📜

2. මහාවග්ගො

1. වෙරඤ්ජසුත්තං

11. [පාරා. 1 ආදයො] එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා වෙරඤ්ජායං විහරති නළෙරුපුචිමන්දමූලෙ. අථ ඛො වෙරඤ්ජො බ්රාහ්මණො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං [සාරාණීයං (සී. ස්යා. කං. පී.)] වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො වෙරඤ්ජො බ්රාහ්මණො භගවන්තං එතදවොච –

‘‘සුතං මෙතං, භො ගොතම – ‘න සමණො ගොතමො බ්රාහ්මණෙ ජිණ්ණෙ වුඩ්ඪෙ මහල්ලකෙ අද්ධගතෙ වයොඅනුප්පත්තෙ අභිවාදෙති වා පච්චුට්ඨෙති වා ආසනෙන වා නිමන්තෙතී’ති. තයිදං, භො ගොතම, තථෙව. න හි භවං ගොතමො බ්රාහ්මණෙ ජිණ්ණෙ වුඩ්ඪෙ මහල්ලකෙ අද්ධගතෙ වයොඅනුප්පත්තෙ අභිවාදෙති වා පච්චුට්ඨෙති වා ආසනෙන වා නිමන්තෙති. තයිදං, භො ගොතම, න සම්පන්නමෙවා’’ති. ‘‘නාහං තං, බ්රාහ්මණ, පස්සාමි සදෙවකෙ ලොකෙ සමාරකෙ සබ්රහ්මකෙ සස්සමණබ්රාහ්මණියා පජාය සදෙවමනුස්සාය යමහං අභිවාදෙය්යං වා පච්චුට්ඨෙය්යං වා ආසනෙන වා නිමන්තෙය්යං. යඤ්හි, බ්රාහ්මණ, තථාගතො අභිවාදෙය්ය වා පච්චුට්ඨෙය්ය වා ආසනෙන වා නිමන්තෙය්ය, මුද්ධාපි තස්ස විපතෙය්යා’’ති.

‘‘අරසරූපො භවං ගොතමො’’ති! ‘‘අත්ථි ඛ්වෙස, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අරසරූපො සමණො ගොතමො’ති. යෙ තෙ, බ්රාහ්මණ, රූපරසා සද්දරසා ගන්ධරසා රසරසා ඵොට්ඨබ්බරසා, තෙ තථාගතස්ස පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවංකතා [අනභාවකතා (සී. පී.)] ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. අයං ඛො, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අරසරූපො සමණො ගොතමො’ති, නො ච ඛො යං ත්වං සන්ධාය වදෙසී’’ති [වදෙසි (සී. ක.)].

‘‘නිබ්භොගො භවං ගොතමො’’ති! ‘‘අත්ථි ඛ්වෙස, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘නිබ්භොගො සමණො ගොතමො’ති. යෙ තෙ, බ්රාහ්මණ, රූපභොගා සද්දභොගා ගන්ධභොගා රසභොගා ඵොට්ඨබ්බභොගා, තෙ තථාගතස්ස පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. අයං ඛො, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘නිබ්භොගො සමණො ගොතමො’ති, නො ච ඛො යං ත්වං සන්ධාය වදෙසී’’ති.

‘‘අකිරියවාදො භවං ගොතමො’’ති! ‘‘අත්ථි ඛ්වෙස, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අකිරියවාදො සමණො ගොතමො’ති. අහඤ්හි, බ්රාහ්මණ, අකිරියං වදාමි කායදුච්චරිතස්ස වචීදුච්චරිතස්ස මනොදුච්චරිතස්ස; අනෙකවිහිතානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං අකිරියං වදාමි. අයං ඛො, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අකිරියවාදො සමණො ගොතමො’ති, නො ච ඛො යං ත්වං සන්ධාය වදෙසී’’ති.

‘‘උච්ඡෙදවාදො භවං ගොතමො’’ති! ‘‘අත්ථි ඛ්වෙස, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘උච්ඡෙදවාදො සමණො ගොතමො’ති. අහඤ්හි, බ්රාහ්මණ, උච්ඡෙදං වදාමි රාගස්ස දොසස්ස මොහස්ස; අනෙකවිහිතානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං උච්ඡෙදං වදාමි. අයං ඛො, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘උච්ඡෙදවාදො සමණො ගොතමො’ති, නො ච ඛො යං ත්වං සන්ධාය වදෙසී’’ති.

‘‘ජෙගුච්ඡී භවං ගොතමො’’ති! ‘‘අත්ථි ඛ්වෙස, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘ජෙගුච්ඡී සමණො ගොතමො’ති. අහඤ්හි, බ්රාහ්මණ, ජිගුච්ඡාමි කායදුච්චරිතෙන වචීදුච්චරිතෙන මනොදුච්චරිතෙන; ජිගුච්ඡාමි අනෙකවිහිතානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං සමාපත්තියා. අයං ඛො, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘ජෙගුච්ඡී සමණො ගොතමො’ති, නො ච ඛො යං ත්වං සන්ධාය වදෙසී’’ති.

‘‘වෙනයිකො භවං ගොතමො’’ති! ‘‘අත්ථි ඛ්වෙස, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘වෙනයිකො සමණො ගොතමො’ති. අහඤ්හි, බ්රාහ්මණ, විනයාය ධම්මං දෙසෙමි රාගස්ස දොසස්ස මොහස්ස; අනෙකවිහිතානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං විනයාය ධම්මං දෙසෙමි. අයං ඛො, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘වෙනයිකො සමණො ගොතමො’ති, නො ච ඛො යං ත්වං සන්ධාය වදෙසී’’ති.

‘‘තපස්සී භවං ගොතමො’’ති! ‘‘අත්ථි ඛ්වෙස, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘තපස්සී සමණො ගොතමො’ති. තපනීයාහං , බ්රාහ්මණ, පාපකෙ අකුසලෙ ධම්මෙ වදාමි කායදුච්චරිතං වචීදුච්චරිතං මනොදුච්චරිතං. යස්ස ඛො, බ්රාහ්මණ, තපනීයා පාපකා අකුසලා ධම්මා පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා, තමහං ‘තපස්සී’ති වදාමි. තථාගතස්ස ඛො, බ්රාහ්මණ, තපනීයා පාපකා අකුසලා ධම්මා පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. අයං ඛො, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘තපස්සී සමණො ගොතමො’ති, නො ච ඛො යං ත්වං සන්ධාය වදෙසී’’ති.

‘‘අපගබ්භො භවං ගොතමො’’ති! ‘‘අත්ථි ඛ්වෙස, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අපගබ්භො සමණො ගොතමො’ති. යස්ස ඛො, බ්රාහ්මණ, ආයතිං ගබ්භසෙය්යා පුනබ්භවාභිනිබ්බත්ති පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා , තමහං ‘අපගබ්භො’ති වදාමි. තථාගතස්ස ඛො, බ්රාහ්මණ , ආයතිං ගබ්භසෙය්යා පුනබ්භවාභිනිබ්බත්ති පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. අයං ඛො, බ්රාහ්මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අපගබ්භො සමණො ගොතමො’ති, නො ච ඛො යං ත්වං සන්ධාය වදෙසි.

‘‘සෙය්යථාපි, බ්රාහ්මණ, කුක්කුටියා අණ්ඩානි අට්ඨ වා දස වා ද්වාදස වා. තානාස්සු කුක්කුටියා සම්මා අධිසයිතානි සම්මා පරිසෙදිතානි සම්මා පරිභාවිතානි. යො නු ඛො තෙසං කුක්කුටච්ඡාපකානං පඨමතරං පාදනඛසිඛාය වා මුඛතුණ්ඩකෙන වා අණ්ඩකොසං පදාලෙත්වා සොත්ථිනා අභිනිබ්භිජ්ජෙය්ය, කින්ති ස්වාස්ස වචනීයො – ‘ජෙට්ඨො වා කනිට්ඨො වා’’’ති? ‘‘ජෙට්ඨො තිස්ස, භො ගොතම, වචනීයො. සො හි නෙසං, භො ගොතම, ජෙට්ඨො හොතී’’ති.

‘‘එවමෙවං ඛො අහං, බ්රාහ්මණ, අවිජ්ජාගතාය පජාය අණ්ඩභූතාය පරියොනද්ධාය අවිජ්ජණ්ඩකොසං පදාලෙත්වා එකොව ලොකෙ අනුත්තරං සම්මාසම්බොධිං අභිසම්බුද්ධො. අහඤ්හි, බ්රාහ්මණ , ජෙට්ඨො සෙට්ඨො ලොකස්ස. ආරද්ධං ඛො පන මෙ, බ්රාහ්මණ, වීරියං අහොසි අසල්ලීනං, උපට්ඨිතා සති අසම්මුට්ඨා, පස්සද්ධො කායො අසාරද්ධො, සමාහිතං චිත්තං එකග්ගං.

‘‘සො ඛො අහං, බ්රාහ්මණ, විවිච්චෙව කාමෙහි විවිච්ච අකුසලෙහි ධම්මෙහි සවිතක්කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි; විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි; පීතියා ච විරාගා උපෙක්ඛකො ච විහරාමි සතො ච සම්පජානො සුඛඤ්ච කායෙන පටිසංවෙදෙමි යං තං අරියා ආචික්ඛන්ති – ‘උපෙක්ඛකො සතිමා සුඛවිහාරී’ති තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි; සුඛස්ස ච පහානා දුක්ඛස්ස ච පහානා පුබ්බෙව සොමනස්සදොමනස්සානං අත්ථඞ්ගමා අදුක්ඛමසුඛං උපෙක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි.

‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්තෙ පරිසුද්ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්ගණෙ විගතූපක්කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්ජප්පත්තෙ පුබ්බෙනිවාසානුස්සතිඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමෙසිං. සො අනෙකවිහිතං පුබ්බෙනිවාසං අනුස්සරාමි, සෙය්යථිදං – එකම්පි ජාතිං ද්වෙපි ජාතියො තිස්සොපි ජාතියො චතස්සොපි ජාතියො පඤ්චපි ජාතියො දසපි ජාතියො වීසම්පි ජාතියො තිංසම්පි ජාතියො චත්තාලීසම්පි ජාතියො පඤ්ඤාසම්පි ජාතියො ජාතිසතම්පි ජාතිසහස්සම්පි ජාතිසතසහස්සම්පි අනෙකෙපි සංවට්ටකප්පෙ අනෙකෙපි විවට්ටකප්පෙ අනෙකෙපි සංවට්ටවිවට්ටකප්පෙ – ‘අමුත්රාසිං එවංනාමො එවංගොත්තො එවංවණ්ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්ඛප්පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්තො. සො තතො චුතො අමුත්ර උදපාදිං; තත්රාපාසිං එවංනාමො එවංගොත්තො එවංවණ්ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්ඛප්පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්තො. සො තතො චුතො ඉධූපපන්නො’ති. ඉති සාකාරං සඋද්දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්බෙනිවාසං අනුස්සරාමි.

‘‘අයං ඛො මෙ, බ්රාහ්මණ, රත්තියා පඨමෙ යාමෙ පඨමා විජ්ජා අධිගතා; අවිජ්ජා විහතා විජ්ජා උප්පන්නා; තමො විහතො ආලොකො උප්පන්නො, යථා තං අප්පමත්තස්ස ආතාපිනො පහිතත්තස්ස විහරතො. අයං ඛො මෙ, බ්රාහ්මණ, පඨමා අභිනිබ්භිදා අහොසි කුක්කුටච්ඡාපකස්සෙව අණ්ඩකොසම්හා.

‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්තෙ පරිසුද්ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්ගණෙ විගතූපක්කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්ජප්පත්තෙ සත්තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමෙසිං. සො දිබ්බෙන චක්ඛුනා විසුද්ධෙන අතික්කන්තමානුසකෙන සත්තෙ පස්සාමි චවමානෙ උපපජ්ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්ණෙ දුබ්බණ්ණෙ, සුගතෙ දුග්ගතෙ යථාකම්මූපගෙ සත්තෙ පජානාමි – ‘ඉමෙ වත භොන්තො සත්තා කායදුච්චරිතෙන සමන්නාගතා, වචීදුච්චරිතෙන සමන්නාගතා, මනොදුච්චරිතෙන සමන්නාගතා, අරියානං උපවාදකා, මිච්ඡාදිට්ඨිකා, මිච්ඡාදිට්ඨිකම්මසමාදානා. තෙ කායස්ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපන්නාති. ඉමෙ වා පන භොන්තො සත්තා කායසුචරිතෙන සමන්නාගතා, වචීසුචරිතෙන සමන්නාගතා, මනොසුචරිතෙන සමන්නාගතා, අරියානං අනුපවාදකා, සම්මාදිට්ඨිකා, සම්මාදිට්ඨිකම්මසමාදානා. තෙ කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපන්නා’ති. ඉති දිබ්බෙන චක්ඛුනා විසුද්ධෙන අතික්කන්තමානුසකෙන සත්තෙ පස්සාමි චවමානෙ උපපජ්ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්ණෙ දුබ්බණ්ණෙ, සුගතෙ දුග්ගතෙ යථාකම්මූපගෙ සත්තෙ පජානාමි.

‘‘අයං ඛො මෙ, බ්රාහ්මණ, රත්තියා මජ්ඣිමෙ යාමෙ දුතියා විජ්ජා අධිගතා; අවිජ්ජා විහතා විජ්ජා උප්පන්නා; තමො විහතො ආලොකො උප්පන්නො, යථා තං අප්පමත්තස්ස ආතාපිනො පහිතත්තස්ස විහරතො. අයං ඛො මෙ, බ්රාහ්මණ, දුතියා අභිනිබ්භිදා අහොසි කුක්කුටච්ඡාපකස්සෙව අණ්ඩකොසම්හා.

‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්තෙ පරිසුද්ධෙ පරියොදාතෙ අනඞ්ගණෙ විගතූපක්කිලෙසෙ මුදුභූතෙ කම්මනියෙ ඨිතෙ ආනෙඤ්ජප්පත්තෙ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමෙසිං. සො ‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං, ‘අයං දුක්ඛසමුදයො’ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං, ‘අයං දුක්ඛනිරොධො’ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං, ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං; ‘ඉමෙ ආසවා’ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං, ‘අයං ආසවසමුදයො’ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං, ‘අයං ආසවනිරොධො’ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං, ‘අයං ආසවනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති යථාභූතං අබ්භඤ්ඤාසිං. තස්ස මෙ එවං ජානතො එවං පස්සතො කාමාසවාපි චිත්තං විමුච්චිත්ථ, භවාසවාපි චිත්තං විමුච්චිත්ථ, අවිජ්ජාසවාපි චිත්තං විමුච්චිත්ථ. විමුත්තස්මිං විමුත්තමිති ඤාණං අහොසි. ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා’ති අබ්භඤ්ඤාසිං.

‘‘අයං ඛො මෙ, බ්රාහ්මණ, රත්තියා පච්ඡිමෙ යාමෙ තතියා විජ්ජා අධිගතා; අවිජ්ජා විහතා විජ්ජා උප්පන්නා; තමො විහතො ආලොකො උප්පන්නො , යථා තං අප්පමත්තස්ස ආතාපිනො පහිතත්තස්ස විහරතො. අයං ඛො මෙ, බ්රාහ්මණ, තතියා අභිනිබ්භිදා අහොසි කුක්කුටච්ඡාපකස්සෙව අණ්ඩකොසම්හා’’ති.

එවං වුත්තෙ වෙරඤ්ජො බ්රාහ්මණො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘ජෙට්ඨො භවං ගොතමො, සෙට්ඨො භවං ගොතමො. අභික්කන්තං, භො ගොතම, අභික්කන්තං, භො ගොතම! සෙය්යථාපි, භො ගොතම, නික්කුජ්ජිතං [නිකුජ්ජිතං (ක.)] වා උක්කුජ්ජෙය්ය, පටිච්ඡන්නං වා විවරෙය්ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛෙය්ය, අන්ධකාරෙ වා තෙලපජ්ජොතං ධාරෙය්ය – චක්ඛුමන්තො රූපානි දක්ඛන්තීති; එවමෙවං භොතා ගොතමෙන අනෙකපරියායෙන ධම්මො පකාසිතො. එසාහං භවන්තං ගොතමං සරණං ගච්ඡාමි ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං මං භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්ජතග්ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්ති. පඨමං.

2. සීහසුත්තං

12. එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී සන්ථාගාරෙ [සන්ධාගාරෙ (ක.)] සන්නිසින්නා සන්නිපතිතා අනෙකපරියායෙන බුද්ධස්ස වණ්ණං භාසන්ති, ධම්මස්ස වණ්ණං භාසන්ති, සඞ්ඝස්ස වණ්ණං භාසන්ති.

තෙන ඛො පන සමයෙන සීහො සෙනාපති නිගණ්ඨසාවකො තස්සං පරිසායං නිසින්නො හොති. අථ ඛො සීහස්ස සෙනාපතිස්ස එතදහොසි – ‘‘නිස්සංසයං ඛො සො භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධො භවිස්සති, තථා හිමෙ සම්බහුලා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී සන්ථාගාරෙ සන්නිසින්නා සන්නිපතිතා අනෙකපරියායෙන බුද්ධස්ස වණ්ණං භාසන්ති, ධම්මස්ස වණ්ණං භාසන්ති, සඞ්ඝස්ස වණ්ණං භාසන්ති. යංනූනාහං තං භගවන්තං දස්සනාය උපසඞ්කමෙය්යං අරහන්තං සම්මාසම්බුද්ධ’’න්ති. අථ ඛො සීහො සෙනාපති යෙන නිගණ්ඨො නාටපුත්තො [නාථපුත්තො (ක. සී.), නාතපුත්තො (ක. සී.)] තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා නිගණ්ඨං නාටපුත්තං එතදවොච – ‘‘ඉච්ඡාමහං, භන්තෙ, සමණං ගොතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතු’’න්ති.

‘‘කිං පන ත්වං, සීහ, කිරියවාදො සමානො අකිරියවාදං සමණං ගොතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සසි? සමණො හි, සීහ, ගොතමො අකිරියවාදො, අකිරියාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’ති. අථ ඛො සීහස්ස සෙනාපතිස්ස යො අහොසි ගමියාභිසඞ්ඛාරො [ගමිකාභිසඞ්ඛාරො (ක. සී.) මහාව. 290] භගවන්තං දස්සනාය, සො පටිප්පස්සම්භි.

දුතියම්පි ඛො සම්බහුලා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී සන්ථාගාරෙ සන්නිසින්නා සන්නිපතිතා අනෙකපරියායෙන බුද්ධස්ස…පෙ… ධම්මස්ස…පෙ… සඞ්ඝස්ස වණ්ණං භාසන්ති. දුතියම්පි ඛො සීහස්ස සෙනාපතිස්ස එතදහොසි – ‘‘නිස්සංසයං ඛො සො භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධො භවිස්සති, තථා හිමෙ සම්බහුලා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී සන්ථාගාරෙ සන්නිසින්නා සන්නිපතිතා අනෙකපරියායෙන බුද්ධස්ස වණ්ණං භාසන්ති, ධම්මස්ස…පෙ… සඞ්ඝස්ස වණ්ණං භාසන්ති. යංනූනාහං තං භගවන්තං දස්සනාය උපසඞ්කමෙය්යං අරහන්තං සම්මාසම්බුද්ධ’’න්ති. අථ ඛො සීහො සෙනාපති යෙන නිගණ්ඨො නාටපුත්තො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා නිගණ්ඨං නාටපුත්තං එතදවොච – ‘‘ඉච්ඡාමහං, භන්තෙ, සමණං ගොතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතු’’න්ති.

‘‘කිං පන ත්වං, සීහ, කිරියවාදො සමානො අකිරියවාදං සමණං ගොතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සසි? සමණො හි, සීහ, ගොතමො අකිරියවාදො අකිරියාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’ති. දුතියම්පි ඛො සීහස්ස සෙනාපතිස්ස යො අහොසි ගමියාභිසඞ්ඛාරො භගවන්තං දස්සනාය, සො පටිප්පස්සම්භි.

