📜

5. මහායඤ්ඤවග්ගො

1-2. සත්තවිඤ්ඤාණට්ඨිතිසුත්තාදිවණ්ණනා

44-45. පඤ්චමස්ස පඨමෙ විඤ්ඤාණට්ඨිතියොති පටිසන්ධිවිඤ්ඤාණස්ස ඨානානි. සෙය්යථාපීති නිදස්සනත්ථෙ නිපාතො, යථා මනුස්සාති අත්ථො. අපරිමාණෙසු හි චක්කවාළෙසු අපරිමාණානං මනුස්සානං වණ්ණසණ්ඨානාදිවසෙන ද්වෙපි එකසදිසා නත්ථි. යෙපි හි කත්ථචි යමකභාතරො වණ්ණෙන වා සණ්ඨානෙන වා සදිසා හොන්ති, තෙසම්පි ආලොකිතවිලොකිතකථිතහසිතගමනට්ඨානාදීහි විසෙසො හොතියෙව. තස්මා නානත්තකායාති වුත්තා. පටිසන්ධිසඤ්ඤා පන නෙසං තිහෙතුකාපි ද්විහෙතුකාපි අහෙතුකාපි හොති. තස්මා නානත්තසඤ්ඤිනොති වුත්තා. එකච්චෙ ච දෙවාති ඡ කාමාවචරදෙවා. තෙසු හි කෙසඤ්චි කායො නීලො හොති, කෙසඤ්චි පීතකාදිවණ්ණො. සඤ්ඤා පන තෙසං ද්විහෙතුකාපි තිහෙතුකාපි හොති, අහෙතුකා නත්ථි. එකච්චෙච විනිපාතිකාති චතුඅපායවිනිමුත්තා උත්තරමාතා යක්ඛිනී, පියඞ්කරමාතා, ඵුස්සමිත්තා, ධම්මගුත්තාති එවමාදිකා අඤ්ඤෙ ච වෙමානිකා පෙතා. එතෙසඤ්හි පීතඔදාතකාළමඞ්ගුරච්ඡවිසාමවණ්ණාදිවසෙන චෙව කිස ථූලරස්සදීඝවසෙන ච කායො නානා හොති, මනුස්සානං විය ද්විහෙතුකතිහෙතුකඅහෙතුකවසෙන සඤ්ඤාපි. තෙ පන දෙවා විය න මහෙසක්ඛා, කපණමනුස්සා විය අප්පෙසක්ඛා දුල්ලභඝාසච්ඡාදනා දුක්ඛපීළිතා විහරන්ති. එකච්චෙ කාළපක්ඛෙ දුක්ඛිතා ජුණ්හපක්ඛෙ සුඛිතා හොන්ති. තස්මා සුඛසමුස්සයතො විනිපතිතත්තා විනිපාතිකාති වුත්තා. යෙ පනෙත්ථ තිහෙතුකා, තෙසං ධම්මාභිසමයොපි හොති පියඞ්කරමාතාදීනං විය.

බ්රහ්මකායිකාති බ්රහ්මපාරිසජ්ජබ්රහ්මපුරොහිතමහාබ්රහ්මානො. පඨමාභිනිබ්බත්තාති තෙ සබ්බෙපි පඨමජ්ඣානෙන අභිනිබ්බත්තා. බ්රහ්මපාරිසජ්ජා පන පරිත්තෙන අභිනිබ්බත්තා, තෙසං කප්පස්ස තතියො භාගො ආයුප්පමාණං. බ්රහ්මපුරොහිතා මජ්ඣිමෙන, තෙසං උපඩ්ඪකප්පො ආයුප්පමාණං, කායො ච තෙසං විප්ඵාරිකතරො හොති. මහාබ්රහ්මානො පණීතෙන, තෙසං කප්පො ආයුප්පමාණං, කායො ච පන තෙසං අතිවිප්ඵාරිකොව හොති. ඉති තෙ කායස්ස නානත්තා පඨමජ්ඣානවසෙන සඤ්ඤාය එකත්තා නානත්තකායා එකත්තසඤ්ඤිනොති වෙදිතබ්බා.

