📜

(8) 3. යමකවග්ගො

1. පඨමසද්ධාසුත්තං

71. ‘‘සද්ධො ¶ ච [සද්ධො (ස්යා.) එත්ථෙව. අ. නි. 9.4], භික්ඛවෙ, භික්ඛු හොති, නො ච [නො (ස්යා.) එවමුපරිපි ‘‘නො’’ත්වෙව දිස්සති] සීලවා. එවං සො තෙනඞ්ගෙන අපරිපූරො හොති. තෙන තං අඞ්ගං පරිපූරෙතබ්බං – ‘කින්තාහං සද්ධො ච අස්සං සීලවා චා’ති. යතො ච ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සද්ධො ච හොති සීලවා ච, එවං සො තෙනඞ්ගෙන පරිපූරො හොති.

‘‘සද්ධො ච, භික්ඛවෙ, භික්ඛු හොති සීලවා ච, නො ච බහුස්සුතො. එවං සො තෙනඞ්ගෙන අපරිපූරො හොති. තෙන තං අඞ්ගං පරිපූරෙතබ්බං – ‘කින්තාහං සද්ධො ච අස්සං, සීලවා ච, බහුස්සුතො චා’ති. යතො ච ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සද්ධො ච හොති සීලවා ච බහුස්සුතො ච, එවං සො තෙනඞ්ගෙන පරිපූරො හොති.

‘‘සද්ධො ¶ ච, භික්ඛවෙ, භික්ඛු හොති සීලවා ච බහුස්සුතො ච, නො ච ධම්මකථිකො…පෙ… ධම්මකථිකො ච, නො ච පරිසාවචරො…පෙ… පරිසාවචරො ච, නො ච විසාරදො පරිසාය ධම්මං දෙසෙති…පෙ… විසාරදො ච පරිසාය ධම්මං දෙසෙති, නො ච චතුන්නං ¶ ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හොති අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී…පෙ… චතුන්නං ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හොති අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී, නො ච ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරති; එවං සො තෙනඞ්ගෙන අපරිපූරො හොති. තෙන තං අඞ්ගං පරිපූරෙතබ්බං ¶ – ‘කින්තාහං සද්ධො ච අස්සං, සීලවා ච, බහුස්සුතො ච, ධම්මකථිකො ච, පරිසාවචරො ච, විසාරදො ච පරිසාය ධම්මං දෙසෙය්යං, චතුන්නඤ්ච ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී අස්සං අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී, ආසවානඤ්ච ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරෙය්ය’’’න්ති.

‘‘යතො ¶ ච ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සද්ධො ච හොති, සීලවා ච, බහුස්සුතො ච, ධම්මකථිකො ච, පරිසාවචරො ච, විසාරදො ච පරිසාය ධම්මං දෙසෙති, චතුන්නඤ්ච ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හොති අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී, ආසවානඤ්ච ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරති; එවං සො තෙනඞ්ගෙන පරිපූරො හොති. ඉමෙහි, ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු සමන්තපාසාදිකො ච හොති සබ්බාකාරපරිපූරො චා’’ති. පඨමං.

2. දුතියසද්ධාසුත්තං

72. ‘‘සද්ධො ච, භික්ඛවෙ, භික්ඛු හොති, නො ච සීලවා. එවං සො තෙනඞ්ගෙන ¶ අපරිපූරො හොති. තෙන තං අඞ්ගං පරිපූරෙතබ්බං – ‘කින්තාහං සද්ධො ච අස්සං සීලවා චා’ති. යතො ච ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සද්ධො ච හොති සීලවා ච, එවං සො තෙනඞ්ගෙන පරිපූරො හොති.

‘‘සද්ධො ච, භික්ඛවෙ, භික්ඛු හොති සීලවා ච, නො ච බහුස්සුතො…පෙ… බහුස්සුතො ච, නො ච ධම්මකථිකො…පෙ… ධම්මකථිකො ච, නො ච පරිසාවචරො…පෙ… පරිසාවචරො ච, නො ච විසාරදො පරිසාය ධම්මං දෙසෙති ¶ …පෙ… ¶ විසාරදො ච පරිසාය ධම්මං දෙසෙති, නො ච යෙ තෙ සන්තා විමොක්ඛා අතික්කම්ම රූපෙ ආරුප්පා තෙ කායෙන ඵුසිත්වා විහරති…පෙ… යෙ තෙ සන්තා විමොක්ඛා අතික්කම්ම රූපෙ ආරුප්පා තෙ කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, නො ච ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරති; එවං සො තෙනඞ්ගෙන අපරිපූරො හොති. තෙන තං අඞ්ගං පරිපූරෙතබ්බං – ‘කින්තාහං සද්ධො ච අස්සං, සීලවා ච, බහුස්සුතො ච, ධම්මකථිකො ච, පරිසාවචරො ච, විසාරදො ච පරිසාය ධම්මං දෙසෙය්යං, යෙ තෙ සන්තා විමොක්ඛා අතික්කම්ම රූපෙ ආරුප්පා තෙ කායෙන ඵුසිත්වා විහරෙය්යං, ආසවානඤ්ච ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරෙය්ය’’’න්ති.

‘‘යතො ච ඛො, භික්ඛවෙ, භික්ඛු සද්ධො ච හොති, සීලවා ච, බහුස්සුතො ච, ධම්මකථිකො ච, පරිසාවචරො ච, විසාරදො ච පරිසාය ධම්මං දෙසෙති. යෙ තෙ සන්තා විමොක්ඛා ¶ අතික්කම්ම රූපෙ ආරුප්පා තෙ ච කායෙන ඵුසිත්වා විහරති, ආසවානඤ්ච ඛයා…පෙ… සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරති; එවං සො තෙනඞ්ගෙන පරිපූරො හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු ¶ සමන්තපාසාදිකො ච හොති සබ්බාකාරපරිපූරො චා’’ති. දුතියං.

3. පඨමමරණස්සතිසුත්තං

73. එකං සමයං භගවා නාතිකෙ [නාදිකෙ (සී. ස්යා.), නාටිකෙ (පී.) අ. නි. 6.19] විහරති ගිඤ්ජකාවසථෙ. තත්ර ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘භික්ඛවො’’ති ¶ . ‘‘භදන්තෙ’’ති තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං. භගවා එතදවොච – ‘‘මරණස්සති, භික්ඛවෙ, භාවිතා බහුලීකතා මහප්ඵලා හොති මහානිසංසා අමතොගධා අමතපරියොසානා. භාවෙථ නො තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, මරණස්සති’’න්ති.

එවං වුත්තෙ අඤ්ඤතරො භික්ඛු භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අහං ඛො, භන්තෙ, භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති. ‘‘යථා කථං පන ත්වං, භික්ඛු, භාවෙසි මරණස්සති’’න්ති? ‘‘ඉධ මය්හං, භන්තෙ, එවං හොති – ‘අහො වතාහං රත්තින්දිවං ජීවෙය්යං ¶ , භගවතො සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු [බහුං (සී. පී.)] වත මෙ කතං අස්සා’ති. එවං ඛො අහං, භන්තෙ, භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති.

