📜

4. දෙවදූතවග්ගො

1.සබ්රහ්මකසුත්තං

31. ‘‘සබ්රහ්මකානි , භික්ඛවෙ, තානි කුලානි යෙසං පුත්තානං මාතාපිතරො අජ්ඣාගාරෙ පූජිතා හොන්ති. සපුබ්බාචරියකානි, භික්ඛවෙ, තානි කුලානි යෙසං පුත්තානං මාතාපිතරො අජ්ඣාගාරෙ පූජිතා හොන්ති. සාහුනෙය්යානි , භික්ඛවෙ, තානි කුලානි යෙසං පුත්තානං මාතාපිතරො අජ්ඣාගාරෙ පූජිතා හොන්ති. ‘බ්රහ්මා’ති, භික්ඛවෙ, මාතාපිතූනං එතං අධිවචනං. ‘පුබ්බාචරියා’ති, භික්ඛවෙ, මාතාපිතූනං එතං අධිවචනං. ‘ආහුනෙය්යා’ති , භික්ඛවෙ, මාතාපිතූනං එතං අධිවචනං. තං කිස්ස හෙතු? බහුකාරා, භික්ඛවෙ, මාතාපිතරො පුත්තානං, ආපාදකා පොසකා, ඉමස්ස ලොකස්ස දස්සෙතාරොති.

‘‘බ්රහ්මාති මාතාපිතරො, පුබ්බාචරියාති වුච්චරෙ;

ආහුනෙය්යා ච පුත්තානං, පජාය අනුකම්පකා.

‘‘තස්මා හි නෙ නමස්සෙය්ය, සක්කරෙය්ය ච පණ්ඩිතො;

අන්නෙන අථ පානෙන, වත්ථෙන සයනෙන ච;

උච්ඡාදනෙන න්හාපනෙන [නහාපනෙන (සී.)], පාදානං ධොවනෙන ච.

‘‘තාය නං පාරිචරියාය, මාතාපිතූසු පණ්ඩිතා;

ඉධෙව [ඉධ චෙව (සී.)] නං පසංසන්ති, පෙච්ච සග්ගෙ පමොදතී’’ති [සග්ගෙ ච මොදතීති (සී.) ඉතිවු. 106 ඉතිවුත්තකෙ]. පඨමං;

2. ආනන්දසුත්තං

32. අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවන්තං එතදවොච –

‘‘සියා නු ඛො, භන්තෙ, භික්ඛුනො තථාරූපො සමාධිපටිලාභො යථා ඉමස්මිඤ්ච සවිඤ්ඤාණකෙ කායෙ අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා නාස්සු, බහිද්ධා ච සබ්බනිමිත්තෙසු අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා නාස්සු; යඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරතො අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා න හොන්ති තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරෙය්යා’’ති? ‘‘සියා, ආනන්ද, භික්ඛුනො තථාරූපො සමාධිපටිලාභො යථා ඉමස්මිඤ්ච සවිඤ්ඤාණකෙ කායෙ අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා නාස්සු, බහිද්ධා ච සබ්බනිමිත්තෙසු අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා නාස්සු; යඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරතො අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා න හොන්ති තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරෙය්යා’’ති.

‘‘යථා කථං පන, භන්තෙ, සියා භික්ඛුනො තථාරූපො සමාධිපටිලාභො යථා ඉමස්මිඤ්ච සවිඤ්ඤාණකෙ කායෙ අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා නාස්සු, බහිද්ධා ච සබ්බනිමිත්තෙසු අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා නාස්සු; යඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරතො අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා න හොන්ති තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරෙය්යා’’ති?

‘‘ඉධානන්ද , භික්ඛුනො එවං හොති – ‘එතං සන්තං එතං පණීතං යදිදං සබ්බසඞ්ඛාරසමථො සබ්බූපධිපටිනිස්සග්ගො තණ්හාක්ඛයො විරාගො නිරොධො නිබ්බාන’න්ති. එවං ඛො, ආනන්ද, සියා භික්ඛුනො තථාරූපො සමාධිපටිලාභො යථා ඉමස්මිඤ්ච සවිඤ්ඤාණකෙ කායෙ අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා නාස්සු, බහිද්ධා ච සබ්බනිමිත්තෙසු අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා නාස්සු; යඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරතො අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා න හොන්ති තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරෙය්යා’’ති.

‘‘ඉදඤ්ච පන මෙතං, ආනන්ද, සන්ධාය භාසිතං පාරායනෙ පුණ්ණකපඤ්හෙ –

‘‘සඞ්ඛාය ලොකස්මිං පරොපරානි [පරොවරානි (සී. පී.) සු. නි. 1054; චූළනි. පුණ්ණකමාණවපුච්ඡා 73],

යස්සිඤ්ජිතං නත්ථි කුහිඤ්චි ලොකෙ;

සන්තො විධූමො අනීඝො [අනිඝො (සී. ස්යා. කං. පී.), අනඝො (?)] නිරාසො,

අතාරි සො ජාතිජරන්ති බ්රූමී’’ති. දුතියං;

3. සාරිපුත්තසුත්තං

33. අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං භගවා එතදවොච – ‘‘සංඛිත්තෙනපි ඛො අහං, සාරිපුත්ත, ධම්මං දෙසෙය්යං; විත්ථාරෙනපි ඛො අහං, සාරිපුත්ත, ධම්මං දෙසෙය්යං; සංඛිත්තවිත්ථාරෙනපි ඛො අහං, සාරිපුත්ත, ධම්මං දෙසෙය්යං; අඤ්ඤාතාරො ච දුල්ලභා’’ති. ‘‘එතස්ස, භගවා, කාලො, එතස්ස, සුගත, කාලො යං භගවා සංඛිත්තෙනපි ධම්මං දෙසෙය්ය, විත්ථාරෙනපි ධම්මං දෙසෙය්ය, සංඛිත්තවිත්ථාරෙනපි ධම්මං දෙසෙය්ය. භවිස්සන්ති ධම්මස්ස අඤ්ඤාතාරො’’ති.

‘‘තස්මාතිහ, සාරිපුත්ත, එවං සික්ඛිතබ්බං – ‘ඉමස්මිඤ්ච සවිඤ්ඤාණකෙ කායෙ අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා න භවිස්සන්ති, බහිද්ධා ච සබ්බනිමිත්තෙසු අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා න භවිස්සන්ති, යඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරතො අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා න හොන්ති තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරිස්සාමා’ති. එවඤ්හි ඛො, සාරිපුත්ත, සික්ඛිතබ්බං.

‘‘යතො ච ඛො, සාරිපුත්ත, භික්ඛුනො ඉමස්මිඤ්ච සවිඤ්ඤාණකෙ කායෙ අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා න හොන්ති, බහිද්ධා ච සබ්බනිමිත්තෙසු අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා න හොන්ති, යඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරතො අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානානුසයා න හොන්ති තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං උපසම්පජ්ජ විහරති; අයං වුච්චති, සාරිපුත්ත – ‘භික්ඛු අච්ඡෙච්ඡි [අච්ඡෙජ්ජි (ස්යා. කං. ක.)] තණ්හං, විවත්තයි [වාවත්තයි (සී. පී.)] සංයොජනං, සම්මා මානාභිසමයා අන්තමකාසි දුක්ඛස්ස’. ඉදඤ්ච පන මෙතං, සාරිපුත්ත, සන්ධාය භාසිතං පාරායනෙ [පාරායණෙ (සී.)] උදයපඤ්හෙ –

‘‘පහානං කාමසඤ්ඤානං, දොමනස්සාන චූභයං;

ථිනස්ස ච පනූදනං, කුක්කුච්චානං නිවාරණං.

