📜

(18) 3. උපාසකවග්ගො

1-3. සාරජ්ජසුත්තාදිවණ්ණනා

171-173. තතියස්ස පඨමදුතියතතියෙසු අගාරියප්පටිපත්ති කථිතා. සොතාපන්නසකදාගාමිනොපි හොන්තු, වට්ටන්තියෙව.

4. වෙරසුත්තවණ්ණනා

174. චතුත්ථෙ භයානීති චිත්තුත්රාසභයානි. වෙරානීති අකුසලවෙරානිපි පුග්ගලවෙරානිපි . චෙතසිකන්ති චිත්තනිස්සිතං. දුක්ඛන්ති කායපසාදවත්ථුකං දුක්ඛං. දොමනස්සන්ති දොමනස්සවෙදනං. ඉමස්මිං සුත්තෙ විරතිපහානං කථිතං.

5. චණ්ඩාලසුත්තවණ්ණනා

175. පඤ්චමෙ උපාසකපතිකුට්ඨොති උපාසකපච්ඡිමකො. කොතූහලමඞ්ගලිකොති ‘‘ඉමිනා ඉදං භවිස්සතී’’ති එවං පවත්තත්තා කොතූහලසඞ්ඛාතෙන දිට්ඨසුතමුතමඞ්ගලෙන සමන්නාගතො. මඞ්ගලං පච්චෙති නො කම්මන්ති මඞ්ගලං ඔලොකෙති, කම්මං න ඔලොකෙති. ඉතො ච බහිද්ධාති ඉමම්හා සාසනා බහිද්ධා. පුබ්බකාරං කරොතීති දානාදිකං කුසලකිච්චං පඨමතරං කරොති.

6. පීතිසුත්තවණ්ණනා

176. ඡට්ඨෙ කින්ති මයන්ති කෙන නාම උපායෙන මයං. පවිවෙකං පීතින්ති පඨමදුතියජ්ඣානානි නිස්සාය උප්පජ්ජනකපීතිං. කාමූපසංහිතන්ති කාමනිස්සිතං දුවිධෙ කාමෙ ආරබ්භ උප්පජ්ජනකං. අකුසලූපසංහිතන්ති ‘‘මිගසූකරාදයො විජ්ඣිස්සාමී’’ති සරං ඛිපිත්වා තස්මිං විරද්ධෙ ‘‘විරද්ධං මයා’’ති එවං අකුසලෙ නිස්සාය උප්පජ්ජනකං. තාදිසෙසු පන ඨානෙසු අවිරජ්ඣන්තස්ස ‘‘සුට්ඨු මෙ විද්ධං, සුට්ඨු මෙ පහට’’න්ති උප්පජ්ජනකං අකුසලූපසංහිතං සුඛං සොමනස්සං නාම. දානාදිඋපකරණානං අසම්පත්තියා උප්පජ්ජමානං පන කුසලූපසංහිතං දුක්ඛං දොමනස්සන්ති වෙදිතබ්බං.

7. වණිජ්ජාසුත්තවණ්ණනා

177. සත්තමෙ වණිජ්ජාති වාණිජකම්මානි. උපාසකෙනාති තිසරණගතෙන. සත්ථවණිජ්ජාති ආවුධභණ්ඩං කාරෙත්වා තස්ස වික්කයො. සත්තවණිජ්ජාති මනුස්සවික්කයො. මංසවණිජ්ජාති සූකරමිගාදයො පොසෙත්වා තෙසං වික්කයො. මජ්ජවණිජ්ජාති යංකිඤ්චි මජ්ජං කාරෙත්වා තස්ස වික්කයො. විසවණිජ්ජාති විසං කාරෙත්වා තස්ස වික්කයො. ඉති සබ්බම්පි ඉමං වණිජ්ජං නෙව අත්තනා කාතුං, න පරෙ සමාදපෙත්වා කාරෙතුං වට්ටති.

8. රාජසුත්තවණ්ණනා

178. අට්ඨමෙ පබ්බාජෙන්තීති රට්ඨම්හා පබ්බාජෙන්ති. යථාපච්චයං වා කරොන්තීති යථාධිප්පායං යථාජ්ඣාසයං කරොන්ති. තථෙව පාපකම්මං පවෙදෙන්තීති යථා තෙන කතං, තං තථෙව අඤ්ඤෙසං ආරොචෙන්ති කථෙන්ති.

9. ගිහිසුත්තවණ්ණනා

179. නවමෙ සංවුතකම්මන්තන්ති පිහිතකම්මන්තං. ආභිචෙතසිකානන්ති උත්තමචිත්තනිස්සිතානං. දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානන්ති පච්චක්ඛෙයෙව ධම්මෙ පවත්තික්ඛණෙ සුඛවිහාරානං. අරියකන්තෙහීති අරියානං කන්තෙහි මග්ගඵලසීලෙහි.

අරියධම්මං සමාදායාති එත්ථ අරියධම්මොති පඤ්ච සීලානි කථිතානි. මෙරයං වාරුණින්ති චතුබ්බිධං මෙරයං පඤ්චවිධඤ්ච සුරං. ධම්මඤ්චානුවිතක්කයෙති නවවිධං ලොකුත්තරධම්මං අනුස්සතිවසෙනෙව විතක්කෙය්ය. අබ්යාපජ්ඣං හිතං චිත්තන්ති නිද්දුක්ඛං මෙත්තාදිබ්රහ්මවිහාරචිත්තං. දෙවලොකාය භාවයෙති බ්රහ්මලොකත්ථාය භාවෙය්ය. පුඤ්ඤත්ථස්ස ජිගීසතොති පුඤ්ඤෙන අත්ථිකස්ස පුඤ්ඤං ගවෙසන්තස්ස. සන්තෙසූති බුද්ධපච්චෙකබුද්ධතථාගතසාවකෙසු. විපුලා හොති දක්ඛිණාති එවං දින්නදානං මහප්ඵලං හොති. අනුපුබ්බෙනාති සීලපූරණාදිනා අනුක්කමෙන. සෙසං තිකනිපාතෙ වුත්තත්ථමෙව.

