📜

(8) 3. යොධාජීවවග්ගො

1. පඨමචෙතොවිමුත්තිඵලසුත්තවණ්ණනා

71. තතියස්ස පඨමෙ යතො ඛො, භික්ඛවෙති හෙට්ඨා වුත්තනයෙන විපස්සනං වඩ්ඪෙත්වා අරහත්තං පත්තස්ස භික්ඛුනො ඉදානි වණ්ණභණනත්ථං ඉදං ආරද්ධං. තත්ථ යතො ඛොති යදා ඛො. උක්ඛිත්තපලිඝොති අවිජ්ජාපලිඝං උක්ඛිපිත්වා අපනෙත්වා ඨිතො. සංකිණ්ණපරිඛොති සංසාරපරිඛං සංකිරිත්වා විනාසෙත්වා ඨිතො. අබ්බූළ්හෙසිකොති තණ්හාසඞ්ඛාතං එසිකාථම්භං අබ්බුය්හ ලුඤ්චිත්වා ඨිතො. නිරග්ගළොති නීවරණකවාටං උග්ඝාටෙත්වා ඨිතො. පන්නද්ධජො පන්නභාරොති මානද්ධජඤ්ච ඛන්ධාභිසඞ්ඛාරකිලෙසභාරඤ්ච පාතෙත්වා ඔතාරෙත්වා ඨිතො. විසංයුත්තොති වට්ටෙන විසංයුත්තො. සෙසං පාළිනයෙනෙව වෙදිතබ්බං. එත්තාවතා භගවතා මග්ගෙන කිලෙසෙ ඛෙපෙත්වා නිරොධසයනවරගතස්ස නිබ්බානාරම්මණං ඵලසමාපත්තිං අප්පෙත්වා විහරතො ඛීණාසවස්ස කාලො දස්සිතො.

යථා හි ද්වෙ නගරානි එකං චොරනගරං එකං ඛෙමනගරං. අථ එකස්ස මහායොධස්ස එවං භවෙය්ය – ‘‘යාවිමං චොරනගරං තිට්ඨති, තාව ඛෙමනගරං භයතො න මුච්චති, චොරනගරං අනගරං කරිස්සාමී’’ති සන්නාහං කත්වා ඛග්ගං ගහෙත්වා චොරනගරං උපසඞ්කමිත්වා නගරද්වාරෙ උස්සාපිතෙ එසිකාථම්භෙ ඛග්ගෙන ඡින්දිත්වා සද්ධිං ද්වාරබාහාහි කවාටං භින්දිත්වා පලිඝං උක්ඛිපිත්වා පාකාරං භින්දිත්වා පරිඛං විකිරිත්වා නගරසොභත්ථාය උස්සිතෙ ධජෙ පාතෙත්වා නගරං අග්ගිනා ඣාපෙත්වා ඛෙමනගරං පවිසිත්වා පාසාදං ආරුය්හ ඤාතිගණපරිවුතො සුරසභොජනං භුඤ්ජෙය්ය. එවං චොරනගරං විය සක්කායො, ඛෙමනගරං විය නිබ්බානං, මහායොධො විය යොගාවචරො. තස්සෙවං හොති – ‘‘යාව සක්කායවට්ටං වට්ටති, තාව ද්වත්තිංසකම්මකාරණාඅට්ඨනවුතිරොගපඤ්චවීසතිමහාභයෙහි පරිමුච්චනං නත්ථී’’ති. සො මහායොධො සන්නාහං විය සීලසන්නාහං කත්වා පඤ්ඤාඛග්ගං ගහෙත්වා ඛග්ගෙන එසිකාථම්භෙ විය අරහත්තමග්ගෙන තණ්හෙසිකං ලුඤ්චිත්වා, සො යොධො සද්වාරබාහකං නගරකවාටං විය පඤ්චොරම්භාගියසංයොජනඅග්ගළං උග්ඝාටෙත්වා, සො යොධො පලිඝං විය අවිජ්ජාපලිඝං උක්ඛිපිත්වා, සො යොධො පාකාරං භින්දන්තො පරිඛං විය කම්මාභිසඞ්ඛාරං භින්දන්තො ජාතිසංසාරපරිඛං විකිරිත්වා, සො යොධො නගරං සොභත්ථාය උස්සාපිතද්ධජෙ විය මානද්ධජෙ පාතෙත්වා සක්කායනගරං ඣාපෙත්වා, සො යොධො ඛෙමනගරෙ උපරිපාසාදෙ සුභොජනං විය කිලෙසපරිනිබ්බානනගරං පවිසිත්වා අමතං නිරොධාරම්මණං ඵලසමාපත්තිසුඛං අනුභවමානො කාලං වීතිනාමෙති.

