📜

2. සීහනාදවග්ගො

1. සීහනාදසුත්තං

11. එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘වුත්ථො මෙ, භන්තෙ, සාවත්ථියං වස්සාවාසො. ඉච්ඡාමහං, භන්තෙ, ජනපදචාරිකං පක්කමිතු’’න්ති. ‘‘යස්සදානි ත්වං, සාරිපුත්ත, කාලං මඤ්ඤසී’’ති. අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි. අථ ඛො අඤ්ඤතරො භික්ඛු අචිරපක්කන්තෙ ආයස්මන්තෙ සාරිපුත්තෙ භගවන්තං එතදවොච – ‘‘ආයස්මා මං, භන්තෙ, සාරිපුත්තො ආසජ්ජ අප්පටිනිස්සජ්ජ චාරිකං පක්කන්තො’’ති. අථ ඛො භගවා අඤ්ඤතරං භික්ඛුං ආමන්තෙසි – ‘‘එහි ත්වං, භික්ඛු, මම වචනෙන සාරිපුත්තං ආමන්තෙහි – ‘සත්ථා තං, ආවුසො සාරිපුත්ත, ආමන්තෙතී’’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො සො භික්ඛු භගවතො පටිස්සුත්වා යෙනායස්මා සාරිපුත්තො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එතදවොච – ‘‘සත්ථා තං, ආවුසො සාරිපුත්ත, ආමන්තෙතී’’ති. ‘‘එවමාවුසො’’ති ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො තස්ස භික්ඛුනො පච්චස්සොසි.

තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා ච මහාමොග්ගල්ලානො [මහාමොග්ගලානො (ක.)] ආයස්මා ච ආනන්දො අවාපුරණං [අපාපුරණං (ස්යා. ක.)] ආදාය විහාරෙ ආහිණ්ඩන්ති [විහාරෙන විහාරං අන්වාහිණ්ඩන්ති (සී. පී.), විහාරං ආහිණ්ඩන්ති (ස්යා.)] – ‘‘අභික්කමථායස්මන්තො, අභික්කමථායස්මන්තො! ඉදානායස්මා සාරිපුත්තො භගවතො සම්මුඛා සීහනාදං නදිස්සතී’’ති. අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං භගවා එතදවොච – ‘‘ඉධ තෙ, සාරිපුත්ත, අඤ්ඤතරො සබ්රහ්මචාරී ඛීයනධම්මං ආපන්නො – ‘ආයස්මා මං, භන්තෙ, සාරිපුත්තො ආසජ්ජ අප්පටිනිස්සජ්ජචාරිකං පක්කන්තො’’’ති.

‘‘යස්ස නූන, භන්තෙ, කායෙ කායගතාසති අනුපට්ඨිතා අස්ස, සො ඉධ අඤ්ඤතරං සබ්රහ්මචාරිං ආසජ්ජ අප්පටිනිස්සජ්ජ චාරිකං පක්කමෙය්ය.

‘‘සෙය්යථාපි, භන්තෙ, පථවියං සුචිම්පි නික්ඛිපන්ති අසුචිම්පි නික්ඛිපන්ති ගූථගතම්පි නික්ඛිපන්ති මුත්තගතම්පි නික්ඛිපන්ති ඛෙළගතම්පි නික්ඛිපන්ති පුබ්බගතම්පි නික්ඛිපන්ති ලොහිතගතම්පි නික්ඛිපන්ති, න ච තෙන පථවී අට්ටීයති වා හරායති වා ජිගුච්ඡති වා; එවමෙවං ඛො අහං, භන්තෙ, පථවීසමෙන චෙතසා විහරාමි විපුලෙන මහග්ගතෙන අප්පමාණෙන අවෙරෙන අබ්යාපජ්ජෙන. යස්ස නූන, භන්තෙ, කායෙ කායගතාසති අනුපට්ඨිතා අස්ස, සො ඉධ අඤ්ඤතරං සබ්රහ්මචාරිං ආසජ්ජ අප්පටිනිස්සජ්ජ චාරිකං පක්කමෙය්ය.

‘‘සෙය්යථාපි, භන්තෙ, ආපස්මිං සුචිම්පි ධොවන්ති අසුචිම්පි ධොවන්ති ගූථගතම්පි… මුත්තගතම්පි… ඛෙළගතම්පි… පුබ්බගතම්පි… ලොහිතගතම්පි ධොවන්ති, න ච තෙන ආපො අට්ටීයති වා හරායති වා ජිගුච්ඡති වා; එවමෙවං ඛො අහං, භන්තෙ, ආපොසමෙන චෙතසා විහරාමි විපුලෙන මහග්ගතෙන අප්පමාණෙන අවෙරෙන අබ්යාපජ්ජෙන. යස්ස නූන, භන්තෙ, කායෙ කායගතාසති අනුපට්ඨිතා අස්ස, සො ඉධ අඤ්ඤතරං සබ්රහ්මචාරිං ආසජ්ජ අප්පටිනිස්සජ්ජ චාරිකං පක්කමෙය්ය.

‘‘සෙය්යථාපි, භන්තෙ, තෙජො සුචිම්පි ඩහති අසුචිම්පි ඩහති ගූථගතම්පි… මුත්තගතම්පි… ඛෙළගතම්පි… පුබ්බගතම්පි… ලොහිතගතම්පි ඩහති, න ච තෙන තෙජො අට්ටීයති වා හරායති වා ජිගුච්ඡති වා; එවමෙවං ඛො අහං , භන්තෙ, තෙජොසමෙන චෙතසා විහරාමි විපුලෙන මහග්ගතෙන අප්පමාණෙන අවෙරෙන අබ්යාපජ්ජෙන. යස්ස නූන, භන්තෙ, කායෙ කායගතාසති අනුපට්ඨිතා අස්ස, සො ඉධ අඤ්ඤතරං සබ්රහ්මචාරිං ආසජ්ජ අප්පටිනිස්සජ්ජ චාරිකං පක්කමෙය්ය.

