📜

(15) 5. තිකණ්ඩකීවග්ගො

1. අවජානාතිසුත්තං

141. ‘‘පඤ්චිමෙ , භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ පඤ්ච? දත්වා අවජානාති, සංවාසෙන අවජානාති, ආධෙය්යමුඛො [ආදිය්යමුඛො (සී.), ආදෙය්යමුඛො (ස්යා. කං.), ආදියමුඛො (පී.) අට්ඨකථාය පඨමසංවණ්ණනානුරූපං. පු. ප. 193 පස්සිතබ්බං] හොති, ලොලො හොති, මන්දො මොමූහො හොති [මන්දො හොති මොමූහො (සී.)].

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො දත්වා අවජානාති? ඉධ, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පුග්ගලස්ස දෙති චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානප්පච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරං. තස්ස එවං හොති – ‘අහං දෙමි; අයං පටිග්ගණ්හාතී’ති. තමෙනං දත්වා අවජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො දත්වා අවජානාති.

‘‘කථඤ්ච , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො සංවාසෙන අවජානාති? ඉධ , භික්ඛවෙ, පුග්ගලො පුග්ගලෙන සද්ධිං සංවසති ද්වෙ වා තීණි වා වස්සානි. තමෙනං සංවාසෙන අවජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො සංවාසෙන අවජානාති.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ආධෙය්යමුඛො හොති? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො පරස්ස වණ්ණෙ වා අවණ්ණෙ වා භාසියමානෙ තං ඛිප්පඤ්ඤෙව අධිමුච්චිතා [අධිමුච්චිතො (ස්යා.)] හොති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ආධෙය්යමුඛො හොති.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ලොලො හොති? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ඉත්තරසද්ධො හොති ඉත්තරභත්තී ඉත්තරපෙමො ඉත්තරප්පසාදො. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො ලොලො හොති.

‘‘කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො මන්දො මොමූහො හොති? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො කුසලාකුසලෙ ධම්මෙ න ජානාති, සාවජ්ජානවජ්ජෙ ධම්මෙ න ජානාති, හීනප්පණීතෙ ධම්මෙ න ජානාති , කණ්හසුක්කසප්පටිභාගෙ ධම්මෙ න ජානාති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, පුග්ගලො මන්දො මොමූහො හොති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. පඨමං.

2. ආරභතිසුත්තං

142. ‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ පඤ්ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ආරභති ච විප්පටිසාරී ච හොති; තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං නප්පජානාති යත්ථස්ස තෙ උප්පන්නා පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසෙසා නිරුජ්ඣන්ති.

[පු. ප. 191] ‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො ආරභති, න විප්පටිසාරී හොති; තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං නප්පජානාති යත්ථස්ස තෙ උප්පන්නා පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසෙසා නිරුජ්ඣන්ති.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො න ආරභති, විප්පටිසාරී හොති; තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං නප්පජානාති යත්ථස්ස තෙ උප්පන්නා පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසෙසා නිරුජ්ඣන්ති.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො න ආරභති න විප්පටිසාරී හොති; තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං නප්පජානාති යත්ථස්ස තෙ උප්පන්නා පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසෙසා නිරුජ්ඣන්ති.

‘‘ඉධ පන, භික්ඛවෙ, එකච්චො පුග්ගලො න ආරභති න විප්පටිසාරී හොති; තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං පජානාති යත්ථස්ස තෙ උප්පන්නා පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසෙසා නිරුජ්ඣන්ති.

‘‘තත්ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො ආරභති ච විප්පටිසාරී ච හොති, තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං නප්පජානාති යත්ථස්ස තෙ උප්පන්නා පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසෙසා නිරුජ්ඣන්ති, සො එවමස්ස වචනීයො – ‘ආයස්මතො ඛො ආරම්භජා [ආරබ්භජා (පී. ක.), ආරභජා (ස්යා. කං.)] ආසවා සංවිජ්ජන්ති, විප්පටිසාරජා ආසවා පවඩ්ඪන්ති [සංවඩ්ඪන්ති (ක.)], සාධු වතායස්මා ආරම්භජෙ ආසවෙ පහාය විප්පටිසාරජෙ ආසවෙ පටිවිනොදෙත්වා චිත්තං පඤ්ඤඤ්ච භාවෙතු [භාවෙතුං (සී. පී.)]; එවමායස්මා අමුනා පඤ්චමෙන පුග්ගලෙන සමසමො භවිස්සතී’’’ති.