යථා ච තෙ, එවං චතූසු අපායෙසු සත්තා. නිරයෙසු හි කෙසඤ්චි ගාවුතං, කෙසඤ්චි අඩ්ඪයොජනං, කෙසඤ්චි යොජනං අත්තභාවො හොති, දෙවදත්තස්ස පන යොජනසතිකො ජාතො. තිරච්ඡානෙසුපි කෙචි ඛුද්දකා, කෙචි මහන්තා. පෙත්තිවිසයෙසුපි කෙචි සට්ඨිහත්ථා, කෙචි අසීතිහත්ථා හොන්ති, කෙචි සුවණ්ණා, කෙචි දුබ්බණ්ණා. තථා කාලකඤ්චිකා අසුරා. අපිචෙත්ථ දීඝපිට්ඨිකපෙතා නාම සට්ඨියොජනිකාපි හොන්ති. සඤ්ඤා පන සබ්බෙසම්පි අකුසලවිපාකාහෙතුකාව හොති. ඉති ආපායිකාපි නානත්තකායා එකත්තසඤ්ඤිනොත්වෙව සඞ්ඛ්යං ගච්ඡන්ති.

ආභස්සරාති දණ්ඩඋක්කාය අච්චි විය එතෙසං සරීරතො ආභා ඡිජ්ජිත්වා ඡිජ්ජිත්වා පතන්තී විය සරති විස්සරතීති ආභස්සරා. තෙසු පඤ්චකනයෙ දුතියතතියජ්ඣානද්වයං පරිත්තං භාවෙත්වා උපපන්නා පරිත්තාභා නාම හොන්ති, තෙසං ද්වෙ කප්පා ආයුප්පමාණං. මජ්ඣිමං භාවෙත්වා උපපන්නා අප්පමාණාභා නාම හොන්ති, තෙසං චත්තාරො කප්පා ආයුප්පමාණං. පණීතං භාවෙත්වා උපපන්නා ආභස්සරා නාම හොන්ති, තෙසං අට්ඨ කප්පා ආයුප්පමාණං. ඉධ පන උක්කට්ඨපරිච්ඡෙදවසෙන සබ්බෙව තෙ ගහිතා. සබ්බෙසඤ්හි තෙසං කායො එකවිප්ඵාරොව හොති, සඤ්ඤා පන අවිතක්කවිචාරමත්තා වා අවිතක්කඅවිචාරා වාති නානා.

සුභකිණ්හාති සුභෙන වොකිණ්ණා විකිණ්ණා, සුභෙන සරීරප්පභාවණ්ණෙන එකග්ඝනාති අත්ථො. එතෙසඤ්හි න ආභස්සරානං විය ඡිජ්ජිත්වා ඡිජ්ජිත්වා පභා ගච්ඡති. පඤ්චකනයෙ පන පරිත්තමජ්ඣිමපණීතස්ස චතුත්ථජ්ඣානස්ස වසෙන සොළසබාත්තිංසචතුස්සට්ඨිකප්පායුකා පරිත්තඅප්පමාණසුභකිණ්හා නාම හුත්වා නිබ්බත්තන්ති. ඉති සබ්බෙපි තෙ එකත්තකායා චෙව චතුත්ථජ්ඣානසඤ්ඤාය එකත්තසඤ්ඤිනො චාති වෙදිතබ්බා. වෙහප්ඵලාපි චතුත්ථවිඤ්ඤාණට්ඨිතිමෙව භජන්ති. අසඤ්ඤසත්තා විඤ්ඤාණාභාවා එත්ථ සඞ්ගහං න ගච්ඡන්ති, සත්තාවාසෙසු ගච්ඡන්ති.

