📜

(13) 3. ගිලානවග්ගො

1. ගිලානසුත්තං

121. එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. අථ ඛො භගවා සායන්හසමයං පටිසල්ලානා වුට්ඨිතො යෙන ගිලානසාලා තෙනුපසඞ්කමි. අද්දසා ඛො භගවා අඤ්ඤතරං භික්ඛුං දුබ්බලං ගිලානකං; දිස්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදි. නිසජ්ජ ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි –

‘‘යං කිඤ්චි [යං කිඤ්චි (ස්යා. කං.)], භික්ඛවෙ, භික්ඛුං දුබ්බලං [භික්ඛවෙ දුබ්බලං (සී. ස්යා. කං. පී.)] ගිලානකං පඤ්ච ධම්මා න විජහන්ති, තස්සෙතං පාටිකඞ්ඛං – ‘නචිරස්සෙව ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සතී’’’ති.

‘‘කතමෙ පඤ්ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අසුභානුපස්සී කායෙ විහරති, ආහාරෙ පටිකූලසඤ්ඤී, සබ්බලොකෙ අනභිරතසඤ්ඤී [සබ්බත්ථපි එවමෙව දිස්සති], සබ්බසඞ්ඛාරෙසු අනිච්චානුපස්සී, මරණසඤ්ඤා ඛො පනස්ස අජ්ඣත්තං සූපට්ඨිතා හොති. යං කිඤ්චි, භික්ඛවෙ, භික්ඛුං දුබ්බලං ගිලානකං ඉමෙ පඤ්ච ධම්මා න විජහන්ති, තස්සෙතං පාටිකඞ්ඛං – ‘නචිරස්සෙව ආසවානං ඛයා…පෙ… සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරිස්සතී’’’ති. පඨමං.

2. සතිසූපට්ඨිතසුත්තං

122. ‘‘යො හි කොචි, භික්ඛවෙ, භික්ඛු වා භික්ඛුනී වා පඤ්ච ධම්මෙ භාවෙති පඤ්ච ධම්මෙ බහුලීකරොති, තස්ස ද්වින්නං ඵලානං අඤ්ඤතරං ඵලං පාටිකඞ්ඛං – දිට්ඨෙව ධම්මෙ අඤ්ඤා, සති වා උපාදිසෙසෙ අනාගාමිතා.

‘‘කතමෙ පඤ්ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො අජ්ඣත්තඤ්ඤෙව සති සූපට්ඨිතා හොති ධම්මානං උදයත්ථගාමිනියා පඤ්ඤාය, අසුභානුපස්සී කායෙ විහරති, ආහාරෙ පටිකූලසඤ්ඤී, සබ්බලොකෙ අනභිරතසඤ්ඤී, සබ්බසඞ්ඛාරෙසු අනිච්චානුපස්සී. යො හි කොචි, භික්ඛවෙ, භික්ඛු වා භික්ඛුනී වා ඉමෙ පඤ්ච ධම්මෙ භාවෙති ඉමෙ පඤ්ච ධම්මෙ බහුලීකරොති, තස්ස ද්වින්නං ඵලානං අඤ්ඤතරං ඵලං පාටිකඞ්ඛං – දිට්ඨෙව ධම්මෙ අඤ්ඤා, සති වා උපාදිසෙසෙ අනාගාමිතා’’ති. දුතියං.

3. පඨමඋපට්ඨාකසුත්තං

123. ‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො ගිලානො දූපට්ඨාකො [දුපට්ඨාකො (ස්යා. කං. පී. ක.) මහාව. 366] හොති. කතමෙහි පඤ්චහි? අසප්පායකාරී හොති, සප්පායෙ මත්තං න ජානාති, භෙසජ්ජං නප්පටිසෙවිතා හොති, අත්ථකාමස්ස ගිලානුපට්ඨාකස්ස න යථාභූතං ආබාධං ආවිකත්තා හොති අභික්කමන්තං වා අභික්කමතීති පටික්කමන්තං වා පටික්කමතීති ඨිතං වා ඨිතොති, උප්පන්නානං සාරීරිකානං වෙදනානං දුක්ඛානං තිබ්බානං [තිප්පානං (සී.) මහාව. 366] ඛරානං කටුකානං අසාතානං අමනාපානං පාණහරානං අනධිවාසකජාතිකො හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො ගිලානො දූපට්ඨාකො හොති.

‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො ගිලානො සූපට්ඨාකො හොති. කතමෙහි පඤ්චහි? සප්පායකාරී හොති, සප්පායෙ මත්තං ජානාති, භෙසජ්ජං පටිසෙවිතා හොති, අත්ථකාමස්ස ගිලානුපට්ඨාකස්ස යථාභූතං ආබාධං ආවිකත්තා හොති අභික්කමන්තං වා අභික්කමතීති පටික්කමන්තං වා පටික්කමතීති ඨිතං වා ඨිතොති, උප්පන්නානං සාරීරිකානං වෙදනානං දුක්ඛානං තිබ්බානං ඛරානං කටුකානං අසාතානං අමනාපානං පාණහරානං අධිවාසකජාතිකො හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො ගිලානො සූපට්ඨාකො හොතී’’ති. තතියං.

4. දුතියඋපට්ඨාකසුත්තං

124. ‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො ගිලානුපට්ඨාකො නාලං ගිලානං උපට්ඨාතුං. කතමෙහි පඤ්චහි? නප්පටිබලො හොති භෙසජ්ජං සංවිධාතුං; සප්පායාසප්පායං න ජානාති, අසප්පායං උපනාමෙති, සප්පායං අපනාමෙති; ආමිසන්තරො ගිලානං උපට්ඨාති, නො මෙත්තචිත්තො ; ජෙගුච්ඡී හොති උච්චාරං වා පස්සාවං වා වන්තං වා ඛෙළං වා නීහරිතුං; නප්පටිබලො හොති ගිලානං කාලෙන කාලං ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙතුං සමාදපෙතුං [සමාදාපෙතුං (?) මහාව. 366] සමුත්තෙජෙතුං සම්පහංසෙතුං. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො ගිලානුපට්ඨාකො නාලං ගිලානං උපට්ඨාතුං.

‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො ගිලානුපට්ඨාකො අලං ගිලානං උපට්ඨාතුං. කතමෙහි පඤ්චහි? පටිබලො හොති භෙසජ්ජං සංවිධාතුං; සප්පායාසප්පායං ජානාති, අසප්පායං අපනාමෙති, සප්පායං උපනාමෙති; මෙත්තචිත්තො ගිලානං උපට්ඨාති, නො ආමිසන්තරො; අජෙගුච්ඡී හොති උච්චාරං වා පස්සාවං වා වන්තං වා ඛෙළං වා නීහරිතුං; පටිබලො හොති ගිලානං කාලෙන කාලං ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙතුං සමාදපෙතුං සමුත්තෙජෙතුං සම්පහංසෙතුං. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො ගිලානුපට්ඨාකො අලං ගිලානං උපට්ඨාතු’’න්ති. චතුත්ථං.

5. පඨමඅනායුස්සාසුත්තං

125. ‘‘පඤ්චිමෙ , භික්ඛවෙ, ධම්මා අනායුස්සා. කතමෙ පඤ්ච? අසප්පායකාරී හොති, සප්පායෙ මත්තං න ජානාති, අපරිණතභොජී ච හොති, අකාලචාරී ච හොති, අබ්රහ්මචාරී ච. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා අනායුස්සා.

‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා ආයුස්සා. කතමෙ පඤ්ච? සප්පායකාරී හොති, සප්පායෙ මත්තං ජානාති, පරිණතභොජී ච හොති, කාලචාරී ච හොති, බ්රහ්මචාරී ච. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා ආයුස්සා’’ති. පඤ්චමං.

6. දුතියඅනායුස්සාසුත්තං

126. ‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා අනායුස්සා. කතමෙ පඤ්ච? අසප්පායකාරී හොති, සප්පායෙ මත්තං න ජානාති, අපරිණතභොජී ච හොති, දුස්සීලො ච, පාපමිත්තො ච. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා අනායුස්සා.

‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා ආයුස්සා. කතමෙ පඤ්ච ? සප්පායකාරී හොති, සප්පායෙ මත්තං ජානාති, පරිණතභොජී ච හොති, සීලවා ච, කල්යාණමිත්තො ච. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා ආයුස්සා’’ති. ඡට්ඨං.

