📜

(12) 2. ආපායිකවග්ගො

1. ආපායිකසුත්තං

114. ‘‘තයොමෙ , භික්ඛවෙ, ආපායිකා නෙරයිකා ඉදමප්පහාය. කතමෙ තයො? යො ච අබ්රහ්මචාරී බ්රහ්මචාරිපටිඤ්ඤො, යො ච සුද්ධං බ්රහ්මචරියං චරන්තං අමූලකෙන [අභූතෙන (ක.)] අබ්රහ්මචරියෙන අනුද්ධංසෙති, යො චායං එවංවාදී එවංදිට්ඨි – ‘නත්ථි කාමෙසු දොසො’ති, සො තාය කාමෙසු පාතබ්යතං ආපජ්ජති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ආපායිකා නෙරයිකා ඉදමප්පහායා’’ති. පඨමං.

2. දුල්ලභසුත්තං

115. ‘‘තිණ්ණං, භික්ඛවෙ, පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං. කතමෙසං තිණ්ණං? තථාගතස්ස, භික්ඛවෙ, අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං, තථාගතප්පවෙදිතස්ස ධම්මවිනයස්ස දෙසෙතා පුග්ගලො දුල්ලභො ලොකස්මිං, කතඤ්ඤූ කතවෙදී පුග්ගලො දුල්ලභො ලොකස්මිං. ඉමෙසං ඛො, භික්ඛවෙ, තිණ්ණං පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මි’’න්ති. දුතියං.

3. අප්පමෙය්යසුත්තං

116. ‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ තයො? සුප්පමෙය්යො, දුප්පමෙය්යො, අප්පමෙය්යො. කතමො ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො සුප්පමෙය්යො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො උද්ධතො හොති උන්නළො චපලො මුඛරො විකිණ්ණවාචො මුට්ඨස්සති අසම්පජානො අසමාහිතො විබ්භන්තචිත්තො පාකතින්ද්රියො. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො සුප්පමෙය්යො.

‘‘කතමො ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො දුප්පමෙය්යො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො අනුද්ධතො හොති අනුන්නළො අචපලො අමුඛරො අවිකිණ්ණවාචො උපට්ඨිතස්සති සම්පජානො සමාහිතො එකග්ගචිත්තො සංවුතින්ද්රියො. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො දුප්පමෙය්යො.

‘‘කතමො ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අප්පමෙය්යො? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අරහං හොති ඛීණාසවො. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අප්පමෙය්යො. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. තතියං.