සුද්ධාවාසා විවට්ටපක්ඛෙ ඨිතා න සබ්බකාලිකා, කප්පසතසහස්සම්පි අසඞ්ඛෙය්යම්පි බුද්ධසුඤ්ඤෙ ලොකෙ න උප්පජ්ජන්ති. සොළසකප්පසහස්සඅබ්භන්තරෙ බුද්ධෙසු උප්පන්නෙසුයෙව උප්පජ්ජන්ති. ධම්මචක්කප්පවත්තිස්ස භගවතො ඛන්ධාවාරට්ඨානසදිසා හොන්ති. තස්මා නෙව විඤ්ඤාණට්ඨිතිං න සත්තාවාසං භජන්ති. මහාසීවත්ථෙරො පන ‘‘න ඛො පන සො, සාරිපුත්ත, ආවාසො සුලභරූපො, යො මයා අනාවුත්ථපුබ්බො ඉමිනා දීඝෙන අද්ධුනා අඤ්ඤත්ර සුද්ධාවාසෙහි දෙවෙහී’’ති (ම. නි. 1.160) ඉමිනා සුත්තෙන සුද්ධාවාසාපි චතුත්ථවිඤ්ඤාණට්ඨිතිං චතුත්ථසත්තාවාසඤ්ච භජන්තීති වදති, තං අප්පතිබාහියත්තා සුත්තස්ස අනුඤ්ඤාතං.

නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං යථෙව සඤ්ඤාය, එවං විඤ්ඤාණස්සාපි සුඛුමත්තා නෙව විඤ්ඤාණං නාවිඤ්ඤාණං. තස්මා විඤ්ඤාණට්ඨිතීසු න වුත්තං. දුතියෙ සමාධිපරික්ඛාරාති මග්ගසමාධිස්ස සම්භාරා.

3. පඨමඅග්ගිසුත්තවණ්ණනා

46. තතියෙ සබ්බෙපි රාගාදයො අනුඩහනට්ඨෙන අග්ගී. ආහුනෙය්යග්ගීතිආදීසු පනෙත්ථ ආහුනං වුච්චති සක්කාරො, ආහුනං අරහන්තීති ආහුනෙය්යා. මාතාපිතරො හි පුත්තානං බහුපකාරත්තා ආහුනං අරහන්ති, තෙසු විප්පටිපජ්ජමානා පුත්තා නිරයාදීසු නිබ්බත්තන්ති. තස්මා කිඤ්චාපි මාතාපිතරො න අනුඩහන්ති, අනුඩහනස්ස පන පච්චයා හොන්ති. ඉති අනුඩහනට්ඨෙනෙව ආහුනෙය්යග්ගීති වුච්චන්ති. ගහපතීති පන ගෙහසාමිකො වුච්චති, සො මාතුගාමස්ස සයනවත්ථාලඞ්කාරාදිඅනුප්පදානෙන බහුපකාරො. තං අතිචරන්තො මාතුගාමො නිරයාදීසු නිබ්බත්තති. තස්මා සොපි පුරිමනයෙනෙව අනුඩහනට්ඨෙන ගහපතග්ගීති වුත්තො. දක්ඛිණෙය්යග්ගීති එත්ථ පන දක්ඛිණාති චත්තාරො පච්චයා, භික්ඛුසඞ්ඝො දක්ඛිණෙය්යො. සො හි ගිහීනං තීසු සරණෙසු පඤ්චසු සීලෙසු දසසු සීලෙසු මාතාපිතුපට්ඨානෙ ධම්මිකසමණබ්රාහ්මණුපට්ඨානෙති එවමාදීසු කල්යාණධම්මෙසු නියොජනෙන බහුපකාරො. තස්මිං මිච්ඡාපටිපන්නා ගිහී භික්ඛුසඞ්ඝං අක්කොසිත්වා පරිභාසිත්වා නිරයාදීසු නිබ්බත්තන්ති. තස්මා සොපි පුරිමනයෙනෙව අනුඩහනට්ඨෙන දක්ඛිණෙය්යග්ගීති වුත්තො. කට්ඨතො නිබ්බත්තො පාකතිකොව අග්ගි කට්ඨග්ගි නාම.