තතියම්පි ඛො සම්බහුලා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී සන්ථාගාරෙ සන්නිසින්නා සන්නිපතිතා අනෙකපරියායෙන බුද්ධස්ස…පෙ… ධම්මස්ස…පෙ… සඞ්ඝස්ස වණ්ණං භාසන්ති. තතියම්පි ඛො සීහස්ස සෙනාපතිස්ස එතදහොසි – ‘‘නිස්සංසයං ඛො සො භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධො භවිස්සති, තථා හිමෙ සම්බහුලා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී සන්ථාගාරෙ සන්නිසින්නා සන්නිපතිතා අනෙකපරියායෙන බුද්ධස්ස වණ්ණං භාසන්ති, ධම්මස්ස වණ්ණං භාසන්ති, සඞ්ඝස්ස වණ්ණං භාසන්ති. කිං හිමෙ කරිස්සන්ති නිගණ්ඨා අපලොකිතා වා අනපලොකිතා වා? යංනූනාහං අනපලොකෙත්වාව නිගණ්ඨෙ [නිගණ්ඨං (ස්යා. ක.) මහාව. 290 පස්සිතබ්බං] තං භගවන්තං දස්සනාය උපසඞ්කමෙය්යං අරහන්තං සම්මාසම්බුද්ධ’’න්ති.

අථ ඛො සීහො සෙනාපති පඤ්චමත්තෙහි රථසතෙහි දිවාදිවස්ස වෙසාලියා නිය්යාසි භගවන්තං දස්සනාය. යාවතිකා යානස්ස භූමි, යානෙන ගන්ත්වා යානා පච්චොරොහිත්වා පත්තිකොව අගමාසි. අථ ඛො සීහො සෙනාපති යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො සීහො සෙනාපති භගවන්තං එතදවොච –

‘‘සුතං මෙතං, භන්තෙ – ‘අකිරියවාදො සමණො ගොතමො, අකිරියාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’ති. යෙ තෙ, භන්තෙ, එවමාහංසු – ‘අකිරියවාදො සමණො ගොතමො, අකිරියාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’ති, කච්චි තෙ, භන්තෙ, භගවතො වුත්තවාදිනො න ච භගවන්තං අභූතෙන අබ්භාචික්ඛන්ති ධම්මස්ස චානුධම්මං බ්යාකරොන්ති න ච කොචි සහධම්මිකො වාදානුවාදො [වාදානුපාතො (ක. සී. ස්යා.) අ. නි. 3.58; 5.5] ගාරය්හං ඨානං ආගච්ඡති? අනබ්භක්ඛාතුකාමා හි මයං, භන්තෙ, භගවන්ත’’න්ති.

‘‘අත්ථි, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අකිරියවාදො සමණො ගොතමො, අකිරියාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති .

‘‘අත්ථි, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘කිරියවාදො සමණො ගොතමො, කිරියාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

‘‘අත්ථි, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘උච්ඡෙදවාදො සමණො ගොතමො, උච්ඡෙදාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

‘‘අත්ථි, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘ජෙගුච්ඡී සමණො ගොතමො, ජෙගුච්ඡිතාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

‘‘අත්ථි , සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘වෙනයිකො සමණො ගොතමො, විනයාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

‘‘අත්ථි , සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘තපස්සී සමණො ගොතමො, තපස්සිතාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

‘‘අත්ථි, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අපගබ්භො සමණො ගොතමො, අපගබ්භතාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

‘‘අත්ථි, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අස්සාසකො සමණො ගොතමො, අස්සාසාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

‘‘කතමො ච, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අකිරියවාදො සමණො ගොතමො, අකිරියාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’ති? අහඤ්හි, සීහ, අකිරියං වදාමි කායදුච්චරිතස්ස වචීදුච්චරිතස්ස මනොදුච්චරිතස්ස; අනෙකවිහිතානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං අකිරියං වදාමි. අයං ඛො, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අකිරියවාදො සමණො ගොතමො, අකිරියාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

‘‘කතමො ච, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘කිරියවාදො සමණො ගොතමො, කිරියාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’ති? අහඤ්හි, සීහ, කිරියං වදාමි කායසුචරිතස්ස වචීසුචරිතස්ස මනොසුචරිතස්ස; අනෙකවිහිතානං කුසලානං ධම්මානං කිරියං වදාමි. අයං ඛො, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘කිරියවාදො සමණො ගොතමො, කිරියාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

‘‘කතමො ච, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘උච්ඡෙදවාදො සමණො ගොතමො, උච්ඡෙදාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’ති? අහඤ්හි, සීහ, උච්ඡෙදං වදාමි රාගස්ස දොසස්ස මොහස්ස; අනෙකවිහිතානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං උච්ඡෙදං වදාමි. අයං ඛො, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘උච්ඡෙදවාදො සමණො ගොතමො, උච්ඡෙදාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

‘‘කතමො ච, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘ජෙගුච්ඡී සමණො ගොතමො, ජෙගුච්ඡිතාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’ති? අහඤ්හි, සීහ, ජිගුච්ඡාමි කායදුච්චරිතෙන වචීදුච්චරිතෙන මනොදුච්චරිතෙන; ජිගුච්ඡාමි අනෙකවිහිතානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං සමාපත්තියා. අයං ඛො, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘ජෙගුච්ඡී සමණො ගොතමො, ජෙගුච්ඡිතාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

‘‘කතමො ච, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘වෙනයිකො සමණො ගොතමො, විනයාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’ති? අහඤ්හි, සීහ, විනයාය ධම්මං දෙසෙමි රාගස්ස දොසස්ස මොහස්ස; අනෙකවිහිතානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං විනයාය ධම්මං දෙසෙමි. අයං ඛො, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘වෙනයිකො සමණො ගොතමො, විනයාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

‘‘කතමො ච, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘තපස්සී සමණො ගොතමො, තපස්සිතාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’ති? තපනීයාහං, සීහ, පාපකෙ අකුසලෙ ධම්මෙ වදාමි කායදුච්චරිතං වචීදුච්චරිතං මනොදුච්චරිතං. යස්ස ඛො, සීහ, තපනීයා පාපකා අකුසලා ධම්මා පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා, තමහං ‘තපස්සී’ති වදාමි. තථාගතස්ස ඛො, සීහ, තපනීයා පාපකා අකුසලා ධම්මා පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. අයං ඛො, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘තපස්සී සමණො ගොතමො, තපස්සිතාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

‘‘කතමො ච, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අපගබ්භො සමණො ගොතමො, අපගබ්භතාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’ති? යස්ස ඛො , සීහ, ආයතිං ගබ්භසෙය්යා පුනබ්භවාභිනිබ්බත්ති පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා, තමහං ‘අපගබ්භො’ති වදාමි. තථාගතස්ස ඛො, සීහ, ආයතිං ගබ්භසෙය්යා පුනබ්භවාභිනිබ්බත්ති පහීනා උච්ඡින්නමූලා තාලාවත්ථුකතා අනභාවංකතා ආයතිං අනුප්පාදධම්මා. අයං ඛො, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අපගබ්භො සමණො ගොතමො, අපගබ්භතාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

‘‘කතමො ච, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අස්සාසකො සමණො ගොතමො, අස්සාසාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’ති? අහඤ්හි, සීහ, අස්සාසකො පරමෙන අස්සාසෙන, අස්සාසාය ධම්මං දෙසෙමි, තෙන ච සාවකෙ විනෙමි. අයං ඛො, සීහ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්මා වදමානො වදෙය්ය – ‘අස්සාසකො සමණො ගොතමො, අස්සාසාය ධම්මං දෙසෙති, තෙන ච සාවකෙ විනෙතී’’’ති.

එවං වුත්තෙ සීහො සෙනාපති භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අභික්කන්තං, භන්තෙ, අභික්කන්තං, භන්තෙ…පෙ… උපාසකං මං, භන්තෙ, භගවා ධාරෙතු අජ්ජතග්ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්ති.

‘‘අනුවිච්චකාරං ඛො, සීහ, කරොහි. අනුවිච්චකාරො තුම්හාදිසානං ඤාතමනුස්සානං සාධු හොතී’’ති. ‘‘ඉමිනාපාහං, භන්තෙ, භගවතො භිය්යොසොමත්තාය අත්තමනො අභිරද්ධො, යං මං භගවා එවමාහ – ‘අනුවිච්චකාරං ඛො, සීහ, කරොහි. අනුවිච්චකාරො තුම්හාදිසානං ඤාතමනුස්සානං සාධු හොතී’ති. මඤ්හි, භන්තෙ, අඤ්ඤතිත්ථියා සාවකං ලභිත්වා කෙවලකප්පං වෙසාලිං පටාකං පරිහරෙය්යුං – ‘සීහො අම්හාකං සෙනාපති සාවකත්තං උපගතො’ති. අථ ච පන භගවා එවමාහ – ‘අනුවිච්චකාරං, සීහ, කරොහි. අනුවිච්චකාරො තුම්හාදිසානං ඤාතමනුස්සානං සාධු හොතී’ති. එසාහං, භන්තෙ, දුතියම්පි භගවන්තං සරණං ගච්ඡාමි ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං මං භගවා ධාරෙතු අජ්ජතග්ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්ති.

‘‘දීඝරත්තං ඛො තෙ, සීහ, නිගණ්ඨානං ඔපානභූතං කුලං, යෙන නෙසං උපගතානං පිණ්ඩකං දාතබ්බං මඤ්ඤෙය්යාසී’’ති. ‘‘ඉමිනාපාහං, භන්තෙ, භගවතො භිය්යොසොමත්තාය අත්තමනො අභිරද්ධො, යං මං භගවා එවමාහ – ‘දීඝරත්තං ඛො තෙ, සීහ, නිගණ්ඨානං ඔපානභූතං කුලං, යෙන නෙසං උපගතානං පිණ්ඩකං දාතබ්බං මඤ්ඤෙය්යාසී’ති. සුතං මෙතං, භන්තෙ – ‘සමණො ගොතමො එවමාහ – මය්හමෙව දානං දාතබ්බං, මය්හමෙව සාවකානං දාතබ්බං; මය්හමෙව දින්නං මහප්ඵලං, න අඤ්ඤෙසං දින්නං මහප්ඵලං; මය්හමෙව සාවකානං දින්නං මහප්ඵලං, න අඤ්ඤෙසං සාවකානං දින්නං මහප්ඵල’න්ති, අථ ච පන මං භගවා නිගණ්ඨෙසුපි දානෙ සමාදපෙති [සමාදාපෙති (?)]. අපි ච, භන්තෙ, මයමෙත්ථ කාලං ජානිස්සාම. එසාහං, භන්තෙ, තතියම්පි භගවන්තං සරණං ගච්ඡාමි ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං මං, භන්තෙ, භගවා ධාරෙතු අජ්ජතග්ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්ති.

