📜

(6) 1. ගොතමීවග්ගො

1. ගොතමීසුත්තං

51. එකං සමයං භගවා සක්කෙසු විහරති කපිලවත්ථුස්මිං නිග්රොධාරාමෙ. අථ ඛො මහාපජාපතී [මහාපජාපති (ස්යා.) චූළව. 402] ගොතමී යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. එකමන්තං ඨිතා ඛො මහාපජාපතී ගොතමී භගවන්තං එතදවොච – ‘‘සාධු, භන්තෙ, ලභෙය්ය මාතුගාමො තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජ’’න්ති. ‘‘අලං, ගොතමි! මා තෙ රුච්චි මාතුගාමස්ස තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජා’’ති.

දුතියම්පි ඛො මහාපජාපතී ගොතමී භගවන්තං එතදවොච – ‘‘සාධු, භන්තෙ, ලභෙය්ය මාතුගාමො තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජ’’න්ති. ‘‘අලං, ගොතමි! මා තෙ රුච්චි මාතුගාමස්ස තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජා’’ති. ‘‘තතියම්පි ඛො මහාපජාපතී ගොතමී භගවන්තං එතදවොච – ‘‘සාධු භන්තෙ, ලභෙය්ය මාතුගාමො තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජ’’න්ති. ‘‘අලං, ගොතමි! මා තෙ රුච්චි මාතුගාමස්ස තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජා’’ති.

අථ ඛො මහාපජාපතී ගොතමී ‘‘න භගවා අනුජානාති මාතුගාමස්ස තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජ’’න්ති දුක්ඛී දුම්මනා අස්සුමුඛී රුදමානා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි.

අථ ඛො භගවා කපිලවත්ථුස්මිං යථාභිරන්තං විහරිත්වා යෙන වෙසාලී තෙන චාරිකං පක්කාමි . අනුපුබ්බෙන චාරිකං චරමානො යෙන වෙසාලී තදවසරි. තත්ර සුදං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං . අථ ඛො මහාපජාපතී ගොතමී කෙසෙ ඡෙදාපෙත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදෙත්වා සම්බහුලාහි සාකියානීහි සද්ධිං යෙන වෙසාලී තෙන පක්කාමි. අනුපුබ්බෙන යෙන වෙසාලී මහාවනං කූටාගාරසාලා තෙනුපසඞ්කමි. අථ ඛො මහාපජාපතී ගොතමී සූනෙහි පාදෙහි රජොකිණ්ණෙන ගත්තෙන දුක්ඛී දුම්මනා අස්සුමුඛී රුදමානා බහිද්වාරකොට්ඨකෙ අට්ඨාසි.

අද්දසා ඛො ආයස්මා ආනන්දො මහාපජාපතිං ගොතමිං සූනෙහි පාදෙහි රජොකිණ්ණෙන ගත්තෙන දුක්ඛිං දුම්මනං අස්සුමුඛිං රුදමානං බහිද්වාරකොට්ඨකෙ ඨිතං. දිස්වාන මහාපජාපතිං ගොතමිං එතදවොච – ‘‘කිං නු ත්වං, ගොතමි, සූනෙහි පාදෙහි රජොකිණ්ණෙන ගත්තෙන දුක්ඛී දුම්මනා අස්සුමුඛී රුදමානා බහිද්වාරකොට්ඨකෙ ඨිතා’’ති? ‘‘තථා හි පන, භන්තෙ ආනන්ද, න භගවා අනුජානාති මාතුගාමස්ස තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජ’’න්ති. ‘‘තෙන හි ත්වං, ගොතමි, මුහුත්තං ඉධෙව තාව හොහි, යාවාහං භගවන්තං යාචාමි මාතුගාමස්ස තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජ’’න්ති.

අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘එසා, භන්තෙ, මහාපජාපතී ගොතමී සූනෙහි පාදෙහි රජොකිණ්ණෙන ගත්තෙන දුක්ඛී දුම්මනා අස්සුමුඛී රුදමානා බහිද්වාරකොට්ඨකෙ ඨිතා – ‘න භගවා අනුජානාති මාතුගාමස්ස තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජ’න්ති. සාධු, භන්තෙ, ලභෙය්ය මාතුගාමො තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජ’’න්ති. ‘‘අලං, ආනන්ද! මා තෙ රුච්චි මාතුගාමස්ස තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජා’’ති.

දුතියම්පි ඛො…පෙ… තතියම්පි ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘සාධු, භන්තෙ, ලභෙය්ය මාතුගාමො තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජ’’න්ති. ‘‘අලං, ආනන්ද! මා තෙ රුච්චි මාතුගාමස්ස තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජා’’ති.

අථ ඛො ආයස්මතො ආනන්දස්ස එතදහොසි – ‘‘න භගවා අනුජානාති මාතුගාමස්ස තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජං. යංනූනාහං අඤ්ඤෙනපි පරියායෙන භගවන්තං යාචෙය්යං මාතුගාමස්ස තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජ’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘භබ්බො නු ඛො, භන්තෙ, මාතුගාමො තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිත්වා සොතාපත්තිඵලං වා සකදාගාමිඵලං වා අනාගාමිඵලං වා අරහත්තඵලං වා සච්ඡිකාතු’’න්ති? ‘‘භබ්බො, ආනන්ද, මාතුගාමො තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිත්වා සොතාපත්තිඵලම්පි සකදාගාමිඵලම්පි අනාගාමිඵලම්පි අරහත්තඵලම්පි සච්ඡිකාතු’’න්ති. ‘‘සචෙ, භන්තෙ, භබ්බො මාතුගාමො තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිත්වා සොතාපත්තිඵලම්පි…පෙ… අරහත්තඵලම්පි සච්ඡිකාතුං, බහුකාරා, භන්තෙ, මහාපජාපතී ගොතමී භගවතො මාතුච්ඡා ආපාදිකා පොසිකා ඛීරස්ස දායිකා; භගවන්තං ජනෙත්තියා කාලඞ්කතාය ථඤ්ඤං පායෙසි. සාධු, භන්තෙ, ලභෙය්ය මාතුගාමො තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජ’’න්ති.

‘‘සචෙ, ආනන්ද, මහාපජාපතී ගොතමී අට්ඨ ගරුධම්මෙ පටිග්ගණ්හාති, සාවස්සා හොතු උපසම්පදා –

[පාචි. 149; චූළව. 403] ‘‘වස්සසතූපසම්පන්නාය භික්ඛුනියා තදහූපසම්පන්නස්ස භික්ඛුනො අභිවාදනං පච්චුට්ඨානං අඤ්ජලිකම්මං සාමීචිකම්මං කත්තබ්බං. අයම්පි ධම්මො සක්කත්වා ගරුං කත්වා [ගරුකත්වා (සී. ස්යා. පී.)] මානෙත්වා පූජෙත්වා යාවජීවං අනතික්කමනීයො.