අඤ්ඤතරොපි ඛො භික්ඛු භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අහම්පි ඛො, භන්තෙ, භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති. ‘‘යථා කථං පන ත්වං, භික්ඛු, භාවෙසි මරණස්සති’’න්ති? ‘‘ඉධ මය්හං, භන්තෙ, එවං හොති – ‘අහො වතාහං දිවසං ජීවෙය්යං, භගවතො සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති. එවං ඛො අහං, භන්තෙ, භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති.

අඤ්ඤතරොපි ඛො භික්ඛු භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අහම්පි ඛො, භන්තෙ, භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති. ‘‘යථා කථං පන ත්වං, භික්ඛු, භාවෙසි මරණස්සති’’න්ති? ‘‘ඉධ මය්හං, භන්තෙ, එවං හොති – ‘අහො වතාහං උපඩ්ඪදිවසං ජීවෙය්යං, භගවතො ¶ සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති. එවං ඛො අහං, භන්තෙ, භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති.

අඤ්ඤතරොපි ඛො භික්ඛු භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අහම්පි ඛො, භන්තෙ, භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති ¶ . ‘‘යථා කථං පන ත්වං, භික්ඛු, භාවෙසි මරණස්සති’’න්ති? ‘‘ඉධ මය්හං, භන්තෙ, එවං හොති – ‘අහො වතාහං තදන්තරං ජීවෙය්යං යදන්තරං එකපිණ්ඩපාතං භුඤ්ජාමි, භගවතො සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති. එවං ඛො අහං, භන්තෙ, භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති.

අඤ්ඤතරොපි ඛො භික්ඛු භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අහම්පි ඛො, භන්තෙ, භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති. ‘‘යථා කථං පන ත්වං, භික්ඛු, භාවෙසි මරණස්සති’’න්ති? ‘‘ඉධ මය්හං ¶ , භන්තෙ, එවං හොති – ‘අහො වතාහං තදන්තරං ජීවෙය්යං යදන්තරං උපඩ්ඪපිණ්ඩපාතං භුඤ්ජාමි, භගවතො සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති. එවං ඛො අහං, භන්තෙ, භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති.

අඤ්ඤතරොපි ඛො භික්ඛු භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අහම්පි ඛො, භන්තෙ, භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති. ‘‘යථා කථං පන ත්වං, භික්ඛු, භාවෙසි මරණස්සති’’න්ති? ‘‘ඉධ මය්හං, භන්තෙ, එවං හොති – ‘අහො වතාහං තදන්තරං ජීවෙය්යං යදන්තරං චත්තාරො පඤ්ච ආලොපෙ සඞ්ඛාදිත්වා [සඞ්ඛරිත්වා (ක.)] අජ්ඣොහරාමි, භගවතො ¶ සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති. එවං ඛො අහං, භන්තෙ, භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති.

අඤ්ඤතරොපි ඛො භික්ඛු භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අහම්පි ඛො, භන්තෙ, භාවෙමි ¶ මරණස්සති’’න්ති. ‘‘යථා කථං පන ත්වං, භික්ඛු, භාවෙසි මරණස්සති’’න්ති? ‘‘ඉධ මය්හං, භන්තෙ, එවං හොති – ‘අහො වතාහං තදන්තරං ජීවෙය්යං යදන්තරං එකං ආලොපං සඞ්ඛාදිත්වා [සඞ්ඛරිත්වා (ක.)] අජ්ඣොහරාමි, භගවතො සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති. එවං ඛො අහං, භන්තෙ, භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති.

අඤ්ඤතරොපි ඛො භික්ඛු භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අහම්පි ඛො, භන්තෙ, භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති. ‘‘යථා කථං පන ත්වං, භික්ඛු, භාවෙසි මරණස්සති’’න්ති? ‘‘ඉධ මය්හං භන්තෙ, එවං හොති – ‘අහො වතාහං තදන්තරං ජීවෙය්යං යදන්තරං අස්සසිත්වා වා පස්සසාමි, පස්සසිත්වා වා අස්සසාමි, භගවතො සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති. එවං ඛො අහං, භන්තෙ භාවෙමි මරණස්සති’’න්ති.

එවං ¶ වුත්තෙ භගවා තෙ භික්ඛූ එතදවොච – ‘‘ය්වායං [යො චායං (ක. සී.)], භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං මරණස්සතිං භාවෙති – ‘අහො වතාහං රත්තින්දිවං ජීවෙය්යං, භගවතො සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති. යො චායං [යො පායං (ක.) අ. නි. 6.19 පස්සිතබ්බං], භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං මරණස්සතිං භාවෙති – ‘අහො වතාහං ¶ දිවසං ජීවෙය්යං, භගවතො සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති; යො චායං [යො පායං (ක.) අ. නි. 6.19 පස්සිතබ්බං], භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං මරණස්සතිං භාවෙති – ‘අහො වතාහං උපඩ්ඪදිවසං ජීවෙය්යං, භගවතො සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති. යො චායං [යො පායං (ක.) අ. නි. 6.19 පස්සිතබ්බං], භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං මරණස්සතිං භාවෙති – ‘අහො වතාහං තදන්තරං ජීවෙය්යං යදන්තරං එකපිණ්ඩපාතං භුඤ්ජාමි, භගවතො ¶ සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති; යො චායං [යො පායං (ක.) අ. නි. 6.19 පස්සිතබ්බං], භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං මරණස්සතිං භාවෙති – ‘අහො වතාහං තදන්තරං ජීවෙය්යං යදන්තරං උපඩ්ඪපිණ්ඩපාතං භුඤ්ජාමි, භගවතො සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති. යො චායං [යො පායං (ක.) අ. නි. 6.19 පස්සිතබ්බං], භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං මරණස්සතිං භාවෙති – ‘අහො වතාහං තදන්තරං ¶ ජීවෙය්යං යදන්තරං චත්තාරො පඤ්ච ආලොපෙ සඞ්ඛාදිත්වා අජ්ඣොහරාමි, භගවතො සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති – ඉමෙ වුච්චන්ති, භික්ඛවෙ, ‘භික්ඛූ පමත්තා විහරන්ති, දන්ධං මරණස්සතිං භාවෙන්ති ආසවානං ඛයාය’’’.

