📜

(9) 4. මචලවග්ගො

1-5. පාණාතිපාතාදිසුත්තපඤ්චකවණ්ණනා

81-85. චතුත්ථස්ස පඨමාදීනි උත්තානත්ථානෙව. පඤ්චමෙ ‘‘නීචෙ කුලෙ පච්චාජාතො’’තිආදිකෙන තමෙන යුත්තොති තමො. කායදුච්චරිතාදීහි පුන නිරයතමූපගමනතො තමපරායණො. ඉති උභයෙනපි ඛන්ධතමොව කථිතො හොති. ‘‘අඩ්ඪෙ කුලෙ පච්චාජාතො’’තිආදිකෙන ජොතිනා යුත්තතො ජොති, ආලොකභූතොති වුත්තං හොති. කායසුචරිතාදීහි පුන සග්ගුප්පත්තිජොතිභාවූපගමනතො ජොතිපරායණො. ඉමිනා නයෙන ඉතරෙපි ද්වෙ වෙදිතබ්බා.

වෙනකුලෙති විලීවකාරකුලෙ. නෙසාදකුලෙති මිගලුද්දකාදීනං කුලෙ. රථකාරකුලෙති චම්මකාරකුලෙ. පුක්කුසකුලෙති පුප්ඵඡඩ්ඩකකුලෙ. කසිරවුත්තිකෙති දුක්ඛවුත්තිකෙ. දුබ්බණ්ණොති පංසුපිසාචකො විය ඣාමඛාණුවණ්ණො. දුද්දසිකොති විජාතමාතුයාපි අමනාපදස්සනො. ඔකොටිමකොති ලකුණ්ඩකො. කාණොති එකච්ඡිකාණො වා උභයච්ඡිකාණො වා. කුණීති එකහත්ථකුණී වා උභයහත්ථකුණී වා. ඛඤ්ජොති එකපාදඛඤ්ජො වා උභයපාදඛඤ්ජො වා. පක්ඛහතොති හතපක්ඛො පීඨසප්පී . පදීපෙය්යස්සාති තෙලකපල්ලාදිනො දීපඋපකරණස්ස. එවං ඛො, භික්ඛවෙති එත්ථ එකො පුග්ගලො බහිද්ධා ආලොකං අදිස්වා මාතු කුච්ඡිම්හියෙව කාලං කත්වා අපායෙසු නිබ්බත්තන්තො සකලම්පි කප්පං සංසරති. සොපි තමොතමපරායණොව. සො පන කුහකපුග්ගලො භවෙය්ය. කුහකස්ස හි එවරූපා නිප්ඵත්ති හොතීති වුත්තං.

එත්ථ ච ‘‘නීචෙ කුලෙ’’තිආදීහි ආගමනවිපත්ති චෙව පච්චුප්පන්නපච්චයවිපත්ති ච දස්සිතා. ‘‘දලිද්දෙ’’තිආදීහි පවත්තපච්චයවිපත්ති, ‘‘කසිරවුත්තිකෙ’’තිආදීහි ආජීවුපායවිපත්ති, ‘‘දුබ්බණ්ණො’’තිආදීහි අත්තභාවවිපත්ති, ‘‘බහ්වාබාධො’’තිආදීහි දුක්ඛකාරණසමායොගො, ‘‘න ලාභී’’තිආදීහි සුඛකාරණවිපත්ති චෙව උපභොගවිපත්ති ච, ‘‘කායෙන දුච්චරිත’’න්තිආදීහි තමපරායණභාවස්ස කාරණසමායොගො, ‘‘කායස්ස භෙදා’’තිආදීහි සම්පරායිකතමූපගමො. සුක්කපක්ඛො වුත්තපටිපක්ඛනයෙන වෙදිතබ්බො.

