📜

(16) 1. ඉන්ද්රියවග්ගො

1. ඉන්ද්රියසුත්තාදිවණ්ණනා

151. චතුත්ථස්ස පඨමෙ සද්ධාධුරෙන ඉන්දට්ඨං කරොතීති සද්ධින්ද්රියං. සෙසෙසුපි එසෙව නයො. දුතියෙ අස්සද්ධියෙ අකම්පනට්ඨෙන සද්ධාබලං. සෙසෙසුපි එසෙව නයො. තතියෙ අනවජ්ජබලන්ති නිද්දොසබලං. සඞ්ගහබලන්ති සඞ්ගණ්හිතබ්බයුත්තකානං සඞ්ගණ්හනබලං. චතුත්ථපඤ්චමානි උත්තානානෙව.

6. කප්පසුත්තවණ්ණනා

156. ඡට්ඨෙ සංවට්ටතීති එත්ථ තයො සංවට්ටා ආපොසංවට්ටො, තෙජොසංවට්ටො, වායොසංවට්ටොති. තිස්සො සංවට්ටසීමා ආභස්සරා, සුභකිණ්හා, වෙහප්ඵලාති. යදා කප්පො තෙජෙන සංවට්ටති, ආභස්සරතො හෙට්ඨා අග්ගිනා ඩය්හති. යදා ආපෙන සංවට්ටති, සුභකිණ්හතො හෙට්ඨා උදකෙන විලීයති. යදා වාතෙන සංවට්ටති, වෙහප්ඵලතො හෙට්ඨා වාතෙන විද්ධංසති. විත්ථාරතො පන සදාපි එකං බුද්ධක්ඛෙත්තං විනස්සති. අයමෙත්ථ සඞ්ඛෙපො, විත්ථාරකථා පන විසුද්ධිමග්ගෙ (විසුද්ධි. 2.403-404 ආදයො) වුත්තනයෙනෙව වෙදිතබ්බා.

7. රොගසුත්තවණ්ණනා

157. සත්තමෙ විඝාතවාති මහිච්ඡාපච්චයෙන විඝාතෙන දුක්ඛෙන සමන්නාගතො. අසන්තුට්ඨොති චතූසු පච්චයෙසු තීහි සන්තොසෙහි අසන්තුට්ඨො. අනවඤ්ඤප්පටිලාභායාති පරෙහි අනවජානනස්ස පටිලාභත්ථාය. ලාභසක්කාරසිලොකප්පටිලාභායාති සුසඞ්ඛතචතුපච්චයසඞ්ඛාතස්ස ලාභසක්කාරස්ස චෙව වණ්ණභණනසඞ්ඛාතස්ස සිලොකස්ස ච පටිලාභත්ථාය. සඞ්ඛාය කුලානි උපසඞ්කමතීති ‘‘ඉති මං එතෙ ජානිස්සන්තී’’ති ජානනත්ථාය කුලානි උපසඞ්කමති. සෙසපදෙසුපි එසෙව නයො.

8. පරිහානිසුත්තවණ්ණනා

158. අට්ඨමෙ ගම්භීරෙසූති අත්ථගම්භීරෙසු. ඨානාඨානෙසූති කාරණාකාරණෙසු. න කමතීති නාවගාහති නප්පවත්තති. පඤ්ඤාචක්ඛූති එත්ථ උග්ගහපරිපුච්ඡාපඤ්ඤාපි වට්ටති, සම්මසනප්පටිවෙධපඤ්ඤාපි වට්ටතියෙව.

9. භික්ඛුනීසුත්තවණ්ණනා

159. නවමෙ එහි ත්වන්ති ථෙරෙ පටිබද්ධචිත්තා තං පහිණිතුං එවමාහ. සසීසං පාරුපිත්වාති සහ සීසෙන කායං පාරුපිත්වා. මඤ්චකෙ නිපජ්ජීති වෙගෙන මඤ්චකං පඤ්ඤාපෙත්වා තත්ථ නිපජ්ජි. එතදවොචාති තස්සාකාරං සල්ලක්ඛෙත්වා ලොභප්පහානත්ථාය සණ්හෙනෙව අසුභකථං කථෙතුං එතං අවොච. ආහාරසම්භූතොති ආහාරෙන සම්භූතො ආහාරං නිස්සාය වඩ්ඪිතො. ආහාරං නිස්සාය ආහාරං පජහතීති පච්චුප්පන්නං කබළීකාරාහාරං නිස්සාය තං එවං යොනිසො සෙවමානො පුබ්බකම්මසඞ්ඛාතං ආහාරං පජහති. පච්චුප්පන්නෙපි පන කබළීකාරාහාරෙ නිකන්තිතණ්හා පජහිතබ්බා.