4. දුතියඅග්ගිසුත්තවණ්ණනා

47. චතුත්ථෙ උග්ගතසරීරස්සාති සො කිර බ්රාහ්මණමහාසාලො අත්තභාවෙනපි භොගෙහිපි උග්ගතො සාරප්පත්තො අහොසි, තස්මා උග්ගතසරීරොත්වෙව පඤ්ඤායිත්ථ. උපක්ඛටොති පච්චුපට්ඨිතො. ථූණූපනීතානීති යූපසඞ්ඛාතං ථූණං උපනීතානි. යඤ්ඤත්ථායාති වධිත්වා යජනත්ථාය. උපසඞ්කමීති සො කිර සබ්බං තං යඤ්ඤසම්භාරං සජ්ජෙත්වා චින්තෙසි – ‘‘සමණො කිර ගොතමො මහාපඤ්ඤො, කිං නු ඛො මෙ යඤ්ඤස්ස වණ්ණං කථෙස්සති උදාහු අවණ්ණං, පුච්ඡිත්වා ජානිස්සාමී’’ති ඉමිනා කාරණෙන යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි. අග්ගිස්සආදානන්ති යඤ්ඤයජනත්ථාය නවස්ස මඞ්ගලග්ගිනො ආදියනං. සබ්බෙන සබ්බන්ති සබ්බෙන සුතෙන සබ්බං සුතං සමෙති සංසන්දති, එකසදිසං හොතීති දස්සෙති. සත්ථානීති විහිංසනට්ඨෙන සත්ථානි වියාති සත්ථානි. සයං පඨමං සමාරම්භතීති අත්තනාව පඨමතරං ආරභති. හන්තුන්ති හනිතුං.

පහාතබ්බාති පරිහරිතබ්බා. අතොහයන්ති අතො හි මාතාපිතිතො අයං. ආහුතොති ආගතො. සම්භූතොති උප්පන්නො. අයං වුච්චති, බ්රාහ්මණ, ගහපතග්ගීති අයං පුත්තදාරාදිගණො යස්මා, ගහපති, විය ගෙහසාමිකො විය හුත්වා අග්ගති විචරති, තස්මා ගහපතග්ගීති වුච්චති. අත්තානන්ති චිත්තං. දමෙන්තීති ඉන්ද්රියදමනෙන දමෙන්ති. සමෙන්තීති රාගාදිසමනෙන සමෙන්ති. තෙසඤ්ඤෙව පරිනිබ්බාපනෙන පරිනිබ්බාපෙන්ති. නික්ඛිපිතබ්බොති යථා න විනස්සති, එවං ඨපෙතබ්බො. උපවායතන්ති උපවායතු. එවඤ්ච පන වත්වා බ්රාහ්මණො සබ්බෙසම්පි තෙසං පාණානං ජීවිතං දත්වා යඤ්ඤසාලං විද්ධංසෙත්වා සත්ථු සාසනෙ ඔපානභූතො අහොසීති.

5-6. සඤ්ඤාසුත්තද්වයවණ්ණනා

48-49. පඤ්චමෙ අමතොගධාති නිබ්බානපතිට්ඨා. අමතපරියොසානාති නිබ්බානාවසානා. ඡට්ඨෙ මෙථුනධම්මසමාපත්තියාති මෙථුනධම්මෙන සමඞ්ගිභාවතො. න්හාරුදද්දුලන්ති න්හාරුඛණ්ඩං න්හාරුවිලෙඛනං වා. අනුසන්දතීති පවත්තති. නත්ථි මෙ පුබ්බෙනාපරං විසෙසොති නත්ථි මය්හං පුබ්බෙන අභාවිතකාලෙන සද්ධිං අපරං භාවිතකාලෙ විසෙසො. ලොකචිත්රෙසූති තිධාතුකලොකසන්නිවාසසඞ්ඛාතෙසු ලොකචිත්රෙසු. ආලස්යෙති ආලසියභාවෙ. විස්සට්ඨියෙති විස්සට්ඨභාවෙ. අනනුයොගෙති යොගස්ස අනනුයුඤ්ජනෙ. අහඞ්කාරමමඞ්කාරමානාපගතන්ති අහඞ්කාරදිට්ඨිතො ච මමඞ්කාරතණ්හාතො ච නවවිධමානතො ච අපගතං. විධාසමතික්කන්තන්ති තිස්සො විධා අතික්කන්තං. සන්තන්ති තප්පච්චනීකකිලෙසෙහි සන්තං. සුවිමුත්තන්ති පඤ්චහි විමුත්තීහි සුට්ඨු විමුත්තං.