‘‘සෙය්යථාපි, භන්තෙ, වායො සුචිම්පි උපවායති අසුචිම්පි උපවායති ගූථගතම්පි… මුත්තගතම්පි… ඛෙළගතම්පි… පුබ්බගතම්පි… ලොහිතගතම්පි උපවායති, න ච තෙන වායො අට්ටීයති වා හරායති වා ජිගුච්ඡති වා; එවමෙවං ඛො අහං, භන්තෙ, වායොසමෙන චෙතසා විහරාමි විපුලෙන මහග්ගතෙන අප්පමාණෙන අවෙරෙන අබ්යාපජ්ජෙන. යස්ස නූන, භන්තෙ, කායෙ කායගතාසති අනුපට්ඨිතා අස්ස, සො ඉධ අඤ්ඤතරං සබ්රහ්මචාරිං ආසජ්ජ අප්පටිනිස්සජ්ජ චාරිකං පක්කමෙය්ය.

‘‘සෙය්යථාපි , භන්තෙ, රජොහරණං සුචිම්පි පුඤ්ඡති අසුචිම්පි පුඤ්ඡති ගූථගතම්පි… මුත්තගතම්පි… ඛෙළගතම්පි… පුබ්බගතම්පි… ලොහිතගතම්පි පුඤ්ඡති, න ච තෙන රජොහරණං අට්ටීයති වා හරායති වා ජිගුච්ඡති වා; එවමෙවං ඛො අහං, භන්තෙ, රජොහරණසමෙන චෙතසා විහරාමි විපුලෙන මහග්ගතෙන අප්පමාණෙන අවෙරෙන අබ්යාපජ්ජෙන. යස්ස නූන, භන්තෙ, කායෙ කායගතාසති අනුපට්ඨිතා අස්ස, සො ඉධ අඤ්ඤතරං සබ්රහ්මචාරිං ආසජ්ජ අප්පටිනිස්සජ්ජ චාරිකං පක්කමෙය්ය.

‘‘සෙය්යථාපි, භන්තෙ, චණ්ඩාලකුමාරකො වා චණ්ඩාලකුමාරිකා වා කළොපිහත්ථො නන්තකවාසී ගාමං වා නිගමං වා පවිසන්තො නීචචිත්තංයෙව උපට්ඨපෙත්වා පවිසති; එවමෙවං ඛො අහං, භන්තෙ, චණ්ඩාලකුමාරකචණ්ඩාලකුමාරිකාසමෙන චෙතසා විහරාමි විපුලෙන මහග්ගතෙන අප්පමාණෙන අවෙරෙන අබ්යාපජ්ජෙන. යස්ස නූන, භන්තෙ, කායෙ කායගතාසති අනුපට්ඨිතා අස්ස, සො ඉධ අඤ්ඤතරං සබ්රහ්මචාරිං ආසජ්ජ අප්පටිනිස්සජ්ජ චාරිකං පක්කමෙය්ය.

‘‘සෙය්යථාපි, භන්තෙ, උසභො ඡින්නවිසාණො සූරතො සුදන්තො සුවිනීතො රථියාය රථියං සිඞ්ඝාටකෙන සිඞ්ඝාටකං අන්වාහිණ්ඩන්තො න කිඤ්චි හිංසති පාදෙන වා විසාණෙන වා; එවමෙවං ඛො අහං, භන්තෙ, උසභඡින්නවිසාණසමෙන චෙතසා විහරාමි විපුලෙන මහග්ගතෙන අප්පමාණෙන අවෙරෙන අබ්යාපජ්ජෙන. යස්ස නූන, භන්තෙ, කායෙ කායගතාසති අනුපට්ඨිතා අස්ස, සො ඉධ අඤ්ඤතරං සබ්රහ්මචාරිං ආසජ්ජ අප්පටිනිස්සජ්ජ චාරිකං පක්කමෙය්ය.

‘‘සෙය්යථාපි, භන්තෙ, ඉත්ථී වා පුරිසො වා දහරො යුවා මණ්ඩනකජාතිකො සීසංන්හාතො අහිකුණපෙන වා කුක්කුරකුණපෙන වා මනුස්සකුණපෙන වා කණ්ඨෙ ආසත්තෙන අට්ටීයෙය්ය හරායෙය්ය ජිගුච්ඡෙය්ය; එවමෙවං ඛො අහං, භන්තෙ, ඉමිනා පූතිකායෙන අට්ටීයාමි හරායාමි ජිගුච්ඡාමි. යස්ස නූන, භන්තෙ, කායෙ කායගතාසති අනුපට්ඨිතා අස්ස, සො ඉධ අඤ්ඤතරං සබ්රහ්මචාරිං ආසජ්ජ අප්පටිනිස්සජ්ජ චාරිකං පක්කමෙය්ය.

‘‘සෙය්යථාපි , භන්තෙ, පුරිසො මෙදකථාලිකං පරිහරෙය්ය ඡිද්දාවඡිද්දං උග්ඝරන්තං පග්ඝරන්තං; එවමෙවං ඛො අහං, භන්තෙ, ඉමං කායං පරිහරාමි ඡිද්දාවඡිද්දං උග්ඝරන්තං පග්ඝරන්තං. යස්ස නූන, භන්තෙ, කායෙ කායගතාසති අනුපට්ඨිතා අස්ස, සො ඉධ අඤ්ඤතරං සබ්රහ්මචාරිං ආසජ්ජ අප්පටිනිස්සජ්ජ චාරිකං පක්කමෙය්යා’’ති.

