📜

(25) 5. ආපත්තිභයවග්ගො

1. සඞ්ඝභෙදකසුත්තවණ්ණනා

243. පඤ්චමස්ස පඨමෙ අපි නු තං, ආනන්ද, අධිකරණන්ති විවාදාධිකරණාදීසු අඤ්ඤතරං අධිකරණං භික්ඛුසඞ්ඝස්ස උප්පජ්ජි, සත්ථා තස්ස වූපසන්තභාවං පුච්ඡන්තො එවමාහ. කුතො තං, භන්තෙති, භන්තෙ, කුතො කින්ති කෙන කාරණෙන තං අධිකරණං වූපසමිස්සතීති වදති. කෙවලකප්පන්ති සකලං සමන්තතො. සඞ්ඝභෙදාය ඨිතොති සඞ්ඝෙන සද්ධිං වාදත්ථාය කථිතං පටිකථෙන්තොව ඨිතො. තත්රායස්මාති තස්මිං එවං ඨිතෙ ආයස්මා අනුරුද්ධො. න එකවාචිකම්පි භණිතබ්බං මඤ්ඤතීති ‘‘මා, ආවුසො, සඞ්ඝෙන සද්ධිං එවං අවචා’’ති එකවචනම්පි වත්තබ්බං න මඤ්ඤති. වොයුඤ්ජතීති අනුයුඤ්ජති අනුයොගං ආපජ්ජති. අත්ථවසෙති කාරණවසෙ. නාසෙස්සන්තීති උපොසථප්පවාරණං උපගන්තුං අදත්වා නික්කඩ්ඪිස්සන්ති. සෙසං පාළිවසෙනෙව වෙදිතබ්බං.

2. ආපත්තිභයසුත්තවණ්ණනා

244. දුතියෙ ඛුරමුණ්ඩං කරිත්වාති පඤ්ච සිඛණ්ඩකෙ ඨපෙත්වා ඛුරෙන මුණ්ඩං කරිත්වා. ඛරස්සරෙනාති කක්ඛළසද්දෙන. පණවෙනාති වජ්ඣභෙරියා. ථලට්ඨස්සාති එකමන්තෙ ඨිතස්ස. සීසච්ඡෙජ්ජන්ති සීසච්ඡෙදාරහං. යත්ර හි නාමාති යං නාම. සො වතස්සාහන්ති සො වත අහං අස්සං, යං එවරූපං පාපං න කරෙය්යන්ති අත්ථො. යථාධම්මං පටිකරිස්සතීති ධම්මානුරූපං පටිකරිස්සති, සාමණෙරභූමියං ඨස්සතීති අත්ථො. කාළවත්ථං පරිධායාති කාළපිලොතිකං නිවාසෙත්වා. මොසල්ලන්ති මුසලාභිපාතාරහං. යථාධම්මන්ති ඉධ ආපත්තිතො වුට්ඨාය සුද්ධන්තෙ පතිට්ඨහන්තො යථාධම්මං කරොති නාම. භස්මපුටන්ති ඡාරිකාභණ්ඩිකං. ගාරය්හං භස්මපුටන්ති ගරහිතබ්බඡාරිකාපුටෙන මත්ථකෙ අභිඝාතාරහං. යථාධම්මන්ති ඉධ ආපත්තිං දෙසෙන්තො යථාධම්මං පටිකරොති නාම. උපවජ්ජන්ති උපවාදාරහං. පාටිදෙසනීයෙසූති පටිදෙසෙතබ්බෙසු. ඉමිනා සබ්බාපි සෙසාපත්තියො සඞ්ගහිතා. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරි ආපත්තිභයානීති, භික්ඛවෙ, ඉමානි චත්තාරි ආපත්තිං නිස්සාය උප්පජ්ජනකභයානි නාමාති.

3. සික්ඛානිසංසසුත්තවණ්ණනා

245. තතියෙ සික්ඛා ආනිසංසා එත්ථාති සික්ඛානිසංසං. පඤ්ඤා උත්තරා එත්ථාති පඤ්ඤුත්තරං. විමුත්ති සාරො එත්ථාති විමුත්තිසාරං. සති ආධිපතෙය්යා එත්ථාති සතාධිපතෙය්යං. එතෙසං හි සික්ඛාදිසඞ්ඛාතානං ආනිසංසාදීනං අත්ථාය වුස්සතීති වුත්තං හොති. ආභිසමාචාරිකාති උත්තමසමාචාරිකා. වත්තවසෙන පඤ්ඤත්තසීලස්සෙතං අධිවචනං. තථා තථා සො තස්සා සික්ඛායාති තථා තථා සො සික්ඛාකාමො භික්ඛු තස්මිං සික්ඛාපදෙ.