7. මෙථුනසුත්තවණ්ණනා

50. සත්තමෙ උපසඞ්කමීති භුත්තපාතරාසො දාසකම්මකරපරිවුතො උපසඞ්කමි. භවම්පිනොති භවම්පි නු. බ්රහ්මචාරී පටිජානාතීති ‘‘අහං බ්රහ්මචාරී’’ති එවං බ්රහ්මචරියවාසං පටිජානාතීති පුච්ඡති. එවං කිරස්ස අහොසි – ‘‘බ්රාහ්මණසමයෙ වෙදං උග්ගණ්හන්තා අට්ඨචත්තාලීස වස්සානි බ්රහ්මචරියං චරන්ති. සමණො පන ගොතමො අගාරං අජ්ඣාවසන්තො තීසු පාසාදෙසු තිවිධනාටකරතියා අභිරමි, ඉදානි කිං නු ඛො වක්ඛතී’’ති ඉමමත්ථං සන්ධායෙවං පුච්ඡති. තතො භගවා මන්තෙන කණ්හසප්පං ගණ්හන්තො විය අමිත්තං ගීවාය පාදෙන අක්කමන්තො විය අත්තනො සංකිලෙසකාලෙ ඡබ්බස්සානි පධානචරියාය රජ්ජසුඛං වා පාසාදෙසු නාටකසම්පත්තිං වා ආරබ්භ විතක්කමත්තස්සාපි අනුප්පන්නභාවං සන්ධාය සීහනාදං නදන්තො යඤ්හි තං බ්රාහ්මණාතිආදිමාහ. තත්ථ ද්වයංද්වයසමාපත්තින්ති ද්වීහි ද්වීහි සමාපජ්ජිතබ්බභාවං. දුක්ඛස්මාති සකලවට්ටදුක්ඛතො. සඤ්ජග්ඝතීති හසිතකථං කථෙති. සංකීළතීති කෙළිං කරොති. සංකෙළායතීති මහාහසිතං හසති. චක්ඛුනා චක්ඛුන්ති අත්තනො චක්ඛුනා තස්සා චක්ඛුං පටිවිජ්ඣිත්වා උපනිජ්ඣායති. තිරොකුට්ටං වා තිරොපාකාරං වාති පරකුට්ටෙ වා පරපාකාරෙ වා. දෙවොති එකො දෙවරාජා. දෙවඤ්ඤතරොති අඤ්ඤතරො දෙවපුත්තො. අනුත්තරං සම්මාසම්බොධින්ති අරහත්තඤ්චෙව සබ්බඤ්ඤුතඤ්ඤාණඤ්ච.

8. සංයොගසුත්තවණ්ණනා

51. අට්ඨමෙ සංයොගවිසංයොගන්ති සංයොගවිසංයොගසාධකං. ධම්මපරියායන්ති ධම්මකාරණං. අජ්ඣත්තං ඉත්ථින්ද්රියන්ති නියකජ්ඣත්තෙ ඉත්ථිභාවං. ඉත්ථිකුත්තන්ති ඉත්ථිකිරියං. ඉත්ථාකප්පන්ති නිවාසනපාරුපනාදිඉත්ථිආකප්පං. ඉත්ථිවිධන්ති ඉත්ථියා මානවිධං. ඉත්ථිඡන්දන්ති ඉත්ථියා අජ්ඣාසයච්ඡන්දං. ඉත්ථිස්සරන්ති ඉත්ථිසද්දං. ඉත්ථාලඞ්කාරන්ති ඉත්ථියා පසාධනභණ්ඩං. පුරිසින්ද්රියාදීසුපි එසෙව නයො. බහිද්ධා සංයොගන්ති පුරිසෙන සද්ධිං සමාගමං. අතිවත්තතීති අනභිරතාති එවං වුත්තාය බලවවිපස්සනාය අරියමග්ගං පත්වා අතිවත්තති. ඉමස්මිං සුත්තෙ වට්ටවිවට්ටං කථිතං.

