📜

(13) 3. කුසිනාරවග්ගො

1-2. කුසිනාරසුත්තාදිවණ්ණනා

124-125. තතියස්ස පඨමෙ තණ්හාගෙධෙන ගථිතොති තණ්හාබන්ධනෙන බද්ධො. තණ්හාමුච්ඡනායාති තණ්හාය වසෙන මුච්ඡාපත්තියා. මුච්ඡිතොති මුච්ඡං මොහං පමාදං ආපන්නො. අජ්ඣොපන්නොති අධිඔපන්නො. තණ්හාය අධිභවිත්වා අජ්ඣොත්ථටො ගිලිත්වා පරිනිට්ඨපෙත්වා විය ඨිතො. තෙනාහ ‘‘අජ්ඣොපන්නොති තණ්හාය ගිලිත්වා පරිනිට්ඨපෙත්වා පවත්තො’’ති. අනාදීනවදස්සාවීති ගථිතාදිභාවෙන පරිභොගෙ ආදීනවමත්තම්පි න පස්සති. නිස්සරණපඤ්ඤොති අයමත්ථො ආහාරපරිභොගෙති තත්ථ පයොජනපරිච්ඡෙදිකා ‘‘යාවදෙව ඉමස්ස කායස්ස ඨිතියා’’තිආදිනා (ම. නි. 1.23; 2.24; 3.75; සං. නි. 4.120; අ. නි. 6.58; 8.9) පවත්තා ආහාරපටිබද්ධඡන්දරාගනිස්සරණභූතා පඤ්ඤා අස්ස අත්ථීති නිස්සරණපඤ්ඤො. සෙසමෙත්ථ උත්තානමෙව. දුතියෙ නත්ථි වත්තබ්බං.

කුසිනාරසුත්තාදිවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

3. ගොතමකචෙතියසුත්තවණ්ණනා

126. තතියෙ සම්බහුලාති පඤ්චසතමත්තා. පඤ්චසතා කිර බ්රාහ්මණා තිණ්ණං වෙදානං පාරගූ අපරභාගෙ භගවතො ධම්මදෙසනං සුත්වා කාමෙසු ආදීනවං නෙක්ඛම්මෙ ච ආනිසංසං පස්සමානා භගවතො සන්තිකෙ පබ්බජිත්වා න චිරස්සෙව සබ්බං බුද්ධවචනං උග්ගණ්හිත්වා පරියත්තිං නිස්සාය මානං උප්පාදෙසුං – ‘‘යං යං භගවා කථෙති, තං තං මයං ඛිප්පමෙව ජානාම. භගවා හි ඉත්ථිලිඞ්ගාදීනි තීණි ලිඞ්ගානි, නාමාදීනි චත්තාරි පදානි, පඨමාදයො සත්ත විභත්තියො මුඤ්චිත්වා න කිඤ්චි කථෙති, එවං කථිතෙ ච අම්හාකං ගණ්ඨිපදං නාම නත්ථී’’ති, තෙ භගවති අගාරවා හුත්වා තතො පට්ඨාය භගවතො උපට්ඨානම්පි ධම්මස්සවනම්පි අභිණ්හං න ගච්ඡන්ති. තෙ සන්ධාය වුත්තං ‘‘සම්බහුලා කිර බ්රාහ්මණපබ්බජිතා…පෙ… ධම්මස්සවනං න ගච්ඡන්තී’’ති. මුඛපටිඤ්ඤං ගහෙත්වාති ‘‘සච්චං කිර තුම්හෙ, භික්ඛවෙ’’තිආදිනා තමත්ථං පටිපුච්ඡිත්වා ‘‘සච්චං භගවා’’ති තෙහි භික්ඛූහි වුත්තං පටිවචනං ගහෙත්වා. තඤ්හි අත්තනො මුඛෙනෙව පටිඤ්ඤාතත්තා ‘‘මුඛපටිඤ්ඤා’’ති වුච්චති.