අථ ඛො සො භික්ඛු උට්ඨායාසනා එකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා භගවතො පාදෙසු සිරසා නිපතිත්වා භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අච්චයො මං, භන්තෙ, අච්චගමා යථාබාලං යථාමූළ්හං යථාඅකුසලං, යො අහං ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං අසතා තුච්ඡා මුසා අභූතෙන අබ්භාචික්ඛිං. තස්ස මෙ, භන්තෙ, භගවා අච්චයං අච්චයතො පටිග්ගණ්හතු ආයතිං සංවරායා’’ති. ‘‘තග්ඝ තං [ත්වං (සී. පී.)], භික්ඛු, අච්චයො අච්චගමා යථාබාලං යථාමූළ්හං යථාඅකුසලං, යො ත්වං සාරිපුත්තං අසතා තුච්ඡා මුසා අභූතෙන අබ්භාචික්ඛි. යතො ච ඛො ත්වං, භික්ඛු, අච්චයං අච්චයතො දිස්වා යථාධම්මං පටිකරොසි, තං තෙ මයං පටිග්ගණ්හාම. වුඩ්ඪිහෙසා, භික්ඛු, අරියස්ස විනයෙ යො අච්චයං අච්චයතො දිස්වා යථාධම්මං පටිකරොති ආයතිං සංවරං ආපජ්ජතී’’ති.

අථ ඛො භගවා ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං ආමන්තෙසි – ‘‘ඛම, සාරිපුත්ත, ඉමස්ස මොඝපුරිසස්ස, පුරා තස්ස තත්ථෙව සත්තධා මුද්ධා ඵලතී’’ති [ඵලිස්සතීති (ක. සී. ස්යා. පී. ක.) අට්ඨකථාසු පන ‘‘ඵලතීති’’ ඉත්වෙව දිස්සති]. ‘‘ඛමාමහං, භන්තෙ, තස්ස ආයස්මතො සචෙ මං සො ආයස්මා එවමාහ – ‘ඛමතු ච මෙ සො ආයස්මා’’’ති. පඨමං.

2. සඋපාදිසෙසසුත්තං

12. එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය සාවත්ථිං පිණ්ඩාය පාවිසි. අථ ඛො ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස එතදහොසි – ‘‘අතිප්පගො ඛො තාව සාවත්ථියං පිණ්ඩාය චරිතුං, යංනූනාහං යෙන අඤ්ඤතිත්ථියානං පරිබ්බාජකානං ආරාමො තෙනුපසඞ්කමෙය්ය’’න්ති. අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො යෙන අඤ්ඤතිත්ථියානං පරිබ්බාජකානං ආරාමො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තෙහි අඤ්ඤතිත්ථියෙහි පරිබ්බාජකෙහි සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි.

තෙන ඛො පන සමයෙන තෙසං අඤ්ඤතිත්ථියානං පරිබ්බාජකානං සන්නිසින්නානං සන්නිපතිතානං අයමන්තරාකථා උදපාදි – ‘‘යො හි කොචි, ආවුසො, සඋපාදිසෙසො කාලං කරොති, සබ්බො සො අපරිමුත්තො නිරයා අපරිමුත්තො තිරච්ඡානයොනියා අපරිමුත්තො පෙත්තිවිසයා අපරිමුත්තො අපායදුග්ගතිවිනිපාතා’’ති. අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො තෙසං අඤ්ඤතිත්ථියානං පරිබ්බාජකානං භාසිතං නෙව අභිනන්දි නප්පටික්කොසි. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කොසිත්වා උට්ඨායාසනා පක්කාමි – ‘‘භගවතො සන්තිකෙ එතස්ස භාසිතස්ස අත්ථං ආජානිස්සාමී’’ති. අථ ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො සාවත්ථියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො භගවන්තං එතදවොච –

‘‘ඉධාහං, භන්තෙ, පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය සාවත්ථිං පිණ්ඩාය පාවිසිං. තස්ස මය්හං, භන්තෙ, එතදහොසි – ‘අතිප්පගො ඛො තාව සාවත්ථියං පිණ්ඩාය චරිතුං; යංනූනාහං යෙන අඤ්ඤතිත්ථියානං පරිබ්බාජකානං ආරාමො තෙනුපසඞ්කමෙය්ය’න්ති. අථ ඛො අහං, භන්තෙ, යෙන අඤ්ඤතිත්ථියානං පරිබ්බාජකානං ආරාමො තෙනුපසඞ්කමිං; උපසඞ්කමිත්වා තෙහි අඤ්ඤතිත්ථියෙහි පරිබ්බාජකෙහි සද්ධිං සම්මොදිං. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදිං. තෙන ඛො පන සමයෙන තෙසං අඤ්ඤතිත්ථියානං පරිබ්බාජකානං සන්නිසින්නානං සන්නිපතිතානං අයමන්තරාකථා උදපාදි – ‘යො හි කොචි, ආවුසො, සඋපාදිසෙසො කාලං කරොති, සබ්බො සො අපරිමුත්තො නිරයා අපරිමුත්තො තිරච්ඡානයොනියා අපරිමුත්තො පෙත්තිවිසයා අපරිමුත්තො අපායදුග්ගතිවිනිපාතා’ති. අථ ඛො අහං, භන්තෙ, තෙසං අඤ්ඤතිත්ථියානං පරිබ්බාජකානං භාසිතං නෙව අභිනන්දිං නප්පටික්කොසිං. අනභිනන්දිත්වා අප්පටික්කොසිත්වා උට්ඨායාසනා පක්කමිං – ‘භගවතො සන්තිකෙ එතස්ස භාසිතස්ස අත්ථං ආජානිස්සාමී’’’ති.

‘‘කෙ ච [කෙචි (ස්යා. පී.), තෙ ච (ක.)], සාරිපුත්ත, අඤ්ඤතිත්ථියා පරිබ්බාජකා බාලා අබ්යත්තා, කෙ ච [කෙචි (ස්යා. පී. ක.) අ. නි. 6.44 පාළියා සංසන්දෙතබ්බං] සඋපාදිසෙසං වා ‘සඋපාදිසෙසො’ති ජානිස්සන්ති, අනුපාදිසෙසං වා ‘අනුපාදිසෙසො’ති ජානිස්සන්ති’’!

