📜

3. වජ්ජිසත්තකවග්ගො

1. සාරන්දදසුත්තවණ්ණනා

21. තතියස්ස පඨමෙ දෙවායතනභාවෙන චිත්තත්තා ලොකස්ස චිත්තීකාරට්ඨානතාය ච චෙතියං අහොසි. යාවකීවන්ති (දී. නි. ටී. 2.134) එකමෙවෙතං පදං අනියමතො පරිමාණවාචී. කාලො චෙත්ථ අධිප්පෙතොති ආහ ‘‘යත්තකං කාල’’න්ති. අභිණ්හං සන්නිපාතාති නිච්චසන්නිපාතා. තං පන නිච්චසන්නිපාතතං දස්සෙතුං ‘‘දිවසස්සා’’තිආදි වුත්තං. සන්නිපාතබහුලාති පචුරසන්නිපාතා. වොසානන්ති සඞ්කොචං. ‘‘වුද්ධියෙවා’’තිආදිනා වුත්තමත්ථං බ්යතිරෙකමුඛෙන දස්සෙතුං ‘‘අභිණ්හං අසන්නිපතන්තා හී’’තිආදි වුත්තං. ආකුලාති ඛුභිතා න පසන්නා. භිජ්ජිත්වාති වග්ගබන්ධතො විභජ්ජ විසුං විසුං හුත්වා.

සන්නිපාතභෙරියාති සන්නිපාතාරොචනභෙරියා. අද්ධභුත්තා වාති සාමිභුත්තා වා. ඔසීදමානෙති හායමානෙ.

සුඞ්කන්ති භණ්ඩං ගහෙත්වා ගච්ඡන්තෙහි පබ්බතඛණ්ඩනාදිතිත්ථගාමද්වාරාදීසු රාජපුරිසානං දාතබ්බභාගං. බලින්ති නිප්ඵන්නසස්සාදිතො ඡභාගං සත්තභාගන්තිආදිනා ලද්ධබ්බකරං. දණ්ඩන්ති දසවීසතිකහාපණාදිකං අපරාධානුරූපං ගහෙතබ්බධනදණ්ඩං. වජ්ජිධම්මන්ති වජ්ජිරාජධම්මං. ඉදානි අපඤ්ඤත්තපඤ්ඤාපනාදීසු තප්පටික්ඛෙපෙ ච ආදීනවානිසංසෙ ච විත්ථාරතො දස්සෙතුං ‘‘තෙස’’න්තිආදි වුත්තං. පාරිචරියක්ඛමාති උපට්ඨානක්ඛමා. පොරාණං වජ්ජිධම්මන්ති එත්ථ පුබ්බෙ කිර වජ්ජිරාජානො ‘‘අයං චොරො’’ති ආනෙත්වා දස්සිතෙ ‘‘ගණ්හථ නං චොර’’න්ති අවත්වා විනිච්ඡයමහාමත්තානං දෙන්ති. තෙ විනිච්ඡිනිත්වා සචෙ අචොරො හොති, විස්සජ්ජෙන්ති. සචෙ චොරො, අත්තනා කිඤ්චි අකත්වා වොහාරිකානං දෙන්ති, තෙපි විනිච්ඡිනිත්වා අචොරො චෙ, විස්සජ්ජෙන්ති. චොරො චෙ, සුත්තධරානං දෙන්ති. තෙපි විනිච්ඡිනිත්වා අචොරො චෙ, විස්සජ්ජෙන්ති. චොරො චෙ, අට්ටකුලිකානං දෙන්ති, තෙපි තථෙව කත්වා සෙනාපතිස්ස, සෙනාපති උපරාජස්ස, උපරාජා රඤ්ඤො. රාජා විනිච්ඡිනිත්වා සචෙ අචොරො හොති, විස්සජ්ජෙති. සචෙ පන චොරො හොති, පවෙණිපණ්ණකං වාචාපෙති. තත්ථ ‘‘යෙන ඉදං නාම කතං, තස්ස අයං නාමදණ්ඩො’’ති ලිඛිතං. රාජා තස්ස කිරියං තෙන සමානෙත්වා තදනුච්ඡවිකං දණ්ඩං කරොති. ඉති එතං පොරාණං වජ්ජිධම්මං සමාදාය වත්තන්තානං මනුස්සා න උජ්ඣායන්ති. පරම්පරාගතෙසු අට්ටකුලෙසු ජාතා අගතිගමනවිරතා අට්ටමහල්ලකපුරිසා අට්ටකුලිකා.