අථ ඛො භගවා සීහස්ස සෙනාපතිස්ස අනුපුබ්බිං කථං [අනුපුබ්බිකථං (සබ්බත්ථ)] කථෙසි, සෙය්යථිදං – දානකථං සීලකථං සග්ගකථං, කාමානං ආදීනවං ඔකාරං සංකිලෙසං නෙක්ඛම්මෙ ආනිසංසං පකාසෙසි. යදා භගවා අඤ්ඤාසි සීහං සෙනාපතිං කල්ලචිත්තං මුදුචිත්තං විනීවරණචිත්තං උදග්ගචිත්තං පසන්නචිත්තං, අථ යා බුද්ධානං සාමුක්කංසිකා ධම්මදෙසනා තං පකාසෙසි – දුක්ඛං සමුදයං නිරොධං මග්ගං. සෙය්යථාපි නාම සුද්ධං වත්ථං අපගතකාළකං සම්මදෙව රජනං පටිග්ගණ්හෙය්ය; එවමෙවං සීහස්ස සෙනාපතිස්ස තස්මිංයෙව ආසනෙ විරජං වීතමලං ධම්මචක්ඛුං උදපාදි – ‘‘යං කිඤ්චි සමුදයධම්මං, සබ්බං තං නිරොධධම්ම’’න්ති.

අථ ඛො සීහො සෙනාපති දිට්ඨධම්මො පත්තධම්මො විදිතධම්මො පරියොගාළ්හධම්මො තිණ්ණවිචිකිච්ඡො විගතකථංකථො වෙසාරජ්ජප්පත්තො අපරප්පච්චයො සත්ථුසාසනෙ භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අධිවාසෙතු මෙ, භන්තෙ, භගවා ස්වාතනාය භත්තං සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝෙනා’’ති. අධිවාසෙසි භගවා තුණ්හීභාවෙන.

අථ ඛො සීහො සෙනාපති භගවතො අධිවාසනං විදිත්වා උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි. අථ ඛො සීහො සෙනාපති අඤ්ඤතරං පුරිසං ආමන්තෙසි – ‘‘ගච්ඡ ත්වං, අම්භො පුරිස , පවත්තමංසං ජානාහී’’ති. අථ ඛො සීහො සෙනාපති තස්සා රත්තියා අච්චයෙන සකෙ නිවෙසනෙ පණීතං ඛාදනීයං භොජනීයං පටියාදාපෙත්වා භගවතො කාලං ආරොචාපෙසි – ‘‘කාලො, භන්තෙ! නිට්ඨිතං භත්ත’’න්ති.

අථ ඛො භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය යෙන සීහස්ස සෙනාපතිස්ස නිවෙසනං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදි සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝෙන. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා නිගණ්ඨා වෙසාලියං රථිකාය රථිකං [රථියාය රථියං (බහූසු)] සිඞ්ඝාටකෙන සිඞ්ඝාටකං බාහා පග්ගය්හ කන්දන්ති – ‘‘අජ්ජ සීහෙන සෙනාපතිනා ථූලං පසුං වධිත්වා සමණස්ස ගොතමස්ස භත්තං කතං. තං සමණො ගොතමො ජානං උද්දිස්සකතං මංසං පරිභුඤ්ජති පටිච්චකම්ම’’න්ති.

අථ ඛො අඤ්ඤතරො පුරිසො යෙන සීහො සෙනාපති තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා සීහස්ස සෙනාපතිස්ස උපකණ්ණකෙ ආරොචෙසි – ‘‘යග්ඝෙ, භන්තෙ, ජානෙය්යාසි! එතෙ සම්බහුලා නිගණ්ඨා වෙසාලියං රථිකාය රථිකං සිඞ්ඝාටකෙන සිඞ්ඝාටකං බාහා පග්ගය්හ කන්දන්ති – ‘අජ්ජ සීහෙන සෙනාපතිනා ථූලං පසුං වධිත්වා සමණස්ස ගොතමස්ස භත්තං කතං. තං සමණො ගොතමො ජානං උද්දිස්සකතං මංසං පරිභුඤ්ජති පටිච්චකම්ම’න්ති. අලං අය්යො දීඝරත්තඤ්හි තෙ ආයස්මන්තො අවණ්ණකාමා බුද්ධස්ස අවණ්ණකාමා ධම්මස්ස අවණ්ණකාමා සඞ්ඝස්ස. න ච පනෙතෙ ආයස්මන්තො ජිරිදන්ති තං භගවන්තං අසතා තුච්ඡා මුසා අභූතෙන අබ්භාචික්ඛිතුං; න ච මයං ජීවිතහෙතුපි සඤ්චිච්ච පාණං ජීවිතා වොරොපෙය්යාමා’’ති.

අථ ඛො සීහො සෙනාපති බුද්ධප්පමුඛං භික්ඛුසඞ්ඝං පණීතෙන ඛාදනීයෙන භොජනීයෙන සහත්ථා සන්තප්පෙසි සම්පවාරෙසි. අථ ඛො සීහො සෙනාපති භගවන්තං භුත්තාවිං ඔනීතපත්තපාණිං එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො සීහං සෙනාපතිං භගවා ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙත්වා සමාදපෙත්වා සමුත්තෙජෙත්වා සම්පහංසෙත්වා උට්ඨායාසනා පක්කාමීති. දුතියං.

3. අස්සාජානීයසුත්තං

13. ‘‘අට්ඨහි , භික්ඛවෙ, අඞ්ගෙහි සමන්නාගතො රඤ්ඤො භද්දො අස්සාජානීයො රාජාරහො හොති රාජභොග්ගො, රඤ්ඤො අඞ්ගන්තෙව සඞ්ඛං ගච්ඡති. කතමෙහි අට්ඨහි? ඉධ, භික්ඛවෙ, රඤ්ඤො භද්දො අස්සාජානීයො උභතො සුජාතො හොති – මාතිතො ච පිතිතො ච. යස්සං දිසායං අඤ්ඤෙපි භද්දා අස්සාජානීයා ජායන්ති, තස්සං දිසායං ජාතො හොති. යං ඛො පනස්ස භොජනං දෙන්ති – අල්ලං වා සුක්ඛං වා – තං සක්කච්චංයෙව පරිභුඤ්ජති අවිකිරන්තො. ජෙගුච්ඡී හොති උච්චාරං වා පස්සාවං වා අභිනිසීදිතුං වා අභිනිපජ්ජිතුං වා. සොරතො හොති සුඛසංවාසො, න ච අඤ්ඤෙ අස්සෙ උබ්බෙජෙතා. යානි ඛො පනස්ස හොන්ති [යානි ඛො පනස්ස තානි (ස්යා.)] සාඨෙය්යානි කූටෙය්යානි ජිම්හෙය්යානි වඞ්කෙය්යානි, තානි යථාභූතං සාරථිස්ස ආවිකත්තා හොති. තෙසමස්ස සාරථි අභිනිම්මදනාය වායමති. වාහී ඛො පන හොති. ‘කාමඤ්ඤෙ අස්සා වහන්තු වා මා වා, අහමෙත්ථ වහිස්සාමී’ති චිත්තං උප්පාදෙති. ගච්ඡන්තො ඛො පන උජුමග්ගෙනෙව ගච්ඡති. ථාමවා හොති යාව ජීවිතමරණපරියාදානා ථාමං උපදංසෙතා. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨහි අඞ්ගෙහි සමන්නාගතො රඤ්ඤො භද්දො අස්සාජානීයො රාජාරහො හොති රාජභොග්ගො, රඤ්ඤො අඞ්ගන්තෙව සඞ්ඛං ගච්ඡති.

‘‘එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු ආහුනෙය්යො හොති…පෙ… අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලොකස්ස. කතමෙහි අට්ඨහි? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සීලවා හොති, පාතිමොක්ඛසංවරසංවුතො විහරති ආචාරගොචරසම්පන්නො අණුමත්තෙසු වජ්ජෙසු භයදස්සාවී, සමාදාය සික්ඛති සික්ඛාපදෙසු. යං ඛො පනස්ස භොජනං දෙන්ති – ලූඛං වා පණීතං වා – තං සක්කච්චංයෙව පරිභුඤ්ජති අවිහඤ්ඤමානො. ජෙගුච්ඡී හොති කායදුච්චරිතෙන වචීදුච්චරිතෙන මනොදුච්චරිතෙන; ජෙගුච්ඡී හොති අනෙකවිහිතානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං සමාපත්තියා. සොරතො හොති සුඛසංවාසො, න අඤ්ඤෙ භික්ඛූ උබ්බෙජෙතා. යානි ඛො පනස්ස හොන්ති සාඨෙය්යානි කූටෙය්යානි ජිම්හෙය්යානි වඞ්කෙය්යානි, තානි යථාභූතං ආවිකත්තා හොති සත්ථරි වා විඤ්ඤූසු වා සබ්රහ්මචාරීසු. තෙසමස්ස සත්ථා වා විඤ්ඤූ වා සබ්රහ්මචාරී අභිනිම්මදනාය වායමති. සික්ඛිතා ඛො පන හොති. ‘කාමඤ්ඤෙ භික්ඛූ සික්ඛන්තු වා මා වා, අහමෙත්ථ සික්ඛිස්සාමී’ති චිත්තං උප්පාදෙති. ගච්ඡන්තො ඛො පන උජුමග්ගෙනෙව ගච්ඡති; තත්රායං උජුමග්ගො, සෙය්යථිදං – සම්මාදිට්ඨි…පෙ… සම්මාසමාධි. ආරද්ධවීරියො විහරති – ‘කාමං තචො ච න්හාරු [නහාරු (සී. ස්යා. කං. පී.)] ච අට්ඨි ච අවසිස්සතු, සරීරෙ උපසුස්සතු මංසලොහිතං; යං තං පුරිසථාමෙන පුරිසවීරියෙන පුරිසපරක්කමෙන පත්තබ්බං, න තං අපාපුණිත්වා වීරියස්ස සණ්ඨානං භවිස්සතී’ති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු ආහුනෙය්යො හොති…පෙ… අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලොකස්සා’’ති . තතියං.