‘‘න භික්ඛුනියා අභික්ඛුකෙ ආවාසෙ වස්සං උපගන්තබ්බං. අයම්පි ධම්මො සක්කත්වා ගරුං කත්වා මානෙත්වා පූජෙත්වා යාවජීවං අනතික්කමනීයො.

‘‘අන්වඩ්ඪමාසං භික්ඛුනියා භික්ඛුසඞ්ඝතො ද්වෙ ධම්මා පච්චාසීසිතබ්බා [පච්චාසිංසිතබ්බා (සී. ස්යා. පී.)] – උපොසථපුච්ඡකඤ්ච, ඔවාදූපසඞ්කමනඤ්ච . අයම්පි ධම්මො සක්කත්වා ගරුං කත්වා මානෙත්වා පූජෙත්වා යාවජීවං අනතික්කමනීයො.

‘‘වස්සංවුට්ඨාය භික්ඛුනියා උභතොසඞ්ඝෙ තීහි ඨානෙහි පවාරෙතබ්බං – දිට්ඨෙන වා සුතෙන වා පරිසඞ්කාය වා. අයම්පි ධම්මො සක්කත්වා ගරුං කත්වා මානෙත්වා පූජෙත්වා යාවජීවං අනතික්කමනීයො.

‘‘ගරුධම්මං අජ්ඣාපන්නාය භික්ඛුනියා උභතොසඞ්ඝෙ පක්ඛමානත්තං චරිතබ්බං. අයම්පි ධම්මො සක්කත්වා ගරුං කත්වා මානෙත්වා පූජෙත්වා යාවජීවං අනතික්කමනීයො.

‘‘ද්වෙ වස්සානි ඡසු ධම්මෙසු සික්ඛිතසික්ඛාය සික්ඛමානාය උභතොසඞ්ඝෙ උපසම්පදා පරියෙසිතබ්බා. අයම්පි ධම්මො සක්කත්වා ගරුං කත්වා මානෙත්වා පූජෙත්වා යාවජීවං අනතික්කමනීයො.

‘‘න කෙනචි පරියායෙන භික්ඛුනියා භික්ඛු අක්කොසිතබ්බො පරිභාසිතබ්බො. අයම්පි ධම්මො සක්කත්වා ගරුං කත්වා මානෙත්වා පූජෙත්වා යාවජීවං අනතික්කමනීයො.

‘‘අජ්ජතග්ගෙ ඔවටො භික්ඛුනීනං භික්ඛූසු වචනපථො, අනොවටො භික්ඛූනං භික්ඛුනීසු වචනපථො. අයම්පි ධම්මො සක්කත්වා ගරුං කත්වා මානෙත්වා පූජෙත්වා යාවජීවං අනතික්කමනීයො.

‘‘සචෙ, ආනන්ද, මහාපජාපතී ගොතමී ඉමෙ අට්ඨ ගරුධම්මෙ පටිග්ගණ්හාති, සාවස්සා හොතු උපසම්පදා’’ති.

අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවතො සන්තිකෙ ඉමෙ අට්ඨ ගරුධම්මෙ උග්ගහෙත්වා යෙන මහාපජාපතී ගොතමී තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මහාපජාපතිං ගොතමිං එතදවොච –

‘‘සචෙ ඛො ත්වං, ගොතමි, අට්ඨ ගරුධම්මෙ පටිග්ගණ්හෙය්යාසි, සාව තෙ භවිස්සති උපසම්පදා –

‘‘වස්සසතූපසම්පන්නාය භික්ඛුනියා තදහූපසම්පන්නස්ස භික්ඛුනො අභිවාදනං පච්චුට්ඨානං අඤ්ජලිකම්මං සාමීචිකම්මං කත්තබ්බං. අයම්පි ධම්මො සක්කත්වා ගරුං කත්වා මානෙත්වා පූජෙත්වා යාවජීවං අනතික්කමනීයො…පෙ….

‘‘අජ්ජතග්ගෙ ඔවටො භික්ඛුනීනං භික්ඛූසු වචනපථො, අනොවටො භික්ඛූනං භික්ඛුනීසු වචනපථො. අයම්පි ධම්මො සක්කත්වා ගරුං කත්වා මානෙත්වා පූජෙත්වා යාවජීවං අනතික්කමනීයො. සචෙ ඛො ත්වං, ගොතමි, ඉමෙ අට්ඨ ගරුධම්මෙ පටිග්ගණ්හෙය්යාසි, සාව තෙ භවිස්සති උපසම්පදා’’ති.

‘‘සෙය්යථාපි , භන්තෙ ආනන්ද, ඉත්ථී වා පුරිසො වා දහරො යුවා මණ්ඩනකජාතිකො [මණ්ඩනකජාතියො (සී. පී.)] සීසංන්හාතො [සීසංනහාතො (සී. පී.), සීසනහාතො (ස්යා.)] උප්පලමාලං වා වස්සිකමාලං වා අධිමුත්තකමාලං [අතිමුත්තකමාලං (සී.)] වා ලභිත්වා උභොහි හත්ථෙහි පටිග්ගහෙත්වා උත්තමඞ්ගෙ සිරස්මිං පතිට්ඨාපෙය්ය; එවමෙවං ඛො අහං, භන්තෙ ආනන්ද, ඉමෙ අට්ඨ ගරුධම්මෙ පටිග්ගණ්හාමි යාවජීවං අනතික්කමනීයෙ’’ති.

අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘පටිග්ගහිතා, භන්තෙ, මහාපජාපතියා ගොතමියා අට්ඨ ගරුධම්මා යාවජීවං අනතික්කමනීයා’’ති.

‘‘සචෙ, ආනන්ද, නාලභිස්ස මාතුගාමො තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජං, චිරට්ඨිතිකං, ආනන්ද, බ්රහ්මචරියං අභවිස්ස, වස්සසහස්සමෙව සද්ධම්මො තිට්ඨෙය්ය. යතො ච ඛො, ආනන්ද, මාතුගාමො තථාගතප්පවෙදිතෙ ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො, න දානි, ආනන්ද, බ්රහ්මචරියං චිරට්ඨිතිකං භවිස්සති. පඤ්චෙව දානි, ආනන්ද, වස්සසතානි සද්ධම්මො ඨස්සති.

