📜

(11) 1. වලාහකවග්ගො

1-2. වලාහකසුත්තද්වයවණ්ණනා

101-2. තතියපණ්ණාසකස්ස පඨමෙ ගජ්ජිතාති ථනිතා. තත්ථ ගජ්ජිත්වා නොවස්සනභාවො නාම පාපකො. මනුස්සා හි යදා දෙවො ගජ්ජති, තදා ‘‘සුවුට්ඨිතා භවිස්සතී’’ති බීජානි නීහරිත්වා වපන්ති. අථ දෙවෙ අවස්සන්තෙ ඛෙත්තෙ බීජානි ඛෙත්තෙයෙව නස්සන්ති, ගෙහෙ බීජානි ගෙහෙයෙව නස්සන්තීති දුබ්භික්ඛං හොති. නොගජ්ජිත්වා වස්සනභාවොපි පාපකො. මනුස්සා හි ඉමස්මිං කාලෙ ‘‘දුබ්බුට්ඨිකා භවිස්සතී’’ති නින්නට්ඨානෙසුයෙව වප්පං කරොන්ති. අථ දෙවො වස්සිත්වා සබ්බබීජානි මහාසමුද්දං පාපෙති, දුබ්භික්ඛමෙව හොති. ගජ්ජිත්වා වස්සනභාවො පන භද්දකො. තදා හි සුභික්ඛං හොති. නොගජ්ජිත්වා නොවස්සනභාවො එකන්තපාපකොව. භාසිතා හොති නො කත්තාති ‘‘ඉදානි ගන්ථධුරං පූරෙස්සාමි, වාසධුරං පූරෙස්සාමී’’ති කථෙතියෙව, න උද්දෙසං ගණ්හාති, න කම්මට්ඨානං භාවෙති.

කත්තා හොති නො භාසිතාති ‘‘ගන්ථධුරං පූරෙස්සාමි, වාසධුරං වා’’ති න භාසති, සම්පත්තෙ පන කාලෙ සමත්තං සම්පාදෙති. ඉමිනා නයෙන ඉතරෙපි වෙදිතබ්බා. අථ වා සබ්බං පනෙතං පච්චයදායකෙහෙව කථිතං. එකො හි ‘‘අසුකදිවසෙ නාම දානං දස්සාමී’’ති සඞ්ඝං නිමන්තෙති, සම්පත්තෙ කාලෙ නො කරොති. අයං පුග්ගලො පුඤ්ඤෙන පරිහායති, භික්ඛුසඞ්ඝො පන ලාභෙන පරිහායති. අපරො සඞ්ඝං අනිමන්තෙත්වා සක්කාරං කත්වා ‘‘භික්ඛූ ආනෙස්සාමී’’ති න ලභි, සබ්බෙ අඤ්ඤත්ථ නිමන්තිතා හොන්ති. අයම්පි පුඤ්ඤෙන පරිහායති, සඞ්ඝොපි ලාභෙන පරිහායති. අපරො පඨමං සඞ්ඝං නිමන්තෙත්වා පච්ඡා සක්කාරං කත්වා දානං දෙති, අයං කිච්චකාරී හොති. අපරො නෙව සඞ්ඝං නිමන්තෙති, න දානං දෙති, අයං පාපපුග්ගලොති වෙදිතබ්බො. දුතියං උත්තානමෙව.

වලාහකසුත්තද්වයවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

3. කුම්භසුත්තවණ්ණනා

103. තතියෙ රිත්තකොති අන්තො රිත්තො. පිහිතමුඛොති පිදහිත්වා ඨපිතො. අපාරුතමුඛොති විවරිත්වා ඨපිතො, උපමිතපුග්ගලෙසු පනෙත්ථ අන්තොගුණසාරවිරහිතො ච තුච්ඡො, බාහිරසොභනතාය පිහිතො පුග්ගලොති වෙදිතබ්බො. සෙසෙසුපි එසෙව නයො.

කුම්භසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

4. උදකරහදසුත්තවණ්ණනා

104. චතුත්ථෙ උදකරහදො ජණ්ණුකමත්තෙපි උදකෙ සති පණ්ණරසසම්භින්නවණ්ණත්තා වා බහලත්තා වා උදකස්ස අපඤ්ඤායමානතලො උත්තානො ගම්භීරොභාසො නාම හොතීති ආහ ‘‘පුරාණපණ්ණරස…පෙ… ගම්භීරොභාසො නාමා’’ති. තිපොරිසචතුපොරිසෙ පන උදකෙ සති අච්ඡත්තා උදකස්ස පඤ්ඤායමානතලො ගම්භීරො උත්තානොභාසො නාම හොතීති ආහ ‘‘අච්ඡවිප්පසන්නමණිවණ්ණඋදකො උත්තානොභාසො නාමා’’ති. උභයකාරණසම්භවතො පන ඉතරෙ ද්වෙ වෙදිතබ්බා. පුග්ගලෙපි කිලෙසුස්සදභාවතො ගුණගම්භීරතාය ච අභාවතො ගුණගම්භීරානං සදිසෙහි අභික්කමනාදීහි යුත්තො උත්තානො ගම්භීරොභාසො නාම. ඉමිනා නයෙන සෙසා වෙදිතබ්බා.

උදකරහදසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

5-6. අම්බසුත්තාදිවණ්ණනා

105-6. පඤ්චමෙ ආමකං හුත්වාති අන්තො ආමං හුත්වා. පක්කං ආමවණ්ණීති අන්තො පක්කං බහි ආමසදිසං. තත්ථ යථා අම්බෙ අපක්කභාවො ආමතා හොති, එවං පුග්ගලෙපි පුථුජ්ජනතා. යථා ච තත්ථ පක්කසදිසතා පක්කවණ්ණිතා, එවං පුග්ගලෙපි අරියානං අභික්කමනාදිසදිසතා පක්කවණ්ණිතාති ඉමිනා නයෙන සෙසා වෙදිතබ්බා. ඡට්ඨං උත්තානමෙව.

