📜

(10) 5. අසුරවග්ගො

1. අසුරසුත්තං

91. ‘‘චත්තාරොමෙ , භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? අසුරො අසුරපරිවාරො, අසුරො දෙවපරිවාරො, දෙවො අසුරපරිවාරො, දෙවො දෙවපරිවාරො.

‘‘කථඤ්ච , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අසුරො හොති අසුරපරිවාරො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො දුස්සීලො හොති පාපධම්මො, පරිසාපිස්ස හොති දුස්සීලා පාපධම්මා. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අසුරො හොති අසුරපරිවාරො.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අසුරො හොති දෙවපරිවාරො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො දුස්සීලො හොති පාපධම්මො, පරිසා ච ඛ්වස්ස හොති සීලවතී කල්යාණධම්මා. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අසුරො හොති දෙවපරිවාරො.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො දෙවො හොති අසුරපරිවාරො? ඉධ , භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො සීලවා හොති කල්යාණධම්මො, පරිසා ච ඛ්වස්ස හොති දුස්සීලා පාපධම්මා. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො දෙවො හොති අසුරපරිවාරො.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො දෙවො හොති දෙවපරිවාරො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො සීලවා හොති කල්යාණධම්මො, පරිසාපිස්ස හොති සීලවතී කල්යාණධම්මා. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො දෙවො හොති, දෙවපරිවාරො. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. පඨමං.

2. පඨමසමාධිසුත්තං

92. ‘‘චත්තාරොමෙ , භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ලාභී හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස, න ලාභී අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ලාභී හොති අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය, න ලාභී අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො න චෙව ලාභී හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස න ච ලාභී අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ලාභී චෙව හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස ලාභී ච අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. දුතියං.

3. දුතියසමාධිසුත්තං

93. ‘‘චත්තාරොමෙ , භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ලාභී හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස, න ලාභී අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ලාභී හොති අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය, න ලාභී අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො න චෙව ලාභී හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස න ච ලාභී අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ලාභී චෙව හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස ලාභී ච අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය.

‘‘තත්ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො ලාභී හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස න ලාභී අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය, තෙන, භික්ඛවෙ, පුග්ගලෙන අජ්ඣත්තං චෙතොසමථෙ පතිට්ඨාය අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය යොගො කරණීයො. සො අපරෙන සමයෙන ලාභී චෙව හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස ලාභී ච අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය.

‘‘තත්ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො ලාභී අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය න ලාභී අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස, තෙන, භික්ඛවෙ, පුග්ගලෙන අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය පතිට්ඨාය අජ්ඣත්තං චෙතොසමථෙ යොගො කරණීයො. සො අපරෙන සමයෙන ලාභී චෙව හොති අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය ලාභී ච අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස.

‘‘තත්ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො න චෙව ලාභී අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස න ච ලාභී අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය, තෙන, භික්ඛවෙ, පුග්ගලෙන තෙසංයෙව කුසලානං ධම්මානං පටිලාභාය අධිමත්තො ඡන්දො ච වායාමො ච උස්සාහො ච උස්සොළ්හී ච අප්පටිවානී ච සති ච සම්පජඤ්ඤඤ්ච කරණීයං. සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, ආදිත්තචෙලො වා ආදිත්තසීසො වා තස්සෙව [තස්ස තස්සෙව (සී. ස්යා. කං.)] චෙලස්ස වා සීසස්ස වා නිබ්බාපනාය අධිමත්තං ඡන්දඤ්ච වායාමඤ්ච උස්සාහඤ්ච උස්සොළ්හිඤ්ච අප්පටිවානිඤ්ච සතිඤ්ච සම්පජඤ්ඤඤ්ච කරෙය්ය; එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, තෙන පුග්ගලෙන තෙසංයෙව කුසලානං ධම්මානං පටිලාභාය අධිමත්තො ඡන්දො ච වායාමො ච උස්සාහො ච උස්සොළ්හී ච අප්පටිවානී ච සති ච සම්පජඤ්ඤඤ්ච කරණීයං. සො අපරෙන සමයෙන ලාභී චෙව හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස ලාභී ච අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය.

‘‘තත්ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො ලාභී චෙව හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස ලාභී ච අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය, තෙන, භික්ඛවෙ, පුග්ගලෙන තෙසුයෙව කුසලෙසු ධම්මෙසු පතිට්ඨාය උත්තරි [උත්තරිං (සී. ස්යා. කං. පී.)] ආසවානං ඛයාය යොගො කරණීයො. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. තතියං.

