජවිතජවෙන උප්පජ්ජනතො ජවොති ච වත්තුං වට්ටති.

8. පොත්ථකසුත්තවණ්ණනා

100. අට්ඨමෙ නවොති කරණං උපාදාය වුච්චති. පොත්ථකොති වාකමයවත්ථං. මජ්ඣිමොති පරිභොගමජ්ඣිමො. ජිණ්ණොති පරිභොගජිණ්ණො. උක්ඛලිපරිමජ්ජනන්ති උක්ඛලිපරිපුඤ්ඡනං දුස්සීලොති නිස්සීලො. දුබ්බණ්ණතායාති ගුණවණ්ණාභාවෙන දුබ්බණ්ණතාය. දිට්ඨානුගතිං ආපජ්ජන්තීති තෙන කතං අනුකරොන්ති. න මහප්ඵලං හොතීති විපාකඵලෙන මහප්ඵලං න හොති. න මහානිසංසන්ති විපාකානිසංසෙනෙව න මහානිසංසං. අප්පග්ඝතායාති විපාකග්ඝෙන අප්පග්ඝතාය. කාසිකං වත්ථන්ති තීහි කප්පාසඅංසූහි සුත්තං කන්තිත්වා කතවත්ථං, තඤ්ච ඛො කාසිරට්ඨෙයෙව උට්ඨිතං. සෙසං උත්තානමෙව. සීලං පනෙත්ථ මිස්සකං කථිතන්ති.

9. ලොණකපල්ලසුත්තවණ්ණනා

101. නවමෙ යථා යථායන්ති යථා යථා අයං. තථා තථා තන්ති තථා තථා තං කම්මං. ඉදං වුත්තං හොති – යො එවං වදෙය්ය – ‘‘යථා යථා කම්මං කරොති, තථා තථාස්ස විපාකං පටිසංවෙදියතෙව. න හි සක්කා කතස්ස කම්මස්ස විපාකං පටිසෙධෙතුං. තස්මා යත්තකං කම්මං කරොති, තත්තකස්ස විපාකං පටිසංවෙදියතෙවා’’ති. එවං සන්තන්ති එවං සන්තෙ. බ්රහ්මචරියවාසො න හොතීති යං මග්ගභාවනතො පුබ්බෙ උපපජ්ජවෙදනීයං කම්මං කතං, තස්ස අවස්සං පටිසංවෙදනීයත්තා බ්රහ්මචරියං වුත්ථම්පි අවුත්ථමෙව හොති. ඔකාසො න පඤ්ඤායති සම්මා දුක්ඛස්ස අන්තකිරියායාති යස්මා ච එවං සන්තෙ තෙන කම්මායූහනඤ්චෙව විපාකානුභවනා ච හොති, තස්මා හෙතුනා නයෙන වට්ටදුක්ඛස්ස අන්තකිරියාය ඔකාසො න පඤ්ඤායති නාම.

යථා යථා වෙදනීයන්ති යෙන යෙනාකාරෙන වෙදිතබ්බං. තථාතථාස්ස විපාකං පටිසංවෙදියතීති තෙන තෙනාකාරෙන අස්ස විපාකං පච්චනුභොති. ඉදං වුත්තං හොති – යදෙතං සත්තසු ජවනෙසු පඨමජවනකම්මං සති පච්චයෙ විපාකවාරං ලභන්තමෙව දිට්ඨධම්මවෙදනීයං හොති, අසති අහොසිකම්මං නාම. යඤ්ච සත්තමජවනකම්මං සති පච්චයෙ උපපජ්ජවෙදනීයං හොති, අසති අහොසිකම්මං නාම. යඤ්ච මජ්ඣෙ පඤ්චජවනකම්මං යාව සංසාරප්පවත්ති, තාව අපරපරියායවෙදනීයං නාම හොති. එතෙසු ආකාරෙසු යෙන යෙනාකාරෙන වෙදිතබ්බං කම්මං අයං පුරිසො කරොති, තෙන තෙනෙවස්ස විපාකං පටිසංවෙදියති නාම. අට්ඨකථායඤ්හි ලද්ධවිපාකවාරමෙව කම්මං යථාවෙදනීයං කම්මං නාමාති වුත්තං. එවං සන්තං, භික්ඛවෙ, බ්රහ්මචරියවාසො හොතීති කම්මක්ඛයකරස්ස බ්රහ්මචරියස්ස ඛෙපෙතබ්බකම්මසම්භවතො වාසො නාම හොති, වුත්ථං සුවුත්ථමෙව හොතීති අත්ථො. ඔකාසො පඤ්ඤායති සම්මා දුක්ඛස්ස අන්තකිරියායාති යස්මා එවං සන්තෙ තෙන තෙන මග්ගෙන අභිසඞ්ඛාරවිඤ්ඤාණස්ස නිරොධෙන තෙසු තෙසු භවෙසු ආයතිං වට්ටදුක්ඛං න උප්පජ්ජති, තස්මා ඔකාසො පඤ්ඤායති සම්මා දුක්ඛස්ස අන්තකිරියාය.