‘‘උපෙක්ඛාසතිසංසුද්ධං , ධම්මතක්කපුරෙජවං;

අඤ්ඤාවිමොක්ඛං පබ්රූමි, අවිජ්ජාය පභෙදන’’න්ති [සු. නි. 1112; චූළනි. උදයමාණවපුච්ඡා 131]. තතියං;

4. නිදානසුත්තං

34. ‘‘තීණිමානි, භික්ඛවෙ, නිදානානි කම්මානං සමුදයාය. කතමානි තීණි? ලොභො නිදානං කම්මානං සමුදයාය, දොසො නිදානං කම්මානං සමුදයාය, මොහො නිදානං කම්මානං සමුදයාය.

‘‘යං, භික්ඛවෙ, ලොභපකතං කම්මං ලොභජං ලොභනිදානං ලොභසමුදයං, යත්ථස්ස අත්තභාවො නිබ්බත්තති තත්ථ තං කම්මං විපච්චති. යත්ථ තං කම්මං විපච්චති තත්ථ තස්ස කම්මස්ස විපාකං පටිසංවෙදෙති, දිට්ඨෙ වා ධම්මෙ උපපජ්ජ වා [උපපජ්ජෙ වා (සී. ස්යා. කං.) උපපජ්ජිත්වාති ම. නි. 3.303 පාළියා සංවණ්ණනා] අපරෙ වා [අපරාපරෙ වා (ක.)] පරියායෙ.

‘‘යං , භික්ඛවෙ, දොසපකතං කම්මං දොසජං දොසනිදානං දොසසමුදයං, යත්ථස්ස අත්තභාවො නිබ්බත්තති තත්ථ තං කම්මං විපච්චති. යත්ථ තං කම්මං විපච්චති තත්ථ තස්ස කම්මස්ස විපාකං පටිසංවෙදෙති, දිට්ඨෙ වා ධම්මෙ උපපජ්ජ වා අපරෙ වා පරියායෙ.

‘‘යං, භික්ඛවෙ, මොහපකතං කම්මං මොහජං මොහනිදානං මොහසමුදයං, යත්ථස්ස අත්තභාවො නිබ්බත්තති තත්ථ තං කම්මං විපච්චති. යත්ථ තං කම්මං විපච්චති තත්ථ තස්ස කම්මස්ස විපාකං පටිසංවෙදෙති, දිට්ඨෙ වා ධම්මෙ උපපජ්ජ වා අපරෙ වා පරියායෙ.

‘‘සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, බීජානි අඛණ්ඩානි අපූතීනි අවාතාතපහතානි සාරාදානි සුඛසයිතානි සුඛෙත්තෙ සුපරිකම්මකතාය භූමියා නික්ඛිත්තානි. දෙවො ච සම්මාධාරං අනුප්පවෙච්ඡෙය්ය. එවස්සු තානි, භික්ඛවෙ, බීජානි වුද්ධිං විරුළ්හිං වෙපුල්ලං ආපජ්ජෙය්යුං. එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, යං ලොභපකතං කම්මං ලොභජං ලොභනිදානං ලොභසමුදයං, යත්ථස්ස අත්තභාවො නිබ්බත්තති තත්ථ තං කම්මං විපච්චති. යත්ථ තං කම්මං විපච්චති තත්ථ තස්ස කම්මස්ස විපාකං පටිසංවෙදෙති, දිට්ඨෙ වා ධම්මෙ උපපජ්ජ වා අපරෙ වා පරියායෙ.

‘‘යං දොසපකතං කම්මං…පෙ… යං මොහපකතං කම්මං මොහජං මොහනිදානං මොහසමුදයං, යත්ථස්ස අත්තභාවො නිබ්බත්තති තත්ථ තං කම්මං විපච්චති. යත්ථ තං කම්මං විපච්චති තත්ථ තස්ස කම්මස්ස විපාකං පටිසංවෙදෙති, දිට්ඨෙ වා ධම්මෙ උපපජ්ජ වා අපරෙ වා පරියායෙ. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, තීණි නිදානානි කම්මානං සමුදයාය.

‘‘තීණිමානි, භික්ඛවෙ, නිදානානි කම්මානං සමුදයාය. කතමානි තීණි? අලොභො නිදානං කම්මානං සමුදයාය, අදොසො නිදානං කම්මානං සමුදයාය, අමොහො නිදානං කම්මානං සමුදයාය.

‘‘යං, භික්ඛවෙ, අලොභපකතං කම්මං අලොභජං අලොභනිදානං අලොභසමුදයං, ලොභෙ විගතෙ එවං තං කම්මං පහීනං හොති උච්ඡින්නමූලං තාලාවත්ථුකතං අනභාවඞ්කතං ආයතිං අනුප්පාදධම්මං.

‘‘යං, භික්ඛවෙ, අදොසපකතං කම්මං අදොසජං අදොසනිදානං අදොසසමුදයං, දොසෙ විගතෙ එවං තං කම්මං පහීනං හොති උච්ඡින්නමූලං තාලාවත්ථුකතං අනභාවඞ්කතං ආයතිං අනුප්පාදධම්මං.

‘‘යං , භික්ඛවෙ, අමොහපකතං කම්මං අමොහජං අමොහනිදානං අමොහසමුදයං, මොහෙ විගතෙ එවං තං කම්මං පහීනං හොති උච්ඡින්නමූලං තාලාවත්ථුකතං අනභාවඞ්කතං ආයතිං අනුප්පාදධම්මං.

‘‘සෙය්යථාපි , භික්ඛවෙ, බීජානි අඛණ්ඩානි අපූතීනි අවාතාතපහතානි සාරාදානි සුඛසයිතානි. තානි පුරිසො අග්ගිනා ඩහෙය්ය. අග්ගිනා ඩහිත්වා මසිං කරෙය්ය. මසිං කරිත්වා මහාවාතෙ වා ඔඵුණෙය්ය [ඔපුනෙය්ය (සී. පී.)] නදියා වා සීඝසොතාය පවාහෙය්ය. එවස්සු තානි, භික්ඛවෙ, බීජානි උච්ඡින්නමූලානි තාලාවත්ථුකතානි අනභාවඞ්කතානි [අනභාවකතානි (සී. පී.)] ආයතිං අනුප්පාදධම්මානි. එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, යං අලොභපකතං කම්මං අලොභජං අලොභනිදානං අලොභසමුදයං, ලොභෙ විගතෙ එවං තං කම්මං පහීනං හොති උච්ඡින්නමූලං තාලාවත්ථුකතං අනභාවඞ්කතං ආයතිං අනුප්පාදධම්මං.

‘‘යං අදොසපකතං කම්මං…පෙ… යං අමොහපකතං කම්මං අමොහජං අමොහනිදානං අමොහසමුදයං, මොහෙ විගතෙ එවං තං කම්මං පහීනං හොති…පෙ… ආයතිං අනුප්පාදධම්මං. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, තීණි නිදානානි කම්මානං සමුදයායා’’ති.

‘‘ලොභජං දොසජඤ්චෙව [දොසජං කම්මං (ක.)], මොහජඤ්චාපවිද්දසු;

යං තෙන පකතං කම්මං, අප්පං වා යදි වා බහුං;

ඉධෙව තං වෙදනියං, වත්ථු අඤ්ඤං න විජ්ජති.