2. දුතියචෙතොවිමුත්තිඵලසුත්තවණ්ණනා

72. දුතියෙ අනිච්චසඤ්ඤාති ඛන්ධපඤ්චකං හුත්වා අභාවාකාරෙන අනිච්චන්ති උප්පජ්ජනකසඤ්ඤා. අනිච්චෙ දුක්ඛසඤ්ඤාති යදනිච්චං, තං පටිපීළනාකාරෙන දුක්ඛන්ති උප්පජ්ජනකසඤ්ඤා. දුක්ඛෙ අනත්තසඤ්ඤාති යං දුක්ඛං, තං අවසවත්තනාකාරෙන අනත්තාති උප්පජ්ජනකසඤ්ඤා. සෙසං හෙට්ඨා වුත්තනයමෙව. ඉමෙසු පන ද්වීසුපි සුත්තෙසු විපස්සනාඵලං නාම කථිතන්ති.

3. පඨමධම්මවිහාරීසුත්තවණ්ණනා

73. තතියෙ දිවසං අතිනාමෙතීති දිවසං අතික්කාමෙති. රිඤ්චති පටිසල්ලානන්ති එකීභාවං විස්සජ්ජෙති. දෙසෙතීති කථෙති පකාසෙති. ධම්මපඤ්ඤත්තියාති ධම්මස්ස පඤ්ඤාපනාය. ධම්මංපරියාපුණාතීති නවඞ්ගවසෙන චතුසච්චධම්මං පරියාපුණාති වළඤ්ජෙති කථෙති. න රිඤ්චති පටිසල්ලානන්ති එකීභාවං න විස්සජ්ජෙති. අනුයුඤ්ජති අජ්ඣත්තං චෙතොසමථන්ති නියකජ්ඣත්තෙ චිත්තසමාධිං ආසෙවති භාවෙති, සමථකම්මට්ඨානෙ යුත්තප්පයුත්තො හොති.

හිතෙසිනාති හිතං එසන්තෙන. අනුකම්පකෙනාති අනුකම්පමානෙන. අනුකම්පං උපාදායාති අනුකම්පං චිත්තෙන පරිග්ගහෙත්වා, පටිච්චාතිපි වුත්තං හොති. කතං වො තං මයාති තං මයා ඉමෙ පඤ්ච පුග්ගලෙ දෙසෙන්තෙන තුම්හාකං කතං. එත්තකමෙව හි අනුකම්පකස්ස සත්ථු කිච්චං යදිදං අවිපරීතධම්මදෙසනා, ඉතො පරං පන පටිපත්ති නාම සාවකානං කිච්චං. තෙනාහ – එතානි භික්ඛු රුක්ඛමූලානි…පෙ… අම්හාකං අනුසාසනීති. තත්ථ ච රුක්ඛමූලානීති ඉමිනා රුක්ඛමූලසෙනාසනං දස්සෙති. සුඤ්ඤාගාරානීති ඉමිනා ජනවිවිත්තට්ඨානං. උභයෙනාපි ච යොගානුරූපං සෙනාසනමාචික්ඛති, දායජ්ජං නිය්යාතෙති. ඣායථාති ආරම්මණූපනිජ්ඣානෙන අට්ඨතිංසාරම්මණානි, ලක්ඛණූපනිජ්ඣානෙන ච අනිච්චාදිතො ඛන්ධායතනාදීනි උපනිජ්ඣායථ, සමථඤ්ච විපස්සනඤ්ච වඩ්ඪෙථාති වුත්තං හොති. මා පමාදත්ථාති මා පමජ්ජිත්ථ. මා පච්ඡා විප්පටිසාරිනො අහුවත්ථාති යෙ හි පුබ්බෙ දහරකාලෙ ආරොග්යකාලෙ සත්තසප්පායාදිසම්පත්තිකාලෙ සත්ථු සම්මුඛීභාවකාලෙ ච යොනිසොමනසිකාරවිරහිතා රත්තින්දිවං මඞ්කුලභත්තා හුත්වා සෙය්යසුඛමිද්ධසුඛමනුයුත්තා පමජ්ජන්ති, තෙ පච්ඡා ජරාකාලෙ රොගකාලෙ මරණකාලෙ විපත්තිකාලෙ සත්ථු පරිනිබ්බානකාලෙ ච තං පුබ්බෙ පමාදවිහාරං අනුස්සරන්තා සප්පටිසන්ධිකාලකිරියඤ්ච භාරියං සම්පස්සමානා විප්පටිසාරිනො හොන්ති. තුම්හෙ පන තාදිසා මා අහුවත්ථාති එතමත්ථං දස්සෙන්තො ආහ – ‘‘මා පච්ඡා විප්පටිසාරිනො අහුවත්ථා’’ති. අයං වො අම්හාකං අනුසාසනීති අයං අම්හාකං සන්තිකා ‘‘ඣායථ මා පමාදත්ථා’’ති තුම්හාකං අනුසාසනී, ඔවාදොති වුත්තං හොති.