ඉදානි තං යථාවෙදනීයකම්මසභාවං දස්සෙන්තො ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චස්සාතිආදිමාහ. තත්ථ අප්පමත්තකන්ති පරිත්තං ථොකං මන්දං ලාමකං. තාදිසංයෙවාති තංසරික්ඛකමෙව. දිට්ඨධම්මවෙදනීයන්ති තස්මිං කම්මෙයෙව දිට්ඨධම්මෙ විපච්චිතබ්බං විපාකවාරං ලභන්තං දිට්ඨධම්මවෙදනීයං හොති. නාණුපි ඛායතීති දුතියෙ අත්තභාවෙ අණුපි න ඛායති, අණුමත්තම්පි දුතියෙ අත්තභාවෙ විපාකං න දෙතීති අත්ථො. බහුදෙවාති බහුකං පන විපාකං කිමෙව දස්සතීති අධිප්පායො. අභාවිතකායොතිආදීහි කායභාවනාරහිතො වට්ටගාමී පුථුජ්ජනො දස්සිතො. පරිත්තොති පරිත්තගුණො. අප්පාතුමොති ආතුමා වුච්චති අත්තභාවො, තස්මිං මහන්තෙපි ගුණපරිත්තතාය අප්පාතුමොයෙව. අප්පදුක්ඛවිහාරීති අප්පකෙනපි පාපෙන දුක්ඛවිහාරී. භාවිතකායොතිආදීහි ඛීණාසවො දස්සිතො. සො හි කායානුපස්සනාසඞ්ඛාතාය කායභාවනාය භාවිතකායො නාම. කායස්ස වා වඩ්ඪිතත්තා භාවිතකායො. භාවිතසීලොති වඩ්ඪිතසීලො. සෙසපදද්වයෙපි එසෙව නයො. පඤ්චද්වාරභාවනාය වා භාවිතකායො. එතෙන ඉන්ද්රියසංවරසීලං වුත්තං, භාවිතසීලොති ඉමිනා සෙසානි තීණි සීලානි. අපරිත්තොති න පරිත්තගුණො. මහත්තොති අත්තභාවෙ පරිත්තෙපි ගුණමහන්තතාය මහත්තො. අප්පමාණවිහාරීති ඛීණාසවස්සෙතං නාමමෙව. සො හි පමාණකරානං රාගාදීනං අභාවෙන අප්පමාණවිහාරී නාම.

පරිත්තෙති ඛුද්දකෙ. උදකමල්ලකෙති උදකසරාවෙ. ඔරබ්භිකොති උරබ්භසාමිකො. උරබ්භඝාතකොති සූනකාරො. ජාපෙතුං වාති ධනජානියා ජාපෙතුං. ඣාපෙතුන්තිපි පාඨො, අයමෙවත්ථො. යථාපච්චයං වා කාතුන්ති යථා ඉච්ඡති, තථා කාතුං. උරබ්භධනන්ති එළකඅග්ඝනකමූලං. සො පනස්ස සචෙ ඉච්ඡති, දෙති. නො චෙ ඉච්ඡති, ගීවායං ගහෙත්වා නික්කඩ්ඪාපෙති. සෙසං වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බං. ඉමස්මිං පන සුත්තෙ වට්ටවිවට්ටං කථිතන්ති.