9. දානමහප්ඵලසුත්තවණ්ණනා

52. නවමෙ සාපෙඛොති සතණ්හො. පටිබද්ධචිත්තොති විපාකෙ බද්ධචිත්තො. සන්නිධිපෙඛොති නිධානපෙඛො හුත්වා. පෙච්චාති පරලොකං ගන්ත්වා. තං කම්මං ඛෙපෙත්වාති තං කම්මවිපාකං ඛෙපෙත්වා. ඉද්ධින්ති විපාකිද්ධිං. යසන්ති පරිවාරසම්පදං. ආධිපච්චන්ති ජෙට්ඨභාවකාරණං. ආගන්තා ඉත්ථත්තන්ති ඉත්ථභාවං ඉමෙ පඤ්චක්ඛන්ධෙ පුන ආගන්තා, න තත්රූපපත්තිකො න උපරූපපත්තිකො, හෙට්ඨාගාමීයෙව හොතීති අත්ථො. සාහු දානන්ති දානං නාමෙතං සාධු භද්දකං සුන්දරං. තානි මහායඤ්ඤානීති තානි සප්පිනවනීතදධිමධුඵාණිතාදීහි නිට්ඨානං ගතානි මහාදානානි. චිත්තාලඞ්කාරචිත්තපරික්ඛාරන්ති සමථවිපස්සනාචිත්තස්ස අලඞ්කාරභූතඤ්චෙව පරිවාරභූතඤ්ච. බ්රහ්මකායිකානං දෙවානං සහබ්යතන්ති න සක්කා තත්ථ දානෙන උපපජ්ජිතුං. යස්මා පන තං සමථවිපස්සනාචිත්තස්ස අලඞ්කාරභූතං, තස්මා තෙන දානාලඞ්කතෙන චිත්තෙන ඣානඤ්චෙව අරියමග්ගඤ්ච නිබ්බත්තෙත්වා ඣානෙන තත්ථ උපපජ්ජති. අනාගාමී හොතීති ඣානානාගාමී නාම හොති. අනාගන්තා ඉත්ථත්තන්ති පුන ඉත්ථභාවං න ආගන්තා, උපරූපපත්තිකො වා තත්රූපපත්තිකො වා හුත්වා තත්ථෙව පරිනිබ්බායති. ඉති ඉමෙසු දානෙසු පඨමං තණ්හුත්තරියදානං, දුතියං චිත්තීකාරදානං, තතියං හිරොත්තප්පදානං, චතුත්ථං නිරවසෙසදානං , පඤ්චමං දක්ඛිණෙය්යදානං, ඡට්ඨං සොමනස්සුපවිචාරදානං, සත්තමං අලඞ්කාරපරිවාරදානං නාමාති.

10. නන්දමාතාසුත්තවණ්ණනා

53. දසමං අත්ථුප්පත්තිවසෙන දෙසිතං. සත්ථා කිර වුත්ථවස්සො පවාරෙත්වා ද්වෙ අග්ගසාවකෙ ඔහාය ‘‘දක්ඛිණාගිරිං චාරිකං ගමිස්සාමී’’ති නික්ඛමි, රාජා පසෙනදි කොසලො, අනාථපිණ්ඩිකො ගහපති, විසාඛා මහාඋපාසිකා, අඤ්ඤෙ ච බහුජනා දසබලං නිවත්තෙතුං නාසක්ඛිංසු. අනාථපිණ්ඩිකො ගහපති ‘‘සත්ථාරං නිවත්තෙතුං නාසක්ඛි’’න්ති රහො චින්තයමානො නිසීදි. අථ නං පුණ්ණා නාම දාසී දිස්වා ‘‘කිං නු ඛො තෙ, සාමි, න පුබ්බෙ විය ඉන්ද්රියානි විප්පසන්නානී’’ති පුච්ඡි. ආම, පුණ්ණෙ, සත්ථා චාරිකං පක්කන්තො, තමහං නිවත්තෙතුං නාසක්ඛිං. න ඛො පන සක්කා ජානිතුං පුන සීඝං ආගච්ඡෙය්ය වා න වා, තෙනාහං චින්තයමානො නිසින්නොති. සචාහං දසබලං නිවත්තෙය්යං, කිං මෙ කරෙය්යාසීති? භුජිස්සං තං කරිස්සාමීති. සා ගන්ත්වා සත්ථාරං වන්දිත්වා ‘‘නිවත්තථ, භන්තෙ’’ති ආහ. මම නිවත්තනපච්චයා ත්වං කිං කරිස්සසීති? තුම්හෙ, භන්තෙ, මම පරාධීනභාවං ජානාථ, අඤ්ඤං කිඤ්චි කාතුං න සක්කොමි, සරණෙසු පන පතිට්ඨාය පඤ්ච සීලානි රක්ඛිස්සාමීති. සාධු සාධු පුණ්ණෙති, සත්ථා ධම්මගාරවෙන එකපදස්මිඤ්ඤෙව නිවත්ති. වුත්තඤ්හෙතං – ‘‘ධම්මගරු, භික්ඛවෙ, තථාගතො ධම්මගාරවො’’ති (අ. නි. 5.99).