ආදිබ්රහ්මචරියිකාති මග්ගබ්රහ්මචරියස්ස ආදිභූතානං චතුන්නං මහාසීලානමෙතං අධිවචනං. සබ්බසොති සබ්බාකාරෙන. ධම්මාති චතුසච්චධම්මා. පඤ්ඤාය සමවෙක්ඛිතා හොන්තීති සහවිපස්සනාය මග්ගපඤ්ඤාය සුදිට්ඨා හොන්ති. විමුත්තියා ඵුසිතා හොන්තීති අරහත්තඵලවිමුත්තියා ඤාණඵස්සෙන ඵුට්ඨා හොන්ති. අජ්ඣත්තංයෙව සති සූපට්ඨිතා හොතීති නියකජ්ඣත්තෙයෙව සති සුට්ඨු උපට්ඨිතා හොති. පඤ්ඤාය අනුග්ගහෙස්සාමීති විපස්සනාපඤ්ඤාය අනුග්ගහෙස්සාමි. පඤ්ඤායසමවෙක්ඛිස්සාමීති ඉධාපි විපස්සනාපඤ්ඤා අධිප්පෙතා. ඵුසිතං වා ධම්මං තත්ථ තත්ථ පඤ්ඤාය අනුග්ගහෙස්සාමීති එත්ථ පන මග්ගපඤ්ඤාව අධිප්පෙතා.

4. සෙය්යාසුත්තවණ්ණනා

246. චතුත්ථෙ පෙතාති කාලකතා වුච්චන්ති. උත්තානා සෙන්තීති තෙ යෙභුය්යෙන උත්තානකාව සයන්ති. අථ වා පෙත්තිවිසයෙ නිබ්බත්තා පෙතා නාම, තෙ අප්පමංසලොහිතත්තා අට්ඨිසඞ්ඝාතජටිතා එකෙන පස්සෙන සයිතුං න සක්කොන්ති, උත්තානාව සෙන්ති. අනත්තමනො හොතීති තෙජුස්සදත්තා සීහො මිගරාජා ද්වෙ පුරිමපාදෙ එකස්මිං, පච්ඡිමපාදෙ එකස්මිං ඨානෙ ඨපෙත්වා නඞ්ගුට්ඨං අන්තරසත්ථිම්හි පක්ඛිපිත්වා පුරිමපාදපච්ඡිමපාදනඞ්ගුට්ඨානං ඨිතොකාසං සල්ලක්ඛෙත්වා ද්වින්නං පුරිමපාදානං මත්ථකෙ සීසං ඨපෙත්වා සයති. දිවසම්පි සයිත්වා පබුජ්ඣමානො න උත්තසන්තො පබුජ්ඣති, සීසං පන උක්ඛිපිත්වා පුරිමපාදාදීනං ඨිතොකාසං සල්ලක්ඛෙත්වා සචෙ කිඤ්චි ඨානං විජහිත්වා ඨිතං හොති, ‘‘නයිදං තුය්හං ජාතියා, න සූරභාවස්ස අනුරූප’’න්ති අනත්තමනො හුත්වා තත්ථෙව සයති, න ගොචරාය පක්කමති. ඉදං සන්ධාය වුත්තං – ‘‘අනත්තමනො හොතී’’ති. අවිජහිත්වා ඨිතෙ පන ‘‘තුය්හං ජාතියා ච සූරභාවස්ස ච අනුරූපමිද’’න්ති හට්ඨතුට්ඨො උට්ඨාය සීහවිජම්භනං විජම්භිත්වා කෙසරභාරං විධුනිත්වා තික්ඛත්තුං සීහනාදං නදිත්වා ගොචරාය පක්කමති. තෙන වුත්තං – ‘‘අත්තමනො හොතී’’ති.

5. ථූපාරහසුත්තවණ්ණනා

247. පඤ්චමෙ රාජා චක්කවත්තීති එත්ථ කස්මා භගවා අගාරමජ්ඣෙ වසිත්වා කාලකතස්ස රඤ්ඤො ථූපකරණං අනුජානාති, න සීලවතො පුථුජ්ජනභික්ඛුස්සාති? අනච්ඡරියත්තා. පුථුජ්ජනභික්ඛූනඤ්හි ථූපෙ අනුඤ්ඤායමානෙ තම්බපණ්ණිදීපෙ තාව ථූපානං ඔකාසො න භවෙය්ය, තථා අඤ්ඤෙසු ඨානෙසු. තස්මා ‘‘අනච්ඡරියා තෙ භවිස්සන්තී’’ති නානුජානාති. චක්කවත්තී රාජා එකොව නිබ්බත්තති, තෙනස්ස ථූපො අච්ඡරියො හොති. පුථුජ්ජනසීලවතො පන පරිනිබ්බුතභික්ඛුනො විය මහන්තම්පි සක්කාරං කාතුං වට්ටතියෙව. ඡට්ඨසත්තමානි උත්තානත්ථානෙව.

8. පඨමවොහාරසුත්තවණ්ණනා

250. අට්ඨමෙ අනරියවොහාරාති අනරියානං කථා. සෙසෙසුපි එසෙව නයො.

ආපත්තිභයවග්ගො පඤ්චමො.

පඤ්චමපණ්ණාසකං නිට්ඨිතං.