‘‘නවයිමෙ, සාරිපුත්ත, පුග්ගලා සඋපාදිසෙසා කාලං කුරුමානා පරිමුත්තා නිරයා පරිමුත්තා තිරච්ඡානයොනියා පරිමුත්තා පෙත්තිවිසයා පරිමුත්තා අපායදුග්ගතිවිනිපාතා. කතමෙ නව? ඉධ , සාරිපුත්ත, එකච්චො පුග්ගලො සීලෙසු පරිපූරකාරී හොති, සමාධිස්මිං පරිපූරකාරී , පඤ්ඤාය මත්තසො කාරී. සො පඤ්චන්නං ඔරම්භාගියානං සංයොජනානං පරික්ඛයා අන්තරාපරිනිබ්බායී හොති. අයං, සාරිපුත්ත , පඨමො පුග්ගලො සඋපාදිසෙසො කාලං කුරුමානො පරිමුත්තො නිරයා පරිමුත්තො තිරච්ඡානයොනියා පරිමුත්තො පෙත්තිවිසයා පරිමුත්තො අපායදුග්ගතිවිනිපාතා.

‘‘පුන චපරං, සාරිපුත්ත, ඉධෙකච්චො පුග්ගලො සීලෙසු පරිපූරකාරී හොති, සමාධිස්මිං පරිපූරකාරී, පඤ්ඤාය මත්තසො කාරී. සො පඤ්චන්නං ඔරම්භාගියානං සංයොජනානං පරික්ඛයා උපහච්චපරිනිබ්බායී හොති…පෙ… අසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී හොති…පෙ… සසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී හොති…පෙ… උද්ධංසොතො හොති අකනිට්ඨගාමී. අයං, සාරිපුත්ත, පඤ්චමො පුග්ගලො සඋපාදිසෙසො කාලං කුරුමානො පරිමුත්තො නිරයා පරිමුත්තො තිරච්ඡානයොනියා පරිමුත්තො පෙත්තිවිසයා පරිමුත්තො අපායදුග්ගතිවිනිපාතා.

‘‘පුන චපරං, සාරිපුත්ත, ඉධෙකච්චො පුග්ගලො සීලෙසු පරිපූරකාරී හොති, සමාධිස්මිං මත්තසො කාරී, පඤ්ඤාය මත්තසො කාරී. සො තිණ්ණං සංයොජනානං පරික්ඛයා රාගදොසමොහානං තනුත්තා සකදාගාමී හොති, සකිදෙව ඉමං ලොකං ආගන්ත්වා දුක්ඛස්සන්තං කරොති. අයං, සාරිපුත්ත, ඡට්ඨො පුග්ගලො සඋපාදිසෙසො කාලං කුරුමානො පරිමුත්තො නිරයා…පෙ… පරිමුත්තො අපායදුග්ගතිවිනිපාතා.

‘‘පුන චපරං, සාරිපුත්ත, ඉධෙකච්චො පුග්ගලො සීලෙසු පරිපූරකාරී හොති, සමාධිස්මිං මත්තසො කාරී, පඤ්ඤාය මත්තසො කාරී. සො තිණ්ණං සංයොජනානං පරික්ඛයා එකබීජී හොති, එකංයෙව මානුසකං භවං නිබ්බත්තෙත්වා දුක්ඛස්සන්තං කරොති. අයං, සාරිපුත්ත, සත්තමො පුග්ගලො සඋපාදිසෙසො කාලං කුරුමානො පරිමුත්තො නිරයා…පෙ… පරිමුත්තො අපායදුග්ගතිවිනිපාතා.

‘‘පුන චපරං, සාරිපුත්ත, ඉධෙකච්චො පුග්ගලො සීලෙසු පරිපූරකාරී හොති, සමාධිස්මිං මත්තසො කාරී, පඤ්ඤාය මත්තසො කාරී. සො තිණ්ණං සංයොජනානං පරික්ඛයා කොලංකොලො හොති, ද්වෙ වා තීණි වා කුලානි සන්ධාවිත්වා සංසරිත්වා දුක්ඛස්සන්තං කරොති. අයං, සාරිපුත්ත, අට්ඨමො පුග්ගලො සඋපාදිසෙසො කාලං කුරුමානො පරිමුත්තො නිරයා…පෙ… පරිමුත්තො අපායදුග්ගතිවිනිපාතා.

‘‘පුන චපරං, සාරිපුත්ත, ඉධෙකච්චො පුග්ගලො සීලෙසු පරිපූරකාරී හොති, සමාධිස්මිං මත්තසො කාරී, පඤ්ඤාය මත්තසො කාරී. සො තිණ්ණං සංයොජනානං පරික්ඛයා සත්තක්ඛත්තුපරමො හොති, සත්තක්ඛත්තුපරමං දෙවෙ ච මනුස්සෙ ච සන්ධාවිත්වා සංසරිත්වා දුක්ඛස්සන්තං කරොති. අයං, සාරිපුත්ත, නවමො පුග්ගලො සඋපාදිසෙසො කාලං කුරුමානො පරිමුත්තො නිරයා පරිමුත්තො තිරච්ඡානයොනියා පරිමුත්තො පෙත්තිවිසයා පරිමුත්තො අපායදුග්ගතිවිනිපාතා.

‘‘කෙ ච, සාරිපුත්ත, අඤ්ඤතිත්ථියා පරිබ්බාජකා බාලා අබ්යත්තා, කෙ ච සඋපාදිසෙසං වා ‘සඋපාදිසෙසො’ති ජානිස්සන්ති, අනුපාදිසෙසං වා ‘අනුපාදිසෙසො’ති ජානිස්සන්ති! ඉමෙ ඛො, සාරිපුත්ත, නව පුග්ගලා සඋපාදිසෙසා කාලං කුරුමානා පරිමුත්තා නිරයා පරිමුත්තා තිරච්ඡානයොනියා පරිමුත්තා පෙත්තිවිසයා පරිමුත්තා අපායදුග්ගතිවිනිපාතා. න තාවායං, සාරිපුත්ත, ධම්මපරියායො පටිභාසි භික්ඛූනං භික්ඛුනීනං උපාසකානං උපාසිකානං. තං කිස්ස හෙතු? මායිමං ධම්මපරියායං සුත්වා පමාදං ආහරිංසූති [ආහරිංසු (සී. පී.)]. අපි ච මයා [අපි චායං (?)], සාරිපුත්ත, ධම්මපරියායො පඤ්හාධිප්පායෙන භාසිතො’’ති. දුතියං.

