📜

(6) 1. නීවරණවග්ගො

1. ආවරණසුත්තවණ්ණනා

51. දුතියස්ස පඨමෙ ආවරණවසෙන ආවරණා. නීවරණවසෙන නීවරණා. චෙතො අජ්ඣාරුහන්තීති චෙතසො අජ්ඣාරුහා. විපස්සනාපඤ්ඤඤ්ච මග්ගපඤ්ඤඤ්ච උප්පත්තිනිවාරණට්ඨෙන දුබ්බලං කරොන්තීති පඤ්ඤාය දුබ්බලීකරණා. යා වා එතෙහි සද්ධිං වොකිණ්ණා පඤ්ඤා උප්පජ්ජති, තං දුබ්බලං කරොන්තීතිපි පඤ්ඤාය දුබ්බලීකරණා. අබලායාති පඤ්චනීවරණපරියොනද්ධත්තා අපගතබලාය. උත්තරි වා මනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසෙසන්ති දසකුසලකම්මපථසඞ්ඛාතා මනුස්සධම්මා උත්තරි අරියභාවං කාතුං සමත්ථං ඤාණදස්සනවිසෙසං. හාරහාරිනීති හරිතබ්බං හරිතුං සමත්ථා. නඞ්ගලමුඛානීති මාතිකාමුඛානි. තානි හි නඞ්ගලසරික්ඛකත්තා නඞ්ගලෙහි ච ඛතත්තා නඞ්ගලමුඛානීති වුච්චන්ති.

එවමෙව ඛොති එත්ථ සොතං විය විපස්සනාඤාණං දට්ඨබ්බං, උභතො නඞ්ගලමුඛානං විවරණකාලො විය ඡසු ද්වාරෙසු සංවරස්ස විස්සට්ඨකාලො, මජ්ඣෙනදියා රුක්ඛපාදෙ කොට්ටෙත්වා පලාලතිණමත්තිකාහි ආවරණෙ කතෙ උදකස්ස වික්ඛිත්තවිසටබ්යාදිණ්ණකාලො විය පඤ්චහි නීවරණෙහි පරියොනද්ධකාලො, එවං ආවරණෙ කතෙ විහතවෙගස්ස උදකස්ස තිණපලාලාදීනි පරිකඩ්ඪිත්වා සමුද්දං පාපුණිතුං අසමත්ථකාලො විය විපස්සනාඤාණෙන සබ්බාකුසලෙ විද්ධංසෙත්වා නිබ්බානසාගරං පාපුණිතුං අසමත්ථකාලො වෙදිතබ්බො. සුක්කපක්ඛෙ වුත්තවිපල්ලාසෙන යොජනා කාතබ්බා. ඉමස්මිං සුත්තෙ වට්ටවිවට්ටං කථිතං. දුතියං උත්තානත්ථමෙව.

3. පධානියඞ්ගසුත්තවණ්ණනා

53. තතියෙ පධානියඞ්ගානීති පධානං වුච්චති පදහනභාවො, පධානමස්ස අත්ථීති පධානියො, පධානියස්ස භික්ඛුනො අඞ්ගානීති පධානියඞ්ගානි. සද්ධොති සද්ධාය සමන්නාගතො. සද්ධා පනෙසා ආගමසද්ධා අධිගමසද්ධා ඔකප්පනසද්ධා පසාදසද්ධාති චතුබ්බිධා. තත්ථ සබ්බඤ්ඤුබොධිසත්තානං සද්ධා, අභිනීහාරතො පට්ඨාය ආගතත්තා ආගමසද්ධා නාම. අරියසාවකානං පටිවෙධෙන අධිගතත්තා අධිගමසද්ධා නාම. බුද්ධො ධම්මො සඞ්ඝොති වුත්තෙ අචලභාවෙන ඔකප්පනං ඔකප්පනසද්ධා නාම. පසාදුප්පත්ති පසාදසද්ධා නාම. ඉධ ඔකප්පනසද්ධා අධිප්පෙතා. බොධින්ති චතුමග්ගඤාණං. තං සුප්පටිවිද්ධං තථාගතෙනාති සද්දහති. දෙසනාසීසමෙව චෙතං, ඉමිනා පන අඞ්ගෙන තීසුපි රතනෙසු සද්ධා අධිප්පෙතා. යස්ස හි බුද්ධාදීසු පසාදො බලවා, තස්ස පධානවීරියං ඉජ්ඣති.