‘‘තත්ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො ආරභති න විප්පටිසාරී හොති, තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං නප්පජානාති යත්ථස්ස තෙ උප්පන්නා පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසෙසා නිරුජ්ඣන්ති, සො එවමස්ස වචනීයො – ‘ආයස්මතො ඛො ආරම්භජා ආසවා සංවිජ්ජන්ති, විප්පටිසාරජා ආසවා න පවඩ්ඪන්ති, සාධු වතායස්මා ආරම්භජෙ ආසවෙ පහාය චිත්තං පඤ්ඤඤ්ච භාවෙතු; එවමායස්මා අමුනා පඤ්චමෙන පුග්ගලෙන සමසමො භවිස්සතී’’’ති.

‘‘තත්ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො න ආරභති විප්පටිසාරී හොති, තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං නප්පජානාති යත්ථස්ස තෙ උප්පන්නා පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසෙසා නිරුජ්ඣන්ති, සො එවමස්ස වචනීයො – ‘ආයස්මතො ඛො ආරම්භජා ආසවා න සංවිජ්ජන්ති, විප්පටිසාරජා ආසවා පවඩ්ඪන්ති, සාධු වතායස්මා විප්පටිසාරජෙ ආසවෙ පටිවිනොදෙත්වා චිත්තං පඤ්ඤඤ්ච භාවෙතු; එවමායස්මා අමුනා පඤ්චමෙන පුග්ගලෙන සමසමො භවිස්සතී’’’ ති.

‘‘තත්ර, භික්ඛවෙ, ය්වායං පුග්ගලො න ආරභති න විප්පටිසාරී හොති, තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං නප්පජානාති යත්ථස්ස තෙ උප්පන්නා පාපකා අකුසලා ධම්මා අපරිසෙසා නිරුජ්ඣන්ති, සො එවමස්ස වචනීයො – ‘ආයස්මතො ඛො ආරම්භජා ආසවා න සංවිජ්ජන්ති, විප්පටිසාරජා ආසවා න පවඩ්ඪන්ති, සාධු වතායස්මා චිත්තං පඤ්ඤඤ්ච භාවෙතු; එවමායස්මා අමුනා පඤ්චමෙන පුග්ගලෙන සමසමො භවිස්සතී’’’ති.

‘‘ඉති ඛො, භික්ඛවෙ, ඉමෙ චත්තාරො පුග්ගලා අමුනා පඤ්චමෙන පුග්ගලෙන එවං ඔවදියමානා එවං අනුසාසියමානා අනුපුබ්බෙන ආසවානං ඛයං පාපුණන්තී’’ති [පු. ප. 191]. දුතියං.

3. සාරන්දදසුත්තං

143. එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. අථ ඛො භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය වෙසාලිං පිණ්ඩාය පාවිසි. තෙන ඛො පන සමයෙන පඤ්චමත්තානං ලිච්ඡවිසතානං සාරන්දදෙ චෙතියෙ සන්නිසින්නානං සන්නිපතිතානං අයමන්තරාකථා උදපාදි – ‘‘පඤ්චන්නං රතනානං පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං. කතමෙසං පඤ්චන්නං? හත්ථිරතනස්ස පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං, අස්සරතනස්ස පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං, මණිරතනස්ස පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං, ඉත්ථිරතනස්ස පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං, ගහපතිරතනස්ස පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං. ඉමෙසං පඤ්චන්නං රතනානං පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මි’’න්ති.

අථ ඛො තෙ ලිච්ඡවී මග්ගෙ පුරිසං ඨපෙසුං [පෙසෙසුං (ස්යා. ක.)] – ‘‘යදා ත්වං [යථා ත්වං (සී. පී.)], අම්භො පුරිස, පස්සෙය්යාසි භගවන්තං, අථ අම්හාකං ආරොචෙය්යාසී’’ති. අද්දසා ඛො සො පුරිසො භගවන්තං දූරතොව ආගච්ඡන්තං; දිස්වාන යෙන තෙ ලිච්ඡවී තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තෙ ලිච්ඡවී එතදවොච – ‘‘අයං සො, භන්තෙ, භගවා ගච්ඡති අරහං සම්මාසම්බුද්ධො; යස්සදානි කාලං මඤ්ඤථා’’ති.