4. තතියසමාධිසුත්තං

94. ‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ලාභී හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස, න ලාභී අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ලාභී හොති අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය, න ලාභී අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො න චෙව ලාභී හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස න ච ලාභී අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය. ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ලාභී චෙව හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස ලාභී ච අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය.

‘‘තත්ර , භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො ලාභී අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස න ලාභී අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය, තෙන, භික්ඛවෙ, පුග්ගලෙන ය්වායං පුග්ගලො ලාභී අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය සො උපසඞ්කමිත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘කථං නු ඛො, ආවුසො, සඞ්ඛාරා දට්ඨබ්බා? කථං සඞ්ඛාරා සම්මසිතබ්බා? කථං සඞ්ඛාරා විපස්සිතබ්බා’ [පස්සිතබ්බා (ක.)] ති? තස්ස සො යථාදිට්ඨං යථාවිදිතං බ්යාකරොති – ‘එවං ඛො, ආවුසො, සඞ්ඛාරා දට්ඨබ්බා, එවං සඞ්ඛාරා සම්මසිතබ්බා, එවං සඞ්ඛාරා විපස්සිතබ්බා’ති. සො අපරෙන සමයෙන ලාභී චෙව හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස ලාභී ච අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය.

‘‘තත්ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො ලාභී අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය න ලාභී අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස, තෙන, භික්ඛවෙ, පුග්ගලෙන ය්වායං පුග්ගලො ලාභී අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස සො උපසඞ්කමිත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘කථං නු ඛො, ආවුසො, චිත්තං සණ්ඨපෙතබ්බං? කථං චිත්තං සන්නිසාදෙතබ්බං ? කථං චිත්තං එකොදි කාතබ්බං? කථං චිත්තං සමාදහාතබ්බ’න්ති? තස්ස සො යථාදිට්ඨං යථාවිදිතං බ්යාකරොති – ‘එවං ඛො, ආවුසො, චිත්තං සණ්ඨපෙතබ්බං, එවං චිත්තං සන්නිසාදෙතබ්බං, එවං චිත්තං එකොදි කාතබ්බං [එකොදි කත්තබ්බං (පී.)], එවං චිත්තං සමාදහාතබ්බ’න්ති. සො අපරෙන සමයෙ ලාභී චෙව හොති අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය ලාභී ච අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස.

‘‘තත්ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො න චෙව ලාභී අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස න ච ලාභී අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය, තෙන, භික්ඛවෙ, පුග්ගලෙන ය්වායං පුග්ගලො ලාභී චෙව අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස ලාභී ච අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය සො උපසඞ්කමිත්වා එවමස්ස වචනීයො – ‘කථං නු ඛො, ආවුසො, චිත්තං සණ්ඨපෙතබ්බං? කථං චිත්තං සන්නිසාදෙතබ්බං? කථං චිත්තං එකොදි කාතබ්බං? කථං චිත්තං සමාදහාතබ්බං? කථං සඞ්ඛාරා දට්ඨබ්බා? කථං සඞ්ඛාරා සම්මසිතබ්බා? කථං සඞ්ඛාරා විපස්සිතබ්බා’ති? තස්ස සො යථාදිට්ඨං යථාවිදිතං බ්යාකරොති – ‘එවං ඛො, ආවුසො, චිත්තං සණ්ඨපෙතබ්බං, එවං චිත්තං සන්නිසාදෙතබ්බං, එවං චිත්තං එකොදි කාතබ්බං, එවං චිත්තං සමාදහාතබ්බං, එවං සඞ්ඛාරා දට්ඨබ්බා, එවං සඞ්ඛාරා සම්මසිතබ්බා, එවං සඞ්ඛාරා විපස්සිතබ්බා’ති. සො අපරෙන සමයෙන ලාභී චෙව හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස ලාභී ච අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය.

‘‘තත්ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො ලාභී චෙව හොති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථස්ස ලාභී අධිපඤ්ඤාධම්මවිපස්සනාය , තෙන, භික්ඛවෙ, පුග්ගලෙන තෙසු චෙව කුසලෙසු ධම්මෙසු පතිට්ඨාය උත්තරි ආසවානං ඛයාය යොගො කරණීයො. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. චතුත්ථං.