අප්පාබාධොති අරොගො. අප්පාතඞ්කොති නිද්දුක්ඛො. සමවෙපාකිනියාති සමවිපාකිනියා. ගහණියාති කම්මජතෙජොධාතුයා. නාතිසීතාය නාච්චුණ්හායාති අතිසීතලග්ගහණිකො හි සීතභීරුකො හොති, අච්චුණ්හග්ගහණිකො උණ්හභීරුකො, තෙසං පධානං න ඉජ්ඣති, මජ්ඣිමග්ගහණිකස්ස ඉජ්ඣති. තෙනාහ – මජ්ඣිමාය පධානක්ඛමායාති. යථාභූතංඅත්තානං ආවිකත්තාති යථාභූතං අත්තනො අගුණං පකාසෙතා. උදයත්ථගාමිනියාති උදයඤ්ච අත්ථඤ්ච ගන්තුං පරිච්ඡින්දිතුං සමත්ථාය. එතෙන පඤ්ඤාසලක්ඛණපරිග්ගාහකං උදයබ්බයඤාණං වුත්තං. අරියායාති පරිසුද්ධාය. නිබ්බෙධිකායාති අනිබ්බිද්ධපුබ්බෙ ලොභක්ඛන්ධාදයො නිබ්බිජ්ඣිතුං සමත්ථාය. සම්මා දුක්ඛක්ඛයගාමිනියාති තදඞ්ගවසෙන කිලෙසානං පහීනත්තා යං දුක්ඛං ඛීයති, තස්ස දුක්ඛස්ස ඛයගාමිනියා. ඉති සබ්බෙහිපි ඉමෙහි පදෙහි විපස්සනාපඤ්ඤාව කථිතා. දුප්පඤ්ඤස්ස හි පධානං න ඉජ්ඣති.

4. සමයසුත්තවණ්ණනා

54. චතුත්ථෙ පධානායාති වීරියකරණත්ථාය. න සුකරං උඤ්ඡෙන පග්ගහෙන යාපෙතුන්ති න සක්කා හොති පත්තං ගහෙත්වා උඤ්ඡාචරියාය යාපෙතුං. ඉමස්මිම්පි සුත්තෙ වට්ටවිවට්ටමෙව කථිතං.

5. මාතාපුත්තසුත්තවණ්ණනා

55. පඤ්චමෙ පරියාදාය තිට්ඨතීති පරියාදියිත්වා ගහෙත්වා ඛෙපෙත්වා තිට්ඨති. උග්ඝාතිතාති උද්ධුමාතා.

අසිහත්ථෙනාති සීසච්ඡෙදනත්ථාය අසිං ආදාය ආගතෙනාපි. පිසාචෙනාති ඛාදිතුං ආගතයක්ඛෙනාපි. ආසීදෙති ඝට්ටෙය්ය. මඤ්ජුනාති මුදුකෙන. කාමොඝවුළ්හානන්ති කාමොඝෙන වුළ්හානං කඩ්ඪිතානං. කාලංගති භවාභවන්ති වට්ටකාලං ගතිඤ්ච පුනප්පුනබ්භවෙ ච. පුරක්ඛතාති පුරෙචාරිකා පුරතො ගතායෙව. යෙ ච කාමෙ පරිඤ්ඤායාති යෙ පණ්ඩිතා දුවිධෙපි කාමෙ තීහි පරිඤ්ඤාහි පරිජානිත්වා. චරන්ති අකුතොභයාති ඛීණාසවානං කුතොචි භයං නාම නත්ථි, තස්මා තෙ අකුතොභයා හුත්වා චරන්ති. පාරඞ්ගතාති පාරං වුච්චති නිබ්බානං, තං උපගතා, සච්ඡිකත්වා ඨිතාති අත්ථො. ආසවක්ඛයන්ති අරහත්තං. ඉමස්මිං සුත්තෙ වට්ටමෙව කථෙත්වා ගාථාසු වට්ටවිවට්ටං කථිතං.

