📜

(14) 4. පුග්ගලවග්ගො

1. සංයොජනසුත්තවණ්ණනා

131. චතුත්ථස්ස පඨමෙ උපපත්තිපටිලාභියානීති යෙහි අනන්තරා උපපත්තිං පටිලභති. භවපටිලාභියානීති උපපත්තිභවස්ස පටිලාභාය පච්චයානි. සකදාගාමිස්සාති ඉදං අප්පහීනසංයොජනෙසු අරියෙසු උත්තමකොටියා ගහිතං. යස්මා පන අන්තරාපරිනිබ්බායිස්ස අන්තරා උපපත්ති නත්ථි, යං පන සො තත්ථ ඣානං සමාපජ්ජති, තං කුසලත්තා ‘‘උපපත්තිභවස්ස පච්චයො’’ තෙව සඞ්ඛ්යං ගච්ඡති. තස්මාස්ස ‘‘උපපත්තිපටිලාභියානි සංයොජනානි පහීනානි, භවපටිලාභියානි සංයොජනානි අප්පහීනානී’’ති වුත්තං. ඔරම්භාගියෙසු ච අප්පහීනං උපාදාය සකදාගාමිස්ස අවිසෙසෙන ‘‘ඔරම්භාගියානි සංයොජනානි අප්පහීනානී’’ති වුත්තං. සෙසමෙත්ථ උත්තානමෙව.

2. පටිභානසුත්තවණ්ණනා

132. දුතියෙ යුත්තප්පටිභානො නො මුත්තප්පටිභානොති පඤ්හං කථෙන්තො යුත්තමෙව කථෙති, සීඝං පන න කථෙති, සණිකමෙව කථෙතීති අත්ථො. ඉමිනා නයෙන සබ්බපදානි වෙදිතබ්බානි.

3. උග්ඝටිතඤ්ඤූසුත්තවණ්ණනා

133. තතියෙ චතුන්නම්පි පුග්ගලානං ඉමිනා සුත්තෙන විසෙසො වෙදිතබ්බො –

‘‘කතමො ච පුග්ගලො උග්ඝටිතඤ්ඤූ, යස්ස පුග්ගලස්ස සහ උදාහටවෙලාය ධම්මාභිසමයො හොති, අයං වුච්චති පුග්ගලො උග්ඝටිතඤ්ඤූ. කතමො ච පුග්ගලො විපඤ්චිතඤ්ඤූ, යස්ස පුග්ගලස්ස විත්ථාරෙන අත්ථෙ විභජියමානෙ ධම්මාභිසමයො හොති, අයං වුච්චති පුග්ගලො විපඤ්චිතඤ්ඤූ. කතමො ච පුග්ගලො නෙය්යො, යස්ස පුග්ගලස්ස උද්දෙසතො පරිපුච්ඡතො යොනිසොමනසිකරොතො කල්යාණමිත්තෙ සෙවතො භජතො පයිරුපාසතො අනුපුබ්බෙන ධම්මාභිසමයො හොති, අයං වුච්චති පුග්ගලො නෙය්යො. කතමො ච පුග්ගලො පදපරමො, යස්ස පුග්ගලස්ස බහුම්පි සුණතො බහුම්පි භණතො බහුම්පි ධාරයතො බහුම්පි වාචයතො න තාය ජාතියා ධම්මාභිසමයො හොති, අයං වුච්චති පුග්ගලො පදපරමො’’ති (පු. ප. 148-151).

4. උට්ඨානඵලසුත්තවණ්ණනා

134. චතුත්ථෙ උට්ඨානවීරියෙනෙව දිවසං වීතිනාමෙත්වා තස්ස නිස්සන්දඵලමත්තං කිඤ්චිදෙව ලභිත්වා ජීවිකං කප්පෙති, තං පන උට්ඨානං ආගම්ම කිඤ්චි පුඤ්ඤඵලං නප්පටිලභති , අයං උට්ඨානඵලූපජීවී න කම්මඵලූපජීවී නාම. චාතුමහාරාජිකෙ පන දෙවෙ ආදිං කත්වා සබ්බෙපි දෙවා උට්ඨානවීරියෙන විනා පුඤ්ඤඵලස්සෙව උපජීවනතො කම්මඵලූපජීවිනො න උට්ඨානඵලූපජීවිනො නාම. රාජරාජමහාමත්තාදයො උට්ඨානඵලූපජීවිනො ච කම්මඵලූපජීවිනො ච. නෙරයිකසත්තා නෙව උට්ඨානඵලූපජීවිනො න කම්මඵලූපජීවිනො. ඉමස්මිං සුත්තෙ පුඤ්ඤඵලමෙව කම්මඵලන්ති අධිප්පෙතං, තඤ්ච තෙසං නත්ථි.

5. සාවජ්ජසුත්තවණ්ණනා

135. පඤ්චමෙ පඨමො අන්ධබාලපුථුජ්ජනො, දුතියො අන්තරන්තරා කුසලකාරකො ලොකියපුථුජ්ජනො, තතියො සොතාපන්නො, සකදාගාමිඅනාගාමිනොපි එතෙනෙව සඞ්ගහිතා. චතුත්ථො ඛීණාසවො. සො හි එකන්තෙනෙව අනවජ්ජො.

6-7. සීලසුත්තාදිවණ්ණනා

136-137. ඡට්ඨෙ පඨමො ලොකියමහාජනො, දුතියො සුක්ඛවිපස්සකො සොතාපන්නො ච සකදාගාමී ච, තතියො අනාගාමී. සො හි යස්මා තඞ්ඛණිකම්පි උපපත්තිනිමිත්තකං ඣානං පටිලභතියෙව, තස්මා සුක්ඛවිපස්සකොපි සමාධිස්මිං පරිපූරකාරීයෙව. චතුත්ථො ඛීණාසවොයෙව . සො හි සබ්බෙසං සීලාදිපච්චනීකානං පහීනත්තා සබ්බත්ථ පරිපූරකාරී නාම. සත්තමෙපි ඡට්ඨෙ වුත්තනයෙනෙව පුග්ගලපරිච්ඡෙදො වෙදිතබ්බො.

8. නිකට්ඨසුත්තවණ්ණනා

138. අට්ඨමෙ නිකට්ඨකායොති නිග්ගතකායො. අනිකට්ඨචිත්තොති අනුපවිට්ඨචිත්තො. කායෙනෙව ගාමතො නික්ඛන්තො, චිත්තෙන අරඤ්ඤෙ වසන්තොපි ගාමමෙව පවිට්ඨොති වුත්තං හොති. ඉමිනා නයෙන සබ්බත්ථ අත්ථො වෙදිතබ්බො.

9. ධම්මකථිකසුත්තවණ්ණනා

139. නවමෙ අසහිතන්ති අත්ථෙන අසංයුත්තං. න කුසලා හොතීති න ඡෙකා හොති. සහිතාසහිතස්සාති අත්ථනිස්සිතස්ස වා අනිස්සිතස්ස වා. එවං සබ්බත්ථ අත්ථො වෙදිතබ්බො.

10. වාදීසුත්තවණ්ණනා

140. දසමෙ අත්ථතො පරියාදානං ගච්ඡතීති අට්ඨකථං පුච්ඡිතො පරියාදානං පරික්ඛයං ගච්ඡති, කථෙතුං න සක්කොති. නො බ්යඤ්ජනතොති බ්යඤ්ජනං පනස්ස පවත්තති න පරියාදියති. එසෙව නයො සබ්බත්ථාති.

පුග්ගලවග්ගො චතුත්ථො.