4. අස්සඛළුඞ්කසුත්තං

14. ‘‘අට්ඨ ච [අට්ඨ (ස්යා.)], භික්ඛවෙ, අස්සඛළුඞ්කෙ [අස්සඛලුඞ්කෙ (සී.)] දෙසෙස්සාමි අට්ඨ ච අස්සදොසෙ, අට්ඨ ච පුරිසඛළුඞ්කෙ අට්ඨ ච පුරිසදොසෙ. තං සුණාථ, සාධුකං මනසි කරොථ; භාසිස්සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං. භගවා එතදවොච –

‘‘කතමෙ ච, භික්ඛවෙ, අට්ඨ අස්සඛළුඞ්කා අට්ඨ ච අස්සදොසා? ඉධ, භික්ඛවෙ, එකච්චො අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා පච්ඡතො පටික්කමති, පිට්ඨිතො රථං පවත්තෙති. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, පඨමො අස්සදොසො.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා පච්ඡා ලඞ්ඝති, කුබ්බරං හනති, තිදණ්ඩං භඤ්ජති. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, දුතියො අස්සදොසො.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා රථීසාය සත්ථිං උස්සජ්ජිත්වා රථීසංයෙව අජ්ඣොමද්දති. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, තතියො අස්සදොසො.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා උම්මග්ගං ගණ්හති, උබ්බටුමං රථං කරොති. එවරූපොපි , භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, චතුත්ථො අස්සදොසො.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා ලඞ්ඝති පුරිමකායං පග්ගණ්හති පුරිමෙ පාදෙ. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, පඤ්චමො අස්සදොසො.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා අනාදියිත්වා සාරථිං අනාදියිත්වා පතොදලට්ඨිං [පතොදං (සී. පී.), පතොදයට්ඨිං (ස්යා. කං.)] දන්තෙහි මුඛාධානං [මුඛාඨානං (ක.)] විධංසිත්වා යෙන කාමං පක්කමති. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, ඡට්ඨො අස්සදොසො.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා නෙව අභික්කමති නො පටික්කමති තත්ථෙව ඛීලට්ඨායී ඨිතො හොති. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, සත්තමො අස්සදොසො.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා පුරිමෙ ච පාදෙ සංහරිත්වා පච්ඡිමෙ ච පාදෙ සංහරිත්වා [සඞ්ඛරිත්වා (ක.)] තත්ථෙව චත්තාරො පාදෙ අභිනිසීදති. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො අස්සඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, අට්ඨමො අස්සදොසො. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨ අස්සඛළුඞ්කා අට්ඨ ච අස්සදොසා.

[විභ. 956] ‘‘කතමෙ ච, භික්ඛවෙ, අට්ඨ පුරිසඛළුඞ්කා අට්ඨ ච පුරිසදොසා? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං ආපත්තියා චොදෙන්ති. සො භික්ඛු භික්ඛූහි ආපත්තියා චොදියමානො ‘න සරාමී’ති අසතියා නිබ්බෙඨෙති. සෙය්යථාපි සො, භික්ඛවෙ, අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා පච්ඡතො පටික්කමති, පිට්ඨිතො රථං වත්තෙති; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො පුරිසඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, පඨමො පුරිසදොසො.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ , භික්ඛූ භික්ඛුං ආපත්තියා චොදෙන්ති. සො භික්ඛු භික්ඛූහි ආපත්තියා චොදියමානො චොදකංයෙව පටිප්ඵරති – ‘කිං නු ඛො තුය්හං බාලස්ස අබ්යත්තස්ස භණිතෙන! ත්වම්පි නාම භණිතබ්බං මඤ්ඤසී’ති! සෙය්යථාපි සො, භික්ඛවෙ, අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා පච්ඡා ලඞ්ඝති, කුබ්බරං හනති, තිදණ්ඩං භඤ්ජති; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො පුරිසඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, දුතියො පුරිසදොසො.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං ආපත්තියා චොදෙන්ති. සො භික්ඛු භික්ඛූහි ආපත්තියා චොදියමානො චොදකස්සෙව පච්චාරොපෙති – ‘ත්වං ඛොසි ඉත්ථන්නාමං ආපත්තිං ආපන්නො, ත්වං තාව පඨමං පටිකරොහී’ති. සෙය්යථාපි සො, භික්ඛවෙ, අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා රථීසාය සත්ථිං උස්සජ්ජිත්වා රථීසංයෙව අජ්ඣොමද්දති; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො පුරිසඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, තතියො පුරිසදොසො.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං ආපත්තියා චොදෙන්ති. සො භික්ඛු භික්ඛූහි ආපත්තියා චොදියමානො අඤ්ඤෙනාඤ්ඤං පටිචරති, බහිද්ධා කථං අපනාමෙති, කොපඤ්ච දොසඤ්ච අප්පච්චයඤ්ච පාතුකරොති. සෙය්යථාපි සො, භික්ඛවෙ, අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා උම්මග්ගං ගණ්හති, උබ්බටුමං රථං කරොති; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො පුරිසඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, චතුත්ථො පුරිසදොසො.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං ආපත්තියා චොදෙන්ති. සො භික්ඛු භික්ඛූහි ආපත්තියා චොදියමානො සඞ්ඝමජ්ඣෙ බාහුවික්ඛෙපං කරොති. සෙය්යථාපි සො, භික්ඛවෙ , අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා ලඞ්ඝති, පුරිමකායං පග්ගණ්හති පුරිමෙ පාදෙ; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො පුරිසඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, පඤ්චමො පුරිසදොසො.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං ආපත්තියා චොදෙන්ති. සො භික්ඛු භික්ඛූහි ආපත්තියා චොදියමානො අනාදියිත්වා සඞ්ඝං අනාදියිත්වා චොදකං සාපත්තිකොව යෙන කාමං පක්කමති. සෙය්යථාපි සො, භික්ඛවෙ, අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා අනාදියිත්වා සාරථිං අනාදියිත්වා පතොදලට්ඨිං දන්තෙහි මුඛාධානං විධංසිත්වා යෙන කාමං පක්කමති; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො පුරිසඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, ඡට්ඨො පුරිසදොසො.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං ආපත්තියා චොදෙන්ති. සො භික්ඛු භික්ඛූහි ආපත්තියා චොදියමානො ‘නෙවාහං ආපන්නොම්හි, න පනාහං ආපන්නොම්හී’ති සො තුණ්හීභාවෙන සඞ්ඝං විහෙඨෙති [විහෙසෙති (පී. ක.)]. සෙය්යථාපි සො, භික්ඛවෙ, අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා නෙව අභික්කමති නො පටික්කමති තත්ථෙව ඛීලට්ඨායී ඨිතො හොති; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො පුරිසඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, සත්තමො පුරිසදොසො.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛූ භික්ඛුං ආපත්තියා චොදෙන්ති. සො භික්ඛු භික්ඛූහි ආපත්තියා චොදියමානො එවමාහ – ‘කිං නු ඛො තුම්හෙ ආයස්මන්තො අතිබාළ්හං මයි බ්යාවටා යාව [ඉදං පදං සීහළපොත්ථකෙ නත්ථි] ඉදානාහං සික්ඛං පච්චක්ඛාය හීනායාවත්තිස්සාමී’ති. සො සික්ඛං පච්චක්ඛාය හීනායාවත්තිත්වා එවමාහ – ‘ඉදානි ඛො තුම්හෙ ආයස්මන්තො අත්තමනා හොථා’ති? සෙය්යථාපි සො, භික්ඛවෙ, අස්සඛළුඞ්කො ‘පෙහී’ති වුත්තො, විද්ධො සමානො චොදිතො සාරථිනා පුරිමෙ ච පාදෙ සංහරිත්වා පච්ඡිමෙ ච පාදෙ සංහරිත්වා තත්ථෙව චත්තාරො පාදෙ අභිනිසීදති; තථූපමාහං, භික්ඛවෙ, ඉමං පුග්ගලං වදාමි. එවරූපොපි, භික්ඛවෙ, ඉධෙකච්චො පුරිසඛළුඞ්කො හොති. අයං, භික්ඛවෙ, අට්ඨමො පුරිසදොසො. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨ පුරිසඛළුඞ්කා අට්ඨ ච පුරිසදොසා’’ති. චතුත්ථං.

5. මලසුත්තං

15. ‘‘අට්ඨිමානි , භික්ඛවෙ, මලානි. කතමානි අට්ඨ? අසජ්ඣායමලා, භික්ඛවෙ, මන්තා; අනුට්ඨානමලා, භික්ඛවෙ, ඝරා; මලං, භික්ඛවෙ, වණ්ණස්ස කොසජ්ජං; පමාදො, භික්ඛවෙ, රක්ඛතො මලං; මලං, භික්ඛවෙ, ඉත්ථියා දුච්චරිතං; මච්ඡෙරං, භික්ඛවෙ, දදතො මලං; මලා, භික්ඛවෙ, පාපකා අකුසලා ධම්මා අස්මිං ලොකෙ පරම්හි ච; තතො [තතො ච (ස්යා. පී.)], භික්ඛවෙ, මලා මලතරං අවිජ්ජා පරමං මලං. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨ මලානී’’ති.

‘‘අසජ්ඣායමලා මන්තා, අනුට්ඨානමලා ඝරා;

මලං වණ්ණස්ස කොසජ්ජං, පමාදො රක්ඛතො මලං.