‘‘යො ච ඛ්වායං [යො චායං (ස්යා.), යො ච ඛො යං (ක.)], භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං මරණස්සතිං භාවෙති – ‘අහො වතාහං තදන්තරං ජීවෙය්යං යදන්තරං එකං ආලොපං සඞ්ඛාදිත්වා අජ්ඣොහරාමි, භගවතො සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති. යො චායං [යො පායං (ක.)], භික්ඛවෙ, භික්ඛු එවං මරණස්සතිං භාවෙති – ‘අහො වතාහං තදන්තරං ජීවෙය්යං යදන්තරං අස්සසිත්වා වා පස්සසාමි, පස්සසිත්වා වා අස්සසාමි, භගවතො සාසනං මනසි කරෙය්යං, බහු වත මෙ කතං අස්සා’ති – ඉමෙ වුච්චන්ති, භික්ඛවෙ, ‘භික්ඛූ අප්පමත්තා විහරන්ති, තික්ඛං මරණස්සතිං භාවෙන්ති ආසවානං ඛයාය’’’.

‘‘තස්මාතිහ, භික්ඛවෙ, එවං සික්ඛිතබ්බං – ‘අප්පමත්තා විහරිස්සාම, තික්ඛං මරණස්සතිං භාවයිස්සාම ආසවානං ඛයායා’ති. එවඤ්හි වො, භික්ඛවෙ, සික්ඛිතබ්බ’’න්ති. තතියං.

4. දුතියමරණස්සතිසුත්තං

74. එකං ¶ සමයං භගවා නාතිකෙ විහරති ගිඤ්ජකාවසථෙ. තත්ර ¶ ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි ¶ …පෙ… මරණස්සති, භික්ඛවෙ, භාවිතා බහුලීකතා මහප්ඵලා හොති මහානිසංසා අමතොගධා අමතපරියොසානා.

‘‘කථං භාවිතා ච, භික්ඛවෙ, මරණස්සති කථං බහුලීකතා මහප්ඵලා හොති මහානිසංසා අමතොගධා අමතපරියොසානා? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු දිවසෙ නික්ඛන්තෙ රත්තියා පතිහිතාය [පටිහිතාය (පී.), (අ. නි. 6.20 පස්සිතබ්බං)] ඉති පටිසඤ්චික්ඛති – ‘බහුකා ඛො මෙ පච්චයා මරණස්ස – අහි වා මං ඩංසෙය්ය, විච්ඡිකො වා මං ඩංසෙය්ය, සතපදී වා මං ඩංසෙය්ය; තෙන මෙ අස්ස කාලකිරියා. සො මම අස්ස [මමස්ස (අ. නි. 6.20)] අන්තරායො. උපක්ඛලිත්වා වා පපතෙය්යං, භත්තං වා මෙ භුත්තං බ්යාපජ්ජෙය්ය, පිත්තං වා මෙ කුප්පෙය්ය, සෙම්හං වා මෙ කුප්පෙය්ය, සත්ථකා වා මෙ වාතා කුප්පෙය්යුං ¶ , මනුස්සා වා මං උපක්කමෙය්යුං, අමනුස්සා වා මං උපක්කමෙය්යුං; තෙන මෙ අස්ස කාලකිරියා. සො මම අස්ස අන්තරායො’ති. තෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා ඉති පටිසඤ්චික්ඛිතබ්බං – ‘අත්ථි නු ඛො මෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා අප්පහීනා යෙ මෙ අස්සු රත්තිං කාලං කරොන්තස්ස අන්තරායායා’’’ති.

‘‘සචෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු පච්චවෙක්ඛමානො එවං ජානාති – ‘අත්ථි මෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා අප්පහීනා යෙ මෙ අස්සු රත්තිං කාලං කරොන්තස්ස අන්තරායායා’ති, තෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා තෙසංයෙව පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං පහානාය අධිමත්තො ඡන්දො ච වායාමො ච උස්සාහො ච උස්සොළ්හී ච අප්පටිවානී ච සති ච සම්පජඤ්ඤඤ්ච කරණීයං.

‘‘සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, ආදිත්තචෙලො වා ආදිත්තසීසො වා තස්සෙව චෙලස්ස වා සීසස්ස වා නිබ්බාපනාය අධිමත්තං ඡන්දඤ්ච වායාමඤ්ච උස්සාහඤ්ච උස්සොළ්හිඤ්ච ¶ අප්පටිවානිඤ්ච සතිඤ්ච සම්පජඤ්ඤඤ්ච කරෙය්ය; එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, තෙන භික්ඛුනා තෙසංයෙව පාපකානං අකුසලානං ¶ ධම්මානං පහානාය අධිමත්තො ඡන්දො ච වායාමො ච උස්සාහො ච උස්සොළ්හී ච අප්පටිවානී ච සති ච සම්පජඤ්ඤඤ්ච කරණීයං.

‘‘සචෙ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු පච්චවෙක්ඛමානො එවං ජානාති – ‘නත්ථි මෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා අප්පහීනා යෙ මෙ අස්සු රත්තිං කාලං කරොන්තස්ස අන්තරායායා’ති ¶ , තෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා තෙනෙව පීතිපාමොජ්ජෙන විහාතබ්බං අහොරත්තානුසික්ඛිනා කුසලෙසු ධම්මෙසු.

‘‘ඉධ ¶ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු රත්තියා නික්ඛන්තාය දිවසෙ පතිහිතෙ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති – ‘බහුකා ඛො මෙ පච්චයා මරණස්ස – අහි වා මං ඩංසෙය්ය, විච්ඡිකො වා මං ඩංසෙය්ය, සතපදී වා මං ඩංසෙය්ය; තෙන මෙ අස්ස කාලකිරියා. සො මම අස්ස අන්තරායො. උපක්ඛලිත්වා වා පපතෙය්යං, භත්තං වා මෙ භුත්තං බ්යාපජ්ජෙය්ය, පිත්තං වා මෙ කුප්පෙය්ය, සෙම්හං වා මෙ කුප්පෙය්ය, සත්ථකා වා මෙ වාතා කුප්පෙය්යුං, මනුස්සා වා මං උපක්කමෙය්යුං, අමනුස්සා වා මං උපක්කමෙය්යුං; තෙන මෙ අස්ස කාලකිරියා. සො මම අස්ස අන්තරායො’ති. තෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා ඉති පටිසඤ්චික්ඛිතබ්බං – ‘අත්ථි නු ඛො මෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා අප්පහීනා යෙ මෙ අස්සු දිවා කාලං කරොන්තස්ස අන්තරායායා’’’ති.

‘‘සචෙ ¶ , භික්ඛවෙ, භික්ඛු පච්චවෙක්ඛමානො එවං ජානාති – ‘අත්ථි මෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා අප්පහීනා යෙ මෙ අස්සු දිවා කාලං කරොන්තස්ස අන්තරායායා’ති, තෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා තෙසංයෙව පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං පහානාය අධිමත්තො ඡන්දො ච වායාමො ච උස්සාහො ච උස්සොළ්හී ච අප්පටිවානී ච සති ච සම්පජඤ්ඤඤ්ච කරණීයං.