6. උපජ්ඣායසුත්තවණ්ණනා

56. ඡට්ඨෙ මධුරකජාතොති සඤ්ජාතගරුභාවො. දිසා ච මෙ න පක්ඛායන්තීති චතස්සො දිසා ච අනුදිසා ච මය්හං න උපට්ඨහන්තීති වදති. ධම්මා ච මං නප්පටිභන්තීති සමථවිපස්සනාධම්මාපි මෙ න උපට්ඨහන්ති. අනභිරතො ච බ්රහ්මචරියං චරාමීති උක්කණ්ඨිතො හුත්වා බ්රහ්මචරියවාසං වසාමි. යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමීති තස්ස කථං සුත්වා ‘‘බුද්ධවෙනෙය්යපුග්ගලො අය’’න්ති තං කාරණං භගවතො ආරොචෙතුං උපසඞ්කමි. අවිපස්සකස්ස කුසලානං ධම්මානන්ති කුසලධම්මෙ අවිපස්සන්තස්ස, අනෙසන්තස්ස අගවෙසන්තස්සාති අත්ථො. බොධිපක්ඛියානං ධම්මානන්ති සතිපට්ඨානාදීනං සත්තතිංසධම්මානං.

7. අභිණ්හපච්චවෙක්ඛිතබ්බඨානසුත්තවණ්ණනා

57. සත්තමෙ ජරාධම්මොම්හීති ජරාසභාවො අම්හි. ජරං අනතීතොති ජරං අනතික්කන්තො, අන්තොජරාය එව චරාමි. සෙසපදෙසුපි එසෙව නයො. කම්මස්සකොතිආදීසු කම්මං මය්හං සකං අත්තනො සන්තකන්ති කම්මස්සකො අම්හි. කම්මස්ස දායාදොති කම්මදායාදො, කම්මං මය්හං දායජ්ජං සන්තකන්ති අත්ථො. කම්මං මය්හං යොනි කාරණන්ති කම්මයොනි. කම්මං මය්හං බන්ධූති කම්මබන්ධු, කම්මඤාතකොති අත්ථො. කම්මං මය්හං පටිසරණං පතිට්ඨාති කම්මපටිසරණො. තස්ස දායාදො භවිස්සාමීති තස්ස කම්මස්ස දායාදො තෙන දින්නඵලපටිග්ගාහකො භවිස්සාමීති අත්ථො. යොබ්බනමදොති යොබ්බනං ආරබ්භ උප්පන්නමදො. සෙසෙසුපි එසෙව නයො. මග්ගො සඤ්ජායතීති ලොකුත්තරමග්ගො සඤ්ජායති. සංයොජනානි සබ්බසො පහීයන්තීති දස සංයොජනානි සබ්බසො පහීයන්ති. අනුසයා බ්යන්තීහොන්තීති සත්ත අනුසයා විගතන්තා පරිච්ඡින්නා පරිවටුමා හොන්ති. එවමෙත්ථ හෙට්ඨා පඤ්චසු ඨානෙසු විපස්සනා කථිතා, ඉමෙසු පඤ්චසු ලොකුත්තරමග්ගො.

ඉදානි ගාථාහි කූටං ගණ්හන්තො බ්යාධිධම්මාතිආදිමාහ. තත්ථ ඤත්වා ධම්මං නිරූපධින්ති උපධිරහිතං අරහත්තමග්ගං ඤත්වා. සබ්බෙ මදෙ අභිභොස්මීති සබ්බෙ ඉමෙ තයොපි මදෙ අධිභවිං, අතික්කම්ම ඨිතොස්මීති අත්ථො. නෙක්ඛම්මං දට්ඨු ඛෙමතොති පබ්බජ්ජං ඛෙමතො දිස්වා. තස්ස මෙ අහු උස්සාහො, නිබ්බානං අභිපස්සතොති තස්ස මය්හං නිබ්බානං අභිපස්සන්තස්ස වායාමො අහොසි. අනිවත්ති භවිස්සාමීති පබ්බජ්ජතො අනිවත්තිකො භවිස්සාමි, බ්රහ්මචරියවාසතො අනිවත්තිකො, සබ්බඤ්ඤුතඤ්ඤාණතො අනිවත්තිකො භවිස්සාමි. බ්රහ්මචරියපරායණොති මග්ගබ්රහ්මචරියපරායණො. ඉමිනා ලොකුත්තරො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො කථිතොති.

