📜

(24) 4. කම්මවග්ගො

1. සංඛිත්තසුත්තවණ්ණනා

232. චතුත්ථස්ස පඨමෙ කණ්හන්ති කාළකං දසඅකුසලකම්මපථකම්මං. කණ්හවිපාකන්ති අපායෙ නිබ්බත්තනතො කාළකවිපාකං. සුක්කන්ති පණ්ඩරකං කුසලකම්මපථකම්මං . සුක්කවිපාකන්ති සග්ගෙ නිබ්බත්තනතො පණ්ඩරකවිපාකං. කණ්හසුක්කන්ති මිස්සකකම්මං. කණ්හසුක්කවිපාකන්ති සුඛදුක්ඛවිපාකං. මිස්සකකම්මඤ්හි කත්වා අකුසලෙන තිරච්ඡානයොනියං මඞ්ගලහත්ථිට්ඨානාදීසු උප්පන්නො කුසලෙන පවත්තෙ සුඛං වෙදියති. කුසලෙන රාජකුලෙපි නිබ්බත්තො අකුසලෙන පවත්තෙ දුක්ඛං වෙදියති. අකණ්හං අසුක්කන්ති කම්මක්ඛයකරං චතුමග්ගඤාණං අධිප්පෙතං. තඤ්හි යදි කණ්හං භවෙය්ය, කණ්හවිපාකං දදෙය්ය. යදි සුක්කං භවෙය්ය, සුක්කවිපාකං දදෙය්ය. උභයවිපාකස්ස පන අප්පදානතො අකණ්හං අසුක්කන්ති අයමෙත්ථ අත්ථො.

2. විත්ථාරසුත්තවණ්ණනා

233. දුතියෙ සබ්යාබජ්ඣන්ති සදොසං. කායසඞ්ඛාරන්ති කායද්වාරචෙතනං. අභිසඞ්ඛරොතීති ආයූහති සම්පිණ්ඩෙති. සෙසද්වයෙපි එසෙව නයො. සබ්යාබජ්ඣං ලොකන්ති සදුක්ඛං ලොකං. සබ්යාබජ්ඣා ඵස්සාති සදුක්ඛා විපාකඵස්සා. සබ්යාබජ්ඣං වෙදනං වෙදියතීති සාබාධං විපාකවෙදනං වෙදියති. එකන්තදුක්ඛන්ති එකන්තෙනෙව දුක්ඛං, න සුඛසම්මිස්සං. සෙය්යථාපි සත්තා නෙරයිකාති එත්ථ සෙය්යථාපීති නිදස්සනත්ථෙ නිපාතො. තෙන කෙවලං නෙරයිකසත්තෙ දස්සෙති, අඤ්ඤෙ පන තංසරික්ඛකා නාම නත්ථි. ඉමිනා උපායෙන සබ්බත්ථ අත්ථො වෙදිතබ්බො. සෙය්යථාපි මනුස්සාතිආදීසු පන මනුස්සානං තාව කාලෙන සුඛා වෙදනා උප්පජ්ජති, කාලෙන දුක්ඛා වෙදනා. එකච්චෙච දෙවාති එත්ථ පන කාමාවචරදෙවා දට්ඨබ්බා. තෙසඤ්හි මහෙසක්ඛතරා දෙවතා දිස්වා නිසින්නාසනතො වුට්ඨානං, පාරුතඋත්තරාසඞ්ගස්ස ඔතාරණං, අඤ්ජලිපග්ගණ්හනන්තිආදීනං වසෙන කාලෙන දුක්ඛං උප්පජ්ජති, දිබ්බසම්පත්තිං අනුභවන්තානං කාලෙන සුඛං. එකච්චෙ ච විනිපාතිකාති එත්ථ වෙමානිකපෙතා දට්ඨබ්බා. තෙ නිරන්තරමෙව එකස්මිං කාලෙ සුඛං, එකස්මිං කාලෙ දුක්ඛං වෙදියන්ති. නාගසුපණ්ණහත්ථිඅස්සාදයො පන මනුස්සා විය වොකිණ්ණසුඛදුක්ඛාව හොන්ති. පහානාය යා චෙතනාති එත්ථ විවට්ටගාමිනී මග්ගචෙතනා වෙදිතබ්බා. සා හි කම්මක්ඛයාය සංවත්තතීති.