නෙවආගතට්ඨානං න ගතට්ඨානං අද්දසංසු. කස්මා? අඤ්ඤාණතො. තෙ කිර තස්ස සුත්තස්ස අත්ථං න ජානිංසු. තෙසඤ්හි තස්මිං සමයෙ විචිත්රනයං දෙසනාවිලාසයුත්තම්පි තං සුත්තං ඝනපුථුලෙන දුස්සපට්ටෙන මුඛං බද්ධං කත්වා පුරතො ඨපිතමනුඤ්ඤභොජනං විය අහොසි. නනු ච භගවා අත්තනා දෙසිතං ධම්මං පරෙ ඤාපෙතුං කප්පසතසහස්සාධිකානි චත්තාරි අසඞ්ඛෙය්යානි පාරමියො පූරෙත්වා සබ්බඤ්ඤුතං පත්තො, සො කස්මා යථා තෙ න ජානන්ති, තථා දෙසෙතීති? තෙසං මානභඤ්ජනත්ථං. භගවා හි ‘‘අභබ්බා ඉමෙ ඉමං මානඛිලං අනුපහච්ච මග්ගං වා ඵලං වා සච්ඡිකාතු’’න්ති තෙසං සුතපරියත්තිං නිස්සාය උප්පන්නං අට්ඨුප්පත්තිං කත්වා දෙසනාකුසලො මානභඤ්ජනත්ථං ‘‘සබ්බධම්මමූලපරියාය’’න්තිආදිනා මූලපරියායසුත්තං (ම. නි. 1.1) අභාසි.

සම්මාසම්බුද්ධො‘‘මය්හං කථා නිය්යාතී’’ති මුඛසම්පත්තමෙව කථෙතීති චින්තයිංසූති ඉදං අඞ්ගුත්තරභාණකානං වළඤ්ජනකතන්තිනීහාරෙන වුත්තං. මජ්ඣිමභාණකා පන එවං වදන්ති – එවං මානභඤ්ජනත්ථං දෙසිතඤ්ච පන තං සුත්තං සුත්වා තෙ භික්ඛූ ‘‘තංයෙව කිර පථවිං දිට්ඨිගතිකො සඤ්ජානාති, සෙඛොපි අරහාපි තථාගතොපි අභිජානාති, කි නාමිදං කථං නාමිද’’න්ති චින්තෙන්තා ‘‘පුබ්බෙ මයං භගවතා කථිතං යංකිඤ්චි ඛිප්පමෙව ජානාම, ඉදානි පනිමස්ස මූලපරියායස්ස අන්තං වා කොටිං වා න ජානාම න පස්සාම, අහො බුද්ධා නාම අප්පමෙය්යා අතුලා’’ති උද්ධතදාඨා විය සප්පා නිම්මදා හුත්වා බුද්ධූපට්ඨානඤ්ච ධම්මස්සවනඤ්ච සක්කච්චං අගමංසු. තෙන සමයෙන ධම්මසභායං සන්නිසින්නා භික්ඛූ ‘‘අහො බුද්ධානං ආනුභාවො, තෙ නාමබ්රාහ්මණපබ්බජිතා තථා මානමදමත්තා භගවතා මූලපරියායදෙසනාය නිහතමානා කතා’’ති කථං සමුට්ඨාපෙසුං. තං සුත්වා භගවා ‘‘න, භික්ඛවෙ, ඉදානෙව, පුබ්බෙපි අහං එවං ඉමෙ මානපග්ගහිතසීසෙ චරන්තෙ නිහතමානෙ අකාසි’’න්ති වත්වා අතීතං ආහරන්තො ‘‘භූතපුබ්බං, භික්ඛවෙ, අඤ්ඤතරො දිසාපාමොක්ඛො බ්රාහ්මණො බාරාණසියං පටිවසති තිණ්ණං වෙදානං පාරගූ සනිඝණ්ටුකෙටුභානං සාක්ඛරප්පභෙදානං ඉතිහාසපඤ්චමානං පදකො වෙය්යාකරණො ලොකායතමහාපුරිසලක්ඛණෙසු අනවයො, සො පඤ්චමත්තානි මාණවකසතානි මන්තෙ වාචෙති. පණ්ඩිතමාණවකා බහුඤ්ච ගණ්හන්ති ලහුඤ්ච, සුට්ඨු ච උපධාරෙන්තී’’තිආදිනා ජාතකං කථෙසි.

තං සුත්වා තෙ භික්ඛූ ‘‘පුබ්බෙපි මයං මානෙනෙව උපහතා’’ති භිය්යොසොමත්තාය නිහතමානා හුත්වා අත්තනො උපකාරකම්මට්ඨානපරායණා අහෙසුං. තතො භගවා එකං සමයං ජනපදචාරිකං චරන්තො වෙසාලිං පත්වා ගොතමකෙ චෙතියෙ විහරන්තො ඉමෙසං පඤ්චසතානං භික්ඛූනං ඤාණපරිපාකං විදිත්වා ඉදං ගොතමකසුත්තං කථෙසි. ඉදඤ්ච සුත්තං සුත්වා තෙ පඤ්චසතා භික්ඛූ තස්මිංයෙව ආසනෙ සහ පටිසම්භිදාහි අරහත්තං පාපුණිංසූති.