4. ආනෙඤ්ජසුත්තං

117. ‘‘තයොමෙ , භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ තයො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො සබ්බසො රූපසඤ්ඤානං සමතික්කමා පටිඝසඤ්ඤානං අත්ථඞ්ගමා නානත්තසඤ්ඤානං අමනසිකාරා ‘අනන්තො ආකාසො’ති ආකාසානඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො තදස්සාදෙති තං නිකාමෙති තෙන ච විත්තිං ආපජ්ජති, තත්ර ඨිතො තදධිමුත්තො තබ්බහුලවිහාරී අපරිහීනො කාලං කුරුමානො ආකාසානඤ්චායතනූපගානං දෙවානං සහබ්යතං උපපජ්ජති. ආකාසානඤ්චායතනූපගානං, භික්ඛවෙ, දෙවානං වීසති කප්පසහස්සානි ආයුප්පමාණං. තත්ථ පුථුජ්ජනො යාවතායුකං ඨත්වා යාවතකං තෙසං දෙවානං ආයුප්පමාණං තං සබ්බං ඛෙපෙත්වා නිරයම්පි ගච්ඡති තිරච්ඡානයොනිම්පි ගච්ඡති පෙත්තිවිසයම්පි ගච්ඡති. භගවතො පන සාවකො තත්ථ යාවතායුකං ඨත්වා යාවතකං තෙසං දෙවානං ආයුප්පමාණං තං සබ්බං ඛෙපෙත්වා තස්මිංයෙව භවෙ පරිනිබ්බායති. අයං ඛො, භික්ඛවෙ, විසෙසො අයං අධිප්පයාසො ඉදං නානාකරණං සුතවතො අරියසාවකස්ස අස්සුතවතා පුථුජ්ජනෙන, යදිදං ගතියා උපපත්තියා.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො පුග්ගලො සබ්බසො ආකාසානඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘අනන්තං විඤ්ඤාණ’න්ති විඤ්ඤාණඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො තදස්සාදෙති තං නිකාමෙති තෙන ච විත්තිං ආපජ්ජති, තත්ර ඨිතො තදධිමුත්තො තබ්බහුලවිහාරී අපරිහීනො කාලං කුරුමානො විඤ්ඤාණඤ්චායතනූපගානං දෙවානං සහබ්යතං උපපජ්ජති. විඤ්ඤාණඤ්චායතනූපගානං, භික්ඛවෙ, දෙවානං චත්තාරීසං කප්පසහස්සානි ආයුප්පමාණං. තත්ථ පුථුජ්ජනො යාවතායුකං ඨත්වා යාවතකං තෙසං දෙවානං ආයුප්පමාණං තං සබ්බං ඛෙපෙත්වා නිරයම්පි ගච්ඡති තිරච්ඡානයොනිම්පි ගච්ඡති පෙත්තිවිසයම්පි ගච්ඡති. භගවතො පන සාවකො තත්ථ යාවතායුකං ඨත්වා යාවතකං තෙසං දෙවානං ආයුප්පමාණං තං සබ්බං ඛෙපෙත්වා තස්මිංයෙව භවෙ පරිනිබ්බායති. අයං ඛො, භික්ඛවෙ, විසෙසො අයං අධිප්පයාසො ඉදං නානාකරණං සුතවතො අරියසාවකස්ස අස්සුතවතා පුථුජ්ජනෙන, යදිදං ගතියා උපපත්තියා.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො පුග්ගලො සබ්බසො විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘නත්ථි කිඤ්චී’ති ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. සො තදස්සාදෙති තං නිකාමෙති තෙන ච විත්තිං ආපජ්ජති, තත්ර ඨිතො තදධිමුත්තො තබ්බහුලවිහාරී අපරිහීනො කාලං කුරුමානො ආකිඤ්චඤ්ඤායතනූපගානං දෙවානං සහබ්යතං උපපජ්ජති. ආකිඤ්චඤ්ඤායතනූපගානං, භික්ඛවෙ, දෙවානං සට්ඨි කප්පසහස්සානි ආයුප්පමාණං. තත්ථ පුථුජ්ජනො යාවතායුකං ඨත්වා යාවතකං තෙසං දෙවානං ආයුප්පමාණං තං සබ්බං ඛෙපෙත්වා නිරයම්පි ගච්ඡති තිරච්ඡානයොනිම්පි ගච්ඡති පෙත්තිවිසයම්පි ගච්ඡති. භගවතො පන සාවකො තත්ථ යාවතායුකං ඨත්වා යාවතකං තෙසං දෙවානං ආයුප්පමාණං තං සබ්බං ඛෙපෙත්වා තස්මිංයෙව භවෙ පරිනිබ්බායති. අයං ඛො, භික්ඛවෙ, විසෙසො , අයං අධිප්පයාසො ඉදං නානාකරණං සුතවතො අරියසාවකස්ස අස්සුතවතා පුථුජ්ජනෙන, යදිදං ගතියා උපපත්තියා. ‘ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’’න්ති. චතුත්ථං.