සක්කාරන්ති උපකාරං. ගරුභාවං පච්චුපට්ඨපෙත්වාති ‘‘ඉමෙ අම්හාකං ගරුනො’’ති තත්ථ ගරුභාවං පටි පටි උපට්ඨපෙත්වා. මානෙස්සන්තීති සම්මානෙස්සන්ති. තං පන සම්මානනං තෙසු නෙසං අත්තමනතාපුබ්බකන්ති ආහ ‘‘මනෙන පියායිස්සන්තී’’ති. නිපච්චකාරං පණිපාතං. දස්සෙන්තීති ගරුචිත්තභාරං දස්සෙන්ති. සන්ධානෙතුන්ති සම්බන්ධං අවිච්ඡින්නං කත්වා ඝටෙතුං.

පසය්හකාරස්සාති බලක්කාරස්ස. කාමං වුද්ධියා පූජනීයතාය ‘‘වුද්ධිහානියො’’ති වුත්තං, අත්ථො පන වුත්තානුක්කමෙනෙව යොජෙතබ්බො. පාළියං වා යස්මා ‘‘වුද්ධියෙව පාටිකඞ්ඛා, නො පරිහානී’’ති වුත්තං, තස්මා තදනුක්කමෙන ‘‘වුද්ධිහානියො’’ති වුත්තං.

විපච්චිතුං අලද්ධොකාසෙ පාපකම්මෙ, තස්ස කම්මස්ස විපාකෙ වා අනවසරොව දෙවසොපසග්ගො. තස්මිං පන ලද්ධොකාසෙ සියා දෙවතොපසග්ගස්ස අවසරොති ආහ ‘‘අනුප්පන්නං…පෙ… වඩ්ඪෙන්තී’’ති. එතෙනෙව අනුප්පන්නං සුඛන්ති එත්ථාපි අත්ථො වෙදිතබ්බො. බලකායස්ස දිගුණතිගුණතාදස්සනං පටිභයභාවදස්සනන්ති එවමාදිනා දෙවතානං සඞ්ගාමසීසෙ සහායතා වෙදිතබ්බා.

අනිච්ඡිතන්ති අනිට්ඨං. ආවරණතොති නිසෙධනතො. ධම්මතො අනපෙතා ධම්මියාති ඉධ ‘‘ධම්මිකා’’ති වුත්තා. මිගසූකරාදිඝාතාය සුනඛාදීනං කඩ්ඪිත්වා වනචරණං වාජො, තත්ථ නියුත්තා, තෙ වා වාජෙන්තීති වාජිකා, මිගවධචාරිනො.

සාරන්දදසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. වස්සකාරසුත්තවණ්ණනා

