📜

5. අක්කොසවග්ගො

4. කුසිනාරසුත්තවණ්ණනා

44. පඤ්චමස්ස චතුත්ථෙ කුසිනාරායන්ති එවංනාමකෙ නගරෙ. දෙවතානං අත්ථාය බලිං හරන්ති එත්ථාති බලිහරණො, තස්මිං බලිහරණෙ. අච්ඡිද්දෙන අප්පටිමංසෙනාතිආදීසු යෙන කෙනචිදෙව පහටො වා හොති, වෙජ්ජකම්මාදීනි වා කතානි, තස්ස කායසමාචාරො උපචිකාදීහි ඛායිතතාලපණ්ණං විය ඡිද්දො ච, පටිමසිතුං යත්ථ කත්ථචි ගහෙත්වා ආකඩ්ඪිතුං සක්කුණෙය්යතාය පටිමංසො ච හොති, විපරීතො අච්ඡිද්දො අප්පටිමංසො නාම. වචීසමාචාරො පන මුසාවාදඔමසවාදපෙසුඤ්ඤඅමූලකානුද්ධංසනාදීහි ඡිද්දො සප්පටිමංසො ච හොති, විපරීතො අච්ඡිද්දො අප්පටිමංසො. මෙත්තං නු ඛො මෙ චිත්තන්ති පලිබොධං ඡින්දිත්වා කම්මට්ඨානභාවනානුයොගෙන අධිගතං මෙ මෙත්තචිත්තං. අනාඝාතන්ති ආඝාතවිරහිතං, වික්ඛම්භනෙන විහතාඝාතන්ති අත්ථො. කත්ථ වුත්තන්ති ඉදං සික්ඛාපදං කිස්මිං නගරෙ වුත්තං.

කාලෙන වක්ඛාමීතිආදීසු එකො එකං ඔකාසං කාරෙත්වා චොදෙන්තො කාලෙන වදති නාම. සඞ්ඝමජ්ඣෙ වා ගණමජ්ඣෙ වා සලාකග්ගයාගග්ගවිතක්කමාළකභික්ඛාචාරමග්ගආසනසාලාදීසු වා උපට්ඨාකෙහි පරිවාරිතක්ඛණෙ වා චොදෙන්තො අකාලෙන වදති නාම. තච්ඡෙන වදන්තො භූතෙන වදති නාම. ‘‘දහරමහල්ලකපරිසාවචරකපංසුකූලිකධම්මකථිකපතිරූපං තව ඉද’’න්ති වදන්තො ඵරුසෙන වදති නාම. කාරණනිස්සිතං පන කත්වා, ‘‘භන්තෙ මහල්ලකත්ථ, පරිසාවචරකත්ථ, පංසුකූලිකත්ථ, ධම්මකථිකත්ථපතිරූපං තුම්හාකමිද’’න්ති වදන්තො සණ්හෙන වදති නාම. කාරණනිස්සිතං කත්වා වදන්තො අත්ථසංහිතෙන වදති නාම. මෙත්තචිත්තො වක්ඛාමි නො දොසන්තරොති මෙත්තචිත්තං පච්චුපට්ඨපෙත්වා වක්ඛාමි, න දුට්ඨචිත්තො හුත්වා.

5. රාජන්තෙපුරප්පවෙසනසුත්තවණ්ණනා

45. පඤ්චමෙ කතං වා කරිස්සන්ති වාති මෙථුනවීතික්කමං කරිංසු වා කරිස්සන්ති වා. රතනන්ති මණිරතනාදීසු යංකිඤ්චි. පත්ථෙතීති මාරෙතුං ඉච්ඡති. හත්ථිසම්බාධන්ති හත්ථීහි සම්බාධං . හත්ථිසම්මද්දන්ති වා පාඨො, තස්සත්ථො – හත්ථීහි සම්මද්දො එත්ථාති හත්ථිසම්මද්දං. සෙසෙසුපි එසෙව නයො. රජනීයානි රූපසද්දගන්ධරසඵොට්ඨබ්බානීති එතානි රාගජනකානි රූපාදීනි තත්ථ පරිපූරානි හොන්ති.