3. කොට්ඨිකසුත්තං

13. අථ ඛො ආයස්මා මහාකොට්ඨිකො [මහාකොට්ඨිතො (සී. ස්යා. පී.)] යෙනායස්මා සාරිපුත්තො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා සාරිපුත්තෙන සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා මහාකොට්ඨිකො ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එතදවොච – ‘‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, ‘යං කම්මං දිට්ඨධම්මවෙදනීයං, තං මෙ කම්මං සම්පරායවෙදනීයං හොතූ’ති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති? ‘‘නො හිදං, ආවුසො’’.

‘‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, ‘යං කම්මං සුඛවෙදනීයං [සුඛවෙදනියං (ක.) ම. නි. 3.8 පස්සිතබ්බං], තං මෙ කම්මං දුක්ඛවෙදනීයං [දුක්ඛවෙදනියං (ක.)] හොතූ’ති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති? ‘‘නො හිදං, ආවුසො’’.

‘‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, ‘යං කම්මං සුඛවෙදනීයං [සුඛවෙදනියං (ක.) ම. නි. 3.8 පස්සිතබ්බං], තං මෙ කම්මං දුක්ඛවෙදනීයං [දුක්ඛවෙදනියං (ක.)] හොතූ’ති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති? ‘‘නො හිදං, ආවුසො’’.

‘‘කිං පනාවුසො, සාරිපුත්ත, ‘යං කම්මං දුක්ඛවෙදනීයං, තං මෙ කම්මං සුඛවෙදනීයං හොතූ’ති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති? ‘‘නො හිදං, ආවුසො’’.

‘‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, ‘යං කම්මං පරිපක්කවෙදනීයං, තං මෙ කම්මං අපරිපක්කවෙදනීයං හොතූ’ති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති? ‘‘නො හිදං, ආවුසො’’.

‘‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්ත, ‘යං කම්මං අපරිපක්කවෙදනීයං, තං මෙ කම්මං පරිපක්කවෙදනීයං හොතූ’ති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති? ‘‘නො හිදං, ආවුසො’’.

‘‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, ‘යං කම්මං බහුවෙදනීයං, තං මෙ කම්මං අප්පවෙදනීයං හොතූ’ති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති? ‘‘නො හිදං, ආවුසො’’.

‘‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්ත , ‘යං කම්මං අප්පවෙදනීයං, තං මෙ කම්මං බහුවෙදනීයං හොතූ’ති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති? ‘‘නො හිදං, ආවුසො’’.

‘‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, ‘යං කම්මං වෙදනීයං, තං මෙ කම්මං අවෙදනීයං හොතූ’ති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති? ‘‘නො හිදං, ආවුසො’’.

‘‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්ත, ‘යං කම්මං අවෙදනීයං, තං මෙ කම්මං වෙදනීයං හොතූ’ති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති? ‘‘නො හිදං, ආවුසො’’.

‘‘‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, යං කම්මං දිට්ඨධම්මවෙදනීයං තං මෙ කම්මං සම්පරායවෙදනීයං හොතූති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘නො හිදං, ආවුසො’ති වදෙසි.

‘‘‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්ත, යං කම්මං සම්පරායවෙදනීයං තං මෙ කම්මං දිට්ඨධම්මවෙදනීයං හොතූති , එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘නො හිදං, ආවුසො’ති වදෙසි.

‘‘‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, යං කම්මං සුඛවෙදනීයං තං මෙ කම්මං දුක්ඛවෙදනීයං හොතූති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘නො හිදං, ආවුසො’ති වදෙසි.

‘‘‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්ත, යං කම්මං දුක්ඛවෙදනීයං තං මෙ කම්මං සුඛවෙදනීයං හොතූති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘නො හිදං, ආවුසො’ති වදෙසි.

‘‘‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, යං කම්මං පරිපක්කවෙදනීයං තං මෙ කම්මං අපරිපක්කවෙදනීයං හොතූති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘නො හිදං, ආවුසො’ති වදෙසි.

‘‘‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්ත, යං කම්මං අපරිපක්කවෙදනීයං තං මෙ කම්මං පරිපක්කවෙදනීයං හොතූති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘නො හිදං, ආවුසො’ති වදෙසි.

‘‘‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, යං කම්මං බහුවෙදනීයං තං මෙ කම්මං අප්පවෙදනීයං හොතූති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘නො හිදං, ආවුසො’ති වදෙසි.

‘‘‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්ත, යං කම්මං අප්පවෙදනීයං තං මෙ කම්මං බහුවෙදනීයං හොතූති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘නො හිදං, ආවුසො’ති වදෙසි.

‘‘‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්ත, යං කම්මං වෙදනීයං තං මෙ කම්මං අවෙදනීයං හොතූති , එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘නො හිදං, ආවුසො’ති වදෙසි.

‘‘‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්ත, යං කම්මං අවෙදනීයං තං මෙ කම්මං වෙදනීයං හොතූති, එතස්ස අත්ථාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘නො හිදං, ආවුසො’ති වදෙසි. අථ කිමත්ථං චරහාවුසො, භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති?