5. විපත්තිසම්පදාසුත්තං

118. ‘‘තිස්සො ඉමා, භික්ඛවෙ, විපත්තියො. කතමා තිස්සො? සීලවිපත්ති, චිත්තවිපත්ති, දිට්ඨිවිපත්ති. කතමා ච, භික්ඛවෙ, සීලවිපත්ති? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පාණාතිපාතී හොති, අදින්නාදායී හොති, කාමෙසුමිච්ඡාචාරී හොති, මුසාවාදී හොති, පිසුණවාචො හොති, ඵරුසවාචො හොති, සම්ඵප්පලාපී හොති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, සීලවිපත්ති.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, චිත්තවිපත්ති? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො අභිජ්ඣාලු හොති බ්යාපන්නචිත්තො. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, චිත්තවිපත්ති.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, දිට්ඨිවිපත්ති? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො මිච්ඡාදිට්ඨිකො හොති විපරීතදස්සනො – ‘නත්ථි දින්නං, නත්ථි යිට්ඨං, නත්ථි හුතං, නත්ථි සුකතදුක්කටානං , කම්මානං ඵලං විපාකො, නත්ථි අයං ලොකො, නත්ථි පරො ලොකො, නත්ථි මාතා, නත්ථි පිතා, නත්ථි සත්තා ඔපපාතිකා, නත්ථි ලොකෙ සමණබ්රාහ්මණා සම්මග්ගතා සම්මාපටිපන්නා යෙ ඉමඤ්ච ලොකං පරඤ්ච ලොකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවෙදෙන්තී’ති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, දිට්ඨිවිපත්ති. සීලවිපත්තිහෙතු වා, භික්ඛවෙ, සත්තා කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජන්ති; චිත්තවිපත්තිහෙතු වා, භික්ඛවෙ, සත්තා කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජන්ති; දිට්ඨිවිපත්තිහෙතු වා, භික්ඛවෙ, සත්තා කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජන්ති. ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, තිස්සො විපත්තියොති.

‘‘තිස්සො ඉමා, භික්ඛවෙ, සම්පදා. කතමා තිස්සො? සීලසම්පදා, චිත්තසම්පදා, දිට්ඨිසම්පදා. කතමා ච, භික්ඛවෙ, සීලසම්පදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, අදින්නාදානා පටිවිරතො හොති, කාමෙසුමිච්ඡාචාරා පටිවිරතො හොති, මුසාවාදා පටිවිරතො හොති, පිසුණාය වාචාය පටිවිරතො හොති, ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතො හොති, සම්ඵප්පලාපා පටිවිරතො හොති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, සීලසම්පදා.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, චිත්තසම්පදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො අනභිජ්ඣාලු හොති අබ්යාපන්නචිත්තො. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, චිත්තසම්පදා.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, දිට්ඨිසම්පදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො සම්මාදිට්ඨිකො හොති අවිපරීතදස්සනො – ‘අත්ථි දින්නං, අත්ථි යිට්ඨං, අත්ථි හුතං, අත්ථි සුකතදුක්කටානං කම්මානං ඵලං විපාකො, අත්ථි අයං ලොකො, අත්ථි පරො ලොකො, අත්ථි මාතා, අත්ථි පිතා, අත්ථි සත්තා ඔපපාතිකා, අත්ථි ලොකෙ සමණබ්රාහ්මණා සම්මග්ගතා සම්මාපටිපන්නා යෙ ඉමඤ්ච ලොකං පරඤ්ච ලොකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවෙදෙන්තී’ති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, දිට්ඨිසම්පදා. සීලසම්පදාහෙතු වා, භික්ඛවෙ, සත්තා කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපජ්ජන්ති; චිත්තසම්පදාහෙතු වා, භික්ඛවෙ, සත්තා කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපජ්ජන්ති ; දිට්ඨිසම්පදාහෙතු වා, භික්ඛවෙ, සත්තා කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපජ්ජන්ති. ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, තිස්සො සම්පදා’’ති. පඤ්චමං.

6. අපණ්ණකසුත්තං

119. ‘‘තිස්සො ඉමා, භික්ඛවෙ, විපත්තියො. කතමා තිස්සො? සීලවිපත්ති, චිත්තවිපත්ති, දිට්ඨිවිපත්ති. කතමා ච, භික්ඛවෙ, සීලවිපත්ති? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පාණාතිපාතී හොති…පෙ… සම්ඵප්පලාපී හොති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, සීලවිපත්ති.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, චිත්තවිපත්ති? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො අභිජ්ඣාලු හොති බ්යාපන්නචිත්තො. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, චිත්තවිපත්ති.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, දිට්ඨිවිපත්ති? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො මිච්ඡාදිට්ඨිකො හොති විපරීතදස්සනො – ‘නත්ථි දින්නං, නත්ථි යිට්ඨං…පෙ… යෙ ඉමඤ්ච ලොකං පරඤ්ච ලොකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවෙදෙන්තී’ති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, දිට්ඨිවිපත්ති. සීලවිපත්තිහෙතු වා, භික්ඛවෙ…පෙ… දිට්ඨිවිපත්තිහෙතු වා, භික්ඛවෙ, සත්තා කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජන්ති. සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, අපණ්ණකො මණි උද්ධං ඛිත්තො යෙන යෙනෙව පතිට්ඨාති සුප්පතිට්ඨිතංයෙව පතිට්ඨාති; එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, සීලවිපත්තිහෙතු වා සත්තා…පෙ… උපපජ්ජන්ති. ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, තිස්සො විපත්තියොති.