අභිඤ්ඤායාති කුසලාදිභෙදං ඛන්ධාදිභෙදඤ්ච දෙසෙතබ්බං ධම්මං, වෙනෙය්යානඤ්ච ආසයානුසයචරියාධිමුත්තිආදිභෙදං, තස්ස ච නෙසං දෙසෙතබ්බප්පකාරං යාථාවතො අභිජානිත්වාති අත්ථො. ඉමෙ පඤ්චක්ඛන්ධා ද්වාදසායතනානීතිආදි පනෙත්ථ නිදස්සනමත්තං වුත්තන්ති වෙදිතබ්බං. සප්පච්චයන්ති සකාරණං, වෙනෙය්යානං අජ්ඣාසයෙන වා පුච්ඡාය වා අට්ඨුප්පත්තියා වා සනිමිත්තං හෙතූදාහරණසහිතඤ්චාති අත්ථො. රාගාදීනං පටිහරණං පටිහාරියං, තදෙව පාටිහාරියං, සහ පාටිහාරියෙනාති සප්පාටිහාරියං. රාගාදිප්පටිසෙධනවසෙනෙව හි සත්ථා ධම්මං දෙසෙති. තෙනාහ ‘‘පච්චනීකපටිහරණෙන සප්පාටිහාරියමෙව කත්වා’’ති. අපරෙ පන ‘‘යථාරහං ඉද්ධිආදෙසනානුසාසනිපාටිහාරියසහිත’’න්ති වදන්ති අනුසාසනිපාටිහාරියරහිතා දෙසනා නත්ථීති කත්වා. සෙසමෙත්ථ උත්තානමෙව.

ගොතමකචෙතියසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

4. භරණ්ඩුකාලාමසුත්තවණ්ණනා

127. චතුත්ථෙ ආළාරකාලාමකාලෙති ආළාරකාලාමානං ධරමානකාලෙ. පරිඤ්ඤන්ති පහානපරිඤ්ඤං. සා හි සමතික්කමො, න ඉතරා. තෙනාහ ‘‘පරිඤ්ඤා නාම සමතික්කමො’’ති. එත්ථ ච පඨමො සත්ථා රූපාවචරසමාපත්තිලාභී දට්ඨබ්බො, දුතියො අරූපාවචරසමාපත්තිලාභී, තතියො සම්මාසම්බුද්ධො දට්ඨබ්බො. වුත්තඤ්හෙතං පුග්ගලපඤ්ඤත්තියං (පු. ප. 130) –

‘‘ය්වායං සත්ථා කාමානං පරිඤ්ඤං පඤ්ඤාපෙති, න රූපානං පරිඤ්ඤං පඤ්ඤාපෙති, න වෙදනානං පරිඤ්ඤං පඤ්ඤාපෙති, රූපාවචරසමාපත්තියා ලාභී සත්ථා තෙන දට්ඨබ්බො. ය්වායං සත්ථා කාමානඤ්ච පරිඤ්ඤං පඤ්ඤාපෙති, රූපානඤ්ච පරිඤ්ඤං පඤ්ඤාපෙති, න වෙදනානං පරිඤ්ඤං පඤ්ඤාපෙති, අරූපාවචරසමාපත්තියා ලාභී සත්ථා තෙන දට්ඨබ්බො. ය්වායං සත්ථා කාමානඤ්ච පරිඤ්ඤං පඤ්ඤාපෙති, රූපානඤ්ච පරිඤ්ඤං පඤ්ඤාපෙති, වෙදනානඤ්ච පරිඤ්ඤං පඤ්ඤාපෙති, සම්මාසම්බුද්ධො සත්ථා තෙන දට්ඨබ්බො’’ති.