4. දුතියධම්මවිහාරීසුත්තවණ්ණනා

74. චතුත්ථෙ උත්තරි චස්ස පඤ්ඤාය අත්ථං නප්පජානාතීති තතො පරියත්තිතො උත්තරි තස්ස ධම්මස්ස සහවිපස්සනාය මග්ගපඤ්ඤාය අත්ථං නප්පජානාති , චත්තාරි සච්චානි න පස්සති නප්පටිවිජ්ඣතීති අත්ථො. සෙසවාරෙසුපි එසෙව නයො. එවමෙතෙසු ද්වීසුපි සුත්තෙසු බහුස්සුතභික්ඛු විපස්සනාකම්මිකො සොතාපන්නො සකදාගාමී අනාගාමී ඛීණාසවොති ඡ ජනා ධම්මවිහාරිනො නාමාති වෙදිතබ්බා.

5. පඨමයොධාජීවසුත්තවණ්ණනා

75. පඤ්චමෙ යොධාජීවාති යුද්ධූපජීවිනො. රජග්ගන්ති හත්ථිඅස්සාදීනං පාදප්පහාරභින්නාය භූමියා උග්ගතං රජක්ඛන්ධං. න සන්ථම්භතීති සන්ථම්භිත්වා ඨාතුං න සක්කොති. සහති රජග්ගන්ති රජක්ඛන්ධං දිස්වාපි අධිවාසෙති. ධජග්ගන්ති හත්ථිඅස්සදීනං පිට්ඨෙසු වා රථෙසු වා උස්සාපිතානං ධජානං අග්ගං. උස්සාරණන්ති හත්ථිඅස්සරථානඤ්චෙව බලකායස්ස ච උච්චාසද්දමහාසද්දං. සම්පහාරෙති සමාගතෙ අප්පමත්තකෙපි පහාරෙ. හඤ්ඤතීති විහඤ්ඤති විඝාතං ආපජ්ජති. බ්යාපජ්ජතීති විපත්තිං ආපජ්ජති, පකතිභාවං ජහති. සහති සම්පහාරන්ති ද්වෙ තයො පහාරෙ පත්වාපි සහති අධිවාසෙති. තමෙවසඞ්ගාමසීසන්ති තංයෙව ජයක්ඛන්ධාවාරට්ඨානං. අජ්ඣාවසතීති සත්තාහමත්තං අභිභවිත්වා ආවසති. කිං කාරණා ? ලද්ධපහාරානං පහාරජග්ගනත්ථඤ්චෙව කතකම්මානං විසෙසං ඤත්වා ඨානන්තරදානත්ථඤ්ච ඉස්සරියසුඛානුභවනත්ථඤ්ච.