සත්ථා නිවත්තිත්වා ජෙතවනමහාවිහාරං පාවිසි. මහාජනො පුණ්ණාය සාධුකාරසහස්සානි අදාසි. සත්ථා තස්මිං සමාගමෙ ධම්මං දෙසෙසි, චතුරාසීතිපාණසහස්සානි අමතපානං පිවිංසු. පුණ්ණාපි සෙට්ඨිනා අනුඤ්ඤාතා භික්ඛුනිඋපස්සයං ගන්ත්වා පබ්බජි. සම්මාසම්බුද්ධො සාරිපුත්තමොග්ගල්ලානෙ ආමන්තෙත්වා ‘‘අහං යං දිසං චාරිකාය නික්ඛන්තො, තත්ථ න ගච්ඡාමි. තුම්හෙ තුම්හාකං පරිසාය සද්ධිං තං දිසං චාරිකං ගච්ඡථා’’ති වත්වා උය්යොජෙසි. ඉමිස්සං අත්ථුප්පත්තියං එකං සමයං ආයස්මා සාරිපුත්තොතිආදි වුත්තං.

තත්ථ වෙළුකණ්ඩකීති වෙළුකණ්ටකනගරවාසිනී. තස්ස කිර නගරස්ස පාකාරගුත්තත්ථාය පාකාරපරියන්තෙන වෙළූ රොපිතා, තෙනස්ස වෙළුකණ්ටකන්තෙව නාමං ජාතං. පාරායනන්ති නිබ්බානසඞ්ඛාතපාරං අයනතො පාරායනන්ති ලද්ධවොහාරං ධම්මං. සරෙන භාසතීති සත්තභූමිකස්ස පාසාදස්ස උපරිමතලෙ සුසංවිහිතාරක්ඛට්ඨානෙ නිසින්නා සමාපත්තිබලෙන රත්තිභාගං වීතිනාමෙත්වා සමාපත්තිතො වුට්ඨාය ‘‘ඉමං රත්තාවසෙසං කතරාය රතියා වීතිනාමෙස්සාමී’’ති චින්තෙත්වා ‘‘ධම්මරතියා’’ති කතසන්නිට්ඨානා තීණි ඵලානි පත්තා අරියසාවිකා අඩ්ඪතෙය්යගාථාසතපරිමාණං පාරායනසුත්තං මධුරෙන සරභඤ්ඤෙන භාසති. අස්සොසි ඛොති ආකාසට්ඨකවිමානානි පරිහරිත්වා තස්ස පාසාදස්ස උපරිභාගං ගතෙන මග්ගෙන නරවාහනයානං ආරුය්හ ගච්ඡමානො අස්සොසි. කථාපරියොසානං ආගමයමානො අට්ඨාසීති ‘‘කිං සද්දො එස භණෙ’’ති පුච්ඡිත්වා ‘‘නන්දමාතාය උපාසිකාය සරභඤ්ඤසද්දො’’ති වුත්තෙ ඔතරිත්වා ‘‘ඉදමවොචා’’ති ඉදං දෙසනාපරියොසානං ඔලොකෙන්තො අවිදූරට්ඨානෙ ආකාසෙ අට්ඨාසි.