අථ ඛො තෙ ලිච්ඡවී යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨංසු. එකමන්තං ඨිතා ඛො තෙ ලිච්ඡවී භගවන්තං එතදවොචුං –

‘‘සාධු, භන්තෙ, යෙන සාරන්දදං චෙතියං තෙනුපසඞ්කමතු අනුකම්පං උපාදායා’’ති. අධිවාසෙසි භගවා තුණ්හීභාවෙන. අථ ඛො භගවා යෙන සාරන්දදං චෙතියං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදි. නිසජ්ජ ඛො භගවා තෙ ලිච්ඡවී එතදවොච – ‘‘කාය නුත්ථ, ලිච්ඡවී, එතරහි කථාය සන්නිසින්නා, කා ච පන වො අන්තරාකථා විප්පකතා’’ති? ‘‘ඉධ, භන්තෙ, අම්හාකං සන්නිසින්නානං සන්නිපතිතානං අයමන්තරාකථා උදපාදි – ‘පඤ්චන්නං රතනානං පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං. කතමෙසං පඤ්චන්නං ? හත්ථිරතනස්ස පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං, අස්සරතනස්ස පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං, මණිරතනස්ස පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං, ඉත්ථිරතනස්ස පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං, ගහපතිරතනස්ස පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං. ඉමෙසං පඤ්චන්නං රතනානං පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මි’’’න්ති.

‘‘කාමාධිමුත්තානං වත, භො, ලිච්ඡවීනං [කාමාධිමුත්තානං වත වො ලිච්ඡවීනං (සී.), කාමාධිමුත්තානං වත වො ලිච්ඡවී (ස්යා.), කාමාධිමුත්තානංව වො ලිච්ඡවී (?)] කාමංයෙව ආරබ්භ අන්තරාකථා උදපාදි. පඤ්චන්නං, ලිච්ඡවී, රතනානං පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං. කතමෙසං පඤ්චන්නං? තථාගතස්ස අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මිං, තථාගතප්පවෙදිතස්ස ධම්මවිනයස්ස දෙසෙතා පුග්ගලො දුල්ලභො ලොකස්මිං, තථාගතප්පවෙදිතස්ස ධම්මවිනයස්ස දෙසිතස්ස විඤ්ඤාතා පුග්ගලො දුල්ලභො ලොකස්මිං, තථාගතප්පවෙදිතස්ස ධම්මවිනයස්ස දෙසිතස්ස විඤ්ඤාතා [විඤ්ඤාතස්ස (සී. පී.) අ. නි. 5.195] ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො පුග්ගලො දුල්ලභො ලොකස්මිං, කතඤ්ඤූ කතවෙදී පුග්ගලො දුල්ලභො ලොකස්මිං. ඉමෙසං ඛො, ලිච්ඡවී, පඤ්චන්නං රතනානං පාතුභාවො දුල්ලභො ලොකස්මි’’න්ති. තතියං.

4. තිකණ්ඩකීසුත්තං

144. එකං සමයං භගවා සාකෙතෙ විහරති තිකණ්ඩකීවනෙ [කණ්ඩකීවනෙ (සං. නි. 5.902)]. තත්ර ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘භික්ඛවො’’ති. ‘‘භදන්තෙ’’ති තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං. භගවා එතදවොච –