22. දුතියෙ අභියාතුකාමොති එත්ථ අභි-සද්දො අභිභවනත්ථො ‘‘අනභිවිදිතු’’න්තිආදීසු වියාති ආහ ‘‘අභිභවනත්ථාය යාතුකාමො’’ති. වජ්ජිරාජානොති ‘‘වජ්ජෙතබ්බා ඉමෙ’’ති ආදිතො පවත්තං වචනං උපාදාය වජ්ජීති ලද්ධනාමා රාජානො, වජ්ජිරට්ඨස්ස වා රාජානො වජ්ජිරාජානො. රට්ඨස්ස පන වජ්ජිසමඤ්ඤා තන්නිවාසිරාජකුමාරවසෙන වෙදිතබ්බා. රාජිද්ධියාති රාජභාවානුගතෙන පභාවෙන. සො පන පභාවො නෙසං ගණරාජානං මිථො සාමග්ගියා ලොකෙ පාකටො. චිරට්ඨායී ච අහොසීති ‘‘සමග්ගභාවං කථෙතී’’ති වුත්තං. අනු අනු තංසමඞ්ගිනො භාවෙති වඩ්ඪෙතීති අනුභාවො, අනුභාවො එව ආනුභාවො, පතාපො. සො පන නෙසං පතාපො හත්ථිඅස්සාදිවාහනසම්පත්තියා තත්ථ ච සුභික්ඛිතභාවෙන ලොකෙ පාකටො ජාතොති ‘‘එතෙන…පෙ… කථෙතී’’ති වුත්තං. තාළච්ඡිග්ගළෙනාති කුඤ්චිකාඡිද්දෙන. අසනන්ති සරං. අතිපාතයිස්සන්තීති අතික්කාමෙන්ති. පොඞ්ඛානුපොඞ්ඛන්ති පොඞ්ඛස්ස අනුපොඞ්ඛං, පුරිමසරස්ස පොඞ්ඛපදානුගතපොඞ්ඛං ඉතරං සරං කත්වාති අත්ථො. අවිරාධිතන්ති අවිරජ්ඣිතං. උච්ඡින්දිස්සාමීති උම්මූලනවසෙන කුලසන්තතිං ඡින්දිස්සාමි. අයනං වඩ්ඪනං අයො, තප්පටිපක්ඛෙන අනයොති ආහ ‘‘අවඩ්ඪි’’න්ති. ඤාතීනං බ්යසනං විනාසො ඤාතිබ්යසනං.

ගඞ්ගායාති ගඞ්ගාසමීපෙ. පට්ටනගාමන්ති සකටපට්ටනගාමං. තත්රාති තස්මිං පට්ටනෙ. බලවාඝාතජාතොති උප්පන්නබලවකොධො. මෙති මය්හං. ගතෙනාති ගමනෙන. සීතං වා උණ්හං වා නත්ථි තාය වෙලාය. අභිමුඛං යුද්ධෙනාති අභිමුඛං උජුකමෙව සඞ්ගාමකරණෙන. උපලාපනං සාමං දානඤ්චාති දස්සෙතුං ‘‘අල’’න්තිආදි වුත්තං. භෙදොපි ඉධ උපායො එවාති වුත්තං ‘‘අඤ්ඤත්ර මිථුභෙදා’’ති. යුද්ධස්ස පන අනුපායතා පගෙව පකාසිතා. ඉදන්ති ‘‘අඤ්ඤත්ර උපලාපනාය අඤ්ඤත්ර මිථුභෙදා’’ති ඉදං වචනං. කථාය නයං ලභිත්වාති ‘‘යාවකීවඤ්ච …පෙ… පරිහානී’’ති ඉමාය භගවතො කථාය උපායං ලභිත්වා. අනුකම්පායාති වජ්ජිරාජෙසු අනුග්ගහෙන.