5. ඡවාලාතසුත්තං

95. ‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? නෙවත්තහිතාය පටිපන්නො නො පරහිතාය, පරහිතාය පටිපන්නො නො අත්තහිතාය, අත්තහිතාය පටිපන්නො නො පරහිතාය, අත්තහිතාය චෙව [අත්තහිතාය ච (සී. ස්යා. කං. පී.)] පටිපන්නො පරහිතාය ච.

‘‘සෙය්යථාපි , භික්ඛවෙ, ඡවාලාතං උභතො පදිත්තං [ආදිත්තං (ක.)], මජ්ඣෙ ගූථගතං, නෙව ගාමෙ කට්ඨත්ථං ඵරති න අරඤ්ඤෙ ( ) [(කට්ඨත්ථං ඵරති) කත්ථචි]; තථූපමාහං , භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි ය්වායං පුග්ගලො නෙවත්තහිතාය පටිපන්නො නො පරහිතාය.

‘‘තත්ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො පරහිතාය පටිපන්නො නො අත්තහිතාය, අයං ඉමෙසං ද්වින්නං පුග්ගලානං අභික්කන්තතරො ච පණීතතරො ච. තත්ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො නො පරහිතාය, අයං ඉමෙසං තිණ්ණං පුග්ගලානං අභික්කන්තතරො ච පණීතතරො ච. තත්ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො අත්තහිතාය චෙව පටිපන්නො පරහිතාය ච, අයං ඉමෙසං චතුන්නං පුග්ගලානං අග්ගො ච සෙට්ඨො ච පාමොක්ඛො [මොක්ඛො (පී.) සං. නි. 3.662-663; අ. නි. 5.181] ච උත්තමො ච පවරො ච.

‘‘සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, ගවා ඛීරං, ඛීරම්හා දධි, දධිම්හා නවනීතං, නවනීතම්හා සප්පි, සප්පිම්හා සප්පිමණ්ඩො, සප්පිමණ්ඩො [සප්පිම්හා සප්පිමණ්ඩො (ක.)] තත්ථ [තත්ර (සං. නි. 3.662-662)] අග්ගමක්ඛායති; එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො අත්තහිතාය චෙව පටිපන්නො පරහිතාය ච, අයං ඉමෙසං චතුන්නං පුග්ගලානං අග්ගො ච සෙට්ඨො ච පාමොක්ඛො ච උත්තමො ච පවරො ච. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. පඤ්චමං.

6. රාගවිනයසුත්තං

96. ‘‘චත්තාරොමෙ , භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? අත්තහිතාය පටිපන්නො නො පරහිතාය, පරහිතාය පටිපන්නො නො අත්තහිතාය, නෙවත්තහිතාය පටිපන්නො නො පරහිතාය, අත්තහිතාය චෙව පටිපන්නො පරහිතාය ච.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො හොති නො පරහිතාය? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො අත්තනා රාගවිනයාය පටිපන්නො හොති, නො පරං රාගවිනයාය සමාදපෙති; අත්තනා දොසවිනයාය පටිපන්නො හොති, නො පරං දොසවිනයාය සමාදපෙති; අත්තනා මොහවිනයාය පටිපන්නො හොති, නො පරං මොහවිනයාය සමාදපෙති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො හොති, නො පරහිතාය.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පරහිතාය පටිපන්නො හොති, නො අත්තහිතාය? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො අත්තනා න රාගවිනයාය පටිපන්නො හොති, පරං රාගවිනයාය සමාදපෙති; අත්තනා න දොසවිනයාය පටිපන්නො හොති, පරං දොසවිනයාය සමාදපෙති; අත්තනා න මොහවිනයාය පටිපන්නො හොති, පරං මොහවිනයාය සමාදපෙති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පරහිතාය පටිපන්නො හොති, නො අත්තහිතාය.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො නෙවත්තහිතාය පටිපන්නො හොති, නො පරහිතාය? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො අත්තනා න රාගවිනයාය පටිපන්නො හොති, නො පරං රාගවිනයාය සමාදපෙති; අත්තනා න දොසවිනයාය පටිපන්නො හොති, නො පරං දොසවිනයාය සමාදපෙති; අත්තනා න මොහවිනයාය පටිපන්නො හොති, නො පරං මොහවිනයාය සමාදපෙති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො නෙවත්තහිතාය පටිපන්නො හොති, නො පරහිතාය.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අත්තහිතාය චෙව පටිපන්නො හොති පරහිතාය ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො අත්තනා ච රාගවිනයාය පටිපන්නො හොති, පරඤ්ච රාගවිනයාය සමාදපෙති; අත්තනා ච දොසවිනයාය පටිපන්නො හොති, පරඤ්ච දොසවිනයාය සමාදපෙති; අත්තනා ච මොහවිනයාය පටිපන්නො හොති, පරඤ්ච මොහවිනයාය සමාදපෙති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ , පුග්ගලො අත්තහිතාය චෙව පටිපන්නො හොති පරහිතාය ච. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. ඡට්ඨං.