‘‘සාධු, භික්ඛවෙ, භික්ඛු කාලෙන කාලං අප්පටිකූලෙ පටිකූලසඤ්ඤී [අප්පටික්කූලෙ පටික්කූලසඤ්ඤී (සී. ස්යා. කං. පී.)] විහරෙය්ය. සාධු, භික්ඛවෙ, භික්ඛු කාලෙන කාලං පටිකූලෙ අප්පටිකූලසඤ්ඤී විහරෙය්ය. සාධු, භික්ඛවෙ, භික්ඛු කාලෙන කාලං අප්පටිකූලෙ ච පටිකූලෙ ච පටිකූලසඤ්ඤී විහරෙය්ය. සාධු, භික්ඛවෙ, භික්ඛු කාලෙන කාලං පටිකූලෙ ච අප්පටිකූලෙ ච අප්පටිකූලසඤ්ඤී විහරෙය්ය. සාධු, භික්ඛවෙ, භික්ඛු කාලෙන කාලං පටිකූලඤ්ච අප්පටිකූලඤ්ච තදුභයං අභිනිවජ්ජෙත්වා උපෙක්ඛකො විහරෙය්ය සතො සම්පජානො.

‘‘කිඤ්ච [කථඤ්ච (සී. පී. ක.)], භික්ඛවෙ, භික්ඛු අත්ථවසං පටිච්ච අප්පටිකූලෙ පටිකූලසඤ්ඤී විහරෙය්ය? ‘මා මෙ රජනීයෙසු ධම්මෙසු රාගො උදපාදී’ති – ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අත්ථවසං පටිච්ච අප්පටිකූලෙ පටිකූලසඤ්ඤී විහරෙය්ය.

‘‘කිඤ්ච, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අත්ථවසං පටිච්ච පටිකූලෙ අප්පටිකූලසඤ්ඤී විහරෙය්ය? ‘මා මෙ දොසනීයෙසු ධම්මෙසු දොසො උදපාදී’ති – ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අත්ථවසං පටිච්ච පටිකූලෙ අප්පටිකූලසඤ්ඤී විහරෙය්ය.

‘‘කිඤ්ච , භික්ඛවෙ, භික්ඛු අත්ථවසං පටිච්ච අප්පටිකූලෙ ච පටිකූලෙ ච පටිකූලසඤ්ඤී විහරෙය්ය? ‘මා මෙ රජනීයෙසු ධම්මෙසු රාගො උදපාදි, මා මෙ දොසනීයෙසු ධම්මෙසු දොසො උදපාදී’ති – ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අත්ථවසං පටිච්ච අප්පටිකූලෙ ච පටිකූලෙ ච පටිකූලසඤ්ඤී විහරෙය්ය.

‘‘කිඤ්ච, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අත්ථවසං පටිච්ච පටිකූලෙ ච අප්පටිකූලෙ ච අප්පටිකූලසඤ්ඤී විහරෙය්ය? ‘මා මෙ දොසනීයෙසු ධම්මෙසු දොසො උදපාදි, මා මෙ රජනීයෙසු ධම්මෙසු රාගො උදපාදී’ති – ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අත්ථවසං පටිච්ච පටිකූලෙ ච අප්පටිකූලෙ ච අප්පටිකූලසඤ්ඤී විහරෙය්ය.

‘‘කිඤ්ච, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අත්ථවසං පටිච්ච පටිකූලඤ්ච අප්පටිකූලඤ්ච තදුභයං අභිනිවජ්ජෙත්වා උපෙක්ඛකො විහරෙය්ය? ‘සතො සම්පජානො මා මෙ ක්වචනි [ක්වචිනි (සී. ස්යා. පී.)] කත්ථචි කිඤ්චනං [කිඤ්චන (සී. පී.)] රජනීයෙසු ධම්මෙසු රාගො උදපාදි, මා මෙ ක්වචනි කත්ථචි කිඤ්චනං දොසනීයෙසු ධම්මෙසු දොසො උදපාදි, මා මෙ ක්වචනි කත්ථචි කිඤ්චනං මොහනීයෙසු ධම්මෙසු මොහො උදපාදී’ති – ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අත්ථවසං පටිච්ච පටිකූලඤ්ච අප්පටිකූලඤ්ච තදුභයං අභිනිවජ්ජෙත්වා උපෙක්ඛකො විහරෙය්ය සතො සම්පජානො’’ති. චතුත්ථං.

5. නිරයසුත්තං

145. ‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො යථාභතං නික්ඛිත්තො එවං නිරයෙ. කතමෙහි පඤ්චහි? පාණාතිපාතී හොති, අදින්නාදායී හොති, කාමෙසුමිච්ඡාචාරී හොති, මුසාවාදී හොති, සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨායී හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො යථාභතං නික්ඛිත්තො එවං නිරයෙ.