‘‘තස්මා ලොභඤ්ච දොසඤ්ච, මොහජඤ්චාපි විද්දසු;

විජ්ජං උප්පාදයං භික්ඛු, සබ්බා දුග්ගතියො ජහෙ’’ති. චතුත්ථං;

5. හත්ථකසුත්තං

35. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා ආළවියං විහරති ගොමග්ගෙ සිංසපාවනෙ පණ්ණසන්ථරෙ. අථ ඛො හත්ථකො ආළවකො ජඞ්ඝාවිහාරං අනුචඞ්කමමානො අනුවිචරමානො අද්දස භගවන්තං ගොමග්ගෙ සිංසපාවනෙ පණ්ණසන්ථරෙ නිසින්නං. දිස්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො හත්ථකො ආළවකො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘කච්චි, භන්තෙ, භගවා සුඛමසයිත්ථා’’ති? ‘‘එවං , කුමාර, සුඛමසයිත්ථං. යෙ ච පන ලොකෙ සුඛං සෙන්ති, අහං තෙසං අඤ්ඤතරො’’ති.

‘‘සීතා, භන්තෙ, හෙමන්තිකා රත්ති, අන්තරට්ඨකො හිමපාතසමයො, ඛරා ගොකණ්ටකහතා භූමි, තනුකො පණ්ණසන්ථරො, විරළානි රුක්ඛස්ස පත්තානි, සීතානි කාසායානි වත්ථානි, සීතො ච වෙරම්භො වාතො වායති. අථ ච පන භගවා එවමාහ – ‘එවං, කුමාර, සුඛමසයිත්ථං. යෙ ච පන ලොකෙ සුඛං සෙන්ති, අහං තෙසං අඤ්ඤතරො’’’ති.

‘‘තෙන හි, කුමාර, තඤ්ඤෙවෙත්ථ පටිපුච්ඡිස්සාමි. යථා තෙ ඛමෙය්ය තථා නං බ්යාකරෙය්යාසි. තං කිං මඤ්ඤසි, කුමාර, ඉධස්ස ගහපතිස්ස වා ගහපතිපුත්තස්ස වා කූටාගාරං උල්ලිත්තාවලිත්තං නිවාතං ඵුසිතග්ගළං පිහිතවාතපානං. තත්රස්ස පල්ලඞ්කො ගොනකත්ථතො පටිකත්ථතො පටලිකත්ථතො කදලිමිගපවරපච්චත්ථරණො [කාදලිමිගපවරපච්චත්ථරණො (සී.)] සඋත්තරච්ඡදො උභතො ලොහිතකූපධානො; තෙලප්පදීපො චෙත්ථ ඣායෙය්ය [ජාලෙය්ය (ක.)]; චතස්සො ච [තස්සෙව (ක.)] පජාපතියො මනාපාමනාපෙන පච්චුපට්ඨිතා අස්සු. තං කිං මඤ්ඤසි, කුමාර, සුඛං වා සො සයෙය්ය නො වා? කථං වා තෙ එත්ථ හොතී’’ති? ‘‘සුඛං සො, භන්තෙ, සයෙය්ය. යෙ ච පන ලොකෙ සුඛං සෙන්ති, සො තෙසං අඤ්ඤතරො’’ති.

‘‘තං කිං මඤ්ඤසි, කුමාර, අපි නු තස්ස ගහපතිස්ස වා ගහපතිපුත්තස්ස වා උප්පජ්ජෙය්යුං රාගජා පරිළාහා කායිකා වා චෙතසිකා වා යෙහි සො රාගජෙහි පරිළාහෙහි පරිඩය්හමානො දුක්ඛං සයෙය්යා’’ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති.

‘‘යෙහි ඛො සො, කුමාර, ගහපති වා ගහපතිපුත්තො වා රාගජෙහි පරිළාහෙහි පරිඩය්හමානො දුක්ඛං සයෙය්ය, සො රාගො තථාගතස්ස පහීනො උච්ඡින්නමූලො තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො ආයතිං අනුප්පාදධම්මො. තස්මාහං සුඛමසයිත්ථං.

‘‘තං කිං මඤ්ඤසි, කුමාර, අපි නු තස්ස ගහපතිස්ස වා ගහපතිපුත්තස්ස වා උප්පජ්ජෙය්යුං දොසජා පරිළාහා…පෙ… මොහජා පරිළාහා කායිකා වා චෙතසිකා වා යෙහි සො මොහජෙහි පරිළාහෙහි පරිඩය්හමානො දුක්ඛං සයෙය්යා’’ති? ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති.

‘‘යෙ හි ඛො සො, කුමාර, ගහපති වා ගහපතිපුත්තො වා මොහජෙහි පරිළාහෙහි පරිඩය්හමානො දුක්ඛං සයෙය්ය, සො මොහො තථාගතස්ස පහීනො උච්ඡින්නමූලො තාලාවත්ථුකතො අනභාවඞ්කතො ආයතිං අනුප්පාදධම්මො. තස්මාහං සුඛමසයිත්ථ’’න්ති.

[චූළව. 305; සං. නි. 1.242] ‘‘සබ්බදා වෙ සුඛං සෙති, බ්රාහ්මණො පරිනිබ්බුතො;

යො න ලිම්පති [ලිප්පති (සී. ස්යා. කං. ක.)] කාමෙසු, සීතිභූතො නිරූපධි.

‘‘සබ්බා ආසත්තියො ඡෙත්වා, විනෙය්ය හදයෙ දරං;

උපසන්තො සුඛං සෙති, සන්තිං පප්පුය්ය චෙතසො’’ති. පඤ්චමං;

6. දෙවදූතසුත්තං

36. ‘‘තීණිමානි , භික්ඛවෙ, දෙවදූතානි. කතමානි තීණි? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො කායෙන දුච්චරිතං චරති, වාචාය දුච්චරිතං චරති, මනසා දුච්චරිතං චරති. සො කායෙන දුච්චරිතං චරිත්වා, වාචාය දුච්චරිතං චරිත්වා, මනසා දුච්චරිතං චරිත්වා කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජති. තමෙනං, භික්ඛවෙ, නිරයපාලා නානාබාහාසු ගහෙත්වා යමස්ස රඤ්ඤො දස්සෙන්ති – ‘අයං, දෙව, පුරිසො අමත්තෙය්යො අපෙත්තෙය්යො අසාමඤ්ඤො අබ්රහ්මඤ්ඤො, න කුලෙ ජෙට්ඨාපචායී. ඉමස්ස දෙවො දණ්ඩං පණෙතූ’’’ති.

‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ, යමො රාජා පඨමං දෙවදූතං සමනුයුඤ්ජති සමනුගාහති සමනුභාසති – ‘අම්භො, පුරිස, න ත්වං අද්දස මනුස්සෙසු පඨමං දෙවදූතං පාතුභූත’න්ති? සො එවමාහ – ‘නාද්දසං, භන්තෙ’’’ති.

‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ, යමො රාජා එවමාහ – ‘අම්භො පුරිස, න ත්වං අද්දස මනුස්සෙසු ඉත්ථිං වා පුරිසං වා ආසීතිකං වා නාවුතිකං වා වස්සසතිකං වා [පස්ස ම. නි. 3.263] ජාතියා ජිණ්ණං ගොපානසිවඞ්කං භොග්ගං දණ්ඩපරායණං [දණ්ඩපරායනං (ස්යා. කං. පී.)] පවෙධමානං ගච්ඡන්තං ආතුරං ගතයොබ්බනං ඛණ්ඩදන්තං පලිතකෙසං විලූනං ඛල්ලිතසිරං [ඛලිතං සිරො (සී. පී.), ඛලිතසිරං (ස්යා. කං.) ම. නි. 3.263] වලිතං තිලකාහතගත්ත’න්ති? සො එවමාහ – ‘අද්දසං, භන්තෙ’’’ති.

