📜

(16) 1. සද්ධම්මවග්ගො

1. පඨමසම්මත්තනියාමසුත්තං

151. ‘‘පඤ්චහි , භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො සුණන්තොපි සද්ධම්මං අභබ්බො නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්තං. කතමෙහි පඤ්චහි? කථං පරිභොති, කථිකං [කථිතං (ක.)] පරිභොති, අත්තානං පරිභොති, වික්ඛිත්තචිත්තො ධම්මං සුණාති, අනෙකග්ගචිත්තො අයොනිසො ච [අයොනිසො (ස්යා. කං.)] මනසි කරොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො සුණන්තොපි සද්ධම්මං අභබ්බො නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්තං.

‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො සුණන්තො සද්ධම්මං භබ්බො නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්තං. කතමෙහි පඤ්චහි? න කථං පරිභොති, න කථිකං පරිභොති, න අත්තානං පරිභොති, අවික්ඛිත්තචිත්තො ධම්මං සුණාති, එකග්ගචිත්තො යොනිසො ච මනසි කරොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො සුණන්තො සද්ධම්මං භබ්බො නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්ත’’න්ති. පඨමං.

2. දුතියසම්මත්තනියාමසුත්තං

152. ‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො සුණන්තොපි සද්ධම්මං අභබ්බො නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්තං. කතමෙහි පඤ්චහි? කථං පරිභොති, කථිකං පරිභොති, අත්තානං පරිභොති, දුප්පඤ්ඤො හොති ජළො එළමූගො, අනඤ්ඤාතෙ අඤ්ඤාතමානී හොති. ඉමෙහි ඛො , භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො සුණන්තොපි සද්ධම්මං අභබ්බො නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්තං.

‘‘පඤ්චහි , භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො සුණන්තො සද්ධම්මං භබ්බො නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්තං. කතමෙහි පඤ්චහි? න කථං පරිභොති, න කථිකං පරිභොති, න අත්තානං පරිභොති, පඤ්ඤවා හොති අජළො අනෙළමූගො, න අනඤ්ඤාතෙ අඤ්ඤාතමානී හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො සුණන්තො සද්ධම්මං භබ්බො නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්ත’’න්ති. දුතියං.

3. තතියසම්මත්තනියාමසුත්තං

153. ‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො සුණන්තොපි සද්ධම්මං අභබ්බො නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්තං. කතමෙහි පඤ්චහි? මක්ඛී ධම්මං සුණාති මක්ඛපරියුට්ඨිතො, උපාරම්භචිත්තො [සඋපාරම්භචිත්තො (ස්යා. කං.)] ධම්මං සුණාති රන්ධගවෙසී, ධම්මදෙසකෙ ආහතචිත්තො හොති ඛීලජාතො [ඛිලජාතො (ස්යා. පී.)], දුප්පඤ්ඤො හොති ජළො එළමූගො, අනඤ්ඤාතෙ අඤ්ඤාතමානී හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො සුණන්තොපි සද්ධම්මං අභබ්බො නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්තං.

‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො සුණන්තො සද්ධම්මං භබ්බො නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්තං. කතමෙහි පඤ්චහි? අමක්ඛී ධම්මං සුණාති න මක්ඛපරියුට්ඨිතො, අනුපාරම්භචිත්තො ධම්මං සුණාති න රන්ධගවෙසී, ධම්මදෙසකෙ අනාහතචිත්තො හොති අඛීලජාතො, පඤ්ඤවා හොති අජළො අනෙළමූගො, න අනඤ්ඤාතෙ අඤ්ඤාතමානී හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො සුණන්තො සද්ධම්මං භබ්බො නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්ත’’න්ති. තතියං.

4. පඨමසද්ධම්මසම්මොසසුත්තං

154. ‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තන්ති. කතමෙ පඤ්ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ න සක්කච්චං ධම්මං සුණන්ති, න සක්කච්චං ධම්මං පරියාපුණන්ති, න සක්කච්චං ධම්මං ධාරෙන්ති, න සක්කච්චං ධාතානං [ධතානං (සී. ස්යා. කං. පී.)] ධම්මානං අත්ථං උපපරික්ඛන්ති, න සක්කච්චං අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මං පටිපජ්ජන්ති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තන්ති.

‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තන්ති. කතමෙ පඤ්ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ සක්කච්චං ධම්මං සුණන්ති, සක්කච්චං ධම්මං පරියාපුණන්ති, සක්කච්චං ධම්මං ධාරෙන්ති, සක්කච්චං ධාතානං ධම්මානං අත්ථං උපපරික්ඛන්ති, සක්කච්චං අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මං පටිපජ්ජන්ති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තන්තී’’ති. චතුත්ථං.

5. දුතියසද්ධම්මසම්මොසසුත්තං

155. ‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තන්ති. කතමෙ පඤ්ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ ධම්මං න පරියාපුණන්ති – සුත්තං, ගෙය්යං, වෙය්යාකරණං, ගාථං, උදානං, ඉතිවුත්තකං, ජාතකං, අබ්භුතධම්මං, වෙදල්ලං. අයං, භික්ඛවෙ, පඨමො ධම්මො සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ යථාසුතං යථාපරියත්තං ධම්මං න විත්ථාරෙන පරෙසං දෙසෙන්ති. අයං, භික්ඛවෙ, දුතියො ධම්මො සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ යථාසුතං යථාපරියත්තං ධම්මං න විත්ථාරෙන පරං [පරෙසං (සී. ස්යා. කං. පී.), පරෙ (?)] වාචෙන්ති. අයං, භික්ඛවෙ, තතියො ධම්මො සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ යථාසුතං යථාපරියත්තං ධම්මං න විත්ථාරෙන සජ්ඣායං කරොන්ති. අයං, භික්ඛවෙ, චතුත්ථො ධම්මො සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ යථාසුතං යථාපරියත්තං ධම්මං න චෙතසා අනුවිතක්කෙන්ති අනුවිචාරෙන්ති මනසානුපෙක්ඛන්ති. අයං, භික්ඛවෙ, පඤ්චමො ධම්මො සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තන්ති.

‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තන්ති. කතමෙ පඤ්ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ ධම්මං පරියාපුණන්ති – සුත්තං, ගෙය්යං, වෙය්යාකරණං, ගාථං, උදානං, ඉතිවුත්තකං, ජාතකං, අබ්භුතධම්මං, වෙදල්ලං. අයං, භික්ඛවෙ, පඨමො ධම්මො සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ යථාසුතං යථාපරියත්තං ධම්මං විත්ථාරෙන පරෙසං දෙසෙන්ති. අයං, භික්ඛවෙ, දුතියො ධම්මො සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ යථාසුතං යථාපරියත්තං ධම්මං විත්ථාරෙන පරං වාචෙන්ති. අයං, භික්ඛවෙ, තතියො ධම්මො සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ , භික්ඛූ යථාසුතං යථාපරියත්තං ධම්මං විත්ථාරෙන සජ්ඣායං කරොන්ති. අයං, භික්ඛවෙ, චතුත්ථො ධම්මො සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ යථාසුතං යථාපරියත්තං ධම්මං චෙතසා අනුවිතක්කෙන්ති අනුවිචාරෙන්ති මනසානුපෙක්ඛන්ති. අයං, භික්ඛවෙ, පඤ්චමො ධම්මො සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තන්තී’’ති. පඤ්චමං.