‘‘පඤ්චහි , භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො යථාභතං නික්ඛිත්තො එවං සග්ගෙ. කතමෙහි පඤ්චහි? පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, අදින්නාදානා පටිවිරතො හොති, කාමෙසුමිච්ඡාචාරා පටිවිරතො හොති, මුසාවාදා පටිවිරතො හොති, සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතො හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො යථාභතං නික්ඛිත්තො එවං සග්ගෙ’’ති. පඤ්චමං.

6. මිත්තසුත්තං

146. ‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු මිත්තො න සෙවිතබ්බො. කතමෙහි පඤ්චහි? කම්මන්තං කාරෙති, අධිකරණං ආදියති, පාමොක්ඛෙසු භික්ඛූසු පටිවිරුද්ධො හොති, දීඝචාරිකං අනවත්ථචාරිකං [අවත්ථානචාරිකං (ස්යා.)] අනුයුත්තො විහරති, නප්පටිබලො හොති කාලෙන කාලං ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙතුං සමාදපෙතුං සමුත්තෙජෙතුං සම්පහංසෙතුං. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු මිත්තො න සෙවිතබ්බො.

‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු මිත්තො සෙවිතබ්බො. කතමෙහි පඤ්චහි? න කම්මන්තං කාරෙති, න අධිකරණං ආදියති, න පාමොක්ඛෙසු භික්ඛූසු පටිවිරුද්ධො හොති, න දීඝචාරිකං අනවත්ථචාරිකං අනුයුත්තො විහරති, පටිබලො හොති කාලෙන කාලං ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙතුං සමාදපෙතුං සමුත්තෙජෙතුං සම්පහංසෙතුං. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු මිත්තො සෙවිතබ්බො’’ති. ඡට්ඨං.

7. අසප්පුරිසදානසුත්තං

147. ‘‘පඤ්චිමානි, භික්ඛවෙ, අසප්පුරිසදානානි. කතමානි පඤ්ච? අසක්කච්චං දෙති, අචිත්තීකත්වා [අචිත්තිකත්වා (පී.), අචිතිං කත්වා (ස්යා.), අචිත්තිං කත්වා (ක.)] දෙති, අසහත්ථා දෙති, අපවිද්ධං [අපවිට්ටං (ස්යා. කං.)] දෙති, අනාගමනදිට්ඨිකො දෙති. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච අසප්පුරිසදානානි.

‘‘පඤ්චිමානි , භික්ඛවෙ, සප්පුරිසදානානි. කතමානි පඤ්ච? සක්කච්චං දෙති, චිත්තීකත්වා දෙති, සහත්ථා දෙති, අනපවිද්ධං දෙති, ආගමනදිට්ඨිකො දෙති. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච සප්පුරිසදානානී’’ති. සත්තමං.

8. සප්පුරිසදානසුත්තං

148. ‘‘පඤ්චිමානි , භික්ඛවෙ, සප්පුරිසදානානි. කතමානි පඤ්ච? සද්ධාය දානං දෙති, සක්කච්චං දානං දෙති, කාලෙන දානං දෙති, අනුග්ගහිතචිත්තො [අනග්ගහිතචිත්තො (සී.)] දානං දෙති, අත්තානඤ්ච පරඤ්ච අනුපහච්ච දානං දෙති.

‘‘සද්ධාය ඛො පන, භික්ඛවෙ, දානං දත්වා යත්ථ යත්ථ තස්ස දානස්ස විපාකො නිබ්බත්තති, අඩ්ඪො ච හොති මහද්ධනො මහාභොගො, අභිරූපො ච හොති දස්සනීයො පාසාදිකො පරමාය වණ්ණපොක්ඛරතාය සමන්නාගතො.

‘‘සක්කච්චං ඛො පන, භික්ඛවෙ, දානං දත්වා යත්ථ යත්ථ තස්ස දානස්ස විපාකො නිබ්බත්තති, අඩ්ඪො ච හොති මහද්ධනො මහාභොගො. යෙපිස්ස තෙ හොන්ති පුත්තාති වා දාරාති වා දාසාති වා පෙස්සාති වා කම්මකරාති [කම්මකාරාති (ක.)] වා, තෙපි සුස්සූසන්ති සොතං ඔදහන්ති අඤ්ඤා චිත්තං උපට්ඨපෙන්ති.