10. පංසුධොවකසුත්තවණ්ණනා

102. දසමෙ ධොවතීති වික්ඛාලෙති. සන්ධොවතීති සුට්ඨු ධොවති, පුනප්පුනං ධොවති. නිද්ධොවතීති නිග්ගණ්හිත්වා ධොවති. අනිද්ධන්තකසාවන්ති අනීහතදොසං අනපනීතකසාවං. පභඞ්ගූති පභිජ්ජනසභාවං, අධිකරණීයං ඨපෙත්වා මුට්ඨිකාය පහටමත්තං භිජ්ජති. පට්ටිකායාති සුවණ්ණපට්ටකාය. ගීවෙය්යකෙති ගීවාලඞ්කාරෙ.

අධිචිත්තන්ති සමථවිපස්සනාචිත්තං. අනුයුත්තස්සාති භාවෙන්තස්ස. සචෙතසොති චිත්තසම්පන්නො. දබ්බජාතිකොති පණ්ඩිතජාතිකො. කාමවිතක්කාදීසු කාමෙ ආරබ්භ උප්පන්නො විතක්කො කාමවිතක්කො. බ්යාපාදවිහිංසසම්පයුත්තා විතක්කා බ්යාපාදවිහිංසවිතක්කා නාම. ඤාතිවිතක්කාදීසු ‘‘අම්හාකං ඤාතකා බහූ පුඤ්ඤවන්තා’’තිආදිනා නයෙන ඤාතකෙ ආරබ්භ උප්පන්නො විතක්කො ඤාතිවිතක්කො. ‘‘අසුකො ජනපදො ඛෙමො සුභික්ඛො’’තිආදිනා නයෙන ජනපදමාරබ්භ උප්පන්නො විතක්කො ජනපදවිතක්කො. ‘‘අහො වත මං පරෙ න අවජානෙය්යු’’න්ති එවං උප්පන්නො විතක්කො අනවඤ්ඤත්තිපටිසංයුත්තො විතක්කො නාම. ධම්මවිතක්කාවසිස්සන්තීති ධම්මවිතක්කා නාම දසවිපස්සනුපක්කිලෙසවිතක්කා. සො හොති සමාධි න චෙව සන්තොති සො අවසිට්ඨධම්මවිතක්කො විපස්සනාසමාධි අවූපසන්තකිලෙසත්තා සන්තො න හොති. න පණීතොති න අතප්පකො. නප්පටිප්පස්සද්ධිලද්ධොති න කිලෙසපටිප්පස්සද්ධියා ලද්ධො. න එකොදිභාවාධිගතොති න එකග්ගභාවප්පත්තො. සසඞ්ඛාරනිග්ගය්හවාරිතගතොති සසඞ්ඛාරෙන සප්පයොගෙන කිලෙසෙ නිග්ගණ්හිත්වා වාරෙත්වා වාරිතො, න කිලෙසානං ඡින්නන්තෙ උප්පන්නො, කිලෙසෙ පන වාරෙත්වා උප්පන්නො.

හොතිසො, භික්ඛවෙ, සමයොති එත්ථ සමයො නාම උතුසප්පායං ආහාරසප්පායං සෙනාසනසප්පායං පුග්ගලසප්පායං ධම්මස්සවනසප්පායන්ති ඉමෙසං පඤ්චන්නං සප්පායානං පටිලාභකාලො. යං තං චිත්තන්ති යස්මිං සමයෙ තං විපස්සනාචිත්තං. අජ්ඣත්තංයෙව සන්තිට්ඨතීති අත්තනියෙව තිට්ඨති. නියකජ්ඣත්තඤ්හි ඉධ අජ්ඣත්තං නාම. ගොචරජ්ඣත්තම්පි වට්ටති. පුථුත්තාරම්මණං පහාය එකස්මිං නිබ්බානගොචරෙයෙව තිට්ඨතීති වුත්තං හොති. සන්නිසීදතීති සුට්ඨු නිසීදති. එකොදි හොතීති එකග්ගං හොති. සමාධියතීති සම්මා ආධියති. සන්තොතිආදීසු පච්චනීකකිලෙසවූපසමෙන සන්තො. අතප්පකට්ඨෙන පණීතො. කිලෙසපටිප්පස්සද්ධියා ලද්ධත්තා පටිප්පස්සද්ධලද්ධො. එකග්ගභාවං ගතත්තා එකොදිභාවාධිගතො. කිලෙසානං ඡින්නන්තෙ උප්පන්නත්තා න සප්පයොගෙන කිලෙසෙ නිග්ගණ්හිත්වා වාරෙත්වා වාරිතොති න සසඞ්ඛාරනිග්ගය්හවාරිතගතො. එත්තාවතා අයං භික්ඛු විවට්ටෙත්වා අරහත්තං පත්තො නාම හොති.