ඉදානි යස්මා සත්ථු යොධාජීවෙහි කිච්චං නත්ථි, ඉමස්මිං පන සාසනෙ තථාරූපෙ පඤ්ච පුග්ගලෙ දස්සෙතුං ඉදං ඔපම්මං ආභතං. තස්මා තෙ පුග්ගලෙ දස්සෙන්තො එවමෙව ඛොතිආදිමාහ. තත්ථ සංසීදතීති මිච්ඡාවිතක්කස්මිං සංසීදති අනුප්පවිසති. න සක්කොති බ්රහ්මචරියං සන්ධාරෙතුන්ති බ්රහ්මචරියවාසං අනුපච්ඡිජ්ජමානං ගොපෙතුං න සක්කොති. සික්ඛාදුබ්බල්යං ආවිකත්වාති සික්ඛාය දුබ්බලභාවං පකාසෙත්වා. කිමස්ස රජග්ගස්මින්ති කිං තස්ස පුග්ගලස්ස රජග්ගං නාමාති වදති. අභිරූපාති අභිරූපවතී. දස්සනීයාති දස්සනයොග්ගා. පාසාදිකාති දස්සනෙනෙව චිත්තප්පසාදාවහා. පරමායාති උත්තමාය. වණ්ණපොක්ඛරතායාති සරීරවණ්ණෙන චෙව අඞ්ගසණ්ඨානෙන ච. ඌහසතීති අවහසති. උල්ලපතීති කථෙති. උජ්ඣග්ඝතීති පාණිං පහරිත්වා මහාහසිතං හසති. උප්පණ්ඩෙතීති උප්පණ්ඩනකථං කථෙති. අභිනිසීදතීති අභිභවිත්වා සන්තිකෙ වා එකාසනෙ වා නිසීදති. දුතියපදෙපි එසෙව නයො. අජ්ඣොත්ථරතීති අවත්ථරති. විනිවෙඨෙත්වා විනිමොචෙත්වාති ගහිතට්ඨානතො තස්සා හත්ථං විනිබ්බෙඨෙත්වා චෙව මොචෙත්වා ච. සෙසමෙත්ථ උත්තානත්ථමෙවාති. ඉමස්මිං සුත්තෙ වට්ටවිවට්ටං කථිතං.

6. දුතියයොධාජීවසුත්තවණ්ණනා

76. ඡට්ඨෙ අසිචම්මං ගහෙත්වාති අසිඤ්ච චම්මඤ්ච ගහෙත්වා. ධනුකලාපං සන්නය්හිත්වාති ධනුඤ්ච සරකලාපඤ්ච සන්නය්හිත්වා. වියූළ්හන්ති යුද්ධසන්නිවෙසවෙසෙන ඨිතං. සඞ්ගාමං ඔතරතීති මහායුද්ධං ඔතරති. උස්සහති වායමතීති උස්සාහඤ්ච වායාමඤ්ච කරොති. හනන්තීති ඝාතෙන්ති. පරියාපාදෙන්තීති පරියාපාදයන්ති. උපලික්ඛන්තීති විජ්ඣන්ති. අපනෙන්තීති සකසෙනං ගහෙත්වා ගච්ඡන්ති. අපනෙත්වා ඤාතකානං නෙන්තීති සකසෙනං නෙත්වා තතො ඤාතකානං සන්තිකං නෙන්ති. නීයමානොති අත්තනො ගෙහං වා සෙසඤාතිසන්තිකං වා නිය්යමානො. උපට්ඨහන්ති පරිචරන්තීති පහාරසොධනවණකප්පනාදීනි කරොන්තා ජග්ගන්ති ගොපයන්ති.

අරක්ඛිතෙනෙව කායෙනාති අරක්ඛිතෙන කායද්වාරෙන. අරක්ඛිතාය වාචායාති අරක්ඛිතෙන වචීද්වාරෙන. අරක්ඛිතෙන චිත්තෙනාති අරක්ඛිතෙන මනොද්වාරෙන. අනුපට්ඨිතාය සතියාති සතිං සුපට්ඨිතං අකත්වා. අසංවුතෙහිඉන්ද්රියෙහීති මනච්ඡට්ඨෙහි ඉන්ද්රියෙහි අපිහිතෙහි අගොපිතෙහි. රාගො චිත්තං අනුද්ධංසෙතීති රාගො උප්පජ්ජමානොව සමථවිපස්සනාචිත්තං ධංසෙති, දූරෙ ඛිපති. රාගපරියුට්ඨිතොම්හි, ආවුසො, රාගපරෙතොති අහං, ආවුසො, රාගෙන රත්තො, රාගෙන අනුගතො.