‘‘කාලෙන ඛො පන, භික්ඛවෙ, දානං දත්වා යත්ථ යත්ථ තස්ස දානස්ස විපාකො නිබ්බත්තති, අඩ්ඪො ච හොති මහද්ධනො මහාභොගො; කාලාගතා චස්ස අත්ථා පචුරා හොන්ති.

‘‘අනුග්ගහිතචිත්තො ඛො පන, භික්ඛවෙ, දානං දත්වා යත්ථ යත්ථ තස්ස දානස්ස විපාකො නිබ්බත්තති, අඩ්ඪො ච හොති මහද්ධනො මහාභොගො; උළාරෙසු ච පඤ්චසු කාමගුණෙසු භොගාය චිත්තං නමති.

‘‘අත්තානඤ්ච පරඤ්ච අනුපහච්ච ඛො පන, භික්ඛවෙ, දානං දත්වා යත්ථ යත්ථ තස්ස දානස්ස විපාකො නිබ්බත්තති, අඩ්ඪො ච හොති මහද්ධනො මහාභොගො; න චස්ස කුතොචි භොගානං උපඝාතො ආගච්ඡති අග්ගිතො වා උදකතො වා රාජතො වා චොරතො වා අප්පියතො වා දායාදතො වා [අප්පියතො වා දායාදතො වා (සී. ස්යා. කං. පී.), අප්පියදායාදතො වා (ක.)]. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච සප්පුරිසදානානී’’ති. අට්ඨමං.

9. පඨමසමයවිමුත්තසුත්තං

149. ‘‘පඤ්චිමෙ , භික්ඛවෙ, ධම්මා සමයවිමුත්තස්ස භික්ඛුනො පරිහානාය සංවත්තන්ති. කතමෙ පඤ්ච? කම්මාරාමතා, භස්සාරාමතා, නිද්දාරාමතා , සඞ්ගණිකාරාමතා, යථාවිමුත්තං චිත්තං න පච්චවෙක්ඛති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා සමයවිමුත්තස්ස භික්ඛුනො පරිහානාය සංවත්තන්ති.

‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා සමයවිමුත්තස්ස භික්ඛුනො අපරිහානාය සංවත්තන්ති. කතමෙ පඤ්ච? න කම්මාරාමතා, න භස්සාරාමතා, න නිද්දාරාමතා, න සඞ්ගණිකාරාමතා, යථාවිමුත්තං චිත්තං පච්චවෙක්ඛති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා සමයවිමුත්තස්ස භික්ඛුනො අපරිහානාය සංවත්තන්තී’’ති. නවමං.

10. දුතියසමයවිමුත්තසුත්තං

150. [කථා. 267] ‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා සමයවිමුත්තස්ස භික්ඛුනො පරිහානාය සංවත්තන්ති. කතමෙ පඤ්ච? කම්මාරාමතා, භස්සාරාමතා, නිද්දාරාමතා, ඉන්ද්රියෙසු අගුත්තද්වාරතා, භොජනෙ අමත්තඤ්ඤුතා. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා සමයවිමුත්තස්ස භික්ඛුනො පරිහානාය සංවත්තන්ති.

‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා සමයවිමුත්තස්ස භික්ඛුනො අපරිහානාය සංවත්තන්ති. කතමෙ පඤ්ච? න කම්මාරාමතා, න භස්සාරාමතා, න නිද්දාරාමතා, ඉන්ද්රියෙසු ගුත්තද්වාරතා, භොජනෙ මත්තඤ්ඤුතා. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා සමයවිමුත්තස්ස භික්ඛුනො අපරිහානාය සංවත්තන්තී’’ති. දසමං.

තිකණ්ඩකීවග්ගො පඤ්චමො.

තස්සුද්දානං –

දත්වා අවජානාති ආරභති ච, සාරන්දද තිකණ්ඩ නිරයෙන ච;

මිත්තො අසප්පුරිසසප්පුරිසෙන, සමයවිමුත්තං අපරෙ ද්වෙති.

තතියපණ්ණාසකං සමත්තං.

4. චතුත්ථපණ්ණාසකං