ඉදානි ඛීණාසවස්ස සතො අභිඤ්ඤාපටිපදං දස්සෙන්තො යස්ස යස්ස චාතිආදිමාහ. තත්ථ අභිඤ්ඤා සච්ඡිකරණීයස්සාති අභිජානිත්වා පච්චක්ඛං කාතබ්බස්ස. සති සතිආයතනෙති පුබ්බහෙතුසඞ්ඛාතෙ චෙව ඉදානි ච පටිලද්ධබ්බෙ අභිඤ්ඤාපාදකජ්ඣානාදිභෙදෙ ච සති සතිකාරණෙ. විත්ථාරතො පන අයං අභිඤ්ඤාකථා විසුද්ධිමග්ගෙ (විසුද්ධි. 2.365 ආදයො) වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බා. ආසවානං ඛයාතිආදි චෙත්ථ ඵලසමාපත්තිවසෙන වුත්තන්ති වෙදිතබ්බං.

11. නිමිත්තසුත්තවණ්ණනා

103. එකාදසමෙපි අධිචිත්තං සමථවිපස්සනාචිත්තමෙව. තීණි නිමිත්තානීති තීණි කාරණානි. කාලෙන කාලන්ති කාලෙ කාලෙ, යුත්තකාලෙති අත්ථො. කාලෙන කාලං සමාධිනිමිත්තං මනසිකාතබ්බන්තිආදීසු තං තං කාලං සල්ලක්ඛෙත්වා එකග්ගතාය යුත්තකාලෙ එකග්ගතා මනසිකාතබ්බා. එකග්ගතා හි ඉධ සමාධිනිමිත්තන්ති වුත්තා. තත්ර වචනත්ථො – සමාධියෙව නිමිත්තං සමාධිනිමිත්තං. සෙසපදද්වයෙපි එසෙව නයො. පග්ගහොති පන වීරියස්ස නාමං, උපෙක්ඛාති මජ්ඣත්තභාවස්ස. තස්මා වීරියස්ස යුත්තකාලෙ වීරියං මනසිකාතබ්බං, මජ්ඣත්තභාවස්ස යුත්තකාලෙ මජ්ඣත්තභාවෙ ඨාතබ්බන්ති. ඨානං තං චිත්තං කොසජ්ජාය සංවත්තෙය්යාති කාරණං විජ්ජති යෙන තං චිත්තං කොසජ්ජභාවෙ තිට්ඨෙය්ය. ඉතරෙසුපි එසෙව නයො. උපෙක්ඛානිමිත්තංයෙව මනසි කරෙය්යාති එත්ථ ච ඤාණජවං උපෙක්ඛෙය්යාති අයමත්ථො. ආසවානං ඛයායාති අරහත්තඵලත්ථාය.

උක්කං බන්ධෙය්යාති අඞ්ගාරකපල්ලං සජ්ජෙය්ය. ආලිම්පෙය්යාති තත්ථ අඞ්ගාරෙ පක්ඛිපිත්වා අග්ගිං දත්වා නාළිකාය ධමන්තො අග්ගිං ගාහාපෙය්ය. උක්කාමුඛෙ පක්ඛිපෙය්යාති අඞ්ගාරෙ වියූහිත්වා අඞ්ගාරමත්ථකෙ වා ඨපෙය්ය, මූසාය වා පක්ඛිපෙය්ය. අජ්ඣුපෙක්ඛතීති පක්කාපක්කභාවං උපධාරෙති.

සම්මා සමාධියති ආසවානං ඛයායාති අරහත්තඵලත්ථාය සම්මා ඨපීයති. එත්තාවතා හි විපස්සනං වඩ්ඪෙත්වා අරහත්තප්පත්තො භික්ඛු දස්සිතො. ඉදානි තස්ස ඛීණාසවස්ස අභිඤ්ඤාය පටිපදං දස්සෙන්තො යස්ස යස්ස චාතිආදිමාහ. තං හෙට්ඨා වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බං.

ලොණකපල්ලවග්ගො පඤ්චමො.

දුතියපණ්ණාසකං නිට්ඨිතං.

3. තතියපණ්ණාසකං