තත්ථ තිත්ථියා සමයං ජානන්තා කාමානං පරිඤ්ඤං පඤ්ඤාපෙය්යුං පඨමජ්ඣානං වදමානා. රූපානං පරිඤ්ඤං පඤ්ඤාපෙය්යුං අරූපරාගං වදමානා. වෙදනාපරිඤ්ඤං පඤ්ඤාපෙය්යුං අසඤ්ඤාරාගං වදමානා. තෙ පන ‘‘ඉදං නාම පඨමජ්ඣානං, අයං රූපභවො, අයං අසඤ්ඤාභවො’’තිපි න ජානන්ති. තෙ පඤ්ඤාපෙතුං අසක්කොන්තාපි කෙවලං ‘‘පඤ්ඤාපෙමා’’ති වදන්ති. තථාගතො පන කාමානං පරිඤ්ඤං අනාගාමිමග්ගෙන පඤ්ඤාපෙති, රූපවෙදනානං අරහත්තමග්ගෙන. එවමෙත්ථ ද්වෙ ජනා බාහිරකා, එකො සම්මාසම්බුද්ධොති ඉමස්මිං ලොකෙ තයො සත්ථාරො නාම.

භරණ්ඩුකාලාමසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

5. හත්ථකසුත්තවණ්ණනා

128. පඤ්චමෙ අභික්කන්තාති අතික්කන්තා, විගතාති අත්ථොති ආහ ‘‘ඛයෙ දිස්සතී’’ති. තෙනෙව හි ‘‘නික්ඛන්තො පඨමො යාමො’’ති අනන්තරං වුත්තං. අභික්කන්තතරොති අතිවිය කන්තතරො. තාදිසො ච සුන්දරො භද්දකො නාම හොතීති ආහ ‘‘සුන්දරෙ දිස්සතී’’ති. කොති දෙවනාගයක්ඛගන්ධබ්බාදීසු කො කතමො? මෙති මම. පාදානීති පාදෙ. ඉද්ධියාති ඉමාය එවරූපාය දෙවිද්ධියා. යසසාති ඉමිනා එදිසෙන පරිවාරෙන පරිච්ඡෙදෙන. ජලන්ති විජ්ජොතමානො. අභික්කන්තෙනාති අතිවිය කන්තෙන කමනීයෙන අභිරූපෙන. වණ්ණෙනාති ඡවිවණ්ණෙන සරීරවණ්ණනිභාය. සබ්බා ඔභාසයං දිසාති දස දිසා පභාසෙන්තො, චන්දො විය සූරියො විය ච එකොභාසං එකාලොකං කරොන්තොති ගාථාය අත්ථො. අභිරූපෙති උළාරරූපෙ සම්පන්නරූපෙ. අබ්භනුමොදනෙති සම්පහංසනෙ . ඉධ පනාති ‘‘අභික්කන්තාය රත්තියා’’ති එතස්මිං පදෙ. තෙනාති සුන්දරපරියායත්තා. ඛයෙ වා ඉධ අභික්කන්තසද්දො දට්ඨබ්බො, තෙන ‘‘අභික්කන්තාය පරික්ඛීණාය රත්තියා’’ති වුත්තං හොති.

රූපායතනාදීසූති ආදිසද්දෙන අක්ඛරාදීනං සඞ්ගහො දට්ඨබ්බො. සුවණ්ණවණ්ණොති සුවණ්ණච්ඡවීති අයමෙත්ථ අත්ථොති ආහ ‘‘ඡවිය’’න්ති. තථා හි වුත්තං ‘‘කඤ්චනසන්නිභත්තචො’’ති (ම. නි. 2.399; සු. නි. 556). සඤ්ඤූළ්හාති සම්බන්ධිතා, ගන්ථිතාති අත්ථො. වණ්ණාති ගුණවණ්ණාති ආහ ‘‘ථුතිය’’න්ති, ථොමනායන්ති අත්ථො. කුලවග්ගෙති ඛත්තියාදිකුලකොට්ඨාසෙ. තත්ථ ‘‘අච්ඡො විප්පසන්නො’’තිආදිනා වණ්ණිතබ්බට්ඨෙන වණ්ණො, ඡවි. වණ්ණනට්ඨෙන අභිත්ථවට්ඨෙන වණ්ණො, ථුති. අඤ්ඤමඤ්ඤං අසඞ්කරතො වණ්ණෙතබ්බතො ඨපෙතබ්බතො වණ්ණො, ඛත්තියාදිකුලවග්ගො. වණ්ණීයති ඤාපීයති එතෙනාති වණ්ණො, ඤාපකකාරණං. වණ්ණනතො ථූලරස්සාදිභාවෙන උපට්ඨානතො වණ්ණො, සණ්ඨානං. මහන්තං ඛුද්දකං මජ්ඣිමන්ති වණ්ණෙතබ්බතො පමිතබ්බතො වණ්ණො, පමාණං. වණ්ණීයති චක්ඛුනා පස්සීයතීති වණ්ණො, රූපායතනන්ති එවං තස්මිං තස්මිං අත්ථෙ වණ්ණසද්දස්ස පවත්ති වෙදිතබ්බා. සොති වණ්ණසද්දො. ඡවියා දට්ඨබ්බො රූපායතනෙ ගය්හමානස්සපි ඡවිමුඛෙනෙව ගහෙතබ්බතො. ඡවිගතා පන වණ්ණධාතු එව ‘‘සුවණ්ණවණ්ණො’’ති එත්ථ වණ්ණග්ගහණෙන ගහිතාති අපරෙ.