‘‘යං ඛ්වස්ස [යං ඛො (ක.)], ආවුසො, අඤ්ඤාතං අදිට්ඨං අප්පත්තං අසච්ඡිකතං අනභිසමෙතං, තස්ස ඤාණාය දස්සනාය පත්තියා සච්ඡිකිරියාය අභිසමයාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති [වුස්සති (ස්යා.)]. (‘‘කිං පනස්සාවුසො, අඤ්ඤාතං අදිට්ඨං අප්පත්තං අසච්ඡිකතං අනභිසමෙතං, යස්ස ඤාණාය දස්සනාය පත්තියා සච්ඡිකිරියාය අභිසමයාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති?) [( ) ස්යා. ක. පොත්ථකෙසු නත්ථි] ‘‘‘ඉදං දුක්ඛ’න්ති ඛ්වස්ස [ඛො යං (ක.)], ආවුසො, අඤ්ඤාතං අදිට්ඨං අප්පත්තං අසච්ඡිකතං අනභිසමෙතං. තස්ස ඤාණාය දස්සනාය පත්තියා සච්ඡිකිරියාය අභිසමයාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සති. අයං ‘දුක්ඛසමුදයො’ති ඛ්වස්ස, ආවුසො…පෙ… ‘අයං දුක්ඛනිරොධො’ති ඛ්වස්ස, ආවුසො…පෙ… ‘අයං දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති ඛ්වස්ස, ආවුසො, අඤ්ඤාතං අදිට්ඨං අප්පත්තං අසච්ඡිකතං අනභිසමෙතං. තස්ස ඤාණාය දස්සනාය පත්තියා සච්ඡිකිරියාය අභිසමයාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සති. ඉදං ඛ්වස්ස [ඉති ඛො යං (ක.)], ආවුසො, අඤ්ඤාතං අදිට්ඨං අප්පත්තං අසච්ඡිකතං අනභිසමෙතං. තස්ස [යස්ස (?)] ඤාණාය දස්සනාය පත්තියා සච්ඡිකිරියාය අභිසමයාය භගවති බ්රහ්මචරියං වුස්සතී’’ති. තතියං.

4. සමිද්ධිසුත්තං

14. අථ ඛො ආයස්මා සමිද්ධි යෙනායස්මා සාරිපුත්තො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො ආයස්මන්තං සමිද්ධිං ආයස්මා සාරිපුත්තො එතදවොච – ‘‘කිමාරම්මණා, සමිද්ධි, පුරිසස්ස සඞ්කප්පවිතක්කා උප්පජ්ජන්තී’’ති? ‘‘නාමරූපාරම්මණා, භන්තෙ’’ති. ‘‘තෙ පන, සමිද්ධි, ක්ව නානත්තං ගච්ඡන්තී’’ති? ‘‘ධාතූසු, භන්තෙ’’ති. ‘‘තෙ පන, සමිද්ධි, කිංසමුදයා’’ති? ‘‘ඵස්සසමුදයා, භන්තෙ’’ති. ‘‘තෙ පන, සමිද්ධි, කිංසමොසරණා’’ති? ‘‘වෙදනාසමොසරණා, භන්තෙ’’ති. ‘‘තෙ පන , සමිද්ධි, කිංපමුඛා’’ති? ‘‘සමාධිප්පමුඛා, භන්තෙ’’ති. ‘‘තෙ පන, සමිද්ධි, කිංඅධිපතෙය්යා’’ති? ‘‘සතාධිපතෙය්යා, භන්තෙ’’ති. ‘‘තෙ පන, සමිද්ධි, කිංඋත්තරා’’ති? ‘‘පඤ්ඤුත්තරා, භන්තෙ’’ති. ‘‘තෙ පන, සමිද්ධි, කිංසාරා’’ති? ‘‘විමුත්තිසාරා, භන්තෙ’’ති. ‘‘තෙ පන, සමිද්ධි, කිංඔගධා’’ති? ‘‘අමතොගධා, භන්තෙ’’ති.

‘‘‘කිමාරම්මණා, සමිද්ධි, පුරිසස්ස සඞ්කප්පවිතක්කා උප්පජ්ජන්තී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘නාමරූපාරම්මණා, භන්තෙ’ති වදෙසි. ‘තෙ පන, සමිද්ධි, ක්ව නානත්තං ගච්ඡන්තී’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘ධාතූසු, භන්තෙ’ති වදෙසි. ‘තෙ පන, සමිද්ධි, කිංසමුදයා’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘ඵස්සසමුදයා, භන්තෙ’ති වදෙසි. ‘තෙ පන, සමිද්ධි, කිංසමොසරණා’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘වෙදනාසමොසරණා, භන්තෙ’ති වදෙසි. ‘තෙ පන, සමිද්ධි, කිංපමුඛා’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘සමාධිප්පමුඛා, භන්තෙ’ති වදෙසි. ‘තෙ පන, සමිද්ධි, කිංඅධිපතෙය්යා’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘සතාධිපතෙය්යා, භන්තෙ’ති වදෙසි. ‘තෙ පන, සමිද්ධි, කිංඋත්තරා’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘පඤ්ඤුත්තරා, භන්තෙ’ති වදෙසි. ‘තෙ පන, සමිද්ධි, කිංසාරා’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘විමුත්තිසාරා, භන්තෙ’ති වදෙසි. ‘තෙ පන, සමිද්ධි, කිංඔගධා’ති, ඉති පුට්ඨො සමානො ‘අමතොගධා, භන්තෙ’ති වදෙසි. සාධු සාධු, සමිද්ධි! සාධු ඛො ත්වං, සමිද්ධි, පුට්ඨො [පඤ්හං (සී. ස්යා. පී.)] පුට්ඨො විස්සජ්ජෙසි, තෙන ච මා මඤ්ඤී’’ති. චතුත්ථං.

5. ගණ්ඩසුත්තං

15. ‘‘සෙය්යථාපි, භික්ඛවෙ, ගණ්ඩො අනෙකවස්සගණිකො. තස්සස්සු ගණ්ඩස්ස නව වණමුඛානි නව අභෙදනමුඛානි. තතො යං කිඤ්චි පග්ඝරෙය්ය – අසුචියෙව පග්ඝරෙය්ය, දුග්ගන්ධංයෙව පග්ඝරෙය්ය, ජෙගුච්ඡියංයෙව [ජෙගුච්ඡියෙව (ක.)] පග්ඝරෙය්ය; යං කිඤ්චි පසවෙය්ය – අසුචියෙව පසවෙය්ය, දුග්ගන්ධංයෙව පසවෙය්ය, ජෙගුච්ඡියංයෙව පසවෙය්ය.