‘‘තමෙනං , භික්ඛවෙ, යමො රාජා එවමාහ – ‘අම්භො, පුරිස, තස්ස තෙ විඤ්ඤුස්ස සතො මහල්ලකස්ස න එතදහොසි – අහම්පි ඛොම්හි ජරාධම්මො ජරං අනතීතො, හන්දාහං කල්යාණං කරොමි, කායෙන වාචාය මනසා’ති? සො එවමාහ – ‘නාසක්ඛිස්සං, භන්තෙ. පමාදස්සං, භන්තෙ’’’ති.

‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ, යමො රාජා එවමාහ – ‘අම්භො, පුරිස, පමාදතාය [පමාදවතාය (සී. ස්යා. කං. පී.) ම. නි. 3.262] න කල්යාණමකාසි කායෙන වාචාය මනසා. තග්ඝ ත්වං [තං (ක.)], අම්භො පුරිස, තථා කරිස්සන්ති යථා තං [තෙ (ක.)] පමත්තං. තං ඛො පන තෙ එතං [තං ඛො පනෙතං (සී. ස්යා. කං. පී.)] පාපකම්මං [පාපං කම්මං (සී.)] නෙව මාතරා කතං, න පිතරා කතං, න භාතරා කතං, න භගිනියා කතං, න මිත්තාමච්චෙහි කතං, න ඤාතිසාලොහිතෙහි කතං, න දෙවතාහි කතං , න සමණබ්රාහ්මණෙහි කතං; අථ ඛො තයාවෙතං පාපකම්මං කතං, ත්වඤ්ඤෙවෙතස්ස විපාකං පටිසංවෙදිස්සසී’’’ති.

‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ, යමො රාජා පඨමං දෙවදූතං සමනුයුඤ්ජිත්වා සමනුගාහිත්වා සමනුභාසිත්වා, දුතියං දෙවදූතං සමනුයුඤ්ජති සමනුගාහති සමනුභාසති – ‘අම්භො පුරිස, න ත්වං අද්දස මනුස්සෙසු දුතියං දෙවදූතං පාතුභූත’න්ති? සො එවමාහ – ‘නාද්දසං, භන්තෙ’ති. ‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ, යමො රාජා එවමාහ – ‘අම්භො පුරිස, න ත්වං අද්දස මනුස්සෙසු ඉත්ථිං වා පුරිසං වා ආබාධිකං දුක්ඛිතං බාළ්හගිලානං, සකෙ මුත්තකරීසෙ පලිපන්නං සෙමානං, අඤ්ඤෙහි වුට්ඨාපියමානං, අඤ්ඤෙහි සංවෙසියමාන’න්ති? සො එවමාහ – ‘අද්දසං, භන්තෙ’’’ති.

‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ, යමො රාජා එවමාහ – ‘අම්භො පුරිස, තස්ස තෙ විඤ්ඤුස්ස සතො මහල්ලකස්ස න එතදහොසි – අහම්පි ඛොම්හි බ්යාධිධම්මො බ්යාධිං අනතීතො, හන්දාහං කල්යාණං කරොමි කායෙන වාචාය මනසා’ති? සො එවමාහ – ‘නාසක්ඛිස්සං, භන්තෙ. පමාදස්සං, භන්තෙ’’’ති.

‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ, යමො රාජා එවමාහ – ‘අම්භො පුරිස , පමාදතාය න කල්යාණමකාසි කායෙන වාචාය මනසා. තග්ඝ ත්වං, අම්භො පුරිස, තථා කරිස්සන්ති යථා තං පමත්තං. තං ඛො පන තෙ එතං පාපකම්මං නෙව මාතරා කතං, න පිතරා කතං, න භාතරා කතං, න භගිනියා කතං, න මිත්තාමච්චෙහි කතං, න ඤාතිසාලොහිතෙහි කතං, න දෙවතාහි කතං, න සමණබ්රාහ්මණෙහි කතං; අථ ඛො තයාවෙතං පාපකම්මං කතං. ත්වඤ්ඤෙවෙතස්ස විපාකං පටිසංවෙදිස්සසී’’’ති.

‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ, යමො රාජා දුතියං දෙවදූතං සමනුයුඤ්ජිත්වා සමනුගාහිත්වා සමනුභාසිත්වා, තතියං දෙවදූතං සමනුයුඤ්ජති සමනුගාහති සමනුභාසති – ‘අම්භො පුරිස, න ත්වං අද්දස මනුස්සෙසු තතියං දෙවදූතං පාතුභූත’න්ති? සො එවමාහ – ‘නාද්දසං, භන්තෙ’’’ති.

‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ, යමො රාජා එවමාහ – ‘අම්භො පුරිස, න ත්වං අද්දස මනුස්සෙසු ඉත්ථිං වා පුරිසං වා එකාහමතං වා ද්වීහමතං වා තීහමතං වා උද්ධුමාතකං විනීලකං විපුබ්බකජාත’න්ති? සො එවමාහ – ‘අද්දසං, භන්තෙ’’’ති.

‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ, යමො රාජා එවමාහ – ‘අම්භො පුරිස, තස්ස තෙ විඤ්ඤුස්ස සතො මහල්ලකස්ස න එතදහොසි – අහම්පි ඛොම්හි මරණධම්මො මරණං අනතීතො, හන්දාහං කල්යාණං කරොමි කායෙන වාචාය මනසා’ති? සො එවමාහ – ‘නාසක්ඛිස්සං, භන්තෙ. පමාදස්සං, භන්තෙ’’’ති.

‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ, යමො රාජා එවමාහ – ‘අම්භො පුරිස, පමාදතාය න කල්යාණමකාසි කායෙන වාචාය මනසා. තග්ඝ ත්වං, අම්භො පුරිස, තථා කරිස්සන්ති යථා තං පමත්තං. තං ඛො පන තෙ එතං පාපකම්මං නෙව මාතරා කතං, න පිතරා කතං, න භාතරා කතං, න භගිනියා කතං, න මිත්තාමච්චෙහි කතං, න ඤාතිසාලොහිතෙහි කතං, න දෙවතාහි කතං, න සමණබ්රාහ්මණෙහි කතං; අථ ඛො තයාවෙතං පාපකම්මං කතං. ත්වඤ්ඤෙවෙතස්ස විපාකං පටිසංවෙදිස්සසී’’’ති.

‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ, යමො රාජා තතියං දෙවදූතං සමනුයුඤ්ජිත්වා සමනුගාහිත්වා සමනුභාසිත්වා තුණ්හී හොති. තමෙනං , භික්ඛවෙ, නිරයපාලා පඤ්චවිධබන්ධනං නාම කාරණං කරොන්ති. තත්තං අයොඛිලං හත්ථෙ ගමෙන්ති. තත්තං අයොඛිලං දුතියස්මිං හත්ථෙ ගමෙන්ති. තත්තං අයොඛිලං පාදෙ ගමෙන්ති. තත්තං අයොඛිලං දුතියස්මිං පාදෙ ගමෙන්ති. තත්තං අයොඛිලං මජ්ඣෙ උරස්මිං ගමෙන්ති. සො තත්ථ දුක්ඛා තිබ්බා [තිප්පා (සී.)] ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදියති, න ච තාව කාලඞ්කරොති යාව න තං පාපකම්මං බ්යන්තීහොති.