6. තතියසද්ධම්මසම්මොසසුත්තං

156. [අ. නි. 4.160] ‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තන්ති. කතමෙ පඤ්ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ දුග්ගහිතං සුත්තන්තං පරියාපුණන්ති දුන්නික්ඛිත්තෙහි පදබ්යඤ්ජනෙහි . දුන්නික්ඛිත්තස්ස, භික්ඛවෙ, පදබ්යඤ්ජනස්ස අත්ථොපි දුන්නයො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, පඨමො ධම්මො සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ දුබ්බචා හොන්ති, දොවචස්සකරණෙහි ධම්මෙහි සමන්නාගතා, අක්ඛමා අප්පදක්ඛිණග්ගාහිනො අනුසාසනිං. අයං, භික්ඛවෙ, දුතියො ධම්මො සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, යෙ තෙ භික්ඛූ බහුස්සුතා ආගතාගමා ධම්මධරා විනයධරා මාතිකාධරා, තෙ න සක්කච්චං සුත්තන්තං පරං වාචෙන්ති; තෙසං අච්චයෙන ඡින්නමූලකො සුත්තන්තො හොති අප්පටිසරණො. අයං, භික්ඛවෙ, තතියො ධම්මො සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, ථෙරා භික්ඛූ බාහුලිකා හොන්ති සාථලිකා ඔක්කමනෙ පුබ්බඞ්ගමා පවිවෙකෙ නික්ඛිත්තධුරා , න වීරියං ආරභන්ති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. තෙසං පච්ඡිමා ජනතා දිට්ඨානුගතිං ආපජ්ජති. සාපි හොති බාහුලිකා සාථලිකා ඔක්කමනෙ පුබ්බඞ්ගමා පවිවෙකෙ නික්ඛිත්තධුරා, න වීරියං ආරභති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. අයං, භික්ඛවෙ, චතුත්ථො ධම්මො සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, සඞ්ඝො භින්නො හොති. සඞ්ඝෙ ඛො පන, භික්ඛවෙ, භින්නෙ අඤ්ඤමඤ්ඤං අක්කොසා ච හොන්ති, අඤ්ඤමඤ්ඤං පරිභාසා ච හොන්ති, අඤ්ඤමඤ්ඤං පරික්ඛෙපා ච හොන්ති, අඤ්ඤමඤ්ඤං පරිච්චජනා [පරිච්චජා (ස්යා. කං.)] ච හොන්ති. තත්ථ අප්පසන්නා චෙව නප්පසීදන්ති, පසන්නානඤ්ච එකච්චානං අඤ්ඤථත්තං හොති. අයං, භික්ඛවෙ, පඤ්චමො ධම්මො සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා සද්ධම්මස්ස සම්මොසාය අන්තරධානාය සංවත්තන්ති.

‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තන්ති. කතමෙ පඤ්ච? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ සුග්ගහිතං සුත්තන්තං පරියාපුණන්ති සුනික්ඛිත්තෙහි පදබ්යඤ්ජනෙහි. සුනික්ඛිත්තස්ස, භික්ඛවෙ, පදබ්යඤ්ජනස්ස අත්ථොපි සුනයො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, පඨමො ධම්මො සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ සුවචා හොන්ති සොවචස්සකරණෙහි ධම්මෙහි සමන්නාගතා, ඛමා පදක්ඛිණග්ගාහිනො අනුසාසනිං. අයං, භික්ඛවෙ, දුතියො ධම්මො සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, යෙ තෙ භික්ඛූ බහුස්සුතා ආගතාගමා ධම්මධරා විනයධරා මාතිකාධරා, තෙ සක්කච්චං සුත්තන්තං පරං වාචෙන්ති; තෙසං අච්චයෙන න ඡින්නමූලකො [අච්ඡින්නමූලකො (ක.) අ. නි. 4.160] සුත්තන්තො හොති සප්පටිසරණො. අයං, භික්ඛවෙ, තතියො ධම්මො සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, ථෙරා භික්ඛූ න බාහුලිකා හොන්ති න සාථලිකා, ඔක්කමනෙ නික්ඛිත්තධුරා පවිවෙකෙ පුබ්බඞ්ගමා; වීරියං ආරභන්ති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. තෙසං පච්ඡිමා ජනතා දිට්ඨානුගතිං ආපජ්ජති. සාපි හොති න බාහුලිකා න සාථලිකා, ඔක්කමනෙ නික්ඛිත්තධුරා පවිවෙකෙ පුබ්බඞ්ගමා, වීරියං ආරභති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. අයං, භික්ඛවෙ, චතුත්ථො ධම්මො සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, සඞ්ඝො සමග්ගො සම්මොදමානො අවිවදමානො එකුද්දෙසො ඵාසුං විහරති. සඞ්ඝෙ ඛො පන, භික්ඛවෙ, සමග්ගෙ න චෙව අඤ්ඤමඤ්ඤං අක්කොසා හොන්ති, න ච අඤ්ඤමඤ්ඤං පරිභාසා හොන්ති, න ච අඤ්ඤමඤ්ඤං පරික්ඛෙපා හොන්ති, න ච අඤ්ඤමඤ්ඤං පරිච්චජනා හොන්ති. තත්ථ අප්පසන්නා චෙව පසීදන්ති, පසන්නානඤ්ච භිය්යොභාවො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, පඤ්චමො ධම්මො සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච ධම්මා සද්ධම්මස්ස ඨිතියා අසම්මොසාය අනන්තරධානාය සංවත්තන්තී’’ති. ඡට්ඨං.