‘‘සෙය්යථාපි, ආනන්ද, යානි කානිචි කුලානි බහුත්ථිකානි [බහුකිත්ථිකානි (සී. පී.), බහුඉත්ථිකානි (ස්යා.)] අප්පපුරිසකානි, තානි සුප්පධංසියානි හොන්ති චොරෙහි කුම්භත්ථෙනකෙහි; එවමෙවං ඛො, ආනන්ද, යස්මිං ධම්මවිනයෙ ලභති මාතුගාමො අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජං, න තං බ්රහ්මචරියං චිරට්ඨිතිකං හොති.

‘‘සෙය්යථාපි , ආනන්ද, සම්පන්නෙ සාලික්ඛෙත්තෙ සෙතට්ඨිකා නාම රොගජාති නිපතති, එවං තං සාලික්ඛෙත්තං න චිරට්ඨිතිකං හොති; එවමෙවං ඛො, ආනන්ද, යස්මිං ධම්මවිනයෙ ලභති මාතුගාමො අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජං, න තං බ්රහ්මචරියං චිරට්ඨිතිකං හොති.

‘‘සෙය්යථාපි , ආනන්ද, සම්පන්නෙ උච්ඡුක්ඛෙත්තෙ මඤ්ජිට්ඨිකා [මඤ්ජෙට්ඨිකා (සී. ස්යා.)] නාම රොගජාති නිපතති, එවං තං උච්ඡුක්ඛෙත්තං න චිරට්ඨිතිකං හොති; එවමෙවං ඛො, ආනන්ද, යස්මිං ධම්මවිනයෙ ලභති මාතුගාමො අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජං, න තං බ්රහ්මචරියං චිරට්ඨිතිකං හොති.

‘‘සෙය්යථාපි , ආනන්ද, පුරිසො මහතො තළාකස්ස පටිකච්චෙව [පටිගච්චෙව (සී. පී.)] ආළිං බන්ධෙය්ය යාවදෙව උදකස්ස අනතික්කමනාය; එවමෙවං ඛො, ආනන්ද, මයා පටිකච්චෙව භික්ඛුනීනං අට්ඨ ගරුධම්මා පඤ්ඤත්තා යාවජීවං අනතික්කමනීයා’’ති. පඨමං.

2. ඔවාදසුත්තං

52. එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘කතිහි නු ඛො, භන්තෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු භික්ඛුනොවාදකො සම්මන්නිතබ්බො’’ති?

[පාචි. 147] ‘‘අට්ඨහි ඛො, ආනන්ද, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු භික්ඛුනොවාදකො සම්මන්නිතබ්බො. කතමෙහි අට්ඨහි? ඉධානන්ද, භික්ඛු සීලවා හොති…පෙ… සමාදාය සික්ඛති සික්ඛාපදෙසු; බහුස්සුතො හොති…පෙ… දිට්ඨියා සුප්පටිවිද්ධා; උභයානි ඛො පනස්ස පාතිමොක්ඛානි විත්ථාරෙන ස්වාගතානි හොන්ති සුවිභත්තානි සුප්පවත්තීනි සුවිනිච්ඡිතානි සුත්තසො අනුබ්යඤ්ජනසො; කල්යාණවාචො හොති කල්යාණවාක්කරණො, පොරියා වාචාය සමන්නාගතො විස්සට්ඨාය [විසට්ඨාය (ක.)] අනෙලගළාය [අනෙළගළාය (සී. ක.)] අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා; පටිබලො හොති භික්ඛුනිසඞ්ඝස්ස ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙතුං සමාදපෙතුං සමුත්තෙජෙතුං සම්පහංසෙතුං; යෙභුය්යෙන භික්ඛුනීනං පියො හොති මනාපො; න ඛො පනෙතං භගවන්තං උද්දිස්ස පබ්බජිතාය කාසායවත්ථනිවසනාය ගරුධම්මං අජ්ඣාපන්නපුබ්බො හොති; වීසතිවස්සො වා හොති අතිරෙකවීසතිවස්සො වා. ඉමෙහි ඛො, ආනන්ද, අට්ඨහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු භික්ඛුනොවාදකො සම්මන්නිතබ්බො’’ති. දුතියං.

3. සංඛිත්තසුත්තං

53. [චූළව. 406] එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. අථ ඛො මහාපජාපතී ගොතමී යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. එකමන්තං ඨිතා ඛො සා මහාපජාපතී ගොතමී භගවන්තං එතදවොච –

‘‘සාධු මෙ, භන්තෙ, භගවා සංඛිත්තෙන ධම්මං දෙසෙතු, යමහං භගවතො ධම්මං සුත්වා එකා වූපකට්ඨා අප්පමත්තා ආතාපිනී පහිතත්තා විහරෙය්ය’’න්ති. ‘‘යෙ ඛො ත්වං, ගොතමි, ධම්මෙ ජානෙය්යාසි – ‘ඉමෙ ධම්මා සරාගාය සංවත්තන්ති, නො විරාගාය; සංයොගාය සංවත්තන්ති, නො විසංයොගාය; ආචයාය සංවත්තන්ති, නො අපචයාය; මහිච්ඡතාය සංවත්තන්ති, නො අප්පිච්ඡතාය; අසන්තුට්ඨියා සංවත්තන්ති, නො සන්තුට්ඨියා; සඞ්ගණිකාය සංවත්තන්ති, නො පවිවෙකාය; කොසජ්ජාය සංවත්තන්ති, නො වීරියාරම්භාය; දුබ්භරතාය සංවත්තන්ති, නො සුභරතායා’ති, එකංසෙන, ගොතමි, ධාරෙය්යාසි – ‘නෙසො ධම්මො, නෙසො විනයො, නෙතං සත්ථුසාසන’’’න්ති .

‘‘යෙ ච ඛො ත්වං, ගොතමි, ධම්මෙ ජානෙය්යාසි – ‘ඉමෙ ධම්මා විරාගාය සංවත්තන්ති, නො සරාගාය; විසංයොගාය සංවත්තන්ති, නො සංයොගාය; අපචයාය සංවත්තන්ති, නො ආචයාය; අප්පිච්ඡතාය සංවත්තන්ති, නො මහිච්ඡතාය; සන්තුට්ඨියා සංවත්තන්ති, නො අසන්තුට්ඨියා; පවිවෙකාය සංවත්තන්ති, නො සඞ්ගණිකාය ; වීරියාරම්භාය සංවත්තන්ති, නො කොසජ්ජාය; සුභරතාය සංවත්තන්ති, නො දුබ්භරතායා’ති, එකංසෙන, ගොතමි, ධාරෙය්යාසි – ‘එසො ධම්මො, එසො විනයො, එතං සත්ථුසාසන’’’න්ති. තතියං.