7. ඛිප්පනිසන්තිසුත්තං

97. ‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? අත්තහිතාය පටිපන්නො නො පරහිතාය, පරහිතාය පටිපන්නො නො අත්තහිතාය, නෙවත්තහිතාය පටිපන්නො නො පරහිතාය, අත්තහිතාය චෙව පටිපන්නො පරහිතාය ච.

‘‘කථඤ්ච , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො හොති, නො පරහිතාය? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ඛිප්පනිසන්තී ච හොති කුසලෙසු ධම්මෙසු, සුතානඤ්ච ධම්මානං ධාරකජාතිකො [ධාරණජාතිකො (ක.)] හොති, ධාතානඤ්ච [ධතානඤ්ච (සී. ස්යා. කං. පී.)] ධම්මානං අත්ථූපපරික්ඛී හොති අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය, ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො හොති; නො ච කල්යාණවාචො හොති කල්යාණවාක්කරණො පොරියා වාචාය සමන්නාගතො විස්සට්ඨාය අනෙලගලාය අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා, නො ච සන්දස්සකො හොති සමාදපකො [සමාදාපකො (?)] සමුත්තෙජකො සම්පහංසකො සබ්රහ්මචාරීනං. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො හොති, නො පරහිතාය.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පරහිතාය පටිපන්නො හොති, නො අත්තහිතාය? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො න හෙව ඛො ඛිප්පනිසන්තී හොති කුසලෙසු ධම්මෙසු, නො ච සුතානං ධම්මානං ධාරකජාතිකො හොති, නො ච ධාතානං ධම්මානං අත්ථූපපරික්ඛී හොති, නො ච අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො හොති; කල්යාණවාචො ච හොති කල්යාණවාක්කරණො පොරියා වාචාය සමන්නාගතො විස්සට්ඨාය අනෙලගලාය අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා, සන්දස්සකො ච හොති සමාදපකො සමුත්තෙජකො සම්පහංසකො සබ්රහ්මචාරීනං. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පරහිතාය පටිපන්නො හොති, නො අත්තහිතාය.

‘‘කථඤ්ච , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො නෙවත්තහිතාය පටිපන්නො හොති, නො පරහිතාය? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො න හෙව ඛො ඛිප්පනිසන්තී හොති කුසලෙසු ධම්මෙසු, නො ච සුතානං ධම්මානං ධාරකජාතිකො හොති, නො ච ධාතානං ධම්මානං අත්ථූපපරික්ඛී හොති, නො ච අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො හොති; නො ච කල්යාණවාචො හොති කල්යාණවාක්කරණො පොරියා වාචාය සමන්නාගතො විස්සට්ඨාය අනෙලගලාය අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා, නො ච සන්දස්සකො හොති සමාදපකො සමුත්තෙජකො සම්පහංසකො සබ්රහ්මචාරීනං. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො නෙවත්තහිතාය පටිපන්නො හොති, නො පරහිතාය.

‘‘කථඤ්ච , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අත්තහිතාය චෙව පටිපන්නො හොති පරහිතාය ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ඛිප්පනිසන්තී ච හොති කුසලෙසු ධම්මෙසු, සුතානඤ්ච ධම්මානං ධාරකජාතිකො හොති, ධාතානඤ්ච ධම්මානං අත්ථූපපරික්ඛී හොති අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය, ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො හොති; කල්යාණවාචො ච හොති කල්යාණවාක්කරණො පොරියා වාචාය සමන්නාගතො විස්සට්ඨාය අනෙලගලාය අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා, සන්දස්සකො ච හොති සමාදපකො සමුත්තෙජකො සම්පහංසකො සබ්රහ්මචාරීනං. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අත්තහිතාය චෙව පටිපන්නො හොති පරහිතාය ච. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. සත්තමං.