6. සක්කසුත්තවණ්ණනා

46. ඡට්ඨෙ සොකසභයෙති සොකෙන සභයෙ. සොකභයෙති වා පාඨො, අයමෙවත්ථො. දුතියපදෙපි එසෙව නයො. යෙන කෙනචි කම්මට්ඨානෙනාති කසිවණිජ්ජාදිකම්මෙසු යෙන කෙනචි කම්මෙන. අනාපජ්ජ අකුසලන්ති කිඤ්චි අකුසලං අනාපජ්ජිත්වා. නිබ්බිසෙය්යාති උප්පාදෙය්ය ආචිනෙය්ය. දක්ඛොති ඡෙකො. උට්ඨානසම්පන්නොති උට්ඨානවීරියෙන සමන්නාගතො. අලං වචනායාති යුත්තො වචනාය. එකන්තසුඛප්පටිසංවෙදී විහරෙය්යාති එකන්තමෙව කායිකචෙතසිකසුඛං ඤාණෙන පටිසංවෙදෙන්තො විහරෙය්ය. අනිච්චාති හුත්වා අභාවතො. තුච්ඡාති සාරරහිතා. මුසාති නිච්චසුභසුඛා විය ඛායමානාපි තථා න හොන්තීති මුසා. මොසධම්මාති නස්සනසභාවා. තස්මා තෙ පටිච්ච දුක්ඛං උප්පජ්ජතීති සන්දස්සෙති. ඉධපන වොති එත්ථ වො ති නිපාතමත්තං. අපණ්ණකං වා සොතාපන්නොති අවිරාධිතං එකංසෙන සොතාපන්නො වා හොති. සොපි ඣානං නිබ්බත්තෙති, බ්රහ්මලොකං වා ගන්ත්වා ඡසු වා කාමසග්ගෙසු එකන්තසුඛප්පටිසංවෙදී හුත්වා විහරෙය්ය. ඉමස්මිං සුත්තෙ සත්ථා අට්ඨඞ්ගුපොසථස්ස ගුණං කථෙසි.

7. මහාලිසුත්තවණ්ණනා

47. සත්තමෙ මිච්ඡාපණිහිතන්ති මිච්ඡා ඨපිතං. අධම්මචරියාවිසමචරියාති අකුසලකම්මපථවසෙන අධම්මචරියසඞ්ඛාතා විසමචරියා. කුසලකම්මපථවසෙන ඉතරා වෙදිතබ්බා. එවමිධ වට්ටමෙව කථිතං.

8. පබ්බජිතඅභිණ්හසුත්තවණ්ණනා

48. අට්ඨමෙ පබ්බජිතෙනාති ඝරාවාසං පහාය සාසනෙ පබ්බජ්ජං උපගතෙන. අභිණ්හන්ති අභික්ඛණං පුනප්පුනං, පච්චවෙක්ඛිතබ්බා ඔලොකෙතබ්බා සල්ලක්ඛෙතබ්බා. වෙවණ්ණියන්ති විවණ්ණභාවං. තං පනෙතං වෙවණ්ණියං දුවිධං හොති සරීරවෙවණ්ණියං පරික්ඛාරවෙවණ්ණියඤ්ච. තත්ථ කෙසමස්සුඔරොපනෙන සරීරවෙවණ්ණියං වෙදිතබ්බං. පුබ්බෙ පන නානාවිරාගානි සුඛුමවත්ථානි නිවාසෙත්වාපි නානග්ගරසභොජනං සුවණ්ණරජතභාජනෙසු භුඤ්ජිත්වාපි සිරිගබ්භෙ වරසයනාසනෙසු නිපජ්ජිත්වාපි නිසීදිත්වාපි සප්පිනවනීතාදීහි භෙසජ්ජං කත්වාපි පබ්බජිතකාලතො පට්ඨාය ඡින්නසඞ්ඝටිතකසාවරසපීතානි වත්ථානි නිවාසෙතබ්බානි, අයපත්තෙ වා මත්තිකපත්තෙ වා මිස්සකොදනො භුඤ්ජිතබ්බො, රුක්ඛමූලාදිසෙනාසනෙ මුඤ්ජතිණසන්ථරණාදීසු නිපජ්ජිතබ්බං , චම්මඛණ්ඩතට්ටිකාදීසු නිසීදිතබ්බං, පූතිමුත්තාදීහි භෙසජ්ජං කත්තබ්බං හොති. එවමෙත්ථ පරික්ඛාරවෙවණ්ණියං වෙදිතබ්බං. එවං පච්චවෙක්ඛතො කොපො ච මානො ච පහීයති.