කෙවලපරිපුණ්ණන්ති එකදෙසම්පි අසෙසෙත්වා නිරවසෙසතොව පරිපුණ්ණන්ති අයමෙත්ථ අත්ථොති ආහ ‘‘අනවසෙසතා අත්ථො’’ති. කෙවලකප්පාති කප්ප-සද්දො නිපාතො පදපූරණමත්තං, ‘‘කෙවලං’’ඉච්චෙව අත්ථො. කෙවලසද්දො ච බහුලවාචීති ආහ ‘‘යෙභුය්යතා අත්ථො’’ති. කෙචි පන ‘‘ඊසකං අසමත්තං කෙවලං කෙවලකප්ප’’න්ති වදන්ති. අනවසෙසත්ථො එත්ථ කෙවලසද්දො සියා, අනත්ථන්තරෙන පන කප්පසද්දෙන පදවඩ්ඪනං කතං ‘‘කෙවලා එව කෙවලකප්පා’’ති. තථා වා කප්පනීයත්තා පඤ්ඤපෙතබ්බත්තා කෙවලකප්පා. අබ්යාමිස්සතා විජාතියෙන අසඞ්කරො සුද්ධතා. අනතිරෙකතා තංපරමතා විසෙසාභාවො. කෙවලකප්පන්ති කෙවලං දළ්හං කත්වාති අත්ථො. කෙවලං වුච්චති නිබ්බානං සබ්බසඞ්ඛතවිවිත්තත්තා, තං එතස්ස අධිගතං අත්ථීති කෙවලී, සච්ඡිකතනිරොධො ඛීණාසවො.

කප්ප-සද්දො පනායං සඋපසග්ගො අනුපසග්ගො චාති අධිප්පායෙන ඔකප්පනියපදෙ ලබ්භමානං ඔකප්පසද්දමත්තං නිදස්සෙති, අඤ්ඤථා කප්පසද්දස්ස අත්ථුද්ධාරෙ ඔකප්පනියපදං අනිදස්සනමෙව සියා. සමණකප්පෙහීති විනයසිද්ධෙහි සමණවොහාරෙහි. නිච්චකප්පන්ති නිච්චකාලං. පඤ්ඤත්තීති නාමං. නාමඤ්හෙතං තස්ස ආයස්මතො, යදිදං කප්පොති. කප්පිතකෙසමස්සූති කත්තරියා ඡෙදිතකෙසමස්සු. ද්වඞ්ගුලකප්පොති මජ්ඣන්හිකවෙලාය වීතික්කන්තාය ද්වඞ්ගුලතාවිකප්පො. ලෙසොති අපදෙසො. අනවසෙසං ඵරිතුං සමත්ථස්ස ඔභාසස්ස කෙනචි කාරණෙන එකදෙසඵරණම්පි සියා, අයං පන සබ්බස්සෙව ඵරතීති දස්සෙතුං සමන්තත්ථො කප්පසද්දො ගහිතොති ආහ ‘‘අනවසෙසං සමන්තතො’’ති.

ආභාය ඵරිත්වාති වත්ථමාලාලඞ්කාරසරීරසමුට්ඨිතාය ආභාය ඵරිත්වා. දෙවතානඤ්හි සරීරොභාසං ද්වාදසයොජනමත්තං ඨානං. තතො භිය්යොපි ඵරිත්වා තිට්ඨති, තථා වත්ථාභරණාදිසමුට්ඨිතා පභා.