7. දුක්කථාසුත්තං

157. ‘‘පඤ්චන්නං , භික්ඛවෙ, පුග්ගලානං කථා දුක්කථා පුග්ගලෙ පුග්ගලං [පුග්ගලං පුග්ගලං (සී. පී.)] උපනිධාය. කතමෙසං පඤ්චන්නං? අස්සද්ධස්ස, භික්ඛවෙ, සද්ධාකථා දුක්කථා; දුස්සීලස්ස සීලකථා දුක්කථා; අප්පස්සුතස්ස බාහුසච්චකථා දුක්කථා; මච්ඡරිස්ස [මච්ඡරියස්ස (සී. පී. ක.)] චාගකථා දුක්කථා; දුප්පඤ්ඤස්ස පඤ්ඤාකථා දුක්කථා.

‘‘කස්මා ච, භික්ඛවෙ, අස්සද්ධස්ස සද්ධාකථා දුක්කථා? අස්සද්ධො, භික්ඛවෙ, සද්ධාකථාය කච්ඡමානාය අභිසජ්ජති කුප්පති බ්යාපජ්ජති පතිත්ථීයති කොපඤ්ච දොසඤ්ච අප්පච්චයඤ්ච පාතුකරොති. තං කිස්ස හෙතු? තඤ්හි සො, භික්ඛවෙ, සද්ධාසම්පදං අත්තනි න සමනුපස්සති [න සම්පස්සති (සී.)], න ච ලභති තතොනිදානං පීතිපාමොජ්ජං. තස්මා අස්සද්ධස්ස සද්ධාකථා දුක්කථා.

‘‘කස්මා ච, භික්ඛවෙ, දුස්සීලස්ස සීලකථා දුක්කථා? දුස්සීලො, භික්ඛවෙ, සීලකථාය කච්ඡමානාය අභිසජ්ජති කුප්පති බ්යාපජ්ජති පතිත්ථීයති කොපඤ්ච දොසඤ්ච අප්පච්චයඤ්ච පාතුකරොති. තං කිස්ස හෙතු? තඤ්හි සො , භික්ඛවෙ, සීලසම්පදං අත්තනි න සමනුපස්සති න ච ලභති තතොනිදානං පීතිපාමොජ්ජං. තස්මා දුස්සීලස්ස සීලකථා දුක්කථා.

‘‘කස්මා ච, භික්ඛවෙ, අප්පස්සුතස්ස බාහුසච්චකථා දුක්කථා? අප්පස්සුතො, භික්ඛවෙ, බාහුසච්චකථාය කච්ඡමානාය අභිසජ්ජති කුප්පති බ්යාපජ්ජති පතිත්ථීයති කොපඤ්ච දොසඤ්ච අප්පච්චයඤ්ච පාතුකරොති. තං කිස්ස හෙතු? තඤ්හි සො, භික්ඛවෙ, සුතසම්පදං අත්තනි න සමනුපස්සති, න ච ලභති තතොනිදානං පීතිපාමොජ්ජං. තස්මා අප්පස්සුතස්ස බාහුසච්චකථා දුක්කථා.

‘‘කස්මා ච, භික්ඛවෙ, මච්ඡරිස්ස චාගකථා දුක්කථා? මච්ඡරී, භික්ඛවෙ, චාගකථාය කච්ඡමානාය අභිසජ්ජති කුප්පති බ්යාපජ්ජති පතිත්ථීයති කොපඤ්ච දොසඤ්ච අප්පච්චයඤ්ච පාතුකරොති . තං කිස්ස හෙතු? තඤ්හි සො, භික්ඛවෙ, චාගසම්පදං අත්තනි න සමනුපස්සති න ච ලභති තතොනිදානං පීතිපාමොජ්ජං. තස්මා මච්ඡරිස්ස චාගකථා දුක්කථා.

‘‘කස්මා ච, භික්ඛවෙ, දුප්පඤ්ඤස්ස පඤ්ඤාකථා දුක්කථා? දුප්පඤ්ඤො, භික්ඛවෙ, පඤ්ඤාකථාය කච්ඡමානාය අභිසජ්ජති කුප්පති බ්යාපජ්ජති පතිත්ථීයති කොපඤ්ච දොසඤ්ච අප්පච්චයඤ්ච පාතුකරොති. තං කිස්ස හෙතු? තඤ්හි සො, භික්ඛවෙ, පඤ්ඤාසම්පදං අත්තනි න සමනුපස්සති, න ච ලභති තතොනිදානං පීතිපාමොජ්ජං. තස්මා දුප්පඤ්ඤස්ස පඤ්ඤාකථා දුක්කථා. ඉමෙසං ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චන්නං පුග්ගලානං කථා දුක්කථා පුග්ගලෙ පුග්ගලං උපනිධාය.