4. දීඝජාණුසුත්තං

54. එකං සමයං භගවා කොලියෙසු විහරති කක්කරපත්තං නාම කොලියානං නිගමො. අථ ඛො දීඝජාණු කොලියපුත්තො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො දීඝජාණු කොලියපුත්තො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘මයං, භන්තෙ, ගිහී කාමභොගිනො [කාමභොගී (සී. ස්යා. පී.)] පුත්තසම්බාධසයනං අජ්ඣාවසාම, කාසිකචන්දනං පච්චනුභොම , මාලාගන්ධවිලෙපනං ධාරයාම, ජාතරූපරජතං සාදයාම. තෙසං නො, භන්තෙ, භගවා අම්හාකං තථා ධම්මං දෙසෙතු යෙ අම්හාකං අස්සු ධම්මා දිට්ඨධම්මහිතාය දිට්ඨධම්මසුඛාය, සම්පරායහිතාය සම්පරායසුඛායා’’ති.

‘‘චත්තාරොමෙ, බ්යග්ඝපජ්ජ, ධම්මා කුලපුත්තස්ස දිට්ඨධම්මහිතාය සංවත්තන්ති දිට්ඨධම්මසුඛාය. කතමෙ චත්තාරො? උට්ඨානසම්පදා, ආරක්ඛසම්පදා, කල්යාණමිත්තතා, සමජීවිතා [සමජීවිකතා (සී.) අ. නි. 8.75]. කතමා ච, බ්යග්ඝපජ්ජ, උට්ඨානසම්පදා? ඉධ, බ්යග්ඝපජ්ජ, කුලපුත්තො යෙන කම්මට්ඨානෙන ජීවිකං [ජීවිතං (ක.)] කප්පෙති – යදි කසියා, යදි වණිජ්ජාය, යදි ගොරක්ඛෙන, යදි ඉස්සත්තෙන [ඉස්සත්ථෙන (සී. ස්යා. පී.)], යදි රාජපොරිසෙන, යදි සිප්පඤ්ඤතරෙන – තත්ථ දක්ඛො හොති අනලසො, තත්රුපායාය වීමංසාය සමන්නාගතො, අලං කාතුං අලං සංවිධාතුං. අයං වුච්චති, බ්යග්ඝපජ්ජ, උට්ඨානසම්පදා.

‘‘කතමා ච, බ්යග්ඝපජ්ජ, ආරක්ඛසම්පදා? ඉධ, බ්යග්ඝපජ්ජ, කුලපුත්තස්ස භොගා හොන්ති උට්ඨානවීරියාධිගතා බාහාබලපරිචිතා, සෙදාවක්ඛිත්තා, ධම්මිකා ධම්මලද්ධා. තෙ ආරක්ඛෙන ගුත්තියා සම්පාදෙති – ‘කින්ති මෙ ඉමෙ භොගෙ නෙව රාජානො හරෙය්යුං, න චොරා හරෙය්යුං, න අග්ගි ඩහෙය්ය, න උදකං වහෙය්ය, න අප්පියා දායාදා හරෙය්යු’න්ති! අයං වුච්චති, බ්යග්ඝපජ්ජ, ආරක්ඛසම්පදා.

‘‘කතමා ච, බ්යග්ඝපජ්ජ, කල්යාණමිත්තතා? ඉධ, බ්යග්ඝපජ්ජ, කුලපුත්තො යස්මිං ගාමෙ වා නිගමෙ වා පටිවසති, තත්ථ යෙ තෙ හොන්ති – ගහපතී වා ගහපතිපුත්තා වා දහරා වා වුද්ධසීලිනො, වුද්ධා වා වුද්ධසීලිනො, සද්ධාසම්පන්නා, සීලසම්පන්නා, චාගසම්පන්නා, පඤ්ඤාසම්පන්නා – තෙහි සද්ධිං සන්තිට්ඨති සල්ලපති සාකච්ඡං සමාපජ්ජති; යථාරූපානං සද්ධාසම්පන්නානං සද්ධාසම්පදං අනුසික්ඛති, යථාරූපානං සීලසම්පන්නානං සීලසම්පදං අනුසික්ඛති, යථාරූපානං චාගසම්පන්නානං චාගසම්පදං අනුසික්ඛති, යථාරූපානං පඤ්ඤාසම්පන්නානං පඤ්ඤාසම්පදං අනුසික්ඛති. අයං වුච්චති, බ්යග්ඝපජ්ජ, කල්යාණමිත්තතා.

‘‘කතමා ච, බ්යග්ඝපජ්ජ, සමජීවිතා? ඉධ, බ්යග්ඝපජ්ජ, කුලපුත්තො ආයඤ්ච භොගානං විදිත්වා, වයඤ්ච භොගානං විදිත්වා, සමං ජීවිකං [සමජීවිකං (ස්යා.), සමජීවිතං (ක.)] කප්පෙති නාච්චොගාළ්හං නාතිහීනං – ‘එවං මෙ ආයො වයං පරියාදාය ඨස්සති, න ච මෙ වයො ආයං පරියාදාය ඨස්සතී’ති. සෙය්යථාපි , බ්යග්ඝපජ්ජ, තුලාධාරො වා තුලාධාරන්තෙවාසී වා තුලං පග්ගහෙත්වා ජානාති – ‘එත්තකෙන වා ඔනතං [ඔණතං (ක.)], එත්තකෙන වා උන්නත’න්ති [උණ්ණතන්ති (ක.)]; එවමෙවං ඛො, බ්යග්ඝපජ්ජ, කුලපුත්තො ආයඤ්ච භොගානං විදිත්වා, වයඤ්ච භොගානං විදිත්වා, සමං ජීවිකං කප්පෙති නාච්චොගාළ්හං නාතිහීනං – ‘එවං මෙ ආයො වයං පරියාදාය ඨස්සති , න ච මෙ වයො ආයං පරියාදාය ඨස්සතී’ති. සචායං, බ්යග්ඝපජ්ජ, කුලපුත්තො අප්පායො සමානො උළාරං ජීවිකං [ජීවිතං (ක.)] කප්පෙති, තස්ස භවන්ති වත්තාරො – ‘උදුම්බරඛාදීවායං [උදුම්බරඛාදිකං වායං (සී. පී.), උදුම්බරඛාදකං චායං (ස්යා.)] කුලපුත්තො භොගෙ ඛාදතී’ති. සචෙ පනායං, බ්යග්ඝපජ්ජ, කුලපුත්තො මහායො සමානො කසිරං ජීවිකං [ජීවිතං (ක.)] කප්පෙති, තස්ස භවන්ති වත්තාරො – ‘අජෙට්ඨමරණංවායං [අජද්ධුමාරිකං වායං (සී. පී.), අද්ධමාරකං චායං (ස්යා.), එත්ථ ජද්ධූති අසනං = භත්තභුඤ්ජනං, තස්මා අජද්ධුමාරිකන්ති අනසනමරණන්ති වුත්තං හොති. ම. නි. 1.379 අධොලිපියා ‘‘අජද්ධුක’’න්ති පදං දස්සිතං] කුලපුත්තො මරිස්සතී’ති. යතො ච ඛොයං, බ්යග්ඝපජ්ජ, කුලපුත්තො ආයඤ්ච භොගානං විදිත්වා, වයඤ්ච භොගානං විදිත්වා, සමං ජීවිකං කප්පෙති නාච්චොගාළ්හං නාතිහීනං – ‘එවං මෙ ආයො වයං පරියාදාය ඨස්සති, න ච මෙ වයො ආයං පරියාදාය ඨස්සතී’ති. අයං වුච්චති, බ්යග්ඝපජ්ජ, සමජීවිතා.