අට්ඨිකඞ්කලූපමාතිආදීසු අට්ඨිකඞ්කලූපමා අප්පස්සාදට්ඨෙන. මංසපෙසූපමා බහුසාධාරණට්ඨෙන. තිණුක්කූපමා අනුදහනට්ඨෙන. අඞ්ගාරකාසූපමා මහාභිතාපට්ඨෙන. සුපිනකූපමා ඉත්තරපච්චුපට්ඨානට්ඨෙන. යාචිතකූපමා තාවකාලිකට්ඨෙන. රුක්ඛඵලූපමා සබ්බඞ්ගපච්චඞ්ගපලිභඤ්ජනට්ඨෙන. අසිසූනූපමා අධිකුට්ටනට්ඨෙන. සත්තිසූලූපමා විනිවිජ්ඣනට්ඨෙන. සප්පසිරූපමා සාසඞ්කසප්පටිභයට්ඨෙන . උස්සහිස්සාමීති උස්සාහං කරිස්සාමි. ධාරයිස්සාමීති සමණභාවං ධාරයිස්සාමි. අභිරමිස්සාමීති අභිරතිං උප්පාදෙස්සාමි න උක්කණ්ඨිස්සාමි. සෙසමෙත්ථ උත්තානත්ථමෙව. ඉමස්මිං සුත්තෙ වට්ටවිවට්ටං කථිතන්ති.

7. පඨමඅනාගතභයසුත්තවණ්ණනා

77. සත්තමෙ ආරඤ්ඤකෙනාති අරඤ්ඤවාසිනා. අප්පත්තස්සාති අසම්පත්තස්ස ඣානවිපස්සනාමග්ගඵලප්පභෙදස්ස විසෙසස්ස පත්තියා. සෙසපදෙසුපි එසෙව නයො. සො මමස්ස අන්තරායොති සො මම ජීවිතන්තරායො ච බ්රහ්මචරියන්තරායො ච, පුථුජ්ජනකාලකිරියං කරොන්තස්ස සග්ගන්තරායො ච මග්ගන්තරායො ච භවෙය්ය. හන්දාති වවස්සග්ගත්ථෙ නිපාතො. වීරියං ආරභාමීති දුවිධම්පි වීරියං කරොමි. සත්ථකාති සත්ථං විය සන්ධිබන්ධනච්ඡෙදකවාතා. වාළෙහීති කක්ඛළෙහි. මාණවෙහීති චොරෙහි. කතකම්මෙහි වා අකතකම්මෙහි වාති එත්ථ චොරිකං කත්වා නික්ඛන්තා කතකම්මා නාම, චොරිකං කාතුං ගච්ඡන්තා අකතකම්මා නාම. තත්ථ කතකම්මා කම්මස්ස නිප්ඵන්නත්තා සත්තානං ගලලොහිතං ගහෙත්වා දෙවතානං බලිං කරොන්ති, අකතකම්මා ‘‘එවං නො කම්මං නිප්ඵජ්ජිස්සතී’’ති පඨමතරං කරොන්ති. ඉදං සන්ධාය තෙ මං ජීවිතා වොරොපෙය්යුන්ති වුත්තං. වාළා අමනුස්සාති කක්ඛළා දුට්ඨා යක්ඛාදයො අමනුස්සා.

8. දුතියඅනාගතභයසුත්තවණ්ණනා

78. අට්ඨමෙ පුරා මං සො ධම්මො ආගච්ඡතීති යාව සො ධම්මො මං න උපගච්ඡති, තාව අහං පුරෙතරමෙව වීරියං ආරභාමීති අත්ථො. ඛීරොදකීභූතාති ඛීරොදකං විය භූතා එකීභාවං උපගතා. පියචක්ඛූහීති මෙත්තචක්ඛූහි.