8. අත්තහිතසුත්තං

98. ‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? අත්තහිතාය පටිපන්නො නො පරහිතාය, පරහිතාය පටිපන්නො නො අත්තහිතාය, නෙවත්තහිතාය පටිපන්නො නො පරහිතාය, අත්තහිතාය චෙව පටිපන්නො පරහිතාය ච. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. අට්ඨමං.

9. සික්ඛාපදසුත්තං

99. ‘‘චත්තාරොමෙ, භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? අත්තහිතාය පටිපන්නො නො පරහිතාය, පරහිතාය පටිපන්නො නො අත්තහිතාය, නෙවත්තහිතාය පටිපන්නො නො පරහිතාය, අත්තහිතාය චෙව පටිපන්නො පරහිතාය ච.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො හොති, නො පරහිතාය? ඉධ, භික්ඛවෙ , එකච්චො පුග්ගලො අත්තනා පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, නො පරං පාණාතිපාතා වෙරමණියා සමාදපෙති; අත්තනා අදින්නාදානා පටිවිරතො හොති, නො පරං අදින්නාදානා වෙරමණියා සමාදපෙති; අත්තනා කාමෙසුමිච්ඡාචාරා පටිවිරතො හොති, නො පරං කාමෙසුමිච්ඡාචාරා වෙරමණියා සමාදපෙති ; අත්තනා මුසාවාදා පටිවිරතො හොති, නො පරං මුසාවාදා වෙරමණියා සමාදපෙති; අත්තනා සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතො හොති, නො පරං සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණියා සමාදපෙති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ , පුග්ගලො අත්තහිතාය පටිපන්නො හොති, නො පරහිතාය.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පරහිතාය පටිපන්නො හොති, නො අත්තහිතාය? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො අත්තනා පාණාතිපාතා අප්පටිවිරතො හොති, පරං පාණාතිපාතා වෙරමණියා සමාදපෙති; අත්තනා අදින්නාදානා අප්පටිවිරතො හොති, පරං අදින්නාදානා වෙරමණියා සමාදපෙති; අත්තනා කාමෙසුමිච්ඡාචාරා අප්පටිවිරතො හොති, පරං කාමෙසුමිච්ඡාචාරා වෙරමණියා සමාදපෙති; අත්තනා මුසාවාදා අප්පටිවිරතො හොති, පරං මුසාවාදා වෙරමණියා සමාදපෙති; අත්තනා සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා අප්පටිවිරතො හොති, පරං සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණියා සමාදපෙති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පරහිතාය පටිපන්නො හොති, නො අත්තහිතාය.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො නෙවත්තහිතාය පටිපන්නො හොති නො පරහිතාය? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො අත්තනා පාණාතිපාතා අප්පටිවිරතො හොති, නො පරං පාණාතිපාතා වෙරමණියා සමාදපෙති…පෙ… අත්තනා සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා අප්පටිවිරතො හොති, නො පරං සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණියා සමාදපෙති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො නෙවත්තහිතාය පටිපන්නො හොති, නො පරහිතාය.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අත්තහිතාය චෙව පටිපන්නො හොති පරහිතාය ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො අත්තනා ච පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, පරඤ්ච පාණාතිපාතා වෙරමණියා සමාදපෙති…පෙ… අත්තනා ච සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතො හොති, පරඤ්ච සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණියා සමාදපෙති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො අත්තහිතාය චෙව පටිපන්නො හොති පරහිතාය ච. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, චත්තාරො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. නවමං.

10. පොතලියසුත්තං

100. අථ ඛො පොතලියො පරිබ්බාජකො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො පොතලියං පරිබ්බාජකං භගවා එතදවොච –

‘‘චත්තාරොමෙ, පොතලිය, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? ඉධ, පොතලිය, එකච්චො පුග්ගලො [පු. ප. 165] අවණ්ණාරහස්ස අවණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන, නො ච ඛො වණ්ණාරහස්ස වණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන. ඉධ පන, පොතලිය, එකච්චො පුග්ගලො වණ්ණාරහස්ස වණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන, නො ච ඛො අවණ්ණාරහස්ස අවණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන. ඉධ පන, පොතලිය, එකච්චො පුග්ගලො නෙව අවණ්ණාරහස්ස අවණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන, නො ච වණ්ණාරහස්ස වණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන. ඉධ පන, පොතලිය, එකච්චො පුග්ගලො අවණ්ණාරහස්ස ච අවණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන, වණ්ණාරහස්ස ච වණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන. ඉමෙ ඛො, පොතලිය, චත්තාරො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. ඉමෙසං ඛො, පොතලිය, චතුන්නං පුග්ගලානං කතමො තෙ පුග්ගලො ඛමති අභික්කන්තතරො ච පණීතතරො චා’’ති?