තණ්හං පජහතීති ඉදානි එවං පවත්තං පච්චුප්පන්නතණ්හං නිස්සාය වට්ටමූලිකං පුබ්බතණ්හං පජහති. අයං පන පච්චුප්පන්නතණ්හා කුසලා අකුසලාති? අකුසලා. සෙවිතබ්බා න සෙවිතබ්බාති? සෙවිතබ්බා. පටිසන්ධිං ආකඩ්ඪති නාකඩ්ඪතීති? නාකඩ්ඪති. එතිස්සාපි පන පච්චුප්පන්නාය සෙවිතබ්බතණ්හාය නිකන්ති පජහිතබ්බායෙව. සො හි නාම ආයස්මා ආසවානං ඛයා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සති, කිමඞ්ගං පනාහන්ති එත්ථ කිමඞ්ගං පනාති කාරණපරිවිතක්කනමෙතං. ඉදං වුත්තං හොති – සො ආයස්මා අරහත්තඵලං සච්ඡිකත්වා විහරිස්සති, අහං කෙන කාරණෙන න සච්ඡිකත්වා විහරිස්සාමි. සොපි හි ආයස්මා සම්මාසම්බුද්ධස්සෙව පුත්තො, අහම්පි සම්මාසම්බුද්ධස්සෙව පුත්තො, මය්හම්පෙතං උප්පජ්ජිස්සතීති. මානං නිස්සායාති ඉදං එවං උප්පන්නසෙවිතබ්බමානං නිස්සාය. මානංපජහතීති වට්ටමූලකං පුබ්බමානං පජහති. යං නිස්සාය පනෙස තං පජහති, සොපි තණ්හා විය අකුසලො චෙව සෙවිතබ්බො ච, නො ච පටිසන්ධිං ආකඩ්ඪති. නිකන්ති පන තස්මිම්පි පජහිතබ්බාව.

සෙතුඝාතොවුත්තො භගවතාති පදඝාතො පච්චයඝාතො බුද්ධෙන භගවතා කථිතො. ඉති ඉමෙහි චතූහි අඞ්ගෙහි ථෙරෙ දෙසනං විනිවට්ටෙන්තෙ තස්සා භික්ඛුනියා ථෙරං ආරබ්භ උප්පන්නො ඡන්දරාගො අපගඤ්ඡි. සාපි ථෙරං ඛමාපෙතුං අච්චයං දෙසෙසි, ථෙරොපිස්සා පටිග්ගණ්හි. තං දස්සෙතුං අථ ඛො සා භික්ඛුනීතිආදි වුත්තං.

10. සුගතවිනයසුත්තවණ්ණනා

160. දසමෙ දුග්ගහිතන්ති උප්පටිපාටියා ගහිතං. පරියාපුණන්තීති වළඤ්ජෙන්ති කථෙන්ති. පදබ්යඤ්ජනෙහීති එත්ථ පදමෙව අත්ථස්ස බ්යඤ්ජනතො බ්යඤ්ජනන්ති වුත්තං. දුන්නික්ඛිත්තස්සාති දුට්ඨු නික්ඛිත්තස්ස උප්පටිපාටියා ඨපිතස්ස. අත්ථොපි දුන්නයො හොතීති අට්ඨකථා නීහරිත්වා කථෙතුං න සක්කා හොති. ඡින්නමූලකොති මූලභූතානං භික්ඛූනං උපච්ඡින්නත්තා ඡින්නමූලකො. අප්පටිසරණොති අප්පතිට්ඨො. බාහුලිකාති පච්චයබාහුල්ලාය පටිපන්නා. සාථලිකාති තිස්සො සික්ඛා සිථිලග්ගහණෙන ගණ්හනකා. ඔක්කමනෙපුබ්බඞ්ගමාති පඤ්ච නීවරණානි අවගමනතො ඔක්කමනන්ති වුච්චන්ති, තත්ථ පුබ්බඞ්ගමාති අත්ථො. පවිවෙකෙති තිවිධෙ විවෙකෙ. නික්ඛිත්තධුරාති නිබ්බීරියා. ඉමිනා නයෙන පන සබ්බත්ථ අත්ථො වෙදිතබ්බො.

ඉන්ද්රියවග්ගො පඨමො.