‘‘තමෙනං , භික්ඛවෙ, නිරයපාලා සංවෙසෙත්වා [සංකඩ්ඪිත්වා (ක.)] කුධාරීහි තච්ඡන්ති. සො තත්ථ දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදියති, න ච තාව කාලඞ්කරොති යාව න තං පාපකම්මං බ්යන්තීහොති.

‘‘තමෙනං, භික්ඛවෙ, නිරයපාලා උද්ධංපාදං අධොසිරං ගහෙත්වා වාසීහි තච්ඡන්ති…පෙ… තමෙනං, භික්ඛවෙ, නිරයපාලා රථෙ යොජෙත්වා ආදිත්තාය භූමියා සම්පජ්ජලිතාය සජොතිභූතාය [සඤ්ජොතිභූතාය (ස්යා. කං.)] සාරෙන්තිපි පච්චාසාරෙන්තිපි…පෙ… තමෙනං, භික්ඛවෙ, නිරයපාලා මහන්තං අඞ්ගාරපබ්බතං ආදිත්තං සම්පජ්ජලිතං සජොතිභූතං ආරොපෙන්තිපි ඔරොපෙන්තිපි…පෙ… තමෙනං, භික්ඛවෙ, නිරයපාලා උද්ධංපාදං අධොසිරං ගහෙත්වා තත්තාය ලොහකුම්භියා පක්ඛිපන්ති, ආදිත්තාය සම්පජ්ජලිතාය සජොතිභූතාය. සො තත්ථ ඵෙණුද්දෙහකං පච්චමානො සකිම්පි උද්ධං ගච්ඡති, සකිම්පි අධො ගච්ඡති, සකිම්පි තිරියං ගච්ඡති. සො තත්ථ දුක්ඛා තිබ්බා ඛරා කටුකා වෙදනා වෙදියති, න ච තාව කාලං කරොති යාව න තං පාපකම්මං බ්යන්තීහොති. තමෙනං, භික්ඛවෙ, නිරයපාලා මහානිරයෙ පක්ඛිපන්ති. සො ඛො පන, භික්ඛවෙ, මහානිරයො –

‘‘චතුක්කණ්ණො චතුද්වාරො, විභත්තො භාගසො මිතො;

අයොපාකාරපරියන්තො, අයසා පටිකුජ්ජිතො.

‘‘තස්ස අයොමයා භූමි, ජලිතා තෙජසා යුතා;

සමන්තා යොජනසතං, ඵරිත්වා තිට්ඨති සබ්බදා’’ති [පෙ. ව. 70-71, 240-241].

‘‘භූතපුබ්බං, භික්ඛවෙ, යමස්ස රඤ්ඤො එතදහොසි – ‘යෙ කිර, භො, ලොකෙ පාපකානි කම්මානි කරොන්ති තෙ එවරූපා විවිධා කම්මකාරණා කරීයන්ති. අහො වතාහං මනුස්සත්තං ලභෙය්යං, තථාගතො ච ලොකෙ උප්පජ්ජෙය්ය අරහං සම්මාසම්බුද්ධො, තඤ්චාහං භගවන්තං පයිරුපාසෙය්යං. සො ච මෙ භගවා ධම්මං දෙසෙය්ය, තස්ස චාහං භගවතො ධම්මං ආජානෙය්ය’න්ති. තං ඛො පනාහං, භික්ඛවෙ, න අඤ්ඤස්ස සමණස්ස වා බ්රාහ්මණස්ස වා සුත්වා එවං වදාමි, අපි ච ඛො, භික්ඛවෙ, යදෙව මෙ සාමං ඤාතං සාමං දිට්ඨං සාමං විදිතං තදෙවාහං වදාමී’’ති.

‘‘චොදිතා දෙවදූතෙහි, යෙ පමජ්ජන්ති මාණවා;

තෙ දීඝරත්තං සොචන්ති, හීනකායූපගා නරා.

‘‘යෙ ච ඛො දෙවදූතෙහි, සන්තො සප්පුරිසා ඉධ;

චොදිතා නප්පමජ්ජන්ති, අරියධම්මෙ කුදාචනං.

‘‘උපාදානෙ භයං දිස්වා, ජාතිමරණසම්භවෙ;

අනුපාදා විමුච්චන්ති, ජාතිමරණසඞ්ඛයෙ.

‘‘තෙ අප්පමත්තා [තෙ ඛොප්පමත්තා (සී.), තෙ ඛෙමප්පත්තා (ස්යා. කං. පී.) ම. නි. 3.271] සුඛිනො [සුඛිතා (සී. ස්යා.)], දිට්ඨධම්මාභිනිබ්බුතා;

සබ්බවෙරභයාතීතා, සබ්බදුක්ඛං උපච්චගු’’න්ති. ඡට්ඨං;

7. චතුමහාරාජසුත්තං

37. ‘‘අට්ඨමියං, භික්ඛවෙ, පක්ඛස්ස චතුන්නං මහාරාජානං අමච්චා පාරිසජ්ජා ඉමං ලොකං අනුවිචරන්ති – ‘කච්චි බහූ මනුස්සා මනුස්සෙසු මත්තෙය්යා පෙත්තෙය්යා සාමඤ්ඤා බ්රහ්මඤ්ඤා කුලෙ ජෙට්ඨාපචායිනො උපොසථං උපවසන්ති පටිජාගරොන්ති පුඤ්ඤානි කරොන්තී’ති. චාතුද්දසිං, භික්ඛවෙ, පක්ඛස්ස චතුන්නං මහාරාජානං පුත්තා ඉමං ලොකං අනුවිචරන්ති – ‘කච්චි බහූ මනුස්සා මනුස්සෙසු මත්තෙය්යා පෙත්තෙය්යා සාමඤ්ඤා බ්රහ්මඤ්ඤා කුලෙ ජෙට්ඨාපචායිනො උපොසථං උපවසන්ති පටිජාගරොන්ති පුඤ්ඤානි කරොන්තී’ති. තදහු, භික්ඛවෙ, උපොසථෙ පන්නරසෙ චත්තාරො මහාරාජානො සාමඤ්ඤෙව ඉමං ලොකං අනුවිචරන්ති – ‘කච්චි බහූ මනුස්සා මනුස්සෙසු මත්තෙය්යා පෙත්තෙය්යා සාමඤ්ඤා බ්රහ්මඤ්ඤා කුලෙ ජෙට්ඨාපචායිනො උපොසථං උපවසන්ති පටිජාගරොන්ති පුඤ්ඤානි කරොන්තී’’’ති.

‘‘සචෙ, භික්ඛවෙ, අප්පකා හොන්ති මනුස්සා මනුස්සෙසු මත්තෙය්යා පෙත්තෙය්යා සාමඤ්ඤා බ්රහ්මඤ්ඤා කුලෙ ජෙට්ඨාපචායිනො උපොසථං උපවසන්ති පටිජාගරොන්ති පුඤ්ඤානි කරොන්ති. තමෙනං, භික්ඛවෙ, චත්තාරො මහාරාජානො දෙවානං තාවතිංසානං සුධම්මාය සභාය සන්නිසින්නානං සන්නිපතිතානං ආරොචෙන්ති – ‘අප්පකා ඛො, මාරිසා, මනුස්සා මනුස්සෙසු මත්තෙය්යා පෙත්තෙය්යා සාමඤ්ඤා බ්රහ්මඤ්ඤා කුලෙ ජෙට්ඨාපචායිනො උපොසථං උපවසන්ති පටිජාගරොන්ති පුඤ්ඤානි කරොන්තී’ති. තෙන ඛො, භික්ඛවෙ , දෙවා තාවතිංසා අනත්තමනා හොන්ති – ‘දිබ්බා වත, භො, කායා පරිහායිස්සන්ති, පරිපූරිස්සන්ති අසුරකායා’’’ති.