8. ලිච්ඡවිකුමාරකසුත්තවණ්ණනා

58. අට්ඨමෙ සජ්ජානි ධනූනීති සජියානි ආරොපිතධනූනි. අද්දසූති අද්දසංසු. භවිස්සන්ති වජ්ජීති වඩ්ඪිස්සන්ති වජ්ජිරාජානො. අපානුභාති අවඩ්ඪිනිස්සිතා මානථද්ධා. පච්ඡාලියං ඛිපන්තීති පච්ඡතො ගන්ත්වා පිට්ඨිං පාදෙන පහරන්ති. රට්ඨිකස්සාතිආදීසු රට්ඨං භුඤ්ජතීති රට්ඨිකො. පිතරා දත්තං සාපතෙය්යං භුඤ්ජතීති පෙත්තනිකො. සෙනාය පති ජෙට්ඨකොති සෙනාපතිකො. ගාමගාමණිකස්සාති ගාමානං ගාමණිකස්ස, ගාමසාමිකස්සාති අත්ථො. පූගගාමණිකස්සාති ගණජෙට්ඨකස්ස. කුලෙසූති තෙසු තෙසු කුලෙසු. පච්චෙකාධිපච්චං කාරෙන්තීති පච්චෙකං ජෙට්ඨකට්ඨානං කාරෙන්ති. කල්යාණෙන මනසා අනුකම්පන්තීති සුන්දරෙන චිත්තෙන අනුග්ගණ්හන්ති. ඛෙත්තකම්මන්තසාමන්තසබ්යොහාරෙති යෙ ච අත්තනො ඛෙත්තකම්මන්තානං සාමන්තා අනන්තරක්ඛෙත්තසාමිනො, තෙ ච රජ්ජුදණ්ඩෙහි භූමිප්පමාණග්ගාහකෙ සබ්බොහාරෙ ච. බලිපටිග්ගාහිකාදෙවතාති කුලප්පවෙණියා ආගතා ආරක්ඛදෙවතා. සක්කරොතීති තා දෙවතා අග්ගයාගුභත්තාදීහි සක්කරොති.

කිච්චකරොති උප්පන්නානං කිච්චානං කාරකො. යෙ චස්ස අනුජීවිනොති යෙ ච එතං උපනිස්සාය ජීවන්ති. උභින්නඤ්චෙව අත්ථායාති උභින්නම්පි හිතත්ථාය පටිපන්නො හොතීති අත්ථො. පුබ්බපෙතානන්ති පරලොකගතානං. දිට්ඨෙ ධම්මෙ ච ජීවතන්ති යෙ ච දිට්ඨෙ ධම්මෙ ජීවන්ති. ඉති පදද්වයෙනාපි අතීතපච්චුප්පන්නෙ ඤාතයො දස්සෙති. විත්තිසඤ්ජනනොති තුට්ඨිජනනො. ඝරමාවසන්ති ඝරාවාසං වසන්තො. පුජ්ජො හොති පසංසියොති පූජෙතබ්බො ච පසංසිතබ්බො ච හොතීති.

9-10. වුඩ්ඪපබ්බජිතසුත්තද්වයවණ්ණනා

59-60. නවමෙ නිපුණොති සණ්හො සුඛුමකාරණඤ්ඤූ. ආකප්පසම්පන්නොති සමණාකප්පෙන සම්පන්නො. දසමෙ පදක්ඛිණග්ගාහීති දින්නොවාදං පදක්ඛිණතො ගණ්හන්තො. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානමෙවාති.

නීවරණවග්ගො පඨමො.