📜

(8) 3. අපණ්ණකවග්ගො

1. පධානසුත්තවණ්ණනා

71. තතියවග්ගස්ස පඨමෙ අපණ්ණකප්පටිපදන්ති අවිරද්ධප්පටිපදං. යොනි චස්ස ආරද්ධා හොතීති කාරණඤ්චස්ස පරිපුණ්ණං හොති. ආසවානං ඛයායාති අරහත්තත්ථාය. දුතියං උත්තානමෙව.

3. සප්පුරිසසුත්තවණ්ණනා

73. තතියෙ අවණ්ණොති අගුණො. පාතුකරොතීති කථෙති, පාකටං කරොති. පඤ්හාභිනීතොති පඤ්හත්ථාය අභිනීතො. අහාපෙත්වා අලම්බිත්වාති අපරිහීනං අලම්බිතං කත්වා. එත්ථ ච අසප්පුරිසො පාපිච්ඡතාය අත්තනො අවණ්ණං ඡාදෙති, සප්පුරිසො ලජ්ජිතාය අත්තනො වණ්ණං. ඉදානි යස්මා අසප්පුරිසො හිරොත්තප්පරහිතො සංවාසෙන අවජානාති, සප්පුරිසො පන හිරොත්තප්පසමන්නාගතො සංවාසෙනාපි නාවජානාති. තස්මා අසප්පුරිසභාවසාධකං අධුනාගතවධුකොපම්මං දස්සෙතුං සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, වධුකාතිආදිමාහ. තත්ථ වධුකාති සුණිසා. තිබ්බන්ති බහලං. සෙසමෙත්ථ උත්තානත්ථමෙවාති.

4-5. අග්ගසුත්තද්වයවණ්ණනා

74-75. චතුත්ථෙ සීලග්ගන්ති අග්ගප්පත්තං උත්තමසීලං. එසෙව නයො සබ්බත්ථ. පඤ්චමෙ රූපග්ගන්ති යං රූපං සම්මසිත්වා අරහත්තං පාපුණාති, ඉදං රූපග්ගං නාම. සෙසෙසුපි එසෙව නයො. භවග්ගන්ති එත්ථ පන යස්මිං අත්තභාවෙ ඨිතො අරහත්තං පාපුණාති, එතං භවග්ගං නාමාති.

6. කුසිනාරසුත්තවණ්ණනා

76. ඡට්ඨෙ උපවත්තනෙති පාචීනගතාය සාලපන්තියා උත්තරෙන නිවත්තිත්වා ඨිතාය වෙමජ්ඣට්ඨානෙ. අන්තරෙන යමකසාලානන්ති ද්වින්නං සාලරුක්ඛානං අන්තරෙ. කඞ්ඛාති ද්වෙළ්හකං. විමතීති විනිච්ඡිතුං අසමත්ථතා. ‘‘බුද්ධො නු ඛො න බුද්ධො නු ඛො, ධම්මො නු ඛො න ධම්මො නු ඛො, සඞ්ඝො නු ඛො න සඞ්ඝො නු ඛො, මග්ගො නු ඛො න මග්ගො නු ඛො, පටිපදා නු ඛො න පටිපදා නු ඛො’’ති යස්ස සංසයො උප්පජ්ජෙය්ය, තං වො වදාමි පුච්ඡථ, භික්ඛවෙති අයමෙත්ථ සඞ්ඛෙපත්ථො. සත්ථුගාරවෙනපි න පුච්ඡෙය්යාථාති ‘‘මයං සත්ථු සන්තිකෙ පබ්බජිම්හ, චත්තාරො පච්චයාපි නො සත්ථු සන්තකාව. තෙ මයං එත්තකං කාලං කඞ්ඛං අකත්වා න අරහාම අජ්ජ පච්ඡිමෙ කාලෙ කඞ්ඛං කාතු’’න්ති සචෙ එවං සත්ථරි ගාරවෙන න පුච්ඡථ. සහායකොපි, භික්ඛවෙ, සහායකස්ස ආරොචෙතූති තුම්හාකං යො යස්ස භික්ඛුස්ස සන්දිට්ඨො සම්භත්තො, සො තස්ස ආරොචෙතු, අහං එකස්ස භික්ඛුස්ස කථෙස්සාමි, තස්ස කථං සුත්වා සබ්බෙ නික්කඞ්ඛා භවථාති දස්සෙති. එවං පසන්නොති එවං සද්දහාමි අහන්ති අත්ථො. ඤාණමෙවාති නික්කඞ්ඛභාවපච්චක්ඛකරණඤාණංයෙව එත්ථ තථාගතස්ස, න සද්ධාමත්තන්ති අත්ථො. ඉමෙසඤ්හි, ආනන්දාති ඉමෙසං අන්තොසාණියං නිසින්නානං පඤ්චන්නං භික්ඛුසතානං. යො පච්ඡිමකොති යො ගුණවසෙන පච්ඡිමකො, ආනන්දත්ථෙරංයෙව සන්ධායාහ.