සාධු භගිනි, සාධු භගිනීති ‘‘සුග්ගහිතා තෙ භගිනි ධම්මදෙසනා සුකථිතා, පාසාණකචෙතියෙ නිසීදිත්වා සොළසන්නං පාරායනිකබ්රාහ්මණානං සම්මාසම්බුද්ධෙන කථිතදිවසෙ ච අජ්ජ ච න කිඤ්චි අන්තරං පස්සාමි, මජ්ඣෙ භින්නසුවණ්ණං විය තෙ සත්ථු කථිතෙන සද්ධිං සදිසමෙව කථිත’’න්ති වත්වා සාධුකාරං දදන්තො එවමාහ. කො පනෙසො භද්රමුඛාති ඉමස්මිං සුසංවිහිතාරක්ඛට්ඨානෙ එවං මහන්තෙන සද්දෙන කො නාමෙස, භද්රමුඛ, ලද්ධමුඛ, කිං නාගො සුපණ්ණො දෙවො මාරො බ්රහ්මාති සුවණ්ණපට්ටවණ්ණං වාතපානං විවරිත්වා විගතසාරජ්ජා තීණි ඵලානි පත්තා අරියසාවිකා වෙස්සවණෙන සද්ධිං කථයමානා එවමාහ. අහං තෙ භගිනි භාතාති සයං සොතාපන්නත්තා අනාගාමිඅරියසාවිකං ජෙට්ඨිකං මඤ්ඤමානො ‘‘භගිනී’’ති වත්වා පුන තං පඨමවයෙ ඨිතත්තා අත්තනො කනිට්ඨං, අත්තානං පන නවුතිවස්සසතසහස්සායුකත්තා මහල්ලකතරං මඤ්ඤමානො ‘‘භාතා’’ති ආහ. සාධු භද්රමුඛාති, භද්රමුඛ, සාධු සුන්දරං, ස්වාගමනං තෙ ආගමනං, ආගන්තුං යුත්තට්ඨානමෙවසි ආගතොති අත්ථො. ඉදං තෙ හොතු ආතිථෙය්යන්ති ඉදමෙව ධම්මභණනං තව අතිථිපණ්ණාකාරො හොතු, න හි තෙ අඤ්ඤං ඉතො උත්තරිතරං දාතබ්බං පස්සාමීති අධිප්පායො . එවඤ්චෙව මෙ භවිස්සති ආතිථෙය්යන්ති එවං අත්තනො පත්තිදානං යාචිත්වා ‘‘අයං තෙ ධම්මකථිකසක්කාරො’’ති අඩ්ඪතෙළසානි කොට්ඨසතානි රත්තසාලීනං පූරෙත්වා ‘‘යාවායං උපාසිකා චරති, තාව මා ඛයං ගමිංසූ’’ති අධිට්ඨහිත්වා පක්කාමි. යාව උපාසිකා අට්ඨාසි, තාව කොට්ඨානං හෙට්ඨිමතලං නාම දට්ඨුං නාසක්ඛිංසු. තතො පට්ඨාය ‘‘නන්දමාතාය කොට්ඨාගාරං වියා’’ති වොහාරො උදපාදි.

අකතපාතරාසොති අභුත්තපාතරාසො. පුඤ්ඤන්ති පුබ්බචෙතනා ච මුඤ්චනචෙතනා ච. පුඤ්ඤමහීති අපරචෙතනා. සුඛාය හොතූති සුඛත්ථාය හිතත්ථාය හොතු. එවං අත්තනො දානෙ වෙස්සවණස්ස පත්තිං අදාසි.

පකරණෙති කාරණෙ. ඔක්කස්ස පසය්හාති ආකඩ්ඪිත්වා අභිභවිත්වා. යක්ඛයොනින්ති භුම්මදෙවතාභාවං. තෙනෙව පුරිමෙන අත්තභාවෙන උද්දස්සෙතීති පුරිමසරීරසදිසමෙව සරීරං මාපෙත්වා අලඞ්කතපටියත්තො සිරිගබ්භසයනතලෙ අත්තානං දස්සෙති. උපාසිකා පටිදෙසිතාති උපාසිකා අහන්ති එවං උපාසිකාභාවං දෙසෙසිං. යාවදෙති යාවදෙව. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානමෙවාති.

මහායඤ්ඤවග්ගො පඤ්චමො.

පණ්ණාසකං නිට්ඨිතං.