‘‘එවං සමුප්පන්නානං, බ්යග්ඝපජ්ජ, භොගානං චත්තාරි අපායමුඛානි හොන්ති – ඉත්ථිධුත්තො, සුරාධුත්තො, අක්ඛධුත්තො, පාපමිත්තො පාපසහායො පාපසම්පවඞ්කො. සෙය්යථාපි, බ්යග්ඝපජ්ජ, මහතො තළාකස්ස චත්තාරි චෙව ආයමුඛානි, චත්තාරි ච අපායමුඛානි. තස්ස පුරිසො යානි චෙව ආයමුඛානි තානි පිදහෙය්ය, යානි ච අපායමුඛානි තානි විවරෙය්ය; දෙවො ච න සම්මා ධාරං අනුප්පවෙච්ඡෙය්ය. එවඤ්හි තස්ස, බ්යග්ඝපජ්ජ, මහතො තළාකස්ස පරිහානියෙව පාටිකඞ්ඛා, නො වුද්ධි; එවමෙවං, බ්යග්ඝපජ්ජ, එවං සමුප්පන්නානං භොගානං චත්තාරි අපායමුඛානි හොන්ති – ඉත්ථිධුත්තො, සුරාධුත්තො, අක්ඛධුත්තො, පාපමිත්තො පාපසහායො පාපසම්පවඞ්කො.

‘‘එවං සමුප්පන්නානං, බ්යග්ඝපජ්ජ, භොගානං චත්තාරි ආයමුඛානි හොන්ති – න ඉත්ථිධුත්තො, න සුරාධුත්තො, න අක්ඛධුත්තො , කල්යාණමිත්තො කල්යාණසහායො කල්යාණසම්පවඞ්කො. සෙය්යථාපි, බ්යග්ඝපජ්ජ, මහතො තළාකස්ස චත්තාරි චෙව ආයමුඛානි, චත්තාරි ච අපායමුඛානි. තස්ස පුරිසො යානි චෙව ආයමුඛානි තානි විවරෙය්ය, යානි ච අපායමුඛානි තානි පිදහෙය්ය; දෙවො ච සම්මා ධාරං අනුප්පවෙච්ඡෙය්ය. එවඤ්හි තස්ස, බ්යග්ඝපජ්ජ, මහතො තළාකස්ස වුද්ධියෙව පාටිකඞ්ඛා, නො පරිහානි; එවමෙවං ඛො, බ්යග්ඝපජ්ජ, එවං සමුප්පන්නානං භොගානං චත්තාරි ආයමුඛානි හොන්ති – න ඉත්ථිධුත්තො , න සුරාධුත්තො, න අක්ඛධුත්තො, කල්යාණමිත්තො කල්යාණසහායො කල්යාණසම්පවඞ්කො. ඉමෙ ඛො, බ්යග්ඝපජ්ජ, චත්තාරො ධම්මා කුලපුත්තස්ස දිට්ඨධම්මහිතාය සංවත්තන්ති දිට්ඨධම්මසුඛාය.

‘‘චත්තාරොමෙ, බ්යග්ඝපජ්ජ, ධම්මා කුලපුත්තස්ස සම්පරායහිතාය සංවත්තන්ති සම්පරායසුඛාය. කතමෙ චත්තාරො? සද්ධාසම්පදා, සීලසම්පදා , චාගසම්පදා, පඤ්ඤාසම්පදා. කතමා ච, බ්යග්ඝපජ්ජ, සද්ධාසම්පදා? ඉධ, බ්යග්ඝපජ්ජ, කුලපුත්තො සද්ධො හොති, සද්දහති තථාගතස්ස බොධිං – ‘ඉතිපි සො භගවා…පෙ… සත්ථා දෙවමනුස්සානං බුද්ධො භගවා’ති. අයං වුච්චති, බ්යග්ඝපජ්ජ, සද්ධාසම්පදා.

‘‘කතමා ච, බ්යග්ඝපජ්ජ, සීලසම්පදා? ඉධ, බ්යග්ඝපජ්ජ, කුලපුත්තො පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති…පෙ… සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතො හොති. අයං වුච්චති, බ්යග්ඝපජ්ජ, සීලසම්පදා.

‘‘කතමා ච, බ්යග්ඝපජ්ජ, චාගසම්පදා? ඉධ, බ්යග්ඝපජ්ජ, කුලපුත්තො විගතමලමච්ඡෙරෙන චෙතසා අගාරං අජ්ඣාවසති මුත්තචාගො පයතපාණි වොස්සග්ගරතො යාචයොගො දානසංවිභාගරතො. අයං වුච්චති, බ්යග්ඝපජ්ජ, චාගසම්පදා.

‘‘කතමා ච, බ්යග්ඝපජ්ජ, පඤ්ඤාසම්පදා? ඉධ , බ්යග්ඝපජ්ජ, කුලපුත්තො පඤ්ඤවා හොති, උදයත්ථගාමිනියා පඤ්ඤාය සමන්නාගතො අරියාය නිබ්බෙධිකාය සම්මා දුක්ඛක්ඛයගාමිනියා. අයං වුච්චති, බ්යග්ඝපජ්ජ, පඤ්ඤාසම්පදා. ඉමෙ ඛො, බ්යග්ඝපජ්ජ, චත්තාරො ධම්මා කුලපුත්තස්ස සම්පරායහිතාය සංවත්තන්ති සම්පරායසුඛායා’’ති.

‘‘උට්ඨාතා කම්මධෙය්යෙසු, අප්පමත්තො විධානවා;

සමං කප්පෙති ජීවිකං [ජීවිතං (ක.)], සම්භතං අනුරක්ඛති.

‘‘සද්ධො සීලෙන සම්පන්නො, වදඤ්ඤූ වීතමච්ඡරො;

නිච්චං මග්ගං විසොධෙති, සොත්ථානං සම්පරායිකං.

‘‘ඉච්චෙතෙ අට්ඨ ධම්මා ච, සද්ධස්ස ඝරමෙසිනො;

අක්ඛාතා සච්චනාමෙන, උභයත්ථ සුඛාවහා.