‘‘සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, ආදිත්තචෙලො වා ආදිත්තසීසො වා තස්සෙව චෙලස්ස වා සීසස්ස වා නිබ්බාපනාය අධිමත්තං ඡන්දඤ්ච වායාමඤ්ච උස්සාහඤ්ච උස්සොළ්හිඤ්ච අප්පටිවානිඤ්ච සතිඤ්ච සම්පජඤ්ඤඤ්ච කරෙය්ය; එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, තෙන භික්ඛුනා තෙසංයෙව පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං පහානාය අධිමත්තො ඡන්දො ච වායාමො ච උස්සාහො ච උස්සොළ්හී ච අප්පටිවානී ච සති ච සම්පජඤ්ඤඤ්ච කරණීයං.

‘‘සචෙ පන, භික්ඛවෙ, භික්ඛු පච්චවෙක්ඛමානො එවං ජානාති – ‘නත්ථි මෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා අප්පහීනා ¶ යෙ මෙ අස්සු දිවා කාලං කරොන්තස්ස අන්තරායායා’ති, තෙන, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා තෙනෙව පීතිපාමොජ්ජෙන විහාතබ්බං අහොරත්තානුසික්ඛිනා කුසලෙසු ධම්මෙසු. එවං භාවිතා ඛො, භික්ඛවෙ, මරණස්සති එවං බහුලීකතා මහප්ඵලා හොති මහානිසංසා අමතොගධා අමතපරියොසානා’’ති. චතුත්ථං.

5. පඨමසම්පදාසුත්තං

75. ‘‘අට්ඨිමා ¶ , භික්ඛවෙ, සම්පදා. කතමා අට්ඨ? [අ. නි. 8.54] උට්ඨානසම්පදා, ආරක්ඛසම්පදා, කල්යාණමිත්තතා, සමජීවිතා, සද්ධාසම්පදා, සීලසම්පදා, චාගසම්පදා, පඤ්ඤාසම්පදා – ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨ සම්පදා’’ති.

‘‘උට්ඨාතා කම්මධෙය්යෙසු, අප්පමත්තො විධානවා;

සමං කප්පෙති ජීවිකං, සම්භතං අනුරක්ඛති.

‘‘සද්ධො ¶ සීලෙන සම්පන්නො, වදඤ්ඤූ වීතමච්ඡරො;

නිච්චං මග්ගං විසොධෙති, සොත්ථානං සම්පරායිකං.

‘‘ඉච්චෙතෙ අට්ඨ ධම්මා ච, සද්ධස්ස ඝරමෙසිනො;

අක්ඛාතා සච්චනාමෙන, උභයත්ථ සුඛාවහා.

‘‘දිට්ඨධම්මහිතත්ථාය, සම්පරායසුඛාය ච;

එවමෙතං ගහට්ඨානං, චාගො පුඤ්ඤං පවඩ්ඪතී’’ති. පඤ්චමං;

6. දුතියසම්පදාසුත්තං

76. ‘‘අට්ඨිමා ¶ , භික්ඛවෙ, සම්පදා. කතමා අට්ඨ? උට්ඨානසම්පදා, ආරක්ඛසම්පදා, කල්යාණමිත්තතා, සමජීවිතා, සද්ධාසම්පදා, සීලසම්පදා, චාගසම්පදා, පඤ්ඤාසම්පදා. කතමා ච, භික්ඛවෙ, උට්ඨානසම්පදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, කුලපුත්තො යෙන කම්මට්ඨානෙන ජීවිතං කප්පෙති – යදි කසියා යදි වණිජ්ජාය යදි ගොරක්ඛෙන යදි ඉස්සත්තෙන යදි රාජපොරිසෙන යදි සිප්පඤ්ඤතරෙන – තත්ථ ¶ දක්ඛො හොති අනලසො, තත්රුපායාය වීමංසාය සමන්නාගතො, අලං කාතුං අලං සංවිධාතුන්ති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, උට්ඨානසම්පදා.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, ආරක්ඛසම්පදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, කුලපුත්තස්ස භොගා හොන්ති උට්ඨානවීරියාධිගතා ¶ බාහාබලපරිචිතා සෙදාවක්ඛිත්තා ධම්මිකා ධම්මලද්ධා තෙ ආරක්ඛෙන ගුත්තියා සම්පාදෙති – ‘කින්ති මෙ භොගෙ නෙව රාජානො හරෙය්යුං, න චොරා හරෙය්යුං, න අග්ගි ඩහෙය්ය, න උදකං වහෙය්ය, න අප්පියා දායාදා හරෙය්යු’න්ති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, ආරක්ඛසම්පදා.

‘‘කතමා ¶ ච, භික්ඛවෙ, කල්යාණමිත්තතා? ඉධ, භික්ඛවෙ, කුලපුත්තො යස්මිං ගාමෙ වා නිගමෙ වා පටිවසති, තත්ථ යෙ තෙ හොන්ති ගහපතී වා ගහපතිපුත්තා වා දහරා වා වුද්ධසීලිනො වුද්ධා වා වුද්ධසීලිනො සද්ධාසම්පන්නා සීලසම්පන්නා චාගසම්පන්නා පඤ්ඤාසම්පන්නා, තෙහි සද්ධිං සන්තිට්ඨති සල්ලපති සාකච්ඡං සමාපජ්ජති; යථාරූපානං සද්ධාසම්පන්නානං සද්ධාසම්පදං අනුසික්ඛති, යථාරූපානං සීලසම්පන්නානං සීලසම්පදං අනුසික්ඛති, යථාරූපානං චාගසම්පන්නානං චාගසම්පදං අනුසික්ඛති, යථාරූපානං පඤ්ඤාසම්පන්නානං පඤ්ඤාසම්පදං අනුසික්ඛති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, කල්යාණමිත්තතා.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, සමජීවිතා? ඉධ, භික්ඛවෙ, කුලපුත්තො ආයඤ්ච භොගානං විදිත්වා වයඤ්ච භොගානං විදිත්වා සමං ජීවිකං කප්පෙති නාච්චොගාළ්හං නාතිහීනං – ‘එවං මෙ ආයො වයං පරියාදාය ඨස්සති, න ච මෙ වයො ආයං පරියාදාය ඨස්සතී’ති. සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, තුලාධාරො වා තුලාධාරන්තෙවාසී වා තුලං පග්ගහෙත්වා ජානාති – ‘එත්තකෙන වා ඔනතං, එත්තකෙන ¶ වා උන්නත’න්ති; එවමෙවං ඛො, භික්ඛවෙ, කුලපුත්තො ආයඤ්ච භොගානං විදිත්වා වයඤ්ච භොගානං විදිත්වා සමං ජීවිකං කප්පෙති නාච්චොගාළ්හං නාතිහීනං – ‘එවං මෙ ආයො වයං පරියාදාය ඨස්සති, න ච මෙ වයො ආයං පරියාදාය ඨස්සතී’ති. සචායං, භික්ඛවෙ, කුලපුත්තො ¶ අප්පායො සමානො උළාරං ජීවිකං කප්පෙති, තස්ස භවන්ති වත්තාරො ‘උදුම්බරඛාදී වායං කුලපුත්තො භොගෙ ඛාදතී’ති. සචෙ පනායං, භික්ඛවෙ, කුලපුත්තො ¶ මහායො සමානො කසිරං ජීවිකං කප්පෙති, තස්ස භවන්ති වත්තාරො – ‘අජෙට්ඨමරණං වායං කුලපුත්තො මරිස්සතී’ති. යතො ච ඛොයං, භික්ඛවෙ, කුලපුත්තො ආයඤ්ච භොගානං විදිත්වා වයඤ්ච භොගානං විදිත්වා සමං ජීවිකං කප්පෙති නාච්චොගාළ්හං නාතිහීනං – ‘එවං මෙ ආයො වයං පරියාදාය ඨස්සති, න ච මෙ වයො ආයං පරියාදාය ඨස්සතී’ති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, සමජීවිතා.