රාජාපි තමෙව පෙසෙත්වා සබ්බෙ…පෙ… පාපෙසීති රාජා තං අත්තනො සන්තිකං ආගතං ‘‘කිං, ආචරිය, භගවා අවචා’’ති පුච්ඡි. සො ‘‘යථා භො සමණස්ස ගොතමස්ස වචනං න සක්කා වජ්ජී කෙනචි ගහෙතුං, අපිච උපලාපනාය වා මිථුභෙදෙන වා සක්කා’’ති ආහ. තතො නං රාජා ‘‘උපලාපනාය අම්හාකං හත්ථිඅස්සාදයො නස්සිස්සන්ති, භෙදෙනෙව තෙ ගහෙස්සාමි, කිං කරොමා’’ති පුච්ඡි. තෙන හි, මහාරාජ, තුම්හෙ වජ්ජී ආරබ්භ පරිසති කථං සමුට්ඨාපෙථ, තතො අහං ‘‘කිං තෙ, මහාරාජ, තෙහි, අත්තනො සන්තකෙන කසිවණිජ්ජාදීනි කත්වා ජීවන්තු එතෙ රාජානො’’ති වත්වා පක්කමිස්සාමි. තතො තුම්හෙ ‘‘කිං නු, භො, එස බ්රාහ්මණො වජ්ජී ආරබ්භ පවත්තං කථං පටිබාහතී’’ති වදෙය්යාථ. දිවසභාගෙ චාහං තෙසං පණ්ණාකාරං පෙසෙස්සාමි, තම්පි ගාහාපෙත්වා තුම්හෙපි මම දොසං ආරොපෙත්වා බන්ධනතාළනාදීනි අකත්වාව කෙවලං ඛුරමුණ්ඩං මං කත්වා නගරා නීහරාපෙථ, අථාහං ‘‘මයා තෙ නගරෙ පාකාරො පරිඛා ච කාරිතා, අහං ථිරදුබ්බලට්ඨානඤ්ච උත්තානගම්භීරට්ඨානඤ්ච ජානාමි, න චිරස්සං දානි තං උජුං කරිස්සාමී’’ති වක්ඛාමි. තං සුත්වා තුම්හෙ ‘‘ගච්ඡතූ’’ති වදෙය්යාථාති. රාජා සබ්බං අකාසි.

ලිච්ඡවී තස්ස නික්ඛමනං සුත්වා ‘‘සඨො බ්රාහ්මණො, මා තස්ස ගඞ්ගං උත්තාරෙතුං අදත්ථා’’ති ආහංසු. තත්ර එකච්චෙහි ‘‘අම්හෙ ආරබ්භ කථිතත්තා කිර සො එවං කරොතී’’ති වුත්තෙ ‘‘තෙන හි භණෙ එතූ’’ති වදිංසු. සො ගන්ත්වා ලිච්ඡවී දිස්වා ‘‘කිමාගතත්ථා’’ති පුච්ඡිතො තං පවත්තිං ආරොචෙසි. ලිච්ඡවිනො ‘‘අප්පමත්තකෙන නාම එවං ගරුං දණ්ඩං කාතුං න යුත්ත’’න්ති වත්වා ‘‘කිං තෙ තත්ර ඨානන්තර’’න්ති පුච්ඡිංසු. විනිච්ඡයමහාමච්චොහමස්මීති. තදෙව තෙ ඨානන්තරං හොතූති. සො සුට්ඨුතරං විනිච්ඡයං කරොති. රාජකුමාරා තස්ස සන්තිකෙ සිප්පං උග්ගණ්හන්ති. සො පතිට්ඨිතගුණො හුත්වා එකදිවසං එකං ලිච්ඡවිං ගහෙත්වා එකමන්තං ගන්ත්වා ‘‘දාරකා කසන්තී’’ති පුච්ඡි. ආම, කසන්ති. ද්වෙ ගොණෙ යොජෙත්වාති. ආම, ද්වෙ ගොණෙ යොජෙත්වාති. එත්තකං වත්වා නිවත්තො. තතො තමඤ්ඤො ‘‘කිං ආචරියො ආහා’’ති පුච්ඡිත්වා තෙන වුත්තං – අසද්දහන්තො ‘‘න මෙසො යථාභූතං කථෙතී’’ති තෙන සද්ධිං භිජ්ජි.