‘‘සචෙ පන, භික්ඛවෙ, බහූ හොන්ති මනුස්සා මනුස්සෙසු මත්තෙය්යා පෙත්තෙය්යා සාමඤ්ඤා බ්රහ්මඤ්ඤා කුලෙ ජෙට්ඨාපචායිනො උපොසථං උපවසන්ති පටිජාගරොන්ති පුඤ්ඤානි කරොන්ති. තමෙනං, භික්ඛවෙ , චත්තාරො මහාරාජානො දෙවානං තාවතිංසානං සුධම්මාය සභාය සන්නිසින්නානං සන්නිපතිතානං ආරොචෙන්ති – ‘බහූ ඛො , මාරිසා, මනුස්සා මනුස්සෙසු මත්තෙය්යා පෙත්තෙය්යා සාමඤ්ඤා බ්රහ්මඤ්ඤා කුලෙ ජෙට්ඨාපචායිනො උපොසථං උපවසන්ති පටිජාගරොන්ති පුඤ්ඤානි කරොන්තී’ති. තෙන, භික්ඛවෙ, දෙවා තාවතිංසා අත්තමනා හොන්ති – ‘දිබ්බා වත, භො, කායා පරිපූරිස්සන්ති, පරිහායිස්සන්ති අසුරකායා’’’ති.

‘‘භූතපුබ්බං, භික්ඛවෙ, සක්කො දෙවානමින්දො දෙවෙ තාවතිංසෙ අනුනයමානො තායං වෙලායං ඉමං ගාථං අභාසි –

‘‘චාතුද්දසිං පඤ්චදසිං, යා ච පක්ඛස්ස අට්ඨමී;

පාටිහාරියපක්ඛඤ්ච, අට්ඨඞ්ගසුසමාගතං;

උපොසථං උපවසෙය්ය, යොපිස්ස [යොපස්ස (සී. ස්යා. කං. පී.)] මාදිසො නරො’’ති.

‘‘සා ඛො පනෙසා, භික්ඛවෙ, සක්කෙන දෙවානමින්දෙන ගාථා දුග්ගීතා න සුගීතා දුබ්භාසිතා න සුභාසිතා. තං කිස්ස හෙතු? සක්කො හි, භික්ඛවෙ, දෙවානමින්දො අවීතරාගො අවීතදොසො අවීතමොහො.

‘‘යො ච ඛො සො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අරහං ඛීණාසවො වුසිතවා බ්රහ්මචරියො කතකරණීයො ඔහිතභාරො අනුප්පත්තසදත්ථො පරික්ඛීණභවසංයොජනො සම්මදඤ්ඤා විමුත්තො, තස්ස ඛො එතං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො [තස්ස ඛො එතං භික්ඛුනො (සී. ස්යා.), තස්ස ඛො එවං භික්ඛවෙ භික්ඛුනො (ක.)] කල්ලං වචනාය –

‘‘චාතුද්දසිං පඤ්චදසිං, යා ච පක්ඛස්ස අට්ඨමී;

පාටිහාරියපක්ඛඤ්ච, අට්ඨඞ්ගසුසමාගතං;

උපොසථං උපවසෙය්ය, යොපිස්ස මාදිසො නරො’’ති.

‘‘තං කිස්ස හෙතු? සො හි, භික්ඛවෙ, භික්ඛු වීතරාගො වීතදොසො වීතමොහො’’ති. සත්තමං.

8. දුතියචතුමහාරාජසුත්තං

38. ‘‘භූතපුබ්බං , භික්ඛවෙ, සක්කො දෙවානමින්දො දෙවෙ තාවතිංසෙ අනුනයමානො තායං වෙලායං ඉමං ගාථං අභාසි –

‘‘චාතුද්දසිං පඤ්චදසිං, යා ච පක්ඛස්ස අට්ඨමී;

පාටිහාරියපක්ඛඤ්ච, අට්ඨඞ්ගසුසමාගතං;

උපොසථං උපවසෙය්ය, යොපිස්ස මාදිසො නරො’’ති.

‘‘සා ඛො පනෙසා, භික්ඛවෙ, සක්කෙන දෙවානමින්දෙන ගාථා දුග්ගීතා න සුගීතා දුබ්භාසිතා න සුභාසිතා. තං කිස්ස හෙතු? සක්කො හි, භික්ඛවෙ, දෙවානමින්දො අපරිමුත්තො ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්ඛෙහි දොමනස්සෙහි උපායාසෙහි, අපරිමුත්තො දුක්ඛස්මාති වදාමි.

‘‘යො ච ඛො සො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අරහං ඛීණාසවො වුසිතවා කතකරණීයො ඔහිතභාරො අනුප්පත්තසදත්ථො පරික්ඛීණභවසංයොජනො සම්මදඤ්ඤා විමුත්තො, තස්ස ඛො එතං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො කල්ලං වචනාය –

‘‘චාතුද්දසිං පඤ්චදසිං, යා ච පක්ඛස්ස අට්ඨමී;

පාටිහාරියපක්ඛඤ්ච, අට්ඨඞ්ගසුසමාගතං;

උපොසථං උපවසෙය්ය, යොපිස්ස මාදිසො නරො’’ති.

‘‘තං කිස්ස හෙතු? සො හි, භික්ඛවෙ, භික්ඛු පරිමුත්තො ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්ඛෙහි දොමනස්සෙහි උපායාසෙහි, පරිමුත්තො දුක්ඛස්මාති වදාමී’’ති. අට්ඨමං.

9. සුඛුමාලසුත්තං

39. ‘‘සුඛුමාලො අහං, භික්ඛවෙ, පරමසුඛුමාලො අච්චන්තසුඛුමාලො. මම සුදං, භික්ඛවෙ, පිතු නිවෙසනෙ පොක්ඛරණියො කාරිතා හොන්ති. එකත්ථ සුදං, භික්ඛවෙ, උප්පලං වප්පති [පුප්ඵති (සී. පී.)], එකත්ථ පදුමං, එකත්ථ පුණ්ඩරීකං, යාවදෙව මමත්ථාය . න ඛො පනස්සාහං, භික්ඛවෙ, අකාසිකං චන්දනං ධාරෙමි [කාසිකං චන්දනං ධාරෙමි (ස්යා. කං. ක.), අකාසිකං ධාරෙමි (?)]. කාසිකං , භික්ඛවෙ, සු මෙ තං වෙඨනං හොති, කාසිකා කඤ්චුකා, කාසිකං නිවාසනං, කාසිකො උත්තරාසඞ්ගො. රත්තින්දිවං [රත්තිදිවං (ක.)] ඛො පන මෙ සු තං, භික්ඛවෙ, සෙතච්ඡත්තං ධාරීයති – ‘මා නං ඵුසි සීතං වා උණ්හං වා තිණං වා රජො වා උස්සාවො වා’’’ති.