‘‘කතමා ¶ ච භික්ඛවෙ, සද්ධාසම්පදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, කුලපුත්තො සද්ධො හොති, සද්දහති තථාගතස්ස බොධිං – ‘ඉතිපි සො භගවා…පෙ… සත්ථා දෙවමනුස්සානං බුද්ධො භගවා’ති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, සද්ධාසම්පදා.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, සීලසම්පදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, කුලපුත්තො පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති…පෙ… සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා පටිවිරතො හොති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, සීලසම්පදා.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, චාගසම්පදා? ඉධ, භික්ඛවෙ, කුලපුත්තො විගතමලමච්ඡෙරෙන චෙතසා අගාරං අජ්ඣාවසති…පෙ… යාචයොගො දානසංවිභාගරතො. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, චාගසම්පදා.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, පඤ්ඤාසම්පදා? ඉධ ¶ , භික්ඛවෙ, කුලපුත්තො පඤ්ඤවා හොති…පෙ… සම්මා දුක්ඛක්ඛයගාමිනියා. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, පඤ්ඤාසම්පදා. ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨ සම්පදා’’ති.

‘‘උට්ඨාතා කම්මධෙය්යෙසු, අප්පමත්තො විධානවා;

සමං කප්පෙති ජීවිකං, සම්භතං අනුරක්ඛති.

‘‘සද්ධො ¶ සීලෙන සම්පන්නො, වදඤ්ඤූ වීතමච්ඡරො;

නිච්චං මග්ගං විසොධෙති, සොත්ථානං සම්පරායිකං.

‘‘ඉච්චෙතෙ අට්ඨ ධම්මා ච, සද්ධස්ස ඝරමෙසිනො;

අක්ඛාතා සච්චනාමෙන, උභයත්ථ සුඛාවහා.

‘‘දිට්ඨධම්මහිතත්ථාය, සම්පරායසුඛාය ච;

එවමෙතං ගහට්ඨානං, චාගො පුඤ්ඤං පවඩ්ඪතී’’ති. ඡට්ඨං;

7. ඉච්ඡාසුත්තං

77. තත්ර ¶ ¶ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘ආවුසො භික්ඛවො’’ති! ‘‘ආවුසො’’ති ඛො තෙ භික්ඛූ ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස පච්චස්සොසුං. ආයස්මා සාරිපුත්තො එතදවොච –

[අ. නි. 8.61] ‘‘අට්ඨිමෙ, ආවුසො, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ අට්ඨ? ඉධාවුසො, භික්ඛුනො පවිවිත්තස්ස විහරතො නිරායත්තවුත්තිනො ඉච්ඡා උප්පජ්ජති ලාභාය. සො උට්ඨහති, ඝටති, වායමති ලාභාය. තස්ස උට්ඨහතො, ඝටතො, වායමතො ලාභාය ලාභො නුප්පජ්ජති. සො තෙන අලාභෙන සොචති කිලමති පරිදෙවති, උරත්තාළිං කන්දති, සම්මොහං ආපජ්ජති. අයං වුච්චතාවුසො, ‘භික්ඛු ඉච්ඡො විහරති ලාභාය, උට්ඨහති, ඝටති ¶ , වායමති ලාභාය, න ච ලාභී, සොචී ච පරිදෙවී ච, චුතො ච සද්ධම්මා’’’.

‘‘ඉධ පනාවුසො, භික්ඛුනො පවිවිත්තස්ස විහරතො නිරායත්තවුත්තිනො ඉච්ඡා උප්පජ්ජති ලාභාය. සො උට්ඨහති, ඝටති, වායමති ලාභාය. තස්ස උට්ඨහතො ඝටතො වායමතො ලාභාය ලාභො උප්පජ්ජති. සො තෙන ¶ ලාභෙන මජ්ජති පමජ්ජති පමාදමාපජ්ජති. අයං වුච්චතාවුසො, ‘භික්ඛු ඉච්ඡො විහරති ලාභාය, උට්ඨහති ඝටති වායමති ලාභාය, ලාභී ච, මදී ච පමාදී ච, චුතො ච සද්ධම්මා’’’.

‘‘ඉධ පනාවුසො, භික්ඛුනො පවිවිත්තස්ස විහරතො නිරායත්තවුත්තිනො ඉච්ඡා උප්පජ්ජති ලාභාය. සො න උට්ඨහති, න ඝටති, න වායමති ලාභාය. තස්ස අනුට්ඨහතො, අඝටතො, අවායමතො ලාභාය ලාභො නුප්පජ්ජති. සො තෙන අලාභෙන සොචති කිලමති පරිදෙවති, උරත්තාළිං කන්දති, සම්මොහං ආපජ්ජති. අයං වුච්චතාවුසො, ‘භික්ඛු ඉච්ඡො විහරති ලාභාය, න උට්ඨහති, න ඝටති, න වායමති ලාභාය, න ච ලාභී, සොචී ච පරිදෙවී ච, චුතො ච සද්ධම්මා’’’.

‘‘ඉධ පනාවුසො, භික්ඛුනො පවිවිත්තස්ස විහරතො නිරායත්තවුත්තිනො ඉච්ඡා උප්පජ්ජති ලාභාය. සො න උට්ඨහති, න ඝටති, න වායමති ලාභාය. තස්ස අනුට්ඨහතො, අඝටතො, අවායමතො ¶ ලාභාය ලාභො උප්පජ්ජති. සො තෙන ලාභෙන මජ්ජති පමජ්ජති පමාදමාපජ්ජති. අයං වුච්චතාවුසො, ‘භික්ඛු ඉච්ඡො විහරති ලාභාය, න උට්ඨහති න ¶ ඝටති න වායමති ලාභාය, ලාභී ච, මදී ච පමාදී ච, චුතො ච සද්ධම්මා’’’.