‘‘දිට්ඨධම්මහිතත්ථාය, සම්පරායසුඛාය ච;

එවමෙතං ගහට්ඨානං, චාගො පුඤ්ඤං පවඩ්ඪතී’’ති. චතුත්ථං;

5. උජ්ජයසුත්තං

55. අථ ඛො උජ්ජයො බ්රාහ්මණො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො උජ්ජයො බ්රාහ්මණො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘මයං, භො ගොතම, පවාසං ගන්තුකාමා. තෙසං නො භවං ගොතමො අම්හාකං තථා ධම්මං දෙසෙතු – යෙ අම්හාකං අස්සු ධම්මා දිට්ඨධම්මහිතාය, දිට්ඨධම්මසුඛාය, සම්පරායහිතාය, සම්පරායසුඛායා’’ති.

‘‘චත්තාරොමෙ, බ්රාහ්මණ, ධම්මා කුලපුත්තස්ස දිට්ඨධම්මහිතාය සංවත්තන්ති, දිට්ඨධම්මසුඛාය. කතමෙ චත්තාරො? උට්ඨානසම්පදා , ආරක්ඛසම්පදා, කල්යාණමිත්තතා, සමජීවිතා. කතමා ච, බ්රාහ්මණ, උට්ඨානසම්පදා? ඉධ, බ්රාහ්මණ, කුලපුත්තො යෙන කම්මට්ඨානෙන ජීවිකං කප්පෙති – යදි කසියා, යදි වණිජ්ජාය, යදි ගොරක්ඛෙන, යදි ඉස්සත්තෙන, යදි රාජපොරිසෙන, යදි සිප්පඤ්ඤතරෙන – තත්ථ දක්ඛො හොති අනලසො, තත්රුපායාය වීමංසාය සමන්නාගතො, අලං කාතුං අලං සංවිධාතුං. අයං වුච්චති, බ්රාහ්මණ, උට්ඨානසම්පදා.

‘‘කතමා ච, බ්රාහ්මණ, ආරක්ඛසම්පදා? ඉධ, බ්රාහ්මණ, කුලපුත්තස්ස භොගා හොන්ති උට්ඨානවීරියාධිගතා, බාහාබලපරිචිතා, සෙදාවක්ඛිත්තා, ධම්මිකා ධම්මලද්ධා. තෙ ආරක්ඛෙන ගුත්තියා සම්පාදෙති – ‘කින්ති මෙ ඉමෙ භොගෙ නෙව රාජානො හරෙය්යුං, න චොරා හරෙය්යුං, න අග්ගි ඩහෙය්ය, න උදකං වහෙය්ය, න අප්පියා දායාදා හරෙය්යු’න්ති. අයං වුච්චති, බ්රාහ්මණ, ආරක්ඛසම්පදා.

‘‘කතමා ච, බ්රාහ්මණ, කල්යාණමිත්තතා? ඉධ, බ්රාහ්මණ, කුලපුත්තො යස්මිං ගාමෙ වා නිගමෙ වා පටිවසති තත්ර යෙ තෙ හොන්ති – ගහපතී වා ගහපතිපුත්තා වා දහරා වා වුද්ධසීලිනො, වුද්ධා වා වුද්ධසීලිනො, සද්ධාසම්පන්නා, සීලසම්පන්නා, චාගසම්පන්නා, පඤ්ඤාසම්පන්නා – තෙහි සද්ධිං සන්තිට්ඨති සල්ලපති සාකච්ඡං සමාපජ්ජති; යථාරූපානං සද්ධාසම්පන්නානං සද්ධාසම්පදං අනුසික්ඛති, යථාරූපානං සීලසම්පන්නානං සීලසම්පදං අනුසික්ඛති, යථාරූපානං චාගසම්පන්නානං චාගසම්පදං අනුසික්ඛති, යථාරූපානං පඤ්ඤාසම්පන්නානං පඤ්ඤාසම්පදං අනුසික්ඛති. අයං වුච්චති, බ්රාහ්මණ, කල්යාණමිත්තතා.

‘‘කතමා ච, බ්රාහ්මණ, සමජීවිතා? ඉධ, බ්රාහ්මණ, කුලපුත්තො ආයඤ්ච භොගානං විදිත්වා වයඤ්ච භොගානං විදිත්වා සමං ජීවිකං කප්පෙති නාච්චොගාළ්හං නාතිහීනං – ‘එවං මෙ ආයො වයං පරියාදාය ඨස්සති, න ච මෙ වයො ආයං පරියාදාය ඨස්සතී’ති. සෙය්යථාපි, බ්රාහ්මණ, තුලාධාරො වා තුලාධාරන්තෙවාසී වා තුලං පග්ගහෙත්වා ජානාති – ‘එත්තකෙන වා ඔනතං, එත්තකෙන වා උන්නත’න්ති; එවමෙවං ඛො, බ්රාහ්මණ, කුලපුත්තො ආයඤ්ච භොගානං විදිත්වා වයඤ්ච භොගානං විදිත්වා සමං ජීවිකං කප්පෙති නාච්චොගාළ්හං නාතිහීනං – ‘එවං මෙ ආයො වයං පරියාදාය ඨස්සති, න ච මෙ වයො ආයං පරියාදාය ඨස්සතී’ති. සචායං, බ්රාහ්මණ, කුලපුත්තො අප්පායො සමානො උළාරං ජීවිකං කප්පෙති, තස්ස භවන්ති වත්තාරො – ‘උදුම්බරඛාදීවායං කුලපුත්තො භොගෙ ඛාදතී’ති. සචෙ පනායං, බ්රාහ්මණ, කුලපුත්තො මහායො සමානො කසිරං ජීවිකං කප්පෙති, තස්ස භවන්ති වත්තාරො – ‘අජෙට්ඨමරණංවායං කුලපුත්තො මරිස්සතී’ති. යතො ච ඛොයං, බ්රාහ්මණ, කුලපුත්තො ආයඤ්ච භොගානං විදිත්වා වයඤ්ච භොගානං විදිත්වා සමං ජීවිකං කප්පෙති නාච්චොගාළ්හං නාතිහීනං – ‘එවං මෙ ආයො වයං පරියාදාය ඨස්සති, න ච මෙ වයො ආයං පරියාදාය ඨස්සතී’ති, අයං වුච්චති, බ්රාහ්මණ, සමජීවිතා.