9. තතියඅනාගතභයසුත්තවණ්ණනා

79. නවමෙ ධම්මසන්දොසා විනයසන්දොසොති ධම්මසන්දොසෙන විනයසන්දොසො හොති. කථං පන ධම්මස්මිං දුස්සන්තෙ විනයො දුස්සති නාම? සමථවිපස්සනාධම්මෙසු ගබ්භං අග්ගණ්හන්තෙසු පඤ්චවිධො විනයො න හොති , එවං ධම්මෙ දුස්සන්තෙ විනයො දුස්සති. දුස්සීලස්ස පන සංවරවිනයො නාම න හොති, තස්මිං අසති සමථවිපස්සනා ගබ්භං න ගණ්හාති. එවං විනයසන්දොසෙනපි ධම්මසන්දොසො වෙදිතබ්බො. අභිධම්මකථන්ති සීලාදිඋත්තමධම්මකථං. වෙදල්ලකථන්ති වෙදපටිසංයුත්තං ඤාණමිස්සකකථං. කණ්හධම්මං ඔක්කමමානාති රන්ධගවෙසිතාය උපාරම්භපරියෙසනවසෙන කාළකධම්මං ඔක්කමමානා. අපිච දුට්ඨචිත්තෙන පුග්ගලං ඝට්ටෙන්තාපි තං කණ්හධම්මං අත්තනො දහන්තාපි ලාභසක්කාරත්ථං කථෙන්තාපි කණ්හධම්මං ඔක්කමන්තියෙව.

ගම්භීරාති පාළිගම්භීරා. ගම්භීරත්ථාති අත්ථගම්භීරා. ලොකුත්තරාති ලොකුත්තරධම්මදීපකා. සුඤ්ඤතාපටිසංයුත්තාති ඛන්ධධාතුආයතනපච්චයාකාරපටිසංයුත්තා. න අඤ්ඤා චිත්තං උපට්ඨපෙස්සන්තීති ජානනත්ථාය චිත්තං න ඨපෙස්සන්ති. උග්ගහෙතබ්බං පරියාපුණිතබ්බන්ති උග්ගහෙතබ්බෙ ච වළඤ්ජෙතබ්බෙ ච. කවිතාති සිලොකාදිබන්ධනවසෙන කවීහි කතා. කාවෙය්යාති තස්සෙව වෙවචනං. බාහිරකාති සාසනතො බහිද්ධා ඨිතා. සාවකභාසිතාති බාහිරසාවකෙහි භාසිතා. සෙසමෙත්ථ හෙට්ඨා වුත්තනයත්තා සුවිඤ්ඤෙය්යත්තා ච උත්තානත්ථමෙව.

10. චතුත්ථඅනාගතභයසුත්තවණ්ණනා

80. දසමෙ කල්යාණකාමාති සුන්දරකාමා. රසග්ගානීති උත්තමරසානි. සංසට්ඨා විහරිස්සන්තීති පඤ්චවිධෙන සංසග්ගෙන සංසට්ඨා විහරිස්සන්ති. සන්නිධිකාරපරිභොගන්ති සන්නිධිකතස්ස පරිභොගං. ඔළාරිකම්පි නිමිත්තන්ති එත්ථ පථවිං ඛණන්තොපි ඛණාහීති ආණාපෙන්තොපි පථවියං ඔළාරිකං නිමිත්තං කරොති නාම. තිණකට්ඨසාඛාපලාසං ඡින්දන්තොපි ඡින්දාති ආණාපෙන්තොපි හරිතග්ගෙ ඔළාරිකං නිමිත්තං කරොති නාම. ආජීවත්ථාය පණ්ණනිවාපආදීනි ගාහාපෙන්තො ඵලානි ඔචිනන්තෙ වා ඔචිනාපෙන්තෙන වත්තබ්බමෙව නත්ථි. ඉමෙසු චතූසු සුත්තෙසු සත්ථාරා සාසනෙ වුද්ධිපරිහානි කථිතාති.

යොධාජීවවග්ගො තතියො.