‘‘මලිත්ථියා දුච්චරිතං, මච්ඡෙරං දදතො මලං;

මලා වෙ පාපකා ධම්මා, අස්මිං ලොකෙ පරම්හි ච;

තතො මලා මලතරං, අවිජ්ජා පරමං මල’’න්ති. පඤ්චමං;

6. දූතෙය්යසුත්තං

16. [චූළව. 347] ‘‘අට්ඨහි , භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු දූතෙය්යං ගන්තුමරහති. කතමෙහි අට්ඨහි? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සොතා ච හොති, සාවෙතා ච, උග්ගහෙතා ච, ධාරෙතා ච, විඤ්ඤාතා ච, විඤ්ඤාපෙතා ච, කුසලො ච සහිතාසහිතස්ස, නො ච කලහකාරකො – ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු දූතෙය්යං ගන්තුමරහති. අට්ඨහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො සාරිපුත්තො දූතෙය්යං ගන්තුමරහති. කතමෙහි අට්ඨහි? ඉධ, භික්ඛවෙ, සාරිපුත්තො සොතා ච හොති, සාවෙතා ච, උග්ගහෙතා ච, ධාරෙතා ච, විඤ්ඤාතා ච, විඤ්ඤාපෙතා ච, කුසලො ච සහිතාසහිතස්ස, නො ච කලහකාරකො. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො සාරිපුත්තො දූතෙය්යං ගන්තුමරහතී’’ති.

‘‘යො වෙ න බ්යථති [න වෙධති (සී.), න බ්යාධති (ස්යා. පී.)] පත්වා, පරිසං උග්ගවාදිනිං [උග්ගවාදිනං (සී.), උග්ගහවාදිනං (ස්යා. පී.), උග්ගතවාදිනිං (ක.)];

න ච හාපෙති වචනං, න ච ඡාදෙති සාසනං.

‘‘අසන්දිද්ධඤ්ච භණති [අසන්දිද්ධො ච අක්ඛාති (චූළව. 347)], පුච්ඡිතො න ච කුප්පති;

ස වෙ තාදිසකො භික්ඛු, දූතෙය්යං ගන්තුමරහතී’’ති. ඡට්ඨං;

7. පඨමබන්ධනසුත්තං

17. ‘‘අට්ඨහි, භික්ඛවෙ, ආකාරෙහි ඉත්ථී පුරිසං බන්ධති. කතමෙහි අට්ඨහි? රුණ්ණෙන, භික්ඛවෙ, ඉත්ථී පුරිසං බන්ධති; හසිතෙන, භික්ඛවෙ, ඉත්ථී පුරිසං බන්ධති; භණිතෙන, භික්ඛවෙ, ඉත්ථී පුරිසං බන්ධති; ආකප්පෙන, භික්ඛවෙ, ඉත්ථී පුරිසං බන්ධති ; වනභඞ්ගෙන, භික්ඛවෙ, ඉත්ථී පුරිසං බන්ධති; ගන්ධෙන, භික්ඛවෙ, ඉත්ථී පුරිසං බන්ධති; රසෙන, භික්ඛවෙ, ඉත්ථී පුරිසං බන්ධති; ඵස්සෙන, භික්ඛවෙ, ඉත්ථී පුරිසං බන්ධති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨහාකාරෙහි ඉත්ථී පුරිසං බන්ධති. තෙ, භික්ඛවෙ, සත්තා සුබද්ධා [සුබන්ධා (සී. ස්යා. ක.)], යෙ [යෙව (ස්යා. පී. ක.)] ඵස්සෙන බද්ධා’’ති [බන්ධාති (සී. ස්යා. ක.)]. සත්තමං.

8. දුතියබන්ධනසුත්තං

18. ‘‘අට්ඨහි, භික්ඛවෙ, ආකාරෙහි පුරිසො ඉත්ථිං බන්ධති. කතමෙහි අට්ඨහි? රුණ්ණෙන, භික්ඛවෙ, පුරිසො ඉත්ථිං බන්ධති; හසිතෙන, භික්ඛවෙ, පුරිසො ඉත්ථිං බන්ධති; භණිතෙන, භික්ඛවෙ, පුරිසො ඉත්ථිං බන්ධති; ආකප්පෙන, භික්ඛවෙ, පුරිසො ඉත්ථිං බන්ධති; වනභඞ්ගෙන, භික්ඛවෙ, පුරිසො ඉත්ථිං බන්ධති; ගන්ධෙන, භික්ඛවෙ, පුරිසො ඉත්ථිං බන්ධති; රසෙන, භික්ඛවෙ , පුරිසො ඉත්ථිං බන්ධති; ඵස්සෙන, භික්ඛවෙ, පුරිසො ඉත්ථිං බන්ධති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨහාකාරෙහි පුරිසො ඉත්ථිං බන්ධති. තෙ, භික්ඛවෙ, සත්තා සුබද්ධා, යෙ ඵස්සෙන බද්ධා’’ති. අට්ඨමං.

9. පහාරාදසුත්තං

19. එකං සමයං භගවා වෙරඤ්ජායං වි හරති නළෙරුපුචිමන්දමූලෙ. අථ ඛො පහාරාදො අසුරින්දො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. එකමන්තං ඨිතං ඛො පහාරාදං අසුරින්දං භගවා එතදවොච –

‘‘අපි [කිං (ක.)] පන, පහාරාද , අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්තී’’ති? ‘‘අභිරමන්ති, භන්තෙ, අසුරා මහාසමුද්දෙ’’ති. ‘‘කති පන, පහාරාද, මහාසමුද්දෙ අච්ඡරියා අබ්භුතා ධම්මා [අබ්භුතධම්මා (ස්යා. ක.) චූළව. 384 පස්සිතබ්බං], යෙ දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්තී’’ති? ‘‘අට්ඨ, භන්තෙ, මහාසමුද්දෙ අච්ඡරියා අබ්භුතා ධම්මා, යෙ දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්ති. කතමෙ අට්ඨ? මහාසමුද්දො, භන්තෙ, අනුපුබ්බනින්නො අනුපුබ්බපොණො අනුපුබ්බපබ්භාරො , න ආයතකෙනෙව පපාතො. යම්පි, භන්තෙ, මහාසමුද්දො අනුපුබ්බනින්නො අනුපුබ්බපොණො අනුපුබ්බපබ්භාරො, න ආයතකෙනෙව පපාතො. අයං, භන්තෙ, මහාසමුද්දෙ පඨමො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්ති.

‘‘පුන චපරං, භන්තෙ, මහාසමුද්දො ඨිතධම්මො වෙලං නාතිවත්තති. යම්පි, භන්තෙ, මහාසමුද්දො ඨිතධම්මො වෙලං නාතිවත්තති; අයං [අයම්පි (ක.)], භන්තෙ, මහාසමුද්දෙ දුතියො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො යං දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්ති.

‘‘පුන චපරං, භන්තෙ, මහාසමුද්දො න මතෙන කුණපෙන සංවසති [සංවත්තති (ස්යා.)]. යං හොති මහාසමුද්දෙ මතං කුණපං, තං ඛිප්පමෙව [ඛිප්පංයෙව (සී.), ඛිප්පංඑව (පී.), ඛිප්පඤ්ඤෙව (චූළව. 384)] තීරං වාහෙති, ථලං උස්සාරෙති. යම්පි, භන්තෙ, මහාසමුද්දො න මතෙන කුණපෙන සංවසති, යං හොති මහාසමුද්දෙ මතං කුණපං, තං ඛිප්පමෙව තීරං වාහෙති, ථලං උස්සාරෙති; අයං, භන්තෙ, මහාසමුද්දෙ තතියො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්ති.

‘‘පුන චපරං, භන්තෙ, යා කාචි මහානදියො, සෙය්යථිදං – ගඞ්ගා යමුනා අචිරවතී සරභූ මහී, තා මහාසමුද්දං පත්වා [පත්තා (ක., චූළව. 384)] ජහන්ති පුරිමානි නාමගොත්තානි, ‘මහාසමුද්දො’ ත්වෙව සඞ්ඛං ගච්ඡන්ති. යම්පි, භන්තෙ, යා කාචි මහානදියො, සෙය්යථිදං – ගඞ්ගා යමුනා අචිරවතී සරභූ මහී, තා මහාසමුද්දං පත්වා ජහන්ති පුරිමානි නාමගොත්තානි, ‘මහාසමුද්දො’ ත්වෙව සඞ්ඛං ගච්ඡන්ති; අයං, භන්තෙ, මහාසමුද්දෙ චතුත්ථො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්ති.

‘‘පුන චපරං, භන්තෙ, යා ච [යා කාචි (ස්යා. පී. ක.)] ලොකෙ සවන්තියො මහාසමුද්දං අප්පෙන්ති යා ච අන්තලික්ඛා ධාරා පපතන්ති, න තෙන මහාසමුද්දස්ස ඌනත්තං වා පූරත්තං වා පඤ්ඤායති. යම්පි, භන්තෙ, යා ච ලොකෙ සවන්තියො මහාසමුද්දං අප්පෙන්ති යා ච අන්තලික්ඛා ධාරා පපතන්ති, න තෙන මහාසමුද්දස්ස ඌනත්තං වා පූරත්තං වා පඤ්ඤායති; අයං, භන්තෙ, මහාසමුද්දෙ පඤ්චමො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්ති.

‘‘පුන චපරං, භන්තෙ, මහාසමුද්දො එකරසො ලොණරසො. යම්පි, භන්තෙ, මහාසමුද්දො එකරසො ලොණරසො; අයං, භන්තෙ, මහාසමුද්දෙ ඡට්ඨො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්ති.

‘‘පුන චපරං, භන්තෙ, මහාසමුද්දො බහුරතනො [පහූතරතනො (ක.)] අනෙකරතනො. තත්රිමානි රතනානි, සෙය්යථිදං – මුත්තා මණි වෙළුරියො සඞ්ඛො සිලා පවාළං රජතං ජාතරූපං ලොහිතකො මසාරගල්ලං. යම්පි, භන්තෙ, මහාසමුද්දො බහුරතනො අනෙකරතනො; තත්රිමානි රතනානි, සෙය්යථිදං – මුත්තා මණි වෙළුරියො සඞ්ඛො සිලා පවාළං රජතං ජාතරූපං ලොහිතකො මසාරගල්ලං. අයං, භන්තෙ, මහාසමුද්දෙ සත්තමො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්ති.