‘‘ඉධ පනාවුසො, භික්ඛුනො පවිවිත්තස්ස විහරතො නිරායත්තවුත්තිනො ඉච්ඡා උප්පජ්ජති ලාභාය. සො උට්ඨහති, ඝටති, වායමති ලාභාය. තස්ස උට්ඨහතො, ඝටතො, වායමතො ලාභාය, ලාභො නුප්පජ්ජති. සො තෙන අලාභෙන න සොචති න කිලමති ¶ න පරිදෙවති, න උරත්තාළිං කන්දති, න සම්මොහං ¶ ආපජ්ජති. අයං වුච්චතාවුසො, ‘භික්ඛු ඉච්ඡො විහරති ලාභාය, උට්ඨහති ඝටති වායමති ලාභාය, න ච ලාභී, න ච සොචී න ච පරිදෙවී, අච්චුතො ච සද්ධම්මා’’’.

‘‘ඉධ පනාවුසො, භික්ඛුනො පවිවිත්තස්ස විහරතො නිරායත්තවුත්තිනො ඉච්ඡා උප්පජ්ජති ලාභාය. සො උට්ඨහති, ඝටති, වායමති ලාභාය. තස්ස උට්ඨහතො, ඝටතො, වායමතො ලාභාය, ලාභො උප්පජ්ජති. සො තෙන ලාභෙන න මජ්ජති න පමජ්ජති න පමාදමාපජ්ජති. අයං වුච්චතාවුසො, ‘භික්ඛු ඉච්ඡො විහරති ලාභාය, උට්ඨහති, ඝටති, වායමති ලාභාය, ලාභී ච, න ච මදී න ච පමාදී, අච්චුතො ච සද්ධම්මා’’’.

‘‘ඉධ පනාවුසො, භික්ඛුනො පවිවිත්තස්ස විහරතො නිරායත්තවුත්තිනො ඉච්ඡා උප්පජ්ජති ලාභාය. සො න උට්ඨහති, න ඝටති, න වායමති ලාභාය. තස්ස අනුට්ඨහතො, අඝටතො, අවායමතො ලාභාය, ලාභො නුප්පජ්ජති. සො තෙන අලාභෙන න සොචති න කිලමති න පරිදෙවති, න උරත්තාළිං කන්දති, න සම්මොහං ආපජ්ජති. අයං වුච්චතාවුසො, ‘භික්ඛු ඉච්ඡො විහරති ලාභාය, න උට්ඨහති, න ඝටති, න වායමති ලාභාය, න ච ලාභී, න ච සොචී න ච පරිදෙවී, අච්චුතො ච සද්ධම්මා’’’.

‘‘ඉධ පනාවුසො, භික්ඛුනො පවිවිත්තස්ස විහරතො නිරායත්තවුත්තිනො ඉච්ඡා උප්පජ්ජති ලාභාය. සො න උට්ඨහති, න ඝටති, න වායමති ලාභාය. තස්ස අනුට්ඨහතො, අඝටතො, අවායමතො ලාභාය, ලාභො උප්පජ්ජති. සො තෙන ලාභෙන න මජ්ජති න පමජ්ජති න පමාදමාපජ්ජති. අයං වුච්චතාවුසො ¶ , ‘භික්ඛු ඉච්ඡො විහරති ලාභාය, න උට්ඨහති, න ¶ ඝටති ¶ , න වායමති ලාභාය, ලාභී ච, න ච මදී න ච පමාදී, අච්චුතො ච සද්ධම්මා’. ඉමෙ ඛො, ආවුසො, අට්ඨ පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මි’’න්ති. සත්තමං.

8. අලංසුත්තං

78. [අ. නි. 8.62] තත්ර ¶ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො භික්ඛූ ආමන්තෙසි…පෙ… ඡහාවුසො, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං අත්තනො, අලං පරෙසං. කතමෙහි ඡහි? ඉධාවුසො, භික්ඛු ඛිප්පනිසන්ති ච හොති කුසලෙසු ධම්මෙසු; සුතානඤ්ච ධම්මානං ධාරණජාතිකො හොති; ධාතානඤ්ච ධම්මානං අත්ථූපපරික්ඛිතා හොති; අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො ච හොති; කල්යාණවාචො ච හොති කල්යාණවාක්කරණො, පොරියා වාචාය සමන්නාගතො විස්සට්ඨාය අනෙලගළාය අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා; සන්දස්සකො ච හොති සමාදපකො සමුත්තෙජකො සම්පහංසකො සබ්රහ්මචාරීනං. ඉමෙහි ඛො, ආවුසො, ඡහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං අත්තනො, අලං පරෙසං.

‘‘පඤ්චහාවුසො, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං අත්තනො, අලං පරෙසං. කතමෙහි පඤ්චහි? ඉධාවුසො, භික්ඛු න හෙව ඛො ඛිප්පනිසන්ති ච හොති කුසලෙසු ධම්මෙසු; සුතානඤ්ච ධම්මානං ධාරණජාතිකො හොති; ධාතානඤ්ච ධම්මානං අත්ථූපපරික්ඛිතා හොති; අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො ච හොති; කල්යාණවාචො ච හොති…පෙ… සන්දස්සකො ච හොති…පෙ… සබ්රහ්මචාරීනං. ඉමෙහි ¶ ඛො, ආවුසො, පඤ්චහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං අත්තනො, අලං පරෙසං.

‘‘චතූහාවුසො, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං අත්තනො, නාලං පරෙසං ¶ . කතමෙහි චතූහි? ඉධාවුසො, භික්ඛු ඛිප්පනිසන්ති ච හොති කුසලෙසු ධම්මෙසු; සුතානඤ්ච ධම්මානං ධාරණජාතිකො හොති; ධාතානඤ්ච ධම්මානං අත්ථූපපරික්ඛිතා හොති; අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො ච හොති; නො ච කල්යාණවාචො හොති…පෙ… නො ච සන්දස්සකො හොති…පෙ… සබ්රහ්මචාරීනං. ඉමෙහි ඛො, ආවුසො, චතූහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං අත්තනො, නාලං පරෙසං.

‘‘චතූහාවුසො ¶ , ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං පරෙසං, නාලං අත්තනො. කතමෙහි චතූහි? ඉධාවුසො, භික්ඛු ඛිප්පනිසන්ති ච හොති කුසලෙසු ධම්මෙසු; සුතානඤ්ච ධම්මානං ධාරණජාතිකො හොති; නො ච ධාතානං ධම්මානං අත්ථූපපරික්ඛිතා හොති; නො ච අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො හොති; කල්යාණවාචො ච හොති…පෙ… සන්දස්සකො ¶ ච හොති…පෙ… සබ්රහ්මචාරීනං. ඉමෙහි ඛො, ආවුසො, චතූහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං පරෙසං, නාලං අත්තනො.