6. ඔණතොණතසුත්තවණ්ණනා

86. ඡට්ඨෙ ඔණතොණතොති ඉදානි නීචකො ආයතිම්පි නීචකො භවිස්සති. ඔණතුණ්ණතොති ඉදානි නීචො ආයතිං උච්චො භවිස්සති. උණ්ණතොණතොති ඉදානි උච්චො ආයතිං නීචො භවිස්සති. උණ්ණතුණ්ණතොති ඉදානි උච්චො ආයතිම්පි උච්චො භවිස්සති. විත්ථාරො පන නෙසං පුරිමසුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බො.

7. පුත්තසුත්තවණ්ණනා

87. සත්තමෙ සමණමචලොති සමණඅචලො, මකාරො පදසන්ධිකරො, නිච්චලසමණොති අත්ථො. ඉමිනා සත්තවිධම්පි සෙඛං දස්සෙති. සො හි සාසනෙ මූලජාතාය සද්ධාය පතිට්ඨිතත්තා අචලො නාම. සමණපුණ්ඩරීකොති පුණ්ඩරීකසදිසො සමණො. පුණ්ඩරීකං නාම ඌනසතපත්තං සරොරුහං. ඉමිනා සුක්ඛවිපස්සකඛීණාසවං දස්සෙති. සො හි ඣානාභිඤ්ඤානං අභාවෙන අපරිපුණ්ණගුණත්තා සමණපුණ්ඩරීකො නාම හොති. සමණපදුමොති පදුමසදිසො සමණො. පදුමං නාම පරිපුණ්ණසතපත්තං සරොරුහං. ඉමිනා උභතොභාගවිමුත්තං ඛීණාසවං දස්සෙති. සො හි ඣානාභිඤ්ඤානං භාවෙන පරිපුණ්ණගුණත්තා සමණපදුමො නාම හොති . සමණෙසු සමණසුඛුමාලොති සබ්බෙසුපි එතෙසු සමණෙසු සුඛුමාලසමණො මුදුචිත්තසරීරො කායිකචෙතසිකදුක්ඛරහිතො එකන්තසුඛී. එතෙන අත්තානඤ්චෙව අත්තසදිසෙ ච දස්සෙති.

එවං මාතිකං නික්ඛිපිත්වා ඉදානි පටිපාටියා විභජන්තො කථඤ්ච, භික්ඛවෙතිආදිමාහ. තත්ථ සෙඛොති සත්තවිධොපි සෙඛො. පාටිපදොති පටිපන්නකො. අනුත්තරං යොගක්ඛෙමං පත්ථයමානො විහරතීති අරහත්තං පත්ථයන්තො විහරති. මුද්ධාවසිත්තස්සාති මුද්ධනි අවසිත්තස්ස, කතාභිසෙකස්සාති අත්ථො. ආභිසෙකොති අභිසෙකං කාතුං යුත්තො. අනභිසිත්තොති න තාව අභිසිත්තො. මචලප්පත්තොති රඤ්ඤො ඛත්තියස්ස මුද්ධාවසිත්තස්ස පුත්තභාවෙන චෙව පුත්තෙසු ජෙට්ඨකභාවෙන ච න තාව අභිසිත්තභාවෙන ච අභිසෙකප්පත්තිඅත්ථාය අචලප්පත්තො නිච්චලපත්තො. මකාරො නිපාතමත්තං. කායෙන ඵුසිත්වාති නාමකායෙන ඵුසිත්වා.