7. අචින්තෙය්යසුත්තවණ්ණනා

77. සත්තමෙ අචින්තෙය්යානීති චින්තෙතුං අයුත්තානි. න චින්තෙතබ්බානීති අචින්තෙය්යත්තායෙව න චින්තෙතබ්බානි. යානි චින්තෙන්තොති යානි කාරණානි චින්තෙන්තො. උම්මාදස්සාති උම්මත්තකභාවස්ස. විඝාතස්සාති දුක්ඛස්ස. බුද්ධවිසයොති බුද්ධානං විසයො, සබ්බඤ්ඤුතඤ්ඤාණාදීනං බුද්ධගුණානං පවත්ති ච ආනුභාවො ච. ඣානවිසයොති අභිඤ්ඤාඣානවිසයො. කම්මවිපාකොති දිට්ඨධම්මවෙදනීයාදීනං කම්මානං විපාකො. ලොකචින්තාති ‘‘කෙන නු ඛො චන්දිමසූරියා කතා, කෙන මහාපථවී, කෙන මහාසමුද්දො, කෙන සත්තා උප්පාදිතා, කෙන පබ්බතා, කෙන අම්බතාලනාළිකෙරාදයො’’ති එවරූපා ලොකචින්තා.

8. දක්ඛිණසුත්තවණ්ණනා

78. අට්ඨමෙ දක්ඛිණාවිසුද්ධියොති දානසඞ්ඛාතාය දක්ඛිණාය විසුජ්ඣනකාරණානි. දායකතො විසුජ්ඣතීති මහප්ඵලභාවෙන විසුජ්ඣති, මහප්ඵලා හොතීති අත්ථො. කල්යාණධම්මොති සුචිධම්මො. පාපධම්මොති ලාමකධම්මො. දායකතො විසුජ්ඣතීති එත්ථ වෙස්සන්තරමහාරාජා කථෙතබ්බො. සො හි ජූජකබ්රාහ්මණස්ස දාරකෙ දත්වා මහාපථවිං කම්පෙසි. පටිග්ගාහකතො විසුජ්ඣතීති එත්ථ කල්යාණීනදීමුඛද්වාරවාසී කෙවට්ටො කථෙතබ්බො. සො කිර දීඝසුමත්ථෙරස්ස තික්ඛත්තුං පිණ්ඩපාතං දත්වා මරණමඤ්චෙ නිපන්නො ‘‘අය්යස්ස මං දීඝසුමත්ථෙරස්ස දින්නපිණ්ඩපාතො උද්ධරතී’’ති ආහ. නෙව දායකතොති එත්ථ වඩ්ඪමානවාසී ලුද්දකො කථෙතබ්බො. සො කිර පෙතදක්ඛිණං දෙන්තො එකස්ස දුස්සීලස්සෙව තයො වාරෙ අදාසි. තතියවාරෙ ‘‘අමනුස්සො දුස්සීලො මං විලුම්පතී’’ති විරවි. එකස්ස සීලවතො භික්ඛුනො දත්වා පාපිතකාලෙයෙවස්ස පාපුණි. දායකතො චෙව විසුජ්ඣති පටිග්ගාහකතො චාති එත්ථ අසදිසදානං කථෙතබ්බන්ති.

9. වණිජ්ජසුත්තවණ්ණනා

79. නවමෙ තාදිසා වාති තංසදිසාව තංසරික්ඛකාව. ඡෙදගාමිනී හොතීති ඡෙදං ගච්ඡති. යං පත්ථිතං, තං සබ්බං නස්සතීති අත්ථො. න යථාධිප්පායා හොතීති යථාජ්ඣාසයා න හොති. පරාධිප්පායා හොතීති පරජ්ඣාසයා අජ්ඣාසයතො අධිකතරඵලා හොති. සමණං වා බ්රාහ්මණං වාති එත්ථ සමිතපාපබාහිතපාපතාහි සමණබ්රාහ්මණතා වෙදිතබ්බා. වදතු, භන්තෙ, පච්චයෙනාති, භන්තෙ, චතුබ්බිධෙන චීවරාදිනා පච්චයෙන වදෙය්යාසීති එවං පවාරෙති නිමන්තෙති. යෙන පවාරෙතීති පරිච්ඡින්දිත්වා යත්තකෙන පවාරෙති. තං න දෙතීති තං සබ්බසොව න දෙති. න යථාධිප්පායං දෙතීති යථා තස්ස අජ්ඣාසයො, එවං දාතුං න සක්කොති, හාපෙත්වා අප්පකං දෙති. යථාධිප්පායං දෙතීති යත්තකං සො ඉච්ඡති, තත්තකමෙව දෙති. පරාධිප්පායං දෙතීති අප්පකං පවාරෙත්වා අවත්ථරිත්වා බහුං දෙති.

10. කම්බොජසුත්තවණ්ණනා

80. දසමෙ නෙව සභායං නිසීදතීති විනිච්ඡයකරණත්ථං විනිච්ඡයසභායං නෙව නිසීදති . න කම්මන්තං පයොජෙතීති කසිවණිජ්ජාදිමහාකම්මන්තං නප්පයොජෙති. න කම්බොජං ගච්ඡතීති භොගෙ සම්භරණත්ථාය කම්බොජරට්ඨං න ගච්ඡති. දෙසනාමත්තමෙව චෙතං, යං කිඤ්චි තිරොරට්ඨං න ගච්ඡතීති අත්ථො. කොධනොතිආදීසු කොධනතාය කොධපරියුට්ඨිතො අත්ථානත්ථං න ජානාති, ඉස්සුකිතාය පරසම්පත්තිං න සහති, මච්ඡරිතාය ධනං දත්වා කිච්චං කාතුං න සක්කොති, නිප්පඤ්ඤතාය කිච්චං සංවිධාතුං න සක්කොති. තස්මා එතානි සභානිසීදනාදීනි න කරොතීති.

අපණ්ණකවග්ගො තතියො.