‘‘එවං සමුප්පන්නානං, බ්රාහ්මණ, භොගානං චත්තාරි අපායමුඛානි හොන්ති – ඉත්ථිධුත්තො, සුරාධුත්තො, අක්ඛධුත්තො, පාපමිත්තො පාපසහායො පාපසම්පවඞ්කො. සෙය්යථාපි, බ්රාහ්මණ, මහතො තළාකස්ස චත්තාරි චෙව ආයමුඛානි, චත්තාරි ච අපායමුඛානි. තස්ස පුරිසො යානි චෙව ආයමුඛානි තානි පිදහෙය්ය, යානි ච අපායමුඛානි තානි විවරෙය්ය; දෙවො ච න සම්මා ධාරං අනුප්පවෙච්ඡෙය්ය. එවඤ්හි තස්ස බ්රාහ්මණ , මහතො තළාකස්ස පරිහානියෙව පාටිකඞ්ඛා, නො වුද්ධි ; එවමෙවං ඛො, බ්රාහ්මණ, එවං සමුප්පන්නානං භොගානං චත්තාරි අපායමුඛානි හොන්ති – ඉත්ථිධුත්තො, සුරාධුත්තො, අක්ඛධුත්තො, පාපමිත්තො පාපසහායො පාපසම්පවඞ්කො.

‘‘එවං සමුප්පන්නානං, බ්රාහ්මණ, භොගානං චත්තාරි ආයමුඛානි හොන්ති – න ඉත්ථිධුත්තො, න සුරාධුත්තො, න අක්ඛධුත්තො, කල්යාණමිත්තො කල්යාණසහායො කල්යාණසම්පවඞ්කො. සෙය්යථාපි, බ්රාහ්මණ, මහතො තළාකස්ස චත්තාරි චෙව ආයමුඛානි චත්තාරි ච අපායමුඛානි. තස්ස පුරිසො යානි චෙව ආයමුඛානි තානි විවරෙය්ය, යානි ච අපායමුඛානි තානි පිදහෙය්ය; දෙවො ච සම්මා ධාරං අනුප්පවෙච්ඡෙය්ය. එවඤ්හි තස්ස, බ්රාහ්මණ, මහතො තළාකස්ස වුද්ධියෙව පාටිකඞ්ඛා, නො පරිහානි; එවමෙවං ඛො, බ්රාහ්මණ, එවං සමුප්පන්නානං භොගානං චත්තාරි ආයමුඛානි හොන්ති – න ඉත්ථිධුත්තො…පෙ… කල්යාණසම්පවඞ්කො. ඉමෙ ඛො, බ්රාහ්මණ, චත්තාරො ධම්මා කුලපුත්තස්ස දිට්ඨධම්මහිතාය සංවත්තන්ති දිට්ඨධම්මසුඛාය.

‘‘චත්තාරොමෙ, බ්රාහ්මණ, කුලපුත්තස්ස ධම්මා සම්පරායහිතාය සංවත්තන්ති සම්පරායසුඛාය. කතමෙ චත්තාරො? සද්ධාසම්පදා, සීලසම්පදා, චාගසම්පදා, පඤ්ඤාසම්පදා. කතමා ච, බ්රාහ්මණ, සද්ධාසම්පදා? ඉධ, බ්රාහ්මණ, කුලපුත්තො සද්ධො හොති, සද්දහති තථාගතස්ස බොධිං – ‘ඉතිපි සො භගවා…පෙ… සත්ථා දෙවමනුස්සානං බුද්ධො භගවා’ති. අයං වුච්චති, බ්රාහ්මණ, සද්ධාසම්පදා.

‘‘කතමා ච, බ්රාහ්මණ, සීලසම්පදා? ඉධ, බ්රාහ්මණ, කුලපුත්තො පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති…පෙ… සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතො හොති. අයං වුච්චති, බ්රාහ්මණ, සීලසම්පදා.

‘‘කතමා ච, බ්රාහ්මණ, චාගසම්පදා? ඉධ , බ්රාහ්මණ, කුලපුත්තො විගතමලමච්ඡෙරෙන චෙතසා අගාරං අජ්ඣාවසති මුත්තචාගො පයතපාණි වොස්සග්ගරතො යාචයොගො දානසංවිභාගරතො. අයං වුච්චති, බ්රාහ්මණ, චාගසම්පදා.

‘‘කතමා ච, බ්රාහ්මණ, පඤ්ඤාසම්පදා? ඉධ, බ්රාහ්මණ, කුලපුත්තො පඤ්ඤවා හොති…පෙ… සම්මා දුක්ඛක්ඛයගාමිනියා. අයං වුච්චති, බ්රාහ්මණ, පඤ්ඤාසම්පදා. ඉමෙ ඛො, බ්රාහ්මණ, චත්තාරො ධම්මා කුලපුත්තස්ස සම්පරායහිතාය සංවත්තන්ති සම්පරායසුඛායා’’ති.

‘‘උට්ඨාතා කම්මධෙය්යෙසු, අප්පමත්තො විධානවා;

සමං කප්පෙති ජීවිකං, සම්භතං අනුරක්ඛති.

‘‘සද්ධො සීලෙන සම්පන්නො, වදඤ්ඤූ වීතමච්ඡරො;

නිච්චං මග්ගං විසොධෙති, සොත්ථානං සම්පරායිකං.

‘‘ඉච්චෙතෙ අට්ඨ ධම්මා ච, සද්ධස්ස ඝරමෙසිනො;

අක්ඛාතා සච්චනාමෙන, උභයත්ථ සුඛාවහා.

‘‘දිට්ඨධම්මහිතත්ථාය, සම්පරායසුඛාය ච;

එවමෙතං ගහට්ඨානං, චාගො පුඤ්ඤං පවඩ්ඪතී’’ති. පඤ්චමං;

6. භයසුත්තං

56. ‘‘‘භය’න්ති [චූළනි. ඛග්ගවිසාණසුත්තනිද්දෙස 137], භික්ඛවෙ, කාමානමෙතං අධිවචනං. ‘දුක්ඛ’න්ති, භික්ඛවෙ, කාමානමෙතං අධිවචනං. ‘රොගො’ති, භික්ඛවෙ, කාමානමෙතං අධිවචනං. ‘ගණ්ඩො’ති, භික්ඛවෙ, කාමානමෙතං අධිවචනං. ‘සල්ල’න්ති, භික්ඛවෙ, කාමානමෙතං අධිවචනං. ‘සඞ්ගො’ති, භික්ඛවෙ, කාමානමෙතං අධිවචනං. ‘පඞ්කො’ති, භික්ඛවෙ, කාමානමෙතං අධිවචනං . ‘ගබ්භො’ති, භික්ඛවෙ, කාමානමෙතං අධිවචනං. කස්මා ච, භික්ඛවෙ, ‘භය’න්ති කාමානමෙතං අධිවචනං? යස්මා ච කාමරාගරත්තායං, භික්ඛවෙ, ඡන්දරාගවිනිබද්ධො දිට්ඨධම්මිකාපි භයා න පරිමුච්චති, සම්පරායිකාපි භයා න පරිමුච්චති, තස්මා ‘භය’න්ති කාමානමෙතං අධිවචනං. කස්මා ච, භික්ඛවෙ, ‘දුක්ඛ’න්ති…පෙ… ‘රොගො’ති… ‘ගණ්ඩො’ති… ‘සල්ල’න්ති… ‘සඞ්ගො’ති… ‘පඞ්කො’ති… ‘ගබ්භො’ති කාමානමෙතං අධිවචනං? යස්මා ච කාමරාගරත්තායං, භික්ඛවෙ, ඡන්දරාගවිනිබද්ධො දිට්ඨධම්මිකාපි ගබ්භා න පරිමුච්චති, සම්පරායිකාපි ගබ්භා න පරිමුච්චති, තස්මා ‘ගබ්භො’ති කාමානමෙතං අධිවචනං’’.