බ්රාහ්මණො අපරම්පි එකදිවසං එකං ලිච්ඡවිං එකමන්තං නෙත්වා ‘‘කෙන බ්යඤ්ජනෙන භුත්තොසී’’ති පුච්ඡිත්වා නිවත්තො. තම්පි අඤ්ඤො පුච්ඡිත්වා අසද්දහන්තො තථෙව භිජ්ජි. බ්රාහ්මණො අපරම්පි දිවසං එකං ලිච්ඡවිං එකමන්තං නෙත්වා ‘‘අතිදුග්ගතොසි කිරා’’ති පුච්ඡි. කො එවමාහාති . අසුකො නාම ලිච්ඡවීති. අපරම්පි එකමන්තං නෙත්වා ‘‘ත්වං කිර භීරුජාතිකො’’ති පුච්ඡි. කො එවමාහාති? අසුකො නාම ලිච්ඡවීති. එවං අඤ්ඤෙන අකථිතමෙව අඤ්ඤස්ස කථෙන්තො තීහි සංවච්ඡරෙහි තෙ රාජානො අඤ්ඤමඤ්ඤං භින්දිත්වා යථා ද්වෙ එකමග්ගෙන න ගච්ඡන්ති, තථා කත්වා සන්නිපාතභෙරිං චරාපෙසි. ලිච්ඡවිනො ‘‘ඉස්සරා සන්නිපතන්තු, සූරා සන්නිපතන්තූ’’ති වත්වා න සන්නිපතිංසු. බ්රාහ්මණො ‘‘අයං දානි කාලො, සීඝං ආගච්ඡතූ’’ති රඤ්ඤො සාසනං පෙසෙති. රාජා සුත්වාව බලභෙරිං චරාපෙත්වා නික්ඛමි. වෙසාලිකා සුත්වා ‘‘රඤ්ඤො ගඞ්ගං උත්තරිතුං න දස්සාමා’’ති භෙරිං චරාපෙසුං. තෙ සුත්වා ‘‘ගච්ඡන්තු සූරරාජානො’’තිආදීනි වත්වා න සන්නිපතිංසු. ‘‘නගරප්පවෙසනං න දස්සාම, ද්වාරානි පිදහිස්සාමා’’ති භෙරිං චරාපෙසුං. එකොපි න සන්නිපති. යථාවිවටෙහි ද්වාරෙහි පවිසිත්වා සබ්බෙ අනයබ්යසනං පාපෙත්වා ගතො. තං සන්ධායෙතං වුත්තං – ‘‘රාජාපි තමෙව පෙසෙත්වා සබ්බෙපි භින්දිත්වා ගන්ත්වා අනයබ්යසනං පාපෙසී’’ති.

වස්සකාරසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. පඨමසත්තකසුත්තවණ්ණනා

23. තතියෙ අපරිහානාය හිතාති අපරිහානියා (දී. නි. ටී. 2.136), න පරිහායන්ති එතෙහීති වා අපරිහානියා. එවං සඞ්ඛෙපතො වුත්තමත්ථං විත්ථාරතො දස්සෙන්තො ‘‘ඉධාපි චා’’තිආදිමාහ. තත්ථ තතොතිආදි දිසාසු ආගතසාසනෙ වුත්තවචනං වුත්තකථනං. විහාරසීමා ආකුලා යස්මා , තස්මා උපොසථපවාරණා ඨිතා. ඔලීයමානකොති පාළිතො අත්ථතො ච විනස්සමානකො. උක්ඛිපාපෙන්තාති පගුණභාවකරණෙන අත්ථසංවණ්ණනාවසෙන ච පග්ගණ්හන්තා.