හත්ථකසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

6. කටුවියසුත්තවණ්ණනා

129. ඡට්ඨෙ ගාවීනං කයවික්කයවසෙන යොගො එත්ථාති ගොයොගො, කයවික්කයං කරොන්තො ගාවීහි යුජ්ජන්ති එත්ථාති වා ගොයොගො, ගාවීනං වික්කයට්ඨානං. තත්ථ ජාතො පිලක්ඛරුක්ඛො ගොයොගපිලක්ඛො, තස්මිං. සමීපත්ථෙ චෙතං භුම්මවචනං. තෙනාහ ‘‘ගාවීනං වික්කයට්ඨානෙ උට්ඨිතපිලක්ඛස්ස සන්තිකෙ’’ති. රිත්තො අස්සාදො එතස්සාති රිත්තස්සාදො. තෙනාහ ‘‘ඣානසුඛාභාවෙන රිත්තස්සාද’’න්ති. සෙසමෙත්ථ උත්තානමෙව.

කටුවියසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

8. දුතියඅනුරුද්ධසුත්තවණ්ණනා

131. අට්ඨමෙ ඉදං තෙ මානස්මින්ති එත්ථ මානස්මින්ති පච්චත්තෙ භුම්මවචනං. ඉදන්ති ච ලිඞ්ගවිපල්ලාසෙන නපුංසකනිද්දෙසො කතොති ආහ ‘‘අයං තෙ නවවිධෙන වඩ්ඪිතමානො’’ති. සෙසෙසුපි එසෙව නයො.

දුතියඅනුරුද්ධසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

9. පටිච්ඡන්නසුත්තවණ්ණනා

132. නවමෙ අසාධාරණසික්ඛාපදන්ති භික්ඛුනීනං අසාධාරණං භික්ඛූනංයෙව පඤ්ඤත්තසික්ඛාපදං සාධාරණසික්ඛාපදන්ති භික්ඛූනං භික්ඛුනීනඤ්ච සාධාරණං උභතොපඤ්ඤත්තිසික්ඛාපදං.

පටිච්ඡන්නසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

10. ලෙඛසුත්තවණ්ණනා

133. දසමෙ ථිරට්ඨානතොති ථිරට්ඨානතොව. පාසාණෙ ලෙඛසදිසා පරාපරාධනිබ්බත්තා කොධලෙඛා යස්ස සො පාසාණලෙඛූපමසමන්නාගතො පාසාණලෙඛූපමොති වුත්තො. එවං ඉතරෙපි. අනුසෙතීති අප්පහීනතාය අනුසෙති. න ඛිප්පං ලුජ්ජතීති න අන්තරා නස්සති කම්මට්ඨානෙනෙව නස්සනතො. එවමෙවන්ති එවං තස්සපි පුග්ගලස්ස කොධො න අන්තරා පුනදිවසෙ වා අපරදිවසෙ වා නිට්ඨාති, අද්ධනියො පන හොති, මරණෙනෙව නිට්ඨාතීති අත්ථො. කක්ඛළෙනාති අතිකක්ඛළෙන ධම්මච්ඡෙදකෙන ථද්ධවචනෙන. සංසන්දතීති එකීභවති. සම්මොදතීති නිරන්තරො හොතීති එවමෙත්ථ අත්ථො දට්ඨබ්බො.

අථ වා සන්ධියතීති ඨානගමනාදීසු කායකිරියාසු කායෙන සමොධානං ගච්ඡති, තිලතණ්ඩුලා විය මිස්සීභාවං උපෙතීති අත්ථො. සංසන්දතීති චිත්තකිරියාසු චිත්තෙන සමොධානං ගච්ඡති, ඛීරොදකං විය එකීභාවං උපෙතීති අත්ථො. සම්මොදතීති උද්දෙසපරිපුච්ඡාදීසු වචීකිරියාසු වාචාය සමොධානං ගච්ඡති, විප්පවාසාගතොපි පියසහායකො විය පියතරභාවං උපෙතීති අත්ථො. අපිච කිච්චකරණීයෙසු තෙහි සද්ධිං ආදීතොව එකකිරියාභාවං උපගච්ඡන්තො සන්ධියති, යාව මජ්ඣා පවත්තන්තො සංසන්දති, යාව පරියොසානා අනිවත්තන්තො සම්මොදතීති වෙදිතබ්බො.

ලෙඛසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

කුසිනාරවග්ගවණ්ණනා නිට්ඨිතා.