‘‘පුන චපරං, භන්තෙ, මහාසමුද්දො මහතං භූතානං ආවාසො. තත්රිමෙ භූතා – තිමි තිමිඞ්ගලො තිමිරපිඞ්ගලො [තිමිතිමිඞ්ගලා තිමිරපිඞ්ගලා (සී.), තිමිතිමිඞ්ගලා තිමිරමිඞ්ගලා (ස්යා. පී.)] අසුරා නාගා ගන්ධබ්බා. සන්ති මහාසමුද්දෙ යොජනසතිකාපි අත්තභාවා, ද්වියොජනසතිකාපි අත්තභාවා, තියොජනසතිකාපි අත්තභාවා, චතුයොජනසතිකාපි අත්තභාවා, පඤ්චයොජනසතිකාපි අත්තභාවා. යම්පි, භන්තෙ, මහාසමුද්දො මහතං භූතානං ආවාසො; තත්රිමෙ භූතා – තිමි තිමිඞ්ගලො තිමිරපිඞ්ගලො අසුරා නාගා ගන්ධබ්බා; සන්ති මහාසමුද්දෙ යොජනසතිකාපි අත්තභාවා…පෙ… ද්වියොජන… තියොජන… චතුයොජන… පඤ්චයොජනසතිකාපි අත්තභාවා; අයං, භන්තෙ, මහාසමුද්දෙ අට්ඨමො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්ති. ඉමෙ ඛො, භන්තෙ , මහාසමුද්දෙ අට්ඨ අච්ඡරියා අබ්භුතා ධම්මා, යෙ දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්තීති.

‘‘අපි පන, භන්තෙ, භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්තී’’ති? ‘‘අභිරමන්ති, පහාරාද, භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ’’ති. ‘‘කති පන, භන්තෙ, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අච්ඡරියා අබ්භුතා ධම්මා, යෙ දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්තී’’ති? ‘‘අට්ඨ, පහාරාද, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අච්ඡරියා අබ්භුතා ධම්මා, යෙ දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්ති. කතමෙ අට්ඨ? සෙය්යථාපි, පහාරාද, මහාසමුද්දො අනුපුබ්බනින්නො අනුපුබ්බපොණො අනුපුබ්බපබ්භාරො, න ආයතකෙනෙව පපාතො ; එවමෙවං ඛො, පහාරාද, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අනුපුබ්බසික්ඛා අනුපුබ්බකිරියා අනුපුබ්බපටිපදා, න ආයතකෙනෙව අඤ්ඤාපටිවෙධො. යම්පි, පහාරාද, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අනුපුබ්බසික්ඛා අනුපුබ්බකිරියා අනුපුබ්බපටිපදා, න ආයතකෙනෙව අඤ්ඤාපටිවෙධො. අයං, පහාරාද, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ පඨමො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්ති.

‘‘සෙය්යථාපි, පහාරාද, මහාසමුද්දො ඨිතධම්මො වෙලං නාතිවත්තති; එවමෙවං ඛො, පහාරාද, යං මයා සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං තං මම සාවකා ජීවිතහෙතුපි නාතික්කමන්ති. යම්පි, පහාරාද, මයා සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං තං මම සාවකා ජීවිතහෙතුපි නාතික්කමන්ති. අයං, පහාරාද, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ දුතියො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්ති.

‘‘සෙය්යථාපි, පහාරාද, මහාසමුද්දො න මතෙන කුණපෙන සංවසති. යං හොති මහාසමුද්දෙ මතං කුණපං, තං ඛිප්පමෙව තීරං වාහෙති ථලං උස්සාරෙති; එවමෙවං ඛො, පහාරාද, යො සො පුග්ගලො දුස්සීලො පාපධම්මො අසුචිසඞ්කස්සරසමාචාරො පටිච්ඡන්නකම්මන්තො අස්සමණො සමණපටිඤ්ඤො අබ්රහ්මචාරී බ්රහ්මචාරිපටිඤ්ඤො අන්තොපූති අවස්සුතො කසම්බුජාතො, න තෙන සඞ්ඝො සංවසති; ඛිප්පමෙව නං සන්නිපතිත්වා උක්ඛිපති.

‘‘කිඤ්චාපි සො හොති මජ්ඣෙ භික්ඛුසඞ්ඝස්ස සන්නිසින්නො, අථ ඛො සො ආරකාව සඞ්ඝම්හා සඞ්ඝො ච තෙන. යම්පි, පහාරාද, යො සො පුග්ගලො දුස්සීලො පාපධම්මො අසුචිසඞ්කස්සරසමාචාරො පටිච්ඡන්නකම්මන්තො අස්සමණො සමණපටිඤ්ඤො අබ්රහ්මචාරී බ්රහ්මචාරිපටිඤ්ඤො අන්තොපූති අවස්සුතො කසම්බුජාතො, න තෙන සඞ්ඝො සංවසති; ඛිප්පමෙව නං සන්නිපතිත්වා උක්ඛිපති; කිඤ්චාපි සො හොති මජ්ඣෙ භික්ඛුසඞ්ඝස්ස සන්නිසින්නො, අථ ඛො සො ආරකාව සඞ්ඝම්හා සඞ්ඝො ච තෙන. අයං, පහාරාද, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ තතියො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්ති.

‘‘සෙය්යථාපි, පහාරාද, යා කාචි මහානදියො, සෙය්යථිදං – ගඞ්ගා යමුනා අචිරවතී සරභූ මහී, තා මහාසමුද්දං පත්වා ජහන්ති පුරිමානි නාමගොත්තානි, ‘මහාසමුද්දො’ ත්වෙව සඞ්ඛං ගච්ඡන්ති; එවමෙවං ඛො, පහාරාද, චත්තාරොමෙ වණ්ණා – ඛත්තියා, බ්රාහ්මණා, වෙස්සා, සුද්දා, තෙ තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිත්වා ජහන්ති පුරිමානි නාමගොත්තානි, ‘සමණා සක්යපුත්තියා’ ත්වෙව [සමණො සක්යපුත්තියො ත්වෙව (ස්යා. ක.)] සඞ්ඛං ගච්ඡන්ති. යම්පි, පහාරාද, චත්තාරොමෙ වණ්ණා – ඛත්තියා, බ්රාහ්මණා, වෙස්සා, සුද්දා, තෙ තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිත්වා ජහන්ති පුරිමානි නාමගොත්තානි, ‘සමණා සක්යපුත්තියා’ ත්වෙව සඞ්ඛං ගච්ඡන්ති. අයං, පහාරාද, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ චතුත්ථො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්ති.

‘‘සෙය්යථාපි, පහාරාද, යා ච ලොකෙ සවන්තියො මහාසමුද්දං අප්පෙන්ති යා ච අන්තලික්ඛා ධාරා පපතන්ති, න තෙන මහාසමුද්දස්ස ඌනත්තං වා පූරත්තං වා පඤ්ඤායති; එවමෙවං ඛො, පහාරාද, බහූ චෙපි භික්ඛූ අනුපාදිසෙසාය නිබ්බානධාතුයා පරිනිබ්බායන්ති, න තෙන නිබ්බානධාතුයා ඌනත්තං වා පූරත්තං වා පඤ්ඤායති. යම්පි, පහාරාද, බහූ චෙපි භික්ඛූ අනුපාදිසෙසාය නිබ්බානධාතුයා පරිනිබ්බායන්ති, න තෙන නිබ්බානධාතුයා ඌනත්තං වා පූරත්තං වා පඤ්ඤායති. අයං, පහාරාද, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ පඤ්චමො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්ති.

‘‘සෙය්යථාපි , පහාරාද, මහාසමුද්දො එකරසො ලොණරසො; එවමෙවං ඛො, පහාරාද, අයං ධම්මවිනයො එකරසො, විමුත්තිරසො. යම්පි පහාරාද , අයං ධම්මවිනයො එකරසො, විමුත්තිරසො ; අයං, පහාරාද, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ ඡට්ඨො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්ති.

‘‘සෙය්යථාපි, පහාරාද, මහාසමුද්දො බහුරතනො අනෙකරතනො; තත්රිමානි රතනානි, සෙය්යථිදං – මුත්තා මණි වෙළුරියො සඞ්ඛො සිලා පවාළං රජතං ජාතරූපං ලොහිතකො මසාරගල්ලං; එවමෙවං ඛො, පහාරාද, අයං ධම්මවිනයො බහුරතනො අනෙකරතනො. තත්රිමානි රතනානි, සෙය්යථිදං – චත්තාරො සතිපට්ඨානා, චත්තාරො සම්මප්පධානා, චත්තාරො ඉද්ධිපාදා, පඤ්චින්ද්රියානි, පඤ්ච බලානි, සත්ත බොජ්ඣඞ්ගා, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො. යම්පි, පහාරාද, අයං ධම්මවිනයො බහුරතනො අනෙකරතනො; තත්රිමානි රතනානි, සෙය්යථිදං – චත්තාරො සතිපට්ඨානා, චත්තාරො සම්මප්පධානා, චත්තාරො ඉද්ධිපාදා, පඤ්චින්ද්රියානි, පඤ්ච බලානි, සත්ත බොජ්ඣඞ්ගා, අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො; අයං, පහාරාද, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ සත්තමො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්ති.

‘‘සෙය්යථාපි, පහාරාද, මහාසමුද්දො මහතං භූතානං ආවාසො; තත්රිමෙ භූතා – තිමි තිමිඞ්ගලො තිමිරපිඞ්ගලො අසුරා නාගා ගන්ධබ්බා; සන්ති මහාසමුද්දෙ යොජනසතිකාපි අත්තභාවා, ද්වියොජනසතිකාපි අත්තභාවා, තියොජනසතිකාපි අත්තභාවා, චතුයොජනසතිකාපි අත්තභාවා, පඤ්චයොජනසතිකාපි අත්තභාවා; එවමෙවං ඛො, පහාරාද, අයං ධම්මවිනයො මහතං භූතානං ආවාසො; තත්රිමෙ භූතා – සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො, සකදාගාමී සකදාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො, අනාගාමී අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො, අරහා අරහත්තාය පටිපන්නො. යම්පි, පහාරාද, අයං ධම්මවිනයො මහතං භූතානං ආවාසො; තත්රිමෙ භූතා – සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො, සකදාගාමී සකදාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො, අනාගාමී අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො, අරහා අරහත්තාය පටිපන්නො; අයං, පහාරාද, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අට්ඨමො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්ති. ඉමෙ ඛො, පහාරාද, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අට්ඨ අච්ඡරියා අබ්භුතා ධම්මා, යෙ දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්තී’’ති. නවමං.