3. සොණකායනසුත්තවණ්ණනා

234. තතියෙ සිඛාමොග්ගල්ලානොති සීසමජ්ඣෙ ඨිතාය මහතියා සිඛාය සමන්නාගතො මොග්ගල්ලානගොත්තො බ්රාහ්මණො. පුරිමානීති අතීතානන්තරදිවසතො පට්ඨාය පුරිමානි, දුතියාදිතො පට්ඨාය පුරිමතරානි වෙදිතබ්බානි. සොණකායනොති තස්සෙව අන්තෙවාසිකො. කම්මසච්චායං භො ලොකොති භො අයං ලොකො කම්මසභාවො. කම්මසමාරම්භට්ඨායීති කම්මසමාරම්භෙන තිට්ඨති. කම්මං ආයූහන්තොව තිට්ඨති, අනායූහන්තො උච්ඡිජ්ජතීති දීපෙති. සෙසං හෙට්ඨා වුත්තනයමෙව.

4-9. සික්ඛාපදසුත්තාදිවණ්ණනා

235. චතුත්ථාදීනිපි උත්තානත්ථානෙව. මග්ගඞ්ගෙසු පන යස්මා සතියා උපට්ඨපෙත්වා පඤ්ඤාය පරිච්ඡින්දති, තස්මා උභයමෙව කම්මං. සෙසා අඞ්ගානෙව හොන්ති, නො කම්මන්ති වුත්තං. බොජ්ඣඞ්ගෙසුපි එසෙව නයො. අභිධම්මෙ පන සබ්බම්පෙතං අවිසෙසෙන චෙතනාසම්පයුත්තකම්මන්තෙව වණ්ණිතං.

10. සමණසුත්තවණ්ණනා

241. දසමෙ ඉධෙවාති ඉමස්මිංයෙව සාසනෙ. අයං පන නියමො සෙසපදෙසුපි වෙදිතබ්බො. දුතියාදයොපි හි සමණා ඉධෙව, න අඤ්ඤත්ථ. සුඤ්ඤාති රිත්තා තුච්ඡා. පරප්පවාදාති චත්තාරො සස්සතවාදා, චත්තාරො එකච්චසස්සතිකා, චත්තාරො අන්තානන්තිකා, චත්තාරො අමරාවික්ඛෙපිකා, ද්වෙ අධිච්චසමුප්පන්නිකා, සොළස සඤ්ඤිවාදා, අට්ඨ අසඤ්ඤිවාදා, අට්ඨ නෙවසඤ්ඤිනාසඤ්ඤිවාදා, සත්ත උච්ඡෙදවාදා, පඤ්ච දිට්ඨධම්මනිබ්බානවාදාති ඉමෙ සබ්බෙපි බ්රහ්මජාලෙ ආගතද්වාසට්ඨිදිට්ඨියො ඉතො බාහිරානං පරෙසං පවාදා පරප්පවාදා නාම. තෙ සබ්බෙපි ඉමෙහි චතූහි ඵලට්ඨකසමණෙහි සුඤ්ඤා. න හි තෙ එත්ථ සන්ති. න කෙවලඤ්ච එතෙහෙව සුඤ්ඤා , චතූහි පන මග්ගට්ඨකසමණෙහිපි, චතුන්නං මග්ගානං අත්ථාය ආරද්ධවිපස්සකෙහිපීති ද්වාදසහිපි සමණෙහි සුඤ්ඤා එව. ඉදමෙව අත්ථං සන්ධාය භගවතා මහාපරිනිබ්බානෙ (දී. නි. 2.214) වුත්තං –

‘‘එකූනතිංසො වයසා සුභද්ද,

යං පබ්බජිං කිංකුසලානුඑසී;

වස්සානි පඤ්ඤාස සමාධිකානි,

යතො අහං පබ්බජිතො සුභද්ද;

ඤායස්ස ධම්මස්ස පදෙසවත්තී,

ඉතො බහිද්ධා සමණොපි නත්ථි’’.

‘‘දුතියොපි සමණො නත්ථි, තතියොපි සමණො නත්ථි, චතුත්ථොපි සමණො නත්ථි, සුඤ්ඤා පරප්පවාදා සමණෙහි අඤ්ඤෙහී’’ති . එත්ථ හි පදෙසවත්තීති ආරද්ධවිපස්සකො අධිප්පෙතො. තස්මා සොතාපත්තිමග්ගස්ස ආරද්ධවිපස්සකං මග්ගට්ඨං ඵලට්ඨන්ති තයොපි එකතො කත්වා ‘‘සමණොපි නත්ථී’’ති ආහ, සකදාගාමිමග්ගස්ස ආරද්ධවිපස්සකං මග්ගට්ඨං ඵලට්ඨන්ති තයොපි එකතො කත්වා ‘‘දුතියොපි සමණො නත්ථී’’ති ආහ. ඉතරෙසුපි ද්වීසු එසෙව නයො. එකාදසමං උත්තානත්ථමෙවාති.

කම්මවග්ගො චතුත්ථො.