සාවත්ථියං භික්ඛූ විය (පාරා. 565) පාචිත්තියං දෙසාපෙතබ්බොති පඤ්ඤාපෙන්තා. වජ්ජිපුත්තකා විය (චූළව. 446) දසවත්ථුදීපනෙන. තථා අකරොන්තාති නවං කතිකවත්තං වා සික්ඛාපදං වා අමද්දන්තා ධම්මවිනයතො සාසනං දීපෙන්තා ඛුද්දකම්පි ච සික්ඛාපදං අසමූහනන්තා. ආයස්මා මහාකස්සපො විය චාති ‘‘සුණාතු මෙ, ආවුසො, සඞ්ඝො, සන්තාම්හාකං සික්ඛාපදානි ගිහිගතානි. ගිහිනොපි ජානන්ති ‘ඉදං වො සමණානං සක්යපුත්තිකානං කප්පති, ඉදං වො න කප්පතී’ති. සචෙපි හි මයං ඛුද්දානුඛුද්දකානි සික්ඛාපදානි සමූහනිස්සාම, භවිස්සන්ති වත්තාරො ‘ධූමකාලිකං සමණෙන ගොතමෙන සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං, යාවිමෙසං සත්ථා අට්ඨාසි, තාවිමෙ සික්ඛාපදෙසු සික්ඛිංසු. යතො ඉමෙසං සත්ථා පරිනිබ්බුතො, න දානිමෙ සික්ඛාපදෙසු සික්ඛන්තී’ති. යදි සඞ්ඝස්ස පත්තකල්ලං, සඞ්ඝො අපඤ්ඤත්තං න පඤ්ඤපෙය්ය, පඤ්ඤත්තං න සමුච්ඡින්දෙය්ය, යථාපඤ්ඤත්තෙසු සික්ඛාපදෙසු සමාදාය වත්තෙය්යා’’ති ඉමං (චූළව. 442) තන්තිං ඨපෙන්තො ආයස්මා මහාකස්සපො විය ච.

ථිරභාවප්පත්තාති සාසනෙ ථිරභාවං අනිවත්තිතභාවං උපගතා. ථෙරකාරකෙහීති ථෙරභාවසාධකෙහි සීලාදිගුණෙහි අසෙක්ඛධම්මෙහි. බහූ රත්තියොති පබ්බජිතා හුත්වා බහූ රත්තියො ජානන්ති. සීලාදිගුණෙසු පතිට්ඨාපනමෙව සාසනෙ පරිණායකතාති ආහ ‘‘තීසු සික්ඛාසු පවත්තෙන්තී’’ති. ඔවාදං න දෙන්ති අභාජනභාවතො. පවෙණිකථන්ති ආචරියපරම්පරාභතං සම්මාපටිපත්තිදීපනං ධම්මකථං. සාරභූතං ධම්මපරියායන්ති සමථවිපස්සනාමග්ගඵලසම්පාපනෙන සාසනෙ සාරභූතං බොජ්ඣඞ්ගකොසල්ලඅනුත්තරසීතිභාව- (අ. නි. 6.85) අධිචිත්තසුත්තාදිධම්මතන්තිං. ආදිකං ඔවාදන්ති ආදි-සද්දෙන ‘‘එවං තෙ ආලොකෙතබ්බං, එවං තෙ විලොකෙතබ්බං, එවං තෙ සමිඤ්ජිතබ්බං, එවං තෙ පසාරෙතබ්බං, එවං තෙ සඞ්ඝාටිපත්තචීවරං ධාරෙතබ්බ’’න්ති ඔවාදං සඞ්ගණ්හාති.

පුනබ්භවදානං පුනබ්භවො උත්තරපදලොපෙන. ඉතරෙති යෙ න පච්චයවසිකා න ආමිසචක්ඛුකා, තෙ න ගච්ඡන්ති තණ්හාය වසං.

ආරඤ්ඤකෙසූති අරඤ්ඤභාගෙසු අරඤ්ඤපරියාපන්නෙසු. නනු යත්ථ කත්ථචිපි තණ්හා සාවජ්ජා එවාති චොදනං සන්ධායාහ ‘‘ගාමන්තසෙනාසනෙසු හී’’තිආදි. තෙන ‘‘අනුත්තරෙසු විමොක්ඛෙසු පිහං උපට්ඨාපයතො’’ති එත්ථ වුත්තපිහාදයො පිය ආරඤ්ඤකසෙනාසනෙසු සාලයතා සෙවිතබ්බපක්ඛිකා එවාති දස්සෙති.