‘‘තිස්සො ඉමා, භික්ඛවෙ, සම්පදා. කතමා තිස්සො? සීලසම්පදා, චිත්තසම්පදා, දිට්ඨිසම්පදා . කතමා ච, භික්ඛවෙ, සීලසම්පදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති…පෙ… අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, සීලසම්පදා.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, චිත්තසම්පදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො අනභිජ්ඣාලු හොති අබ්යාපන්නචිත්තො. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, චිත්තසම්පදා.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, දිට්ඨිසම්පදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො සම්මාදිට්ඨිකො හොති අවිපරීතදස්සනො – ‘අත්ථි දින්නං, අත්ථි යිට්ඨං…පෙ… යෙ ඉමඤ්ච ලොකං පරඤ්ච ලොකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවෙදෙන්තී’ති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, දිට්ඨිසම්පදා. සීලසම්පදාහෙතු වා , භික්ඛවෙ, සත්තා කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපජ්ජන්ති. චිත්තසම්පදාහෙතු වා…පෙ… දිට්ඨිසම්පදාහෙතු වා, භික්ඛවෙ, සත්තා කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපජ්ජන්ති. සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, අපණ්ණකො මණි උද්ධං ඛිත්තො යෙන යෙනෙව පතිට්ඨාති සුප්පතිට්ඨිතංයෙව පතිට්ඨාති; එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, සීලසම්පදාහෙතු වා සත්තා කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපජ්ජන්ති, චිත්තසම්පදාහෙතු වා සත්තා…පෙ… දිට්ඨිසම්පදාහෙතු වා සත්තා කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපජ්ජන්ති. ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, තිස්සො සම්පදා’’ති. ඡට්ඨං.

7. කම්මන්තසුත්තං

120. ‘‘තිස්සො ඉමා, භික්ඛවෙ, විපත්තියො. කතමා තිස්සො? කම්මන්තවිපත්ති, ආජීවවිපත්ති, දිට්ඨිවිපත්ති. කතමා ච, භික්ඛවෙ, කම්මන්තවිපත්ති? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පාණාතිපාතී හොති…පෙ… සම්ඵප්පලාපී හොති . අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, කම්මන්තවිපත්ති.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, ආජීවවිපත්ති? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො මිච්ඡාආජීවො හොති, මිච්ඡාආජීවෙන ජීවිකං [ජීවිතං (ස්යා. කං. ක.)] කප්පෙති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, ආජීවවිපත්ති.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, දිට්ඨිවිපත්ති? ඉධ , භික්ඛවෙ, එකච්චො මිච්ඡාදිට්ඨිකො හොති විපරීතදස්සනො – ‘නත්ථි දින්නං, නත්ථි යිට්ඨං…පෙ… යෙ ඉමඤ්ච ලොකං පරඤ්ච ලොකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවෙදෙන්තී’ති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, දිට්ඨිවිපත්ති. ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, තිස්සො විපත්තියොති.

‘‘තිස්සො ඉමා, භික්ඛවෙ, සම්පදා. කතමා තිස්සො? කම්මන්තසම්පදා, ආජීවසම්පදා, දිට්ඨිසම්පදා. කතමා ච, භික්ඛවෙ, කම්මන්තසම්පදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති…පෙ… සම්ඵප්පලාපා පටිවිරතො හොති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, කම්මන්තසම්පදා.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, ආජීවසම්පදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො සම්මාආජීවො හොති, සම්මාආජීවෙන ජීවිකං කප්පෙති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, ආජීවසම්පදා.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, දිට්ඨිසම්පදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො සම්මාදිට්ඨිකො හොති අවිපරීතදස්සනො – ‘අත්ථි දින්නං, අත්ථි යිට්ඨං…පෙ… යෙ ඉමඤ්ච ලොකං පරඤ්ච ලොකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවෙදෙන්තී’ති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, දිට්ඨිසම්පදා. ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, තිස්සො සම්පදා’’ති. සත්තමං.