7. වපකාසසුත්තං

127. ‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු නාලං සඞ්ඝම්හා වපකාසිතුං [වි + අප + කාසිතුං = වපකාසිතුං]. කතමෙහි පඤ්චහි? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අසන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන චීවරෙන, අසන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන පිණ්ඩපාතෙන, අසන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන සෙනාසනෙන, අසන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන ගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරෙන, කාමසඞ්කප්පබහුලො ච විහරති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු නාලං සඞ්ඝම්හා වපකාසිතුං.

‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං සඞ්ඝම්හා වපකාසිතුං. කතමෙහි පඤ්චහි? ඉධ , භික්ඛවෙ, භික්ඛු සන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන චීවරෙන, සන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන පිණ්ඩපාතෙන, සන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන සෙනාසනෙන, සන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන ගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරෙන , නෙක්ඛම්මසඞ්කප්පබහුලො [න කාමසඞ්කප්පබහුලො (ක.)] ච විහරති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං සඞ්ඝම්හා වපකාසිතු’’න්ති. සත්තමං.

8. සමණසුඛසුත්තං

128. ‘‘පඤ්චිමානි, භික්ඛවෙ, සමණදුක්ඛානි. කතමානි පඤ්ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අසන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන චීවරෙන, අසන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන පිණ්ඩපාතෙන, අසන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන සෙනාසනෙන, අසන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන ගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරෙන, අනභිරතො ච බ්රහ්මචරියං චරති. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච සමණදුක්ඛානි.

‘‘පඤ්චිමානි, භික්ඛවෙ, සමණසුඛානි. කතමානි පඤ්ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන චීවරෙන, සන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන පිණ්ඩපාතෙන, සන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන සෙනාසනෙන, සන්තුට්ඨො හොති ඉතරීතරෙන ගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරෙන, අභිරතො ච බ්රහ්මචරියං චරති. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච සමණසුඛානී’’ති. අට්ඨමං.

9. පරිකුප්පසුත්තං

129. ‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ආපායිකා නෙරයිකා පරිකුප්පා අතෙකිච්ඡා. කතමෙ පඤ්ච? මාතා [මාතරං (ක.)] ජීවිතා වොරොපිතා හොති, පිතා [පිතරං (ක.)] ජීවිතා වොරොපිතො [වොරොපිතා (ක.)] හොති, අරහං [අරහන්තං (ක.), අරහා (ස්යා.)] ජීවිතා වොරොපිතො හොති, තථාගතස්ස දුට්ඨෙන චිත්තෙන ලොහිතං උප්පාදිතං හොති, සඞ්ඝො භින්නො හොති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ආපායිකා නෙරයිකා පරිකුප්පා අතෙකිච්ඡා’’ති. නවමං.

10. බ්යසනසුත්තං

130. ‘‘පඤ්චිමානි , භික්ඛවෙ, බ්යසනානි. කතමානි පඤ්ච? ඤාතිබ්යසනං, භොගබ්යසනං, රොගබ්යසනං, සීලබ්යසනං, දිට්ඨිබ්යසනං. න, භික්ඛවෙ, සත්තා ඤාතිබ්යසනහෙතු වා භොගබ්යසනහෙතු වා රොගබ්යසනහෙතු වා කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජන්ති. සීලබ්යසනහෙතු වා, භික්ඛවෙ, සත්තා දිට්ඨිබ්යසනහෙතු වා කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජන්ති. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච බ්යසනානි.

‘‘පඤ්චිමා, භික්ඛවෙ, සම්පදා. කතමා පඤ්ච? ඤාතිසම්පදා, භොගසම්පදා, ආරොග්යසම්පදා, සීලසම්පදා, දිට්ඨිසම්පදා. න, භික්ඛවෙ, සත්තා ඤාතිසම්පදාහෙතු වා භොගසම්පදාහෙතු වා ආරොග්යසම්පදාහෙතු වා කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපජ්ජන්ති. සීලසම්පදාහෙතු වා, භික්ඛවෙ, සත්තා දිට්ඨිසම්පදාහෙතු වා කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපජ්ජන්ති. ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච සම්පදා’’ති. දසමං.

ගිලානවග්ගො තතියො.

තස්සුද්දානං –

ගිලානො සතිසූපට්ඨි, ද්වෙ උපට්ඨාකා දුවායුසා;

වපකාසසමණසුඛා, පරිකුප්පං බ්යසනෙන චාති.