‘‘තස්ස මය්හං, භික්ඛවෙ, තයො පාසාදා අහෙසුං – එකො හෙමන්තිකො, එකො ගිම්හිකො, එකො වස්සිකො. සො ඛො අහං, භික්ඛවෙ, වස්සිකෙ පාසාදෙ වස්සිකෙ චත්තාරො මාසෙ නිප්පුරිසෙහි තූරියෙහි පරිචාරයමානො [පරිචාරියමානො (ස්යා. කං. පී. ක.)] න හෙට්ඨාපාසාදං ඔරොහාමි. යථා ඛො පන, භික්ඛවෙ, අඤ්ඤෙසං නිවෙසනෙ දාසකම්මකරපොරිසස්ස කණාජකං භොජනං දීයති බිලඞ්ගදුතියං, එවමෙවස්සු මෙ, භික්ඛවෙ, පිතු නිවෙසනෙ දාසකම්මකරපොරිසස්ස සාලිමංසොදනො දීයති.

‘‘තස්ස මය්හං, භික්ඛවෙ, එවරූපාය ඉද්ධියා සමන්නාගතස්ස එවරූපෙන ච සුඛුමාලෙන එතදහොසි – ‘අස්සුතවා ඛො පුථුජ්ජනො අත්තනා ජරාධම්මො සමානො ජරං අනතීතො පරං ජිණ්ණං දිස්වා අට්ටීයති හරායති ජිගුච්ඡති අත්තානංයෙව අතිසිත්වා, අහම්පි ඛොම්හි ජරාධම්මො ජරං අනතීතො. අහඤ්චෙව [අහඤ්චෙ (?)] ඛො පන ජරාධම්මො සමානො ජරං අනතීතො පරං ජිණ්ණං දිස්වා අට්ටීයෙය්යං හරායෙය්යං ජිගුච්ඡෙය්යං න මෙතං අස්ස පතිරූප’න්ති. තස්ස මය්හං, භික්ඛවෙ, ඉති පටිසඤ්චික්ඛතො යො යොබ්බනෙ යොබ්බනමදො සො සබ්බසො පහීයි.

‘‘අස්සුතවා ඛො පුථුජ්ජනො අත්තනා බ්යාධිධම්මො සමානො බ්යාධිං අනතීතො පරං බ්යාධිතං දිස්වා අට්ටීයති හරායති ජිගුච්ඡති අත්තානංයෙව අතිසිත්වා – ‘අහම්පි ඛොම්හි බ්යාධිධම්මො බ්යාධිං අනතීතො, අහඤ්චෙව ඛො පන බ්යාධිධම්මො සමානො බ්යාධිං අනතීතො පරං බ්යාධිකං දිස්වා අට්ටීයෙය්යං හරායෙය්යං ජිගුච්ඡෙය්යං, න මෙතං අස්ස පතිරූප’න්ති. තස්ස මය්හං, භික්ඛවෙ, ඉති පටිසඤ්චික්ඛතො යො ආරොග්යෙ ආරොග්යමදො සො සබ්බසො පහීයි.

‘‘අස්සුතවා ඛො පුථුජ්ජනො අත්තනා මරණධම්මො සමානො මරණං අනතීතො පරං මතං දිස්වා අට්ටීයති හරායති ජිගුච්ඡති අත්තානංයෙව අතිසිත්වා – ‘අහම්පි ඛොම්හි මරණධම්මො, මරණං අනතීතො, අහං චෙව ඛො පන මරණධම්මො සමානො මරණං අනතීතො පරං මතං දිස්වා අට්ටීයෙය්යං හරායෙය්යං ජිගුච්ඡෙය්යං, න මෙතං අස්ස පතිරූප’න්ති. තස්ස මය්හං, භික්ඛවෙ, ඉති පටිසඤ්චික්ඛතො යො ජීවිතෙ ජීවිතමදො සො සබ්බසො පහීයී’’ති.

‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, මදා. කතමෙ තයො? යොබ්බනමදො, ආරොග්යමදො, ජීවිතමදො. යොබ්බනමදමත්තො වා, භික්ඛවෙ, අස්සුතවා පුථුජ්ජනො කායෙන දුච්චරිතං චරති, වාචාය දුච්චරිතං චරති, මනසා දුච්චරිතං චරති. සො කායෙන දුච්චරිතං චරිත්වා, වාචාය දුච්චරිතං චරිත්වා, මනසා දුච්චරිතං චරිත්වා කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජති. ආරොග්යමදමත්තො වා, භික්ඛවෙ, අස්සුතවා පුථුජ්ජනො…පෙ… ජීවිතමදමත්තො වා, භික්ඛවෙ, අස්සුතවා පුථුජ්ජනො කායෙන දුච්චරිතං චරති, වාචාය දුච්චරිතං චරති, මනසා දුච්චරිතං චරති. සො කායෙන දුච්චරිතං චරිත්වා , වාචාය දුච්චරිතං චරිත්වා, මනසා දුච්චරිතං චරිත්වා කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජති.

‘‘යොබ්බනමදමත්තො වා, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සික්ඛං පච්චක්ඛාය හීනායාවත්තති. ආරොග්යමදමත්තො වා, භික්ඛවෙ, භික්ඛු…පෙ… ජීවිතමදමත්තො වා, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සික්ඛං පච්චක්ඛාය හීනායාවත්තතී’’ති.

‘‘බ්යාධිධම්මා ජරාධම්මා, අථො මරණධම්මිනො;

යථාධම්මා [බ්යාධිධම්මො ජරාධම්මො, අථො මරණධම්මිකො; යථා ධම්මො (ක.)] තථාසන්තා, ජිගුච්ඡන්ති පුථුජ්ජනා.

‘‘අහඤ්චෙ තං ජිගුච්ඡෙය්යං, එවංධම්මෙසු පාණිසු;

න මෙතං පතිරූපස්ස, මම එවං විහාරිනො.

‘‘සොහං එවං විහරන්තො, ඤත්වා ධම්මං නිරූපධිං;

ආරොග්යෙ යොබ්බනස්මිඤ්ච, ජීවිතස්මිඤ්ච යෙ මදා.

‘‘සබ්බෙ මදෙ අභිභොස්මි [අතීතොස්මි (ක.)], නෙක්ඛම්මෙ දට්ඨු ඛෙමතං;

තස්ස මෙ අහු උස්සාහො, නිබ්බානං අභිපස්සතො.

‘‘නාහං භබ්බො එතරහි, කාමානි පටිසෙවිතුං;

අනිවත්ති භවිස්සාමි, බ්රහ්මචරියපරායණො’’ති. නවමං;

10. ආධිපතෙය්යසුත්තං

40. ‘‘තීණිමානි , භික්ඛවෙ, ආධිපතෙය්යානි. කතමානි තීණි? අත්තාධිපතෙය්යං, ලොකාධිපතෙය්යං, ධම්මාධිපතෙය්යං. කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, අත්තාධිපතෙය්යං? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අරඤ්ඤගතො වා රුක්ඛමූලගතො වා සුඤ්ඤාගාරගතො වා ඉති පටිසඤ්චික්ඛති – ‘න ඛො පනාහං චීවරහෙතු අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො. න පිණ්ඩපාතහෙතු, න සෙනාසනහෙතු, න ඉතිභවාභවහෙතු අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො. අපි ච ඛොම්හි ඔතිණ්ණො ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්ඛෙහි දොමනස්සෙහි උපායාසෙහි, දුක්ඛොතිණ්ණො දුක්ඛපරෙතො. අප්පෙව නාම ඉමස්ස කෙවලස්ස දුක්ඛක්ඛන්ධස්ස අන්තකිරියා පඤ්ඤායෙථාති. අහඤ්චෙව ඛො පන යාදිසකෙ [යාදිසකෙ වා (සී. පී. ක.)] කාමෙ ඔහාය අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො තාදිසකෙ වා [ච (ක.)] කාමෙ පරියෙසෙය්යං තතො වා [ච (ක.)] පාපිට්ඨතරෙ, න මෙතං පතිරූප’න්ති. සො ඉති පටිසඤ්චික්ඛති – ‘ආරද්ධං ඛො පන මෙ වීරියං භවිස්සති අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා, පස්සද්ධො කායො අසාරද්ධො, සමාහිතං චිත්තං එකග්ග’න්ති. සො අත්තානංයෙව අධිපතිං කරිත්වා අකුසලං පජහති, කුසලං භාවෙති, සාවජ්ජං පජහති, අනවජ්ජං භාවෙති, සුද්ධං අත්තානං පරිහරති. ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අත්තාධිපතෙය්යං.