අත්තනාවාති සයමෙව. තෙන පරෙහි අනුස්සාහිතානං සරසෙනෙව අනාගතානං පෙසලානං භික්ඛූනං ආගමනං, ආගතානඤ්ච ඵාසුවිහාරං පච්චාසීසන්තීති දස්සෙති. ඉමිනාව නීහාරෙනාති ඉමාය පටිපත්තියා. අග්ගහිතධම්මග්ගහණන්ති අග්ගහිතස්ස පරියත්තිධම්මස්ස උග්ගහණං. ගහිතසජ්ඣායකරණන්ති උග්ගහිතස්ස සුට්ඨු අත්ථචින්තනං. චින්තරත්ථො හි අයං සජ්ඣායසද්දො. එන්තීති උපගච්ඡන්ති. නිසීදන්ති ආසනපඤ්ඤාපනාදිනා.

පඨමසත්තකසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

4-6. දුතියසත්තකසුත්තාදිවණ්ණනා

24-26. චතුත්ථෙ කරොන්තොයෙවාති යථාවුත්තං තිරච්ඡානකථං කථෙන්තොයෙව. අතිරච්ඡානකථාභාවෙපි තස්ස තත්ථ තප්පරභාවදස්සනත්ථං අවධාරණවචනං. පරියන්තකාරීති සපරියන්තං කත්වා වත්තා. ‘‘පරියන්තවතිං වාචං භාසිතා’’ති (දී. නි. 1.9, 194) හි වුත්තං. අප්පභස්සොවාති පරිමිතකථොයෙව එකන්තෙන කථෙතබ්බස්සෙව කථනතො. සමාපත්තිසමාපජ්ජනං අරියො තුණ්හීභාවො. නිද්දායතියෙවාති නිද්දොක්කමනෙ අනාදීනවදස්සී නිද්දායතියෙව, ඉරියාපථපරිවත්තනාදිනා න නං විනොදෙති. එවං සංසට්ඨොවාති වුත්තනයෙන ගණසඞ්ගණිකාය සංසට්ඨො එව විහරති. දුස්සීලා පාපිච්ඡා නාමාති සයං නිස්සීලා අසන්තගුණසම්භාවනිච්ඡාය සමන්නාගතත්තා පාපා ලාමකා ඉච්ඡා එතෙසන්ති පාපිච්ඡා. පාපපුග්ගලෙහි මිත්තිකරණතො පාපමිත්තා. තෙහි සදා සහපවත්තනෙන පාපසහායා. තත්ථ නින්නතාදිනා තදධිමුත්තතාය පාපසම්පවඞ්කා. පඤ්චමාදීනි උත්තානත්ථානියෙව.

දුතියසත්තකසුත්තාදිවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

7-11. සඤ්ඤාසුත්තාදිවණ්ණනා

27-31. සත්තමෙ අනිච්චාති අනුපස්සති එතායාති අනිච්චානුපස්සනා. තථාපවත්තවිපස්සනා පන යස්මා අත්තනා සහගතසඤ්ඤාය භාවිතාය භාවිතා එව හොති, තස්මා වුත්තං ‘‘අනිච්චානුපස්සනාදීහි සහගතසඤ්ඤා’’ති. ඉමා සත්ත ලොකියවිපස්සනාපි හොන්ති ‘‘අනිච්ච’’න්තිආදිනා පවත්තනතො. ‘‘එතං සන්තං එතං පණීතං යදිදං සබ්බසඞ්ඛාරසමථො’’ති ආගතවසෙන පනෙත්ථ ද්වෙ ලොකුත්තරා හොන්තීති වෙදිතබ්බා. ‘‘විරාගො නිරොධො’’ති හි තත්ථ නිබ්බානං වුත්තන්ති ඉධ විරාගසඤ්ඤා, තා වුත්තසඤ්ඤා නිබ්බානාරම්මණාපි සියුං. සෙසමෙත්ථ සුවිඤ්ඤෙය්යමෙව. අට්ඨමාදීනි උත්තානත්ථානෙව.

සඤ්ඤාසුත්තාදිවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

වජ්ජිසත්තකවග්ගවණ්ණනා නිට්ඨිතා.