10. ගවෙසීසුත්තවණ්ණනා

180. දසමෙ සිතං පාත්වාකාසීති මහාමග්ගෙනෙව ගච්ඡන්තො තං සාලවනං ඔලොකෙත්වා ‘‘අත්ථි නු ඛො ඉමස්මිං ඨානෙ කිඤ්චි සුකාරණං උප්පන්නපුබ්බ’’න්ති අද්දස කස්සපබුද්ධකාලෙ ගවෙසිනා උපාසකෙන කතං සුකාරණං. අථස්ස එතදහොසි – ‘‘ඉදං සුකාරණං භික්ඛුසඞ්ඝස්ස අපාකටං පටිච්ඡන්නං, හන්ද නං භික්ඛුසඞ්ඝස්ස පාකටං කරොමී’’ති මග්ගා ඔක්කම්ම අඤ්ඤතරස්මිං පදෙසෙ ඨිතොව සිතපාතුකම්මං අකාසි, අග්ගග්ගදන්තෙ දස්සෙත්වා මන්දහසිතං හසි . යථා හි ලොකියමනුස්සා උදරං පහරන්තා ‘‘කහං කහ’’න්ති හසන්ති, න එවං බුද්ධා. බුද්ධානං පන හසිතං හට්ඨපහට්ඨාකාරමත්තමෙව හොති.

හසිතඤ්ච නාමෙතං තෙරසහි සොමනස්සසහගතචිත්තෙහි හොති. තත්ථ ලොකියමහාජනො අකුසලතො චතූහි, කාමාවචරකුසලතො චතූහීති අට්ඨහි චිත්තෙහි හසති, සෙඛා අකුසලතො දිට්ඨිගතසම්පයුත්තානි ද්වෙ අපනෙත්වා ඡහි චිත්තෙහි හසන්ති, ඛීණාසවා චතූහි සහෙතුකකිරියචිත්තෙහි, එකෙන අහෙතුකකිරියචිත්තෙනාති පඤ්චහි චිත්තෙහි හසන්ති. තෙසුපි බලවාරම්මණෙ ආපාථමාගතෙ ද්වීහි ඤාණසම්පයුත්තචිත්තෙහි හසන්ති, දුබ්බලාරම්මණෙ දුහෙතුකචිත්තද්වයෙන ච අහෙතුකචිත්තෙන චාති තීහි චිත්තෙහි හසන්ති. ඉමස්මිං පන ඨානෙ කිරියාහෙතුකමනොවිඤ්ඤාණධාතුසොමනස්සසහගතචිත්තං භගවතො පහට්ඨාකාරමත්තහසිතං උප්පාදෙති.

තං පනෙතං හසිතං එවං අප්පමත්තකම්පි ථෙරස්ස පාකටං අහොසි. කථං? තථාරූපෙ හි කාලෙ තථාගතස්ස චතූහි දාඨාහි චාතුද්දීපිකමහාමෙඝමුඛතො සමොසරිතා විජ්ජුලතා විය විරොචමානා මහාතාලක්ඛන්ධප්පමාණා රස්මිවට්ටියො උට්ඨහිත්වා තික්ඛත්තුං සිරවරං පදක්ඛිණං කත්වා දාඨග්ගෙසුයෙව අන්තරධායන්ති. තෙන සඤ්ඤාණෙන ආයස්මා ආනන්දො භගවතො පච්ඡතො ගච්ඡමානොපි සිතපාතුභාවං ජානාති.

ඉද්ධන්ති සමිද්ධං. ඵීතන්ති අතිසමිද්ධං සබ්බපාලිඵුල්ලං විය. ආකිණ්ණමනුස්සන්ති ජනසමාකුලං. සීලෙසු අපරිපූරකාරීති පඤ්චසු සීලෙසු අසමත්තකාරී. පටිදෙසිතානීති උපාසකභාවං පටිදෙසිතානි. සමාදපිතානීති සරණෙසු පතිට්ඨාපිතානීති අත්ථො. ඉච්චෙතං සමසමන්ති ඉති එතං කාරණං සබ්බාකාරතො සමභාවෙනෙව සමං, න එකදෙසෙන. නත්ථි කිඤ්චි අතිරෙකන්ති මය්හං ඉමෙහි කිඤ්චි අතිරෙකං නත්ථි. හන්දාති වවස්සග්ගත්ථෙ නිපාතො. අතිරෙකායාති විසෙසකාරණත්ථාය පටිපජ්ජාමීති අත්ථො. සීලෙසු පරිපූරකාරිං ධාරෙථාති පඤ්චසු සීලෙසු සමත්තකාරීති ජානාථ. එත්තාවතා තෙන පඤ්ච සීලානි සමාදින්නානි නාම හොන්ති. කිමඞ්ග පන න මයන්ති මයං පන කෙනෙව කාරණෙන පරිපූරකාරිනො න භවිස්සාම. සෙසමෙත්ථ උත්තානමෙවාති.

උපාසකවග්ගො තතියො.