‘‘ගණ්ඩොති ඛො, භික්ඛවෙ, ඉමස්සෙතං චාතුමහාභූතිකස්ස [චාතුම්මහාභූතිකස්ස (සී. ස්යා. පී.)] කායස්ස අධිවචනං මාතාපෙත්තිකසම්භවස්ස ඔදනකුම්මාසූපචයස්ස අනිච්චුච්ඡාදනපරිමද්දනභෙදනවිද්ධංසනධම්මස්ස. තස්සස්සු ගණ්ඩස්ස නව වණමුඛානි නව අභෙදනමුඛානි. තතො යං කිඤ්චි පග්ඝරති – අසුචියෙව පග්ඝරති, දුග්ගන්ධංයෙව පග්ඝරති, ජෙගුච්ඡියංයෙව පග්ඝරති; යං කිඤ්චි පසවති – අසුචියෙව පසවති, දුග්ගන්ධංයෙව පසවති, ජෙගුච්ඡියංයෙව පසවති. තස්මාතිහ, භික්ඛවෙ, ඉමස්මිං කායෙ නිබ්බින්දථා’’ති. පඤ්චමං.

6. සඤ්ඤාසුත්තං

16. ‘‘නවයිමා, භික්ඛවෙ, සඤ්ඤා භාවිතා බහුලීකතා මහප්ඵලා හොන්ති මහානිසංසා අමතොගධා අමතපරියොසානා. කතමා නව ? අසුභසඤ්ඤා, මරණසඤ්ඤා, ආහාරෙ පටිකූලසඤ්ඤා [පටික්කූලසඤ්ඤා (සී. ස්යා. පී.)], සබ්බලොකෙ අනභිරතසඤ්ඤා [අනභිරතිසඤ්ඤා (ක.) අ. නි. 5.121-122], අනිච්චසඤ්ඤා, අනිච්චෙ දුක්ඛසඤ්ඤා, දුක්ඛෙ අනත්තසඤ්ඤා, පහානසඤ්ඤා, විරාගසඤ්ඤා – ඉමා ඛො, භික්ඛවෙ, නව සඤ්ඤා, භාවිතා බහුලීකතා මහප්ඵලා හොන්ති මහානිසංසා අමතොගධා අමතපරියොසානා’’ති. ඡට්ඨං.

7. කුලසුත්තං

17. ‘‘නවහි, භික්ඛවෙ, අඞ්ගෙහි සමන්නාගතං කුලං අනුපගන්ත්වා වා නාලං උපගන්තුං, උපගන්ත්වා වා නාලං නිසීදිතුං. කතමෙහි නවහි? න මනාපෙන පච්චුට්ඨෙන්ති, න මනාපෙන අභිවාදෙන්ති, න මනාපෙන ආසනං දෙන්ති, සන්තමස්ස පරිගුහන්ති, බහුකම්පි ථොකං දෙන්ති, පණීතම්පි ලූඛං දෙන්ති, අසක්කච්චං දෙන්ති නො සක්කච්චං, න උපනිසීදන්ති ධම්මස්සවනාය, භාසිතමස්ස න සුස්සූසන්ති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, නවහඞ්ගෙහි සමන්නාගතං කුලං අනුපගන්ත්වා වා නාලං උපගන්තුං උපගන්ත්වා වා නාලං නිසීදිතුං.

‘‘නවහි, භික්ඛවෙ, අඞ්ගෙහි සමන්නාගතං කුලං අනුපගන්ත්වා වා අලං උපගන්තුං, උපගන්ත්වා වා අලං නිසීදිතුං. කතමෙහි නවහි? මනාපෙන පච්චුට්ඨෙන්ති, මනාපෙන අභිවාදෙන්ති, මනාපෙන ආසනං දෙන්ති, සන්තමස්ස න පරිගුහන්ති, බහුකම්පි බහුකං දෙන්ති, පණීතම්පි පණීතං දෙන්ති, සක්කච්චං දෙන්ති නො අසක්කච්චං, උපනිසීදන්ති ධම්මස්සවනාය, භාසිතමස්ස සුස්සූසන්ති. ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, නවහඞ්ගෙහි සමන්නාගතං කුලං අනුපගන්ත්වා වා අලං උපගන්තුං, උපගන්ත්වා වා අලං නිසීදිතු’’න්ති. සත්තමං.

8. නවඞ්ගුපොසථසුත්තං

18. ‘‘නවහි , භික්ඛවෙ, අඞ්ගෙහි සමන්නාගතො උපොසථො උපවුත්ථො මහප්ඵලො හොති මහානිසංසො මහාජුතිකො මහාවිප්ඵාරො. කථං උපවුත්ථො ච, භික්ඛවෙ, නවහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො උපොසථො මහප්ඵලො හොති මහානිසංසො මහාජුතිකො මහාවිප්ඵාරො? ඉධ, භික්ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්චික්ඛති – ‘යාවජීවං අරහන්තො පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතා නිහිතදණ්ඩා නිහිතසත්ථා ලජ්ජී දයාපන්නා සබ්බපාණභූතහිතානුකම්පිනො විහරන්ති; අහම්පජ්ජ ඉමඤ්ච රත්තිං ඉමඤ්ච දිවසං පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතො නිහිතදණ්ඩො නිහිතසත්ථො ලජ්ජී දයාපන්නො සබ්බපාණභූතහිතානුකම්පී විහරාමි. ඉමිනාපඞ්ගෙන [ඉමිනාපි අඞ්ගෙන (ක. සී.)] අරහතං අනුකරොමි; උපොසථො ච මෙ උපවුත්ථො භවිස්සතී’ති. ඉමිනා පඨමෙන අඞ්ගෙන සමන්නාගතො හොති…පෙ. ….