යාචිතොව බහුලං චීවරං පරිභුඤ්ජතීති ‘‘ඉදං, භන්තෙ, පරිභුඤ්ජථා’’ති එවං දායකෙහි යාචමානෙහෙව උපනීතං චීවරං බහුං පරිභුඤ්ජති, කිඤ්චිදෙව අයාචිතං, බාකුලත්ථෙරො විය. පිණ්ඩපාතං ඛදිරවනමග්ගෙ සීවලිත්ථෙරො විය. සෙනාසනං අට්ඨකනාගරසුත්තෙ (ම. නි. 2.17 ආදයො; අ. නි. 11.16 ආදයො) ආනන්දත්ථෙරො විය. ගිලානපච්චයං පිලින්දවච්ඡථෙරො විය. ත්යස්සාති තෙ අස්ස. මනාපෙනෙවාති මනං අල්ලීයනකෙන. සමුදාචරන්තීති කත්තබ්බකිච්චානි කරොන්ති පවත්තන්ති වා. උපහාරං උපහරන්තීති කායිකචෙතසිකඋපහාරං උපහරන්ති උපනීයන්ති. සන්නිපාතිකානීති තිණ්ණම්පි සන්නිපාතෙන නිබ්බත්තානි. උතුපරිණාමජානීති උතුපරිණාමතො අතිසීතඅතිඋණ්හඋතුතො ජාතානි. විසමපරිහාරජානීති අච්චාසනඅතිට්ඨානාදිකා විසමපරිහාරතො ජාතානි. ඔපක්කමිකානීති වධබන්ධනාදිඋපක්කමෙන නිබ්බත්තානි. කම්මවිපාකජානීති විනාපි ඉමෙහි කාරණෙහි කෙවලං පුබ්බෙ කතකම්මවිපාකවසෙනෙව ජාතානි. චතුන්නං ඣානානන්ති එත්ථ ඛීණාසවානම්පි බුද්ධානම්පි කිරියජ්ඣානානෙව අධිප්පෙතානි. සෙසං උත්තානත්ථමෙවාති.

8. සංයොජනසුත්තවණ්ණනා

88. අට්ඨමෙ සාසනෙ ලද්ධප්පතිට්ඨත්තා සොතාපන්නොව සමණමචලොති වුත්තො, නාතිබහුගුණත්තා න බහුපත්තං විය සරොරුහං සකදාගාමී සමණපුණ්ඩරීකොති, තතො බහුතරගුණත්තා සතපත්තං විය සරොරුහං අනාගාමී සමණපදුමොති, ථද්ධභාවකරානං කිලෙසානං සබ්බසො සමුච්ඡින්නත්තා මුදුභාවප්පත්තො ඛීණාසවො සමණසුඛුමාලොති.

9. සම්මාදිට්ඨිසුත්තවණ්ණනා

89. නවමෙ සම්මාදිට්ඨිකොතිආදීහි අට්ඨඞ්ගිකමග්ගවසෙන පඨමසුත්තෙ විය සත්ත සෙඛා ගහිතා. දුතියවාරෙ දසඞ්ගිකමග්ගවසෙන වා අරහත්තඵලඤාණඅරහත්තඵලවිමුත්තීහි සද්ධිං, අට්ඨඞ්ගිකමග්ගවසෙන වා සුක්ඛවිපස්සකඛීණාසවො කථිතො, තතියවාරෙ උභතොභාගවිමුත්තො, චතුත්ථවාරෙ තථාගතො ච තථාගතසදිසඛීණාසවො චාති. ඉති ඉදං සුත්තං පඨමසුත්තෙ කථිතපුග්ගලානං වසෙනෙව කථිතං, දෙසනාමත්තමෙව පනෙත්ථ නානන්ති.

10. ඛන්ධසුත්තවණ්ණනා

90. දසමෙ පඨමවාරෙ අරහත්තත්ථාය පයොගං අනාරභිත්වා ඨිතො පමාදවිහාරී සෙඛපුග්ගලො කථිතො. දුතියවාරෙ අනුප්පාදිතජ්ඣානො ආරද්ධවිපස්සකො අප්පමාදවිහාරී සෙඛපුග්ගලො කථිතො. තතියවාරෙ ආරද්ධවිපස්සකො අප්පමාදවිහාරී අට්ඨවිමොක්ඛලාභී සෙඛපුග්ගලො කථිතො, චතුත්ථවාරෙ පරමසුඛුමාලඛීණාසවොති.

මචලවග්ගො චතුත්ථො.