‘‘කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, ලොකාධිපතෙය්යං? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අරඤ්ඤගතො වා රුක්ඛමූලගතො වා සුඤ්ඤාගාරගතො වා ඉති පටිසඤ්චික්ඛති – ‘න ඛො පනාහං චීවරහෙතු අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො. න පිණ්ඩපාතහෙතු, න සෙනාසනහෙතු, න ඉතිභවාභවහෙතු අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො. අපි ච ඛොම්හි ඔතිණ්ණො ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්ඛෙහි දොමනස්සෙහි උපායාසෙහි, දුක්ඛොතිණ්ණො දුක්ඛපරෙතො. අප්පෙව නාම ඉමස්ස කෙවලස්ස දුක්ඛක්ඛන්ධස්ස අන්තකිරියා පඤ්ඤායෙථා’ති. අහඤ්චෙව ඛො පන එවං පබ්බජිතො සමානො කාමවිතක්කං වා විතක්කෙය්යං, බ්යාපාදවිතක්කං වා විතක්කෙය්යං, විහිංසාවිතක්කං වා විතක්කෙය්යං, මහා ඛො පනායං ලොකසන්නිවාසො. මහන්තස්මිං ඛො පන ලොකසන්නිවාසෙ සන්ති සමණබ්රාහ්මණා ඉද්ධිමන්තො දිබ්බචක්ඛුකා පරචිත්තවිදුනො. තෙ දූරතොපි පස්සන්ති, ආසන්නාපි න දිස්සන්ති, චෙතසාපි චිත්තං පජානන්ති [ජානන්ති (ක.)]. තෙපි මං එවං ජානෙය්යුං – ‘පස්සථ, භො, ඉමං කුලපුත්තං සද්ධා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො සමානො වොකිණ්ණො විහරති පාපකෙහි අකුසලෙහි ධම්මෙහී’ති. දෙවතාපි ඛො සන්ති ඉද්ධිමන්තිනියො දිබ්බචක්ඛුකා පරචිත්තවිදුනියො. තා දූරතොපි පස්සන්ති, ආසන්නාපි න දිස්සන්ති, චෙතසාපි චිත්තං ජානන්ති. තාපි මං එවං ජානෙය්යුං – ‘පස්සථ, භො, ඉමං කුලපුත්තං සද්ධා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො සමානො වොකිණ්ණො විහරති පාපකෙහි අකුසලෙහි ධම්මෙහී’ති. සො ඉති පටිසඤ්චික්ඛති – ‘ආරද්ධං ඛො පන මෙ වීරියං භවිස්සති අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා, පස්සද්ධො කායො අසාරද්ධො, සමාහිතං චිත්තං එකග්ග’න්ති. සො ලොකංයෙව අධිපතිං කරිත්වා අකුසලං පජහති, කුසලං භාවෙති, සාවජ්ජං පජහති, අනවජ්ජං භාවෙති, සුද්ධං අත්තානං පරිහරති. ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, ලොකාධිපතෙය්යං.

‘‘කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, ධම්මාධිපතෙය්යං? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අරඤ්ඤගතො වා රුක්ඛමූලගතො වා සුඤ්ඤාගාරගතො වා ඉති පටිසඤ්චික්ඛති – ‘න ඛො පනාහං චීවරහෙතු අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො. න පිණ්ඩපාතහෙතු, න සෙනාසනහෙතු, න ඉතිභවාභවහෙතු අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො. අපි ච ඛොම්හි ඔතිණ්ණො ජාතියා ජරාය මරණෙන සොකෙහි පරිදෙවෙහි දුක්ඛෙහි දොමනස්සෙහි උපායාසෙහි, දුක්ඛොතිණ්ණො දුක්ඛපරෙතො. අප්පෙව නාම ඉමස්ස කෙවලස්ස දුක්ඛක්ඛන්ධස්ස අන්තකිරියා පඤ්ඤායෙථාති. ස්වාක්ඛාතො භගවතා ධම්මො සන්දිට්ඨිකො අකාලිකො එහිපස්සිකො ඔපනෙය්යිකො පච්චත්තං වෙදිතබ්බො විඤ්ඤූහීති. සන්ති ඛො පන මෙ සබ්රහ්මචාරී ජානං පස්සං විහරන්ති. අහඤ්චෙව ඛො පන එවං ස්වාක්ඛාතෙ ධම්මවිනයෙ පබ්බජිතො සමානො කුසීතො විහරෙය්යං පමත්තො, න මෙතං අස්ස පතිරූප’න්ති. සො ඉති පටිසඤ්චික්ඛති – ‘ආරද්ධං ඛො පන මෙ වීරියං භවිස්සති අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා, පස්සද්ධො කායො අසාරද්ධො, සමාහිතං චිත්තං එකග්ග’න්ති. සො ධම්මංයෙව අධිපතිං කරිත්වා අකුසලං පජහති, කුසලං භාවෙති, සාවජ්ජං පජහති, අනවජ්ජං භාවෙති, සුද්ධං අත්තානං පරිහරති. ඉදං වුච්චති, භික්ඛවෙ, ධම්මාධිපතෙය්යං. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, තීණි ආධිපතෙය්යානී’’ති.

‘‘නත්ථි ලොකෙ රහො නාම, පාපකම්මං පකුබ්බතො;

අත්තා තෙ පුරිස ජානාති, සච්චං වා යදි වා මුසා.

‘‘කල්යාණං වත භො සක්ඛි, අත්තානං අතිමඤ්ඤසි;

යො සන්තං අත්තනි පාපං, අත්තානං පරිගූහසි.

‘‘පස්සන්ති දෙවා ච තථාගතා ච,

ලොකස්මිං බාලං විසමං චරන්තං;

තස්මා හි අත්තාධිපතෙය්යකො ච [අත්තාධිපකො සකො චරෙ (සී. ස්යා. කං. පී.)],

ලොකාධිපො ච නිපකො ච ඣායී.

‘‘ධම්මාධිපො ච අනුධම්මචාරී,

න හීයති සච්චපරක්කමො මුනි;

පසය්හ මාරං අභිභුය්ය අන්තකං,

යො ච ඵුසී ජාතික්ඛයං පධානවා;

සො තාදිසො ලොකවිදූ සුමෙධො,

සබ්බෙසු ධම්මෙසු අතම්මයො මුනී’’ති. දසමං;

දෙවදූතවග්ගො චතුත්ථො.

තස්සුද්දානං –

බ්රහ්ම ආනන්ද සාරිපුත්තො, නිදානං හත්ථකෙන ච;

දූතා දුවෙ ච රාජානො, සුඛුමාලාධිපතෙය්යෙන චාති.