‘‘භයං දුක්ඛඤ්ච රොගො ච, ගණ්ඩො සල්ලඤ්ච සඞ්ගො ච;

පඞ්කො ගබ්භො ච උභයං, එතෙ කාමා පවුච්චන්ති;

යත්ථ සත්තො පුථුජ්ජනො.

‘‘ඔතිණ්ණො සාතරූපෙන, පුන ගබ්භාය ගච්ඡති;

යතො ච භික්ඛු ආතාපී, සම්පජඤ්ඤං [සම්පජඤ්ඤො (ස්යා. ක.) සං. නි. 4.251 පස්සිතබ්බං] න රිච්චති.

‘‘සො ඉමං පලිපථං දුග්ගං, අතික්කම්ම තථාවිධො;

පජං ජාතිජරූපෙතං, ඵන්දමානං අවෙක්ඛතී’’ති. ඡට්ඨං;

7. පඨමආහුනෙය්යසුත්තං

57. ‘‘අට්ඨහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු ආහුනෙය්යො හොති පාහුනෙය්යො දක්ඛිණෙය්යො අඤ්ජලිකරණීයො අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලොකස්ස. කතමෙහි අට්ඨහි? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සීලවා හොති …පෙ… සමාදාය සික්ඛති සික්ඛාපදෙසු; බහුස්සුතො හොති…පෙ… දිට්ඨියා සුප්පටිවිද්ධා; කල්යාණමිත්තො හොති කල්යාණසහායො කල්යාණසම්පවඞ්කො ; සම්මාදිට්ඨිකො හොති, සම්මාදස්සනෙන සමන්නාගතො; චතුන්නං ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හොති අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී; අනෙකවිහිතං පුබ්බෙනිවාසං අනුස්සරති, සෙය්යථිදං – එකම්පි ජාතිං ද්වෙපි ජාතියො…පෙ… ඉති සාකාරං සඋද්දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්බෙනිවාසං අනුස්සරති; දිබ්බෙන චක්ඛුනා විසුද්ධෙන අතික්කන්තමානුසකෙන…පෙ… යථාකම්මූපගෙ සත්තෙ පජානාති; ආසවානං ඛයා…පෙ… සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු ආහුනෙය්යො හොති…පෙ… අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලොකස්සා’’ති. සත්තමං.

8. දුතියආහුනෙය්යසුත්තං

58. ‘‘අට්ඨහි, භික්ඛවෙ, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු ආහුනෙය්යො හොති…පෙ… අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලොකස්ස. කතමෙහි අට්ඨහි? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සීලවා හොති …පෙ… සමාදාය සික්ඛති සික්ඛාපදෙසු; බහුස්සුතො හොති…පෙ… දිට්ඨියා සුප්පටිවිද්ධා; ආරද්ධවීරියො විහරති ථාමවා දළ්හපරක්කමො අනික්ඛිත්තධුරො කුසලෙසු ධම්මෙසු; ආරඤ්ඤිකො හොති පන්තසෙනාසනො; අරතිරතිසහො හොති, උප්පන්නං අරතිං අභිභුය්ය අභිභුය්ය විහරති; භයභෙරවසහො හොති, උප්පන්නං භයභෙරවං අභිභුය්ය අභිභුය්ය විහරති ; චතුන්නං ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හොති අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී; ආසවානං ඛයා…පෙ… සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු ආහුනෙය්යො…පෙ… අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලොකස්සා’’ති. අට්ඨමං.

9. පඨමපුග්ගලසුත්තං

59. ‘‘අට්ඨිමෙ භික්ඛවෙ, පුග්ගලා ආහුනෙය්යා පාහුනෙය්යා දක්ඛිණෙය්යා අඤ්ජලිකරණීයා අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලොකස්ස? කතමෙ අට්ඨ? සොතාපන්නො, සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො, සකදාගාමී, සකදාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො, අනාගාමී, අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො, අරහා, අරහත්තාය පටිපන්නො. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨ පුග්ගලා ආහුනෙය්යා…පෙ… අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලොකස්සා’’ති.

‘‘චත්තාරො ච පටිපන්නා, චත්තාරො ච ඵලෙ ඨිතා;

එස සඞ්ඝො උජුභූතො, පඤ්ඤාසීලසමාහිතො.

‘‘යජමානානං මනුස්සානං, පුඤ්ඤපෙක්ඛාන පාණිනං;

කරොතං ඔපධිකං පුඤ්ඤං, සඞ්ඝෙ දින්නං මහප්ඵල’’න්ති. නවමං;

10. දුතියපුග්ගලසුත්තං

60. ‘‘අට්ඨිමෙ, භික්ඛවෙ, පුග්ගලා ආහුනෙය්යා…පෙ… අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලොකස්ස. කතමෙ අට්ඨ? සොතාපන්නො , සොතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නො…පෙ… අරහා, අරහත්තාය පටිපන්නො. ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨ පුග්ගලා ආහුනෙය්යා…පෙ… අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලොකස්සා’’ති.

‘‘චත්තාරො ච පටිපන්නා, චත්තාරො ච ඵලෙ ඨිතා;

එස සඞ්ඝො සමුක්කට්ඨො, සත්තානං අට්ඨ පුග්ගලා.

‘‘යජමානානං මනුස්සානං, පුඤ්ඤපෙක්ඛාන පාණිනං;

කරොතං ඔපධිකං පුඤ්ඤං, එත්ථ දින්නං මහප්ඵල’’න්ති. දසමං;

ගොතමීවග්ගො පඨමො.

තස්සුද්දානං –

ගොතමී ඔවාදං සංඛිත්තං, දීඝජාණු ච උජ්ජයො;

භයා ද්වෙ ආහුනෙය්යා ච, ද්වෙ ච අට්ඨ පුග්ගලාති.