8. පඨමසොචෙය්යසුත්තං

121. ‘‘තීණිමානි, භික්ඛවෙ, සොචෙය්යානි. කතමානි තීණි? කායසොචෙය්යං, වචීසොචෙය්යං, මනොසොචෙය්යං. කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, කායසොචෙය්යං? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, අදින්නාදානා පටිවිරතො හොති, කාමෙසුමිච්ඡාචාරා පටිවිරතො හොති. ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, කායසොචෙය්යං.

‘‘කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, වචීසොචෙය්යං? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො මුසාවාදා පටිවිරතො හොති, පිසුණාය වාචාය පටිවිරතො හොති, ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතො හොති, සම්ඵප්පලාපා පටිවිරතො හොති. ඉදං වුච්චති භික්ඛවෙ, වචීසොචෙය්යං.

‘‘කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, මනොසොචෙය්යං? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො අනභිජ්ඣාලු හොති අබ්යාපන්නචිත්තො සම්මාදිට්ඨිකො. ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, මනොසොචෙය්යං. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, තීණි සොචෙය්යානී’’ති. අට්ඨමං.

9. දුතියසොචෙය්යසුත්තං

122. ‘‘තීණිමානි, භික්ඛවෙ, සොචෙය්යානි. කතමානි තීණි? කායසොචෙය්යං, වචීසොචෙය්යං, මනොසොචෙය්යං. කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, කායසොචෙය්යං? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, අදින්නාදානා පටිවිරතො හොති, අබ්රහ්මචරියා පටිවිරතො හොති. ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, කායසොචෙය්යං.

‘‘කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, වචීසොචෙය්යං? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු මුසාවාදා පටිවිරතො හොති, පිසුණාය වාචාය පටිවිරතො හොති, ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතො හොති, සම්ඵප්පලාපා පටිවිරතො හොති. ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, වචීසොචෙය්යං.