පරපටිබද්ධා මෙ ජීවිකාති මය්හං පරෙසු පටිබද්ධා පරායත්තා චතුපච්චයජීවිකාති. එවං පච්චවෙක්ඛතො හි ආජීවො පරිසුජ්ඣති, පිණ්ඩපාතො ච අපචිතො හොති, චතූසු පච්චයෙසු අපච්චවෙක්ඛිතපරිභොගො නාම න හොති. අඤ්ඤො මෙ ආකප්පො කරණීයොති යො ගිහීනං උරං අභිනීහරිත්වා ගීවං පග්ගහෙත්වා ලලිතෙනාකාරෙන අනියතපදවීතිහාරෙන ගමනාකප්පො හොති, තතො අඤ්ඤොව ආකප්පො මයා කරණීයො, සන්තින්ද්රියෙන සන්තමානසෙන යුගමත්තදස්සිනා විසමට්ඨානෙ උදකසකටෙනෙව මන්දමිතපදවීතිහාරෙන හුත්වා ගන්තබ්බන්ති පච්චවෙක්ඛිතබ්බං. එවං පච්චවෙක්ඛතො හි ඉරියාපථො සාරුප්පො හොති, තිස්සො සික්ඛා පරිපූරෙන්ති. කච්චිනුඛොති සලක්ඛණෙ නිපාතසමුදායො. අත්තාති චිත්තං. සීලතො න උපවදතීති අපරිසුද්ධං තෙ සීලන්ති සීලපච්චයො න උපවදති. එවං පච්චවෙක්ඛතො හි අජ්ඣත්තං හිරී සමුට්ඨාති, සා තීසු ද්වාරෙසු සංවරං සාධෙති, තීසු ද්වාරෙසු සංවරො චතුපාරිසුද්ධිසීලං හොති, චතුපාරිසුද්ධිසීලෙ ඨිතො විපස්සනං වඩ්ඪෙත්වා අරහත්තං ගණ්හාති. අනුවිච්ච විඤ්ඤූ සබ්රහ්මචාරීති පණ්ඩිතා සබ්රහ්මචාරිනො අනුවිචාරෙත්වා. එවං පච්චවෙක්ඛතො හි බහිද්ධා ඔත්තප්පං සණ්ඨාති, තං තීසු ද්වාරෙසු සංවරං සාධෙතීති අනන්තරනයෙනෙව වෙදිතබ්බං.

නානාභාවො විනාභාවොති ජාතියා නානාභාවො, මරණෙන විනාභාවො. එවං පච්චවෙක්ඛතො හි තීසු ද්වාරෙසු අසංවුතාකාරො නාම න හොති, මරණස්සති සූපට්ඨිතා හොති. කම්මස්සකොම්හීතිආදීසු කම්මං මය්හං සකං අත්තනො සන්තකන්ති කම්මස්සකා. කම්මෙන දාතබ්බං ඵලං දායං, කම්මස්ස දායං කම්මදායං, තං ආදීයාමීති කම්මදායාදො. කම්මං මය්හං යොනි කාරණන්ති කම්මයොනි. කම්මං මය්හං බන්ධු ඤාතකොති කම්මබන්ධු. කම්මං මය්හං පටිසරණං පතිට්ඨාති කම්මපටිසරණො. තස්ස දායාදො භවිස්සාමීති තස්ස කම්මස්ස දායාදො තෙන දින්නඵලං පටිග්ගාහකො භවිස්සාමි. එවං කම්මස්සකතං පන පච්චවෙක්ඛතො පාපකරණං නාම න හොති. කථංභූතස්ස මෙ රත්තින්දිවා වීතිවත්තන්තීති කින්නු ඛො මෙ වත්තප්පටිපත්තිං කරොන්තස්ස, උදාහු අකරොන්තස්ස, බුද්ධවචනං සජ්ඣායන්තස්ස, උදාහු අසජ්ඣායන්තස්ස, යොනිසොමනසිකාරෙ කම්මං කරොන්තස්ස, උදාහු අකරොන්තස්සාති කථංභූතස්ස මෙ රත්තින්දිවා වීතිවත්තන්ති, පරිවත්තන්තීති අත්ථො. එවං පච්චවෙක්ඛතො හි අප්පමාදො පරිපූරති.