‘‘පඤ්චන්නං, භික්ඛවෙ, පුග්ගලානං කථා සුකථා පුග්ගලෙ පුග්ගලං උපනිධාය. කතමෙසං පඤ්චන්නං? සද්ධස්ස, භික්ඛවෙ, සද්ධාකථා සුකථා; සීලවතො සීලකථා සුකථා; බහුස්සුතස්ස බාහුසච්චකථා සුකථා; චාගවතො චාගකථා සුකථා; පඤ්ඤවතො පඤ්ඤාකථා සුකථා.

‘‘කස්මා ච, භික්ඛවෙ, සද්ධස්ස සද්ධාකථා සුකථා? සද්ධො, භික්ඛවෙ, සද්ධාකථාය කච්ඡමානාය නාභිසජ්ජති න කුප්පති න බ්යාපජ්ජති න පතිත්ථීයති න කොපඤ්ච දොසඤ්ච අප්පච්චයඤ්ච පාතුකරොති. තං කිස්ස හෙතු? තඤ්හි සො, භික්ඛවෙ, සද්ධාසම්පදං අත්තනි සමනුපස්සති ලභති ච තතොනිදානං පීතිපාමොජ්ජං . තස්මා සද්ධස්ස සද්ධාකථා සුකථා.

‘‘කස්මා ච, භික්ඛවෙ, සීලවතො සීලකථා සුකථා? සීලවා, භික්ඛවෙ, සීලකථාය කච්ඡමානාය නාභිසජ්ජති න කුප්පති න බ්යාපජ්ජති න පතිත්ථීයති න කොපඤ්ච දොසඤ්ච අප්පච්චයඤ්ච පාතුකරොති. තං කිස්ස හෙතු? තඤ්හි සො, භික්ඛවෙ, සීලසම්පදං අත්තනි සමනුපස්සති, ලභති ච තතොනිදානං පීතිපාමොජ්ජං. තස්මා සීලවතො සීලකථා සුකථා.

‘‘කස්මා ච, භික්ඛවෙ, බහුස්සුතස්ස බාහුසච්චකථා සුකථා? බහුස්සුතො, භික්ඛවෙ, බාහුසච්චකථාය කච්ඡමානාය නාභිසජ්ජති න කුප්පති න බ්යාපජ්ජති න පතිත්ථීයති න කොපඤ්ච දොසඤ්ච අප්පච්චයඤ්ච පාතුකරොති. තං කිස්ස හෙතු? තඤ්හි සො, භික්ඛවෙ, සුතසම්පදං අත්තනි සමනුපස්සති, ලභති ච තතොනිදානං පීතිපාමොජ්ජං. තස්මා බහුස්සුතස්ස බාහුසච්චකථා සුකථා.

‘‘කස්මා ච, භික්ඛවෙ, චාගවතො චාගකථා සුකථා? චාගවා, භික්ඛවෙ, චාගකථාය කච්ඡමානාය නාභිසජ්ජති න කුප්පති න බ්යාපජ්ජති න පතිත්ථීයති න කොපඤ්ච දොසඤ්ච අප්පච්චයඤ්ච පාතුකරොති. තං කිස්ස හෙතු? තඤ්හි සො, භික්ඛවෙ, චාගසම්පදං අත්තනි සමනුපස්සති, ලභති ච තතොනිදානං පීතිපාමොජ්ජං. තස්මා චාගවතො චාගකථා සුකථා.

‘‘කස්මා ච, භික්ඛවෙ, පඤ්ඤවතො පඤ්ඤාකථා සුකථා? පඤ්ඤවා, භික්ඛවෙ, පඤ්ඤාකථාය කච්ඡමානාය නාභිසජ්ජති න කුප්පති න බ්යාපජ්ජති න පතිත්ථීයති න කොපඤ්ච දොසඤ්ච අප්පච්චයඤ්ච පාතුකරොති. තං කිස්ස හෙතු? තඤ්හි සො, භික්ඛවෙ, පඤ්ඤාසම්පදං අත්තනි සමනුපස්සති ලභති ච තතොනිදානං පීතිපාමොජ්ජං. තස්මා පඤ්ඤවතො පඤ්ඤාකථා සුකථා. ඉමෙසං ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චන්නං පුග්ගලානං කථා සුකථා පුග්ගලෙ පුග්ගලං උපනිධායා’’ති. සත්තමං.