‘‘තීහාවුසො, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං අත්තනො, නාලං පරෙසං. කතමෙහි තීහි? ඉධාවුසො, භික්ඛු න හෙව ඛො ඛිප්පනිසන්ති ච හොති කුසලෙසු ධම්මෙසු; සුතානඤ්ච ධම්මානං ධාරණජාතිකො ¶ හොති; ධාතානඤ්ච ධම්මානං අත්ථූපපරික්ඛිතා හොති; අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො ච හොති; නො ච කල්යාණවාචො හොති…පෙ… නො ච සන්දස්සකො හොති…පෙ… සබ්රහ්මචාරීනං. ඉමෙහි ඛො, ආවුසො, තීහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං අත්තනො, නාලං පරෙසං.

‘‘තීහාවුසො ¶ , ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං පරෙසං, නාලං අත්තනො. කතමෙහි තීහි? ඉධාවුසො, භික්ඛු න හෙව ඛො ඛිප්පනිසන්ති ච හොති කුසලෙසු ධම්මෙසු; සුතානඤ්ච ධම්මානං ධාරණජාතිකො හොති; නො ච ධාතානං ධම්මානං අත්ථූපපරික්ඛිතා හොති; නො ච අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො හොති; කල්යාණවාචො ච හොති…පෙ… අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා, සන්දස්සකො ච හොති…පෙ… සබ්රහ්මචාරීනං. ඉමෙහි ඛො, ආවුසො, තීහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං පරෙසං, නාලං අත්තනො.

‘‘ද්වීහාවුසො, ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං අත්තනො, නාලං පරෙසං. කතමෙහි ද්වීහි? ඉධාවුසො, භික්ඛු න හෙව ඛො ඛිප්පනිසන්ති ච හොති කුසලෙසු ධම්මෙසු; නො ච සුතානං ධම්මානං ධාරණජාතිකො හොති; ධාතානඤ්ච ධම්මානං අත්ථූපපරික්ඛිතා හොති; අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො ච හොති; නො ච කල්යාණවාචො හොති…පෙ… නො ච සන්දස්සකො හොති…පෙ… සබ්රහ්මචාරීනං. ඉමෙහි ඛො, ආවුසො, ද්වීහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං අත්තනො, නාලං පරෙසං.

‘‘ද්වීහාවුසො ¶ ¶ , ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං පරෙසං, නාලං අත්තනො. කතමෙහි ද්වීහි? ඉධාවුසො, භික්ඛු න හෙව ඛො ඛිප්පනිසන්ති ච හොති කුසලෙසු ධම්මෙසු; නො ච සුතානං ධම්මානං ධාරණජාතිකො හොති; නො ච ධාතානං ධම්මානං අත්ථූපපරික්ඛිතා හොති; නො ච අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මප්පටිපන්නො හොති; කල්යාණවාචො ච හොති කල්යාණවාක්කරණො ¶ , පොරියා වාචාය සමන්නාගතො විස්සට්ඨාය අනෙලගළාය අත්ථස්ස ¶ විඤ්ඤාපනියා; සන්දස්සකො ච හොති සමාදපකො සමුත්තෙජකො සම්පහංසකො සබ්රහ්මචාරීනං. ඉමෙහි ඛො, ආවුසො, ද්වීහි ධම්මෙහි සමන්නාගතො භික්ඛු අලං පරෙසං, නාලං අත්තනො’’ති. අට්ඨමං.

9. පරිහානසුත්තං

79. ‘‘අට්ඨිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා සෙඛස්ස භික්ඛුනො පරිහානාය සංවත්තන්ති. කතමෙ අට්ඨ? කම්මාරාමතා, භස්සාරාමතා, නිද්දාරාමතා, සඞ්ගණිකාරාමතා, ඉන්ද්රියෙසු අගුත්තද්වාරතා, භොජනෙ අමත්තඤ්ඤුතා, සංසග්ගාරාමතා, පපඤ්චාරාමතා – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨ ධම්මා සෙඛස්ස භික්ඛුනො පරිහානාය සංවත්තන්ති.

‘‘අට්ඨිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා සෙඛස්ස භික්ඛුනො අපරිහානාය සංවත්තන්ති. කතමෙ අට්ඨ? න කම්මාරාමතා, න භස්සාරාමතා, න නිද්දාරාමතා, න සඞ්ගණිකාරාමතා, ඉන්ද්රියෙසු ගුත්තද්වාරතා, භොජනෙ මත්තඤ්ඤුතා, අසංසග්ගාරාමතා, නිප්පපඤ්චාරාමතා – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨ ධම්මා සෙඛස්ස භික්ඛුනො අපරිහානාය සංවත්තන්තී’’ති. නවමං.

10. කුසීතාරම්භවත්ථුසුත්තං

80. [දි. නි. 3.334, 358] ‘‘අට්ඨිමානි ¶ , භික්ඛවෙ, කුසීතවත්ථූනි. කතමානි අට්ඨ? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා කම්මං කත්තබ්බං හොති. තස්ස එවං හොති – ‘කම්මං ඛො මෙ කත්තබ්බං භවිස්සති. කම්මං ඛො පන මෙ කරොන්තස්ස කායො කිලමිස්සති. හන්දාහං නිපජ්ජාමී’ති. සො නිපජ්ජති, න වීරියං ආරභති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. ඉදං, භික්ඛවෙ, පඨමං කුසීතවත්ථු.

‘‘පුන ¶ චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා කම්මං කතං හොති. තස්ස එවං හොති – ‘අහං ¶ ඛො කම්මං අකාසිං. කම්මං ඛො පන මෙ කරොන්තස්ස කායො කිලන්තො. හන්දාහං නිපජ්ජාමී’ති. සො නිපජ්ජති, න වීරියං ආරභති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. ඉදං, භික්ඛවෙ, දුතියං කුසීතවත්ථු.

‘‘පුන ¶ චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා මග්ගො ගන්තබ්බො හොති. තස්ස එවං හොති – ‘මග්ගො මෙ ගන්තබ්බො භවිස්සති. මග්ගං ඛො පන මෙ ගච්ඡන්තස්ස කායො කිලමිස්සති. හන්දාහං නිපජ්ජාමී’ති. සො නිපජ්ජති, න වීරියං ආරභති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. ඉදං, භික්ඛවෙ, තතියං කුසීතවත්ථු.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා මග්ගො ගතො හොති. තස්ස එවං හොති – ‘අහං ඛො මග්ගං අගමාසිං. මග්ගං ඛො පන මෙ ගච්ඡන්තස්ස කායො කිලන්තො. හන්දාහං නිපජ්ජාමී’ති. සො නිපජ්ජති, න වීරියං ආරභති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. ඉදං භික්ඛවෙ, චතුත්ථං කුසීතවත්ථු.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තො න ලභති ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භොජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං. තස්ස එවං හොති ¶ – ‘අහං ඛො ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තො නාලත්ථං ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භොජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං. තස්ස මෙ කායො කිලන්තො අකම්මඤ්ඤො. හන්දාහං නිපජ්ජාමී’ති. සො නිපජ්ජති, න වීරියං ආරභති…පෙ… ඉදං, භික්ඛවෙ, පඤ්චමං කුසීතවත්ථු.