සුඤ්ඤාගාරෙ අභිරමාමීති විවිත්තොකාසෙ සබ්බිරියාපථෙසු එකකොව හුත්වා කච්චි නු ඛො අභිරමාමීති අත්ථො. එවං පච්චවෙක්ඛතො කායවිවෙකො පරිපූරති. උත්තරිමනුස්සධම්මොති උත්තරිමනුස්සානං උක්කට්ඨමනුස්සභූතානං ඣායීනඤ්චෙව අරියානඤ්ච ඣානාදිධම්මො, දසකුසලකම්මපථසඞ්ඛාතමනුස්සධම්මතො වා උත්තරිතරො විසිට්ඨතරො ධම්මො මෙ මම සන්තානෙ අත්ථි නු ඛො, සන්ති නු ඛොති අත්ථො. අලමරියඤාණදස්සනවිසෙසොති මහග්ගතලොකුත්තරපඤ්ඤා පජානනට්ඨෙන ඤාණං, චක්ඛුනා දිට්ඨමිව ධම්මං පච්චක්ඛකරණතො දස්සනට්ඨෙන දස්සනන්ති ඤාණදස්සනං, අරියං විසුද්ධං උත්තමං ඤාණදස්සනන්ති අරියඤාණදස්සනං, අලං පරියත්තකං කිලෙසවිද්ධංසනසමත්ථං අරියඤාණදස්සනමෙත්ථ, අස්ස වාති අලමරියඤාණදස්සනො, ඣානාදිභෙදො උත්තරිමනුස්සධම්මො අලමරියඤාණදස්සනො ච සො විසෙසො චාති අලමරියඤාණදස්සනවිසෙසො. අථ වා තමෙව කිලෙසවිද්ධංසනසමත්ථං විසුද්ධං ඤාණදස්සනමෙව විසෙසොති අලමරියඤාණදස්සනවිසෙසො වා. අධිගතොති පටිලද්ධො මෙ අත්ථි නු ඛො. සොහන්ති පටිලද්ධවිසෙසො සො අහං. පච්ඡිමෙ කාලෙති මරණමඤ්චෙ නිපන්නකාලෙ. පුට්ඨොති සබ්රහ්මචාරීහි අධිගතගුණවිසෙසං පුච්ඡිතො. න මඞ්කු භවිස්සාමීති පතිතක්ඛන්ධො නිත්තෙජො න හෙස්සාමීති. එවං පච්චවෙක්ඛන්තස්ස හි මොඝකාලකිරියා නාම න හොති.

9-10. සරීරට්ඨධම්මසුත්තාදිවණ්ණනා

49-50. නවමෙ පොනොබ්භවිකොති පුනබ්භවනිබ්බත්තකො. භවසඞ්ඛාරොති භවසඞ්ඛරණකම්මං. ඉමස්මිං සුත්තෙ වට්ටමෙව කථිතං. දසමෙ සීලබාහුසච්චවීරියසතිපඤ්ඤා ලොකියලොකුත්තරාමිස්සිකා කථිතා. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානත්ථමෙවාති.

අක්කොසවග්ගො පඤ්චමො.

පඨමපණ්ණාසකං නිට්ඨිතං.

2. දුතියපණ්ණාසකං