8. සාරජ්ජසුත්තං

158. ‘‘පඤ්චහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු සාරජ්ජං ඔක්කන්තො [ඔක්කමන්තො (ක.)] හොති. කතමෙහි පඤ්චහි? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු අස්සද්ධො හොති, දුස්සීලො හොති, අප්පස්සුතො හොති, කුසීතො හොති, දුපඤ්ඤො හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු සාරජ්ජං ඔක්කන්තො හොති.

‘‘පඤ්චහි , භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු විසාරදො හොති. කතමෙහි පඤ්චහි? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සද්ධො හොති, සීලවා හොති, බහුස්සුතො හොති, ආරද්ධවීරියො හොති, පඤ්ඤවා හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු විසාරදො හොතී’’ති. අට්ඨමං.

9. උදායීසුත්තං

159. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා කොසම්බියං විහරති ඝොසිතාරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා උදායී මහතියා ගිහිපරිසාය පරිවුතො ධම්මං දෙසෙන්තො නිසින්නො හොති. අද්දසා ඛො ආයස්මා ආනන්දො ආයස්මන්තං උදායිං මහතියා ගිහිපරිසාය පරිවුතං ධම්මං දෙසෙන්තං නිසින්නං. දිස්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘ආයස්මා, භන්තෙ, උදායී මහතියා ගිහිපරිසාය පරිවුතො ධම්මං දෙසෙතී’’ති [දෙසෙන්තො නිසින්නො’’ති (ස්යා.)].

‘‘න ඛො, ආනන්ද , සුකරං පරෙසං ධම්මං දෙසෙතුං. පරෙසං, ආනන්ද, ධම්මං දෙසෙන්තෙන පඤ්ච ධම්මෙ අජ්ඣත්තං උපට්ඨාපෙත්වා පරෙසං ධම්මො දෙසෙතබ්බො. කතමෙ පඤ්ච? ‘අනුපුබ්බිං කථං [ආනුපුබ්බිකථං (සී.), අනුපුබ්බිකථං (ස්යා. පී. ක.)] කථෙස්සාමී’ති පරෙසං ධම්මො දෙසෙතබ්බො; ‘පරියායදස්සාවී කථං කථෙස්සාමී’ති පරෙසං ධම්මො දෙසෙතබ්බො; ‘අනුද්දයතං පටිච්ච කථං කථෙස්සාමී’ති පරෙසං ධම්මො දෙසෙතබ්බො; ‘න ආමිසන්තරො කථං කථෙස්සාමී’ති පරෙසං ධම්මො දෙසෙතබ්බො; ‘අත්තානඤ්ච පරඤ්ච අනුපහච්ච කථං කථෙස්සාමී’ති පරෙසං ධම්මො දෙසෙතබ්බො. න ඛො, ආනන්ද, සුකරං පරෙසං ධම්මං දෙසෙතුං. පරෙසං, ආනන්ද, ධම්මං දෙසෙන්තෙන ඉමෙ පඤ්ච ධම්මෙ අජ්ඣත්තං උපට්ඨාපෙත්වා පරෙසං ධම්මො දෙසෙතබ්බො’’ති. නවමං.

10. දුප්පටිවිනොදයසුත්තං

160. ‘‘පඤ්චිමෙ, භික්ඛවෙ, උප්පන්නා දුප්පටිවිනොදයා. කතමෙ පඤ්ච? උප්පන්නො රාගො දුප්පටිවිනොදයො, උප්පන්නො දොසො දුප්පටිවිනොදයො, උප්පන්නො මොහො දුප්පටිවිනොදයො, උප්පන්නං පටිභානං දුප්පටිවිනොදයං, උප්පන්නං ගමිකචිත්තං දුප්පටිවිනොදයං. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, පඤ්ච උප්පන්නා දුප්පටිවිනොදයා’’ති. දසමං.

සද්ධම්මවග්ගො පඨමො.

තස්සුද්දානං –

තයො සම්මත්තනියාමා, තයො සද්ධම්මසම්මොසා;

දුක්කථා චෙව සාරජ්ජං, උදායිදුබ්බිනොදයාති.