‘‘පුන ¶ චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තො ලභති ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භොජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං. තස්ස එවං හොති – ‘අහං ඛො ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තො අලත්ථං ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භොජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං. තස්ස මෙ කායො ගරුකො අකම්මඤ්ඤො මාසාචිතං මඤ්ඤෙ. හන්දාහං නිපජ්ජාමී’ති. සො නිපජ්ජති, න වීරියං ආරභති…පෙ… ඉදං, භික්ඛවෙ, ඡට්ඨං කුසීතවත්ථු.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො උප්පන්නො හොති අප්පමත්තකො ආබාධො. තස්ස එවං හොති ¶ – ‘උප්පන්නො ඛො මෙ අයං අප්පමත්තකො ආබාධො අත්ථි කප්පො නිපජ්ජිතුං. හන්දාහං නිපජ්ජාමී’ති. සො නිපජ්ජති, න වීරියං ආරභති…පෙ… ඉදං, භික්ඛවෙ, සත්තමං කුසීතවත්ථු.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ගිලානා වුට්ඨිතො [අ. නි. 6.16 සුත්තවණ්ණනා ටීකා ඔලොකෙතබ්බා] හොති අචිරවුට්ඨිතො ගෙලඤ්ඤා. තස්ස එවං හොති – ‘අහං ඛො ගිලානා වුට්ඨිතො අචිරවුට්ඨිතො ගෙලඤ්ඤා. තස්ස මෙ කායො දුබ්බලො අකම්මඤ්ඤො. හන්දාහං නිපජ්ජාමී’ති ¶ . සො නිපජ්ජති, න වීරියං ආරභති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. ඉදං, භික්ඛවෙ, අට්ඨමං කුසීතවත්ථු. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨ කුසීතවත්ථූනි.

[දී. නි. 3.335, 358] ‘‘අට්ඨිමානි ¶ , භික්ඛවෙ, ආරම්භවත්ථූනි. කතමානි අට්ඨ? ඉධ, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා කම්මං කත්තබ්බං හොති. තස්ස එවං හොති – ‘කම්මං ඛො මෙ කත්තබ්බං භවිස්සති. කම්මං ඛො මයා කරොන්තෙන න සුකරං බුද්ධානං සාසනං මනසි කාතුං. හන්දාහං පටිකච්චෙව වීරියං ආරභාමි අප්පත්තස්ස ¶ පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියායා’ති. සො වීරියං ආරභති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. ඉදං, භික්ඛවෙ, පඨමං ආරම්භවත්ථු.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා කම්මං කතං හොති. තස්ස එවං හොති – ‘අහං ඛො කම්මං අකාසිං. කම්මං ඛො පනාහං කරොන්තො නාසක්ඛිං බුද්ධානං සාසනං මනසි කාතුං. හන්දාහං වීරියං ආරභාමි අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියායා’ති. සො වීරියං ආරභති. ඉදං, භික්ඛවෙ, දුතියං ආරම්භවත්ථු.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා මග්ගො ගන්තබ්බො හොති. තස්ස එවං හොති – මග්ගො ඛො මෙ ගන්තබ්බො භවිස්සති. මග්ගං ඛො පන මෙ ගච්ඡන්තෙන න සුකරං බුද්ධානං සාසනං මනසි කාතුං. හන්දාහං වීරියං…පෙ… ඉදං, භික්ඛවෙ, තතියං ආරම්භවත්ථු.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනා මග්ගො ගතො හොති. තස්ස එවං හොති – අහං ඛො මග්ගං ¶ අගමාසිං. මග්ගං ඛො පනාහං ගච්ඡන්තො නාසක්ඛිං බුද්ධානං සාසනං මනසි කාතුං. හන්දාහං වීරියං ආරභාමි…පෙ… ඉදං, භික්ඛවෙ, චතුත්ථං ආරම්භවත්ථු.

‘‘පුන ¶ චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තො න ලභති ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භොජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං. තස්ස එවං හොති – අහං ඛො ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තො නාලත්ථං ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භොජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං. තස්ස මෙ ¶ කායො ලහුකො කම්මඤ්ඤො. හන්දාහං වීරියං ආරභාමි…පෙ… ඉදං, භික්ඛවෙ, පඤ්චමං ආරම්භවත්ථු.

‘‘පුන ¶ චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තො ලභති ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භොජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං. තස්ස එවං හොති – අහං ඛො ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තො අලත්ථං ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භොජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං. තස්ස මෙ කායො බලවා කම්මඤ්ඤො. හන්දාහං වීරියං ආරභාමි…පෙ… ඉදං, භික්ඛවෙ, ඡට්ඨං ආරම්භවත්ථු.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛුනො උප්පන්නො හොති අප්පමත්තකො ආබාධො. තස්ස එවං හොති – උප්පන්නො ඛො මෙ අයං අප්පමත්තකො ආබාධො. ඨානං ඛො පනෙතං විජ්ජති යං මෙ ආබාධො පවඩ්ඪෙය්ය. හන්දාහං පටිකච්චෙව වීරියං ආරභාමි…පෙ… ඉදං, භික්ඛවෙ, සත්තමං ආරම්භවත්ථු.

‘‘පුන චපරං, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ගිලානා වුට්ඨිතො හොති අචිරවුට්ඨිතො ගෙලඤ්ඤා. තස්ස එවං හොති – ‘අහං ඛො ගිලානා වුට්ඨිතො අචිරවුට්ඨිතො ගෙලඤ්ඤා. ඨානං ඛො පනෙතං විජ්ජති යං මෙ ආබාධො පච්චුදාවත්තෙය්ය. හන්දාහං පටිකච්චෙව වීරියං ආරභාමි අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියායා’ති. සො වීරියං ආරභති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. ඉදං, භික්ඛවෙ, අට්ඨමං ආරම්භවත්ථු. ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, අට්ඨ ආරම්භවත්ථූනී’’ති. දසමං.

යමකවග්ගො තතියො.

තස්සුද්දානං ¶ –

ද්වෙ ¶ ¶ සද්ධා ද්වෙ මරණස්සතී, ද්වෙ සම්පදා අථාපරෙ;

ඉච්ඡා අලං පරිහානං, කුසීතාරම්භවත්ථූනීති.