‘‘චත්තාරොමෙ, භො ගොතම, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො? ඉධ, භො ගොතම, එකච්චො පුග්ගලො අවණ්ණාරහස්ස අවණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන, නො ච ඛො වණ්ණාරහස්ස වණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන. ඉධ පන, භො ගොතම, එකච්චො පුග්ගලො වණ්ණාරහස්ස වණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන, නො ච ඛො අවණ්ණාරහස්ස අවණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන. ඉධ පන, භො ගොතම, එකච්චො පුග්ගලො නෙව අවණ්ණාරහස්ස අවණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන, නො ච වණ්ණාරහස්ස වණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන. ඉධ පන, භො ගොතම, එකච්චො පුග්ගලො අවණ්ණාරහස්ස ච අවණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන, වණ්ණාරහස්ස ච වණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන. ඉමෙ ඛො, භො ගොතම, චත්තාරො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. ඉමෙසං, භො ගොතම, චතුන්නං පුග්ගලානං ය්වායං පුග්ගලො නෙව අවණ්ණාරහස්ස අවණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන, නො ච වණ්ණාරහස්ස වණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන; අයං මෙ පුග්ගලො ඛමති ඉමෙසං චතුන්නං පුග්ගලානං අභික්කන්තතරො ච පණීතතරො ච. තං කිස්ස හෙතු? අභික්කන්තා [අභික්කන්තතරා (ක.)] හෙසා, භො ගොතම, යදිදං උපෙක්ඛා’’ති.

‘‘චත්තාරොමෙ, පොතලිය, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො…පෙ… ඉමෙ ඛො, පොතලිය, චත්තාරො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. ඉමෙසං ඛො, පොතලිය, චතුන්නං පුග්ගලානං ය්වායං පුග්ගලො අවණ්ණාරහස්ස ච අවණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන, වණ්ණාරහස්ස ච වණ්ණං භාසිතා හොති භූතං තච්ඡං කාලෙන; අයං ඉමෙසං චතුන්නං පුග්ගලානං අභික්කන්තතරො ච පණීතතරො ච. තං කිස්ස හෙතු? අභික්කන්තා හෙසා, පොතලිය, යදිදං තත්ථ තත්ථ කාලඤ්ඤුතා’’ති.

‘‘චත්තාරොමෙ, භො ගොතම, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ චත්තාරො…පෙ… ඉමෙ ඛො, භො ගොතම, චත්තාරො පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. ඉමෙසං, භො ගොතම, චතුන්නං පුග්ගලානං ය්වායං පුග්ගලො අවණ්ණාරහස්ස ච අවණ්ණං භාසිතා භූතං තච්ඡං කාලෙන, වණ්ණාරහස්ස ච වණ්ණං භාසිතා භූතං තච්ඡං කාලෙන; අයං මෙ පුග්ගලො ඛමති ඉමෙසං චතුන්නං පුග්ගලානං අභික්කන්තතරො ච පණීතතරො ච. තං කිස්ස හෙතු? අභික්කන්තා හෙසා, භො ගොතම, යදිදං තත්ථ තත්ථ කාලඤ්ඤුතා.

‘‘අභික්කන්තං, භො ගොතම, අභික්කන්තං, භො ගොතම! සෙය්යථාපි, භො ගොතම, නික්කුජ්ජිතං වා උක්කුජ්ජෙය්ය, පටිච්ඡන්නං වා විවරෙය්ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛෙය්ය, අන්ධකාරෙ වා තෙලපජ්ජොතං ධාරෙය්ය – චක්ඛුමන්තො රූපානි දක්ඛන්තීති, එවමෙවං භොතා ගොතමෙන අනෙකපරියායෙන ධම්මො පකාසිතො . එසාහං භවන්තං ගොතමං සරණං ගච්ඡාමි ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං මං භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්ජතග්ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්ති. දසමං.

අසුරවග්ගො පඤ්චමො.

තස්සුද්දානං –

අසුරො තයො සමාධී, ඡවාලාතෙන පඤ්චමං;

රාගො නිසන්ති අත්තහිතං, සික්ඛා පොතලියෙන චාති.

දුතියපණ්ණාසකං සමත්තං.

3. තතියපණ්ණාසකං