අම්බසුත්තාදිවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

7. මූසිකසුත්තවණ්ණනා

107. සත්තමෙ ආවාටං ඛනතීති අත්තනො ආසයං බිලකූපං ඛනති. න ච තත්ථ වසතීති තත්ථ අවසිත්වා කිස්මිඤ්චිදෙව ඨානෙ වසති, එවං බිළාරාදිඅමිත්තවසං ගච්ඡති. වසිතා නො ගාධං කත්තාති සයං න ඛනති, පරෙන කතෙ බිලෙ වසති, එවං ජීවිතං රක්ඛති. තතියා ද්වෙපි කරොන්තී ජීවිතං රක්ඛති. චතුත්ථී ද්වෙපි අකරොන්තී අමිත්තවසං ගච්ඡති. ඉමාය පන උපමාය උපමිතෙසු පුග්ගලෙසු පඨමො යථා සා මූසිකා ගාධං ඛනති, එවං නවඞ්ගං සත්ථුසාසනං උග්ගණ්හාති. යථා පන සා තත්ථ න වසති, කිස්මිඤ්චිදෙව ඨානෙ වසන්තී අමිත්තවසං ගච්ඡති, තථා අයම්පි පරියත්තිවසෙන ඤාණං පෙසෙත්වා චතුසච්චධම්මං න පටිවිජ්ඣති, ලොකාමිසට්ඨානෙසු විචරන්තො මච්චුමාරකිලෙසමාරදෙවපුත්තමාරසඞ්ඛාතානං වසං ගච්ඡති. දුතියො යථා මූසිකා ගාධං න ඛනති, එවං නවඞ්ගං සත්ථුසාසනං න උග්ගණ්හාති. යථා පන පරෙන ඛනිතෙ බිලෙ වසන්තී ජීවිතං රක්ඛති, එවං පරස්ස කථං සුත්වා චතුසච්චධම්මං පටිවිජ්ඣිත්වා තිණ්ණං මාරානං වසං අතික්කමති. ඉමිනා නයෙන තතියචතුත්ථෙසුපි ඔපම්මසංසන්දනං වෙදිතබ්බං.

මූසිකසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

8. බලීබද්දසුත්තවණ්ණනා

108. අට්ඨමෙ බලීබද්දො තාව යො අත්තනො ගොගණං ඝට්ටෙති උබ්බෙජෙති, පරගොණෙ පන සූරතො සුඛසීලො හොති, අයං සගවචණ්ඩො නො පරගවචණ්ඩො නාම. පුග්ගලොපි අත්තනො පරිසං ඝට්ටෙන්තො විජ්ඣන්තො ඵරුසෙ සමුදාචරන්තො, පරපරිසාය පන සොරච්චං නිවාතවුත්තිතං ආපජ්ජන්තො සගවචණ්ඩො නාමාති ඉමිනා නයෙන සෙසාපි වෙදිතබ්බා.

බලීබද්දසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

9. රුක්ඛසුත්තවණ්ණනා

109. නවමෙ රුක්ඛො තාව ඵෙග්ගු සාරපරිවාරොති වනජෙට්ඨකරුක්ඛො සයං ඵෙග්ගු හොති, පරිවාරරුක්ඛා පනස්ස සාරා හොන්ති. ඉමිනා නයෙන සෙසා වෙදිතබ්බා. පුග්ගලෙසු පන සීලසාරවිරහිතතො ඵෙග්ගුතා, සීලාචාරසමන්නාගමෙන ච සාරතා වෙදිතබ්බා.

රුක්ඛසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

10. ආසීවිසසුත්තවණ්ණනා

110. දසමෙ යස්ස විසං පජ්ජලිතතිණුක්කාය අග්ගි විය සීඝං අභිරුහිත්වා අක්ඛීනි ගහෙත්වා ඛන්ධං ගහෙත්වා සීසං ගහෙත්වා ඨිතන්ති වත්තබ්බතං ආපජ්ජති මණිසප්පාදීනං විසං විය, මන්තං පන පරිවත්තෙත්වා කණ්ණවාතං දත්වා දණ්ඩකෙන පහටමත්තෙ ඔතරිත්වා දට්ඨට්ඨානෙයෙව තිට්ඨති, අයං ආගතවිසො න ඝොරවිසො නාම. යස්ස පන විසං සණිකං අභිරුහති, ආරුළ්හාරුළ්හට්ඨානෙ පන ආසිත්තඋදකං විය හොති උදකසප්පාදීනං විය, ද්වාදසවස්සච්චයෙනපි කණ්ණවිද්ධඛන්ධපිට්ඨිකාදීසු පඤ්ඤායති, මන්තපරිවත්තනාදීසු ච කරියමානෙසු සීඝං න ඔතරති, අයං ඝොරවිසො න ආගතවිසො නාම. යස්ස පන විසං සීඝං අභිරුහති, න සීඝං ඔතරති අනෙළකසප්පාදීනං විසං විය, අයං ආගතවිසො ච ඝොරවිසො ච. අනෙළකසප්පො නාම මහාආසීවිසො. යස්ස විසං මන්දං හොති, ඔහාරියමානම්පි සුඛෙනෙව ඔතරති නීලසප්පධමනිසප්පාදීනං විසං විය, අයං නෙව ආගතවිසො න ඝොරවිසො. නීලසප්පො නාම සාඛවණ්ණො රුක්ඛග්ගාදීසු විචරණසප්පො.

ආසීවිසසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

වලාහකවග්ගවණ්ණනා නිට්ඨිතා.