10. උපොසථසුත්තං

20. [චූළව. 383; උදා. 45; කථා. 346] එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති පුබ්බාරාමෙ මිගාරමාතුපාසාදෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා තදහුපොසථෙ භික්ඛුසඞ්ඝපරිවුතො නිසින්නො හොති. අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො අභික්කන්තාය රත්තියා, නික්ඛන්තෙ පඨමෙ යාමෙ, උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අභික්කන්තා, භන්තෙ, රත්ති, නික්ඛන්තො පඨමො යාමො, චිරනිසින්නො භික්ඛුසඞ්ඝො. උද්දිසතු, භන්තෙ, භගවා භික්ඛූනං පාතිමොක්ඛ’’න්ති.

එවං වුත්තෙ භගවා තුණ්හී අහොසි. දුතියම්පි ඛො ආයස්මා ආනන්දො අභික්කන්තාය රත්තියා, නික්ඛන්තෙ මජ්ඣිමෙ යාමෙ, උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අභික්කන්තා, භන්තෙ , රත්ති, නික්ඛන්තො මජ්ඣිමො යාමො, චිරනිසින්නො භික්ඛුසඞ්ඝො. උද්දිසතු, භන්තෙ, භගවා භික්ඛූනං පාතිමොක්ඛ’’න්ති. දුතියම්පි ඛො භගවා තුණ්හී අහොසි. තතියම්පි ඛො ආයස්මා ආනන්දො අභික්කන්තාය රත්තියා, නික්ඛන්තෙ පච්ඡිමෙ යාමෙ, උද්ධස්තෙ අරුණෙ, නන්දිමුඛියා රත්තියා උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අභික්කන්තා, භන්තෙ, රත්ති, නික්ඛන්තො පච්ඡිමො යාමො, උද්ධස්තං අරුණං, නන්දිමුඛී රත්ති; චිරනිසින්නො භික්ඛුසඞ්ඝො. උද්දිසතු, භන්තෙ, භගවා භික්ඛූනං පාතිමොක්ඛ’’න්ති. ‘‘අපරිසුද්ධා, ආනන්ද, පරිසා’’ති.

අථ ඛො ආයස්මතො මහාමොග්ගල්ලානස්ස එතදහොසි – ‘‘කං නු ඛො භගවා පුග්ගලං සන්ධාය එවමාහ – ‘අපරිසුද්ධා, ආනන්ද, පරිසා’’’ති? අථ ඛො ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො සබ්බාවන්තං භික්ඛුසඞ්ඝං චෙතසා චෙතො පරිච්ච මනසාකාසි. අද්දසා ඛො ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො තං පුග්ගලං දුස්සීලං පාපධම්මං අසුචිං සඞ්කස්සරසමාචාරං පටිච්ඡන්නකම්මන්තං අස්සමණං සමණපටිඤ්ඤං අබ්රහ්මචාරිං බ්රහ්මචාරිපටිඤ්ඤං අන්තොපූතිං අවස්සුතං කසම්බුජාතං මජ්ඣෙ භික්ඛුසඞ්ඝස්ස නිසින්නං; දිස්වාන උට්ඨායාසනා යෙන සො පුග්ගලො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තං පුග්ගලං එතදවොච – ‘‘උට්ඨෙහාවුසො, දිට්ඨොසි භගවතා. නත්ථි තෙ භික්ඛූහි සද්ධිං සංවාසො’’ති.

එවං වුත්තෙ සො පුග්ගලො තුණ්හී අහොසි. දුතියම්පි ඛො ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො තං පුග්ගලං එතදවොච – ‘‘උට්ඨෙහාවුසො, දිට්ඨොසි භගවතා. නත්ථි තෙ භික්ඛූහි සද්ධිං සංවාසො’’ති. දුතියම්පි ඛො සො පුග්ගලො තුණ්හී අහොසි. තතියම්පි ඛො ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො තං පුග්ගලං එතදවොච – ‘‘උට්ඨෙහාවුසො, දිට්ඨොසි භගවතා. නත්ථි තෙ භික්ඛූහි සද්ධිං සංවාසො’’ති. තතියම්පි ඛො සො පුග්ගලො තුණ්හී අහොසි.

අථ ඛො ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො තං පුග්ගලං බාහායං ගහෙත්වා බහිද්වාරකොට්ඨකා නික්ඛාමෙත්වා සූචිඝටිකං දත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘නික්ඛාමිතො සො, භන්තෙ, පුග්ගලො මයා. පරිසුද්ධා පරිසා. උද්දිසතු, භන්තෙ, භගවා භික්ඛූනං පාතිමොක්ඛ’’න්ති. ‘‘අච්ඡරියං, මොග්ගල්ලාන, අබ්භුතං, මොග්ගල්ලාන! යාව බාහා ගහණාපි නාම සො මොඝපුරිසො ආගමිස්සතී’’ති!

අථ ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘තුම්හෙව දානි, භික්ඛවෙ, උපොසථං කරෙය්යාථ, පාතිමොක්ඛං උද්දිසෙය්යාථ. න දානාහං, භික්ඛවෙ, අජ්ජතග්ගෙ උපොසථං කරිස්සාමි, පාතිමොක්ඛං උද්දිසිස්සාමි. අට්ඨානමෙතං, භික්ඛවෙ, අනවකාසො යං තථාගතො අපරිසුද්ධාය පරිසාය පාතිමොක්ඛං උද්දිසෙය්ය’’.

‘‘අට්ඨිමෙ, භික්ඛවෙ, මහාසමුද්දෙ අච්ඡරියා අබ්භුතා ධම්මා, යෙ දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්ති. කතමෙ අට්ඨ? මහාසමුද්දො, භික්ඛවෙ, අනුපුබ්බනින්නො අනුපුබ්බපොණො අනුපුබ්බපබ්භාරො, න ආයතකෙනෙව පපාතො. යම්පි, භික්ඛවෙ, මහාසමුද්දො අනුපුබ්බනින්නො අනුපුබ්බපොණො අනුපුබ්බපබ්භාරො, න ආයතකෙනෙව පපාතො; අයං, භික්ඛවෙ, මහාසමුද්දෙ පඨමො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්ති…පෙ… (යථා පුරිමෙ තථා විත්ථාරෙතබ්බො).

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, මහාසමුද්දො මහතං භූතානං ආවාසො. තත්රිමෙ භූතා – තිමි තිමිඞ්ගලො තිමිරපිඞ්ගලො අසුරා නාගා ගන්ධබ්බා. වසන්ති මහාසමුද්දෙ යොජනසතිකාපි අත්තභාවා…පෙ… පඤ්චයොජනසතිකාපි අත්තභාවා . යම්පි, භික්ඛවෙ, මහාසමුද්දො මහතං භූතානං ආවාසො; තත්රිමෙ භූතා – තිමි තිමිඞ්ගලො තිමිරපිඞ්ගලො අසුරා නාගා ගන්ධබ්බා; වසන්ති මහාසමුද්දෙ යොජනසතිකාපි අත්තභාවා…පෙ… පඤ්චයොජනසතිකාපි අත්තභාවා; අයං, භික්ඛවෙ, මහාසමුද්දෙ අට්ඨමො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්ති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, මහාසමුද්දෙ අට්ඨ අච්ඡරියා අබ්භුතා ධම්මා, යං දිස්වා දිස්වා අසුරා මහාසමුද්දෙ අභිරමන්ති.

‘‘එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අච්ඡරියා අබ්භුතා ධම්මා, යෙ දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්ති. කතමෙ අට්ඨ? සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, මහාසමුද්දො අනුපුබ්බනින්නො අනුපුබ්බපොණො අනුපුබ්බපබ්භාරො, න ආයතකෙනෙව පපාතො; එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අනුපුබ්බසික්ඛා අනුපුබ්බකිරියා අනුපුබ්බපටිපදා, න ආයතකෙනෙව අඤ්ඤාපටිවෙධො. යම්පි, භික්ඛවෙ, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අනුපුබ්බසික්ඛා අනුපුබ්බකිරියා අනුපුබ්බපටිපදා, න ආයතකෙනෙව අඤ්ඤාපටිවෙධො; අයං, භික්ඛවෙ, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ පඨමො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්ති…පෙ… සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, මහාසමුද්දො මහතං භූතානං ආවාසො; තත්රිමෙ භූතා – තිමි තිමිඞ්ගලො තිමිරපිඞ්ගලො අසුරා නාගා ගන්ධබ්බා, වසන්ති මහාසමුද්දෙ යොජනසතිකාපි අත්තභාවා…පෙ… පඤ්චයොජනසතිකාපි අත්තභාවා; එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, අයං ධම්මවිනයො මහතං භූතානං ආවාසො. තත්රිමෙ භූතා – සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො…පෙ… අරහා අරහත්තාය පටිපන්නො. යම්පි, භික්ඛවෙ, අයං ධම්මවිනයො මහතං භූතානං ආවාසො; තත්රිමෙ භූතා – සොතාපන්නො සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො…පෙ… අරහා අරහත්තාය පටිපන්නො; අයං, භික්ඛවෙ, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අට්ඨමො අච්ඡරියො අබ්භුතො ධම්මො, යං දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්ති. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අට්ඨ අච්ඡරියා අබ්භුතා ධම්මා, යෙ දිස්වා දිස්වා භික්ඛූ ඉමස්මිං ධම්මවිනයෙ අභිරමන්තී’’ති. දසමං.

මහාවග්ගො දුතියො.

තස්සුද්දානං –

වෙරඤ්ජො සීහො ආජඤ්ඤං, ඛළුඞ්කෙන මලානි ච;

දූතෙය්යං ද්වෙ ච බන්ධනා, පහාරාදො උපොසථොති.