‘‘කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, මනොසොචෙය්යං? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සන්තං වා අජ්ඣත්තං කාමච්ඡන්දං – ‘අත්ථි මෙ අජ්ඣත්තං කාමච්ඡන්දො’ති පජානාති; අසන්තං වා අජ්ඣත්තං කාමච්ඡන්දං – ‘නත්ථි මෙ අජ්ඣත්තං කාමච්ඡන්දො’ති පජානාති; යථා ච අනුප්පන්නස්ස කාමච්ඡන්දස්ස උප්පාදො හොති, තඤ්ච පජානාති; යථා ච උප්පන්නස්ස කාමච්ඡන්දස්ස පහානං හොති , තඤ්ච පජානාති; යථා ච පහීනස්ස කාමච්ඡන්දස්ස ආයතිං අනුප්පාදො හොති, තඤ්ච පජානාති; සන්තං වා අජ්ඣත්තං බ්යාපාදං – ‘අත්ථි මෙ අජ්ඣත්තං බ්යාපාදො’ති පජානාති; අසන්තං වා අජ්ඣත්තං බ්යාපාදං – ‘නත්ථි මෙ අජ්ඣත්තං බ්යාපාදො’ති පජානාති; යථා ච අනුප්පන්නස්ස බ්යාපාදස්ස උප්පාදො හොති, තඤ්ච පජානාති; යථා ච උප්පන්නස්ස බ්යාපාදස්ස පහානං හොති, තඤ්ච පජානාති; යථා ච පහීනස්ස බ්යාපාදස්ස ආයතිං අනුප්පාදො හොති, තඤ්ච පජානාති; සන්තං වා අජ්ඣත්තං ථිනමිද්ධං – ‘අත්ථි මෙ අජ්ඣත්තං ථිනමිද්ධ’න්ති පජානාති; අසන්තං වා අජ්ඣත්තං ථිනමිද්ධං – ‘නත්ථි මෙ අජ්ඣත්තං ථිනමිද්ධ’න්ති පජානාති; යථා ච අනුප්පන්නස්ස ථිනමිද්ධස්ස උප්පාදො හොති, තඤ්ච පජානාති; යථා ච උප්පන්නස්ස ථිනමිද්ධස්ස පහානං හොති, තඤ්ච පජානාති; යථා ච පහීනස්ස ථිනමිද්ධස්ස ආයතිං අනුප්පාදො හොති, තඤ්ච පජානාති; සන්තං වා අජ්ඣත්තං උද්ධච්චකුක්කුච්චං – ‘අත්ථි මෙ අජ්ඣත්තං උද්ධච්චකුක්කුච්ච’න්ති පජානාති; අසන්තං වා අජ්ඣත්තං උද්ධච්චකුක්කුච්චං – ‘නත්ථි මෙ අජ්ඣත්තං උද්ධච්චකුක්කුච්ච’න්ති පජානාති; යථා ච අනුප්පන්නස්ස උද්ධච්චකුක්කුච්චස්ස උප්පාදො හොති, තඤ්ච පජානාති; යථා ච උප්පන්නස්ස උද්ධච්චකුක්කුච්චස්ස පහානං හොති, තඤ්ච පජානාති; යථා ච පහීනස්ස උද්ධච්චකුක්කුච්චස්ස ආයතිං අනුප්පාදො හොති, තඤ්ච පජානාති; සන්තං වා අජ්ඣත්තං විචිකිච්ඡං – ‘අත්ථි මෙ අජ්ඣත්තං විචිකිච්ඡා’ති පජානාති; අසන්තං වා අජ්ඣත්තං විචිකිච්ඡං – ‘නත්ථි මෙ අජ්ඣත්තං විචිකිච්ඡා’ති පජානාති; යථා ච අනුප්පන්නාය විචිකිච්ඡාය උප්පාදො හොති, තඤ්ච පජානාති; යථා ච උප්පන්නාය විචිකිච්ඡාය පහානං හොති, තඤ්ච පජානාති; යථා ච පහීනාය විචිකිච්ඡාය ආයතිං අනුප්පාදො හොති, තඤ්ච පජානාති. ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, මනොසොචෙය්යං. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, තීණි සොචෙය්යානීති.

[ඉතිවු. 66] ‘‘කායසුචිං වචීසුචිං, චෙතොසුචිං අනාසවං;

සුචිං සොචෙය්යසම්පන්නං, ආහු නින්හාතපාපක’’න්ති. නවමං;

10. මොනෙය්යසුත්තං

123. ‘‘තීණිමානි, භික්ඛවෙ, මොනෙය්යානි. කතමානි තීණි? කායමොනෙය්යං, වචීමොනෙය්යං, මනොමොනෙය්යං. කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, කායමොනෙය්යං ? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, අදින්නාදානා පටිවිරතො හොති, අබ්රහ්මචරියා පටිවිරතො හොති. ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, කායමොනෙය්යං.

‘‘කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, වචීමොනෙය්යං? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු මුසාවාදා පටිවිරතො හොති, පිසුණාය වාචාය පටිවිරතො හොති, ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතො හොති, සම්ඵප්පලාපා පටිවිරතො හොති. ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, වචීමොනෙය්යං.

‘‘කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, මනොමොනෙය්යං? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, මනොමොනෙය්යං. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, තීණි මොනෙය්යානී’’ති.

‘‘කායමුනිං වචීමුනිං, චෙතොමුනිං අනාසවං;

මුනිං මොනෙය්යසම්පන්නං, ආහු සබ්බප්පහායින’’න්ති. දසමං;

ආපායිකවග්ගො ද්වාදසමො.

තස්සුද්දානං –

ආපායිකො දුල්ලභො අප්පමෙය්යං, ආනෙඤ්ජවිපත්තිසම්පදා;

අපණ්ණකො ච කම්මන්තො, ද්වෙ සොචෙය්යානි මොනෙය්යන්ති.