‘‘‘යාවජීවං අරහන්තො උච්චාසයනමහාසයනං පහාය උච්චාසයනමහාසයනා පටිවිරතා නීචසෙය්යං කප්පෙන්ති – මඤ්චකෙ වා තිණසන්ථාරකෙ වා; අහම්පජ්ජ ඉමඤ්ච රත්තිං ඉමඤ්ච දිවසං උච්චාසයනමහාසයනං පහාය උච්චාසයනමහාසයනා පටිවිරතො නීචසෙය්යං කප්පෙමි – මඤ්චකෙ වා තිණසන්ථාරකෙ වා. ඉමිනාපඞ්ගෙන අරහතං අනුකරොමි; උපොසථො ච මෙ උපවුත්ථො භවිස්සතී’ති. ඉමිනා අට්ඨමෙන අඞ්ගෙන සමන්නාගතො හොති.

‘‘මෙත්තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්වා විහරති, තථා දුතියං තථා තතියං තථා චතුත්ථං. ඉති උද්ධමධො තිරියං සබ්බධි සබ්බත්තතාය සබ්බාවන්තං ලොකං මෙත්තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්ගතෙන අප්පමාණෙන අවෙරෙන අබ්යාපජ්ජෙන [අබ්යාපජ්ඣෙන (ක.), අබ්යාබජ්ඣෙන (?)] ඵරිත්වා විහරති. ඉමිනා නවමෙන අඞ්ගෙන සමන්නාගතො හොති. එවං උපවුත්ථො ඛො, භික්ඛවෙ, නවහඞ්ගෙහි සමන්නාගතො උපොසථො මහප්ඵලො හොති මහානිසංසො මහාජුතිකො මහාවිප්ඵාරො’’ති. අට්ඨමං.

9. දෙවතාසුත්තං

19. ‘‘ඉමඤ්ච, භික්ඛවෙ, රත්තිං සම්බහුලා දෙවතා අභික්කන්තාය රත්තියා අභික්කන්තවණ්ණා කෙවලකප්පං ජෙතවනං ඔභාසෙත්වා යෙනාහං තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා මං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨංසු. එකමන්තං ඨිතා ඛො, භික්ඛවෙ, තා දෙවතා මං එතදවොචුං – ‘උපසඞ්කමිංසු නො, භන්තෙ, පුබ්බෙ මනුස්සභූතානං පබ්බජිතා අගාරානි. තෙ මයං, භන්තෙ, පච්චුට්ඨිම්හ, නො ච ඛො අභිවාදිම්හ. තා මයං, භන්තෙ, අපරිපුණ්ණකම්මන්තා විප්පටිසාරිනියො පච්චානුතාපිනියො හීනං කායං උපපන්නා’’’ති.

‘‘අපරාපි මං, භික්ඛවෙ, සම්බහුලා දෙවතා උපසඞ්කමිත්වා එතදවොචුං – ‘උපසඞ්කමිංසු නො, භන්තෙ, පුබ්බෙ මනුස්සභූතානං පබ්බජිතා අගාරානි. තෙ මයං, භන්තෙ, පච්චුට්ඨිම්හ අභිවාදිම්හ [පච්චුට්ඨිම්හ ච අභිවාදිම්හ ච (ස්යා.)], නො ච තෙසං ආසනං අදම්හ. තා මයං, භන්තෙ, අපරිපුණ්ණකම්මන්තා විප්පටිසාරිනියො පච්චානුතාපිනියො හීනං කායං උපපන්නා’’’ති.

‘‘අපරාපි මං, භික්ඛවෙ, සම්බහුලා දෙවතා උපසඞ්කමිත්වා එතදවොචුං – ‘උපසඞ්කමිංසු නො, භන්තෙ, පුබ්බෙ මනුස්සභූතානං පබ්බජිතා අගාරානි. තෙ මයං, භන්තෙ, පච්චුට්ඨිම්හ අභිවාදිම්හ [පච්චුට්ඨිම්හ ච අභිවාදිම්හ ච (ස්යා.)] ආසනං [ආසනඤ්ච (සී. ස්යා.)] අදම්හ, නො ච ඛො යථාසත්ති යථාබලං සංවිභජිම්හ…පෙ… යථාසත්ති යථාබලං [යථාබලං ච (?)] සංවිභජිම්හ, නො ච ඛො උපනිසීදිම්හ ධම්මස්සවනාය…පෙ… උපනිසීදිම්හ [උපනිසීදිම්හ ච (ස්යා.)] ධම්මස්සවනාය, නො ච ඛො ඔහිතසොතා ධම්මං සුණිම්හ…පෙ… ඔහිතසොතා ච ධම්මං සුණිම්හ, නො ච ඛො සුත්වා ධම්මං ධාරයිම්හ…පෙ… සුත්වා ච ධම්මං ධාරයිම්හ, නො ච ඛො ධාතානං ධම්මානං අත්ථං උපපරික්ඛිම්හ…පෙ… ධාතානඤ්ච ධම්මානං අත්ථං උපපරික්ඛිම්හ, නො ච ඛො අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මං පටිපජ්ජිම්හ. තා මයං, භන්තෙ, අපරිපුණ්ණකම්මන්තා විප්පටිසාරිනියො පච්චානුතාපිනියො හීනං කායං උපපන්නා’’’ති.

‘‘අපරාපි මං, භික්ඛවෙ, සම්බහුලා දෙවතා උපසඞ්කමිත්වා එතදවොචුං – ‘උපසඞ්කමිංසු නො, භන්තෙ, පුබ්බෙ මනුස්සභූතානං පබ්බජිතා අගාරානි. තෙ මයං, භන්තෙ, පච්චුට්ඨිම්හ අභිවාදිම්හ [පච්චුට්ඨිම්හ ච අභිවාදිම්හ ච (ස්යා.)], ආසනං [ආසනඤ්ච (සී. ස්යා.)] අදම්හ, යථාසත්ති යථාබලං [යථාබලං ච (?)] සංවිභජිම්හ, උපනිසීදිම්හ [උපනිසීදිම්හ ච (ස්යා.)] ධම්මස්සවනාය, ඔහිතසොතා ච ධම්මං සුණිම්හ, සුත්වා ච ධම්මං ධාරයිම්හ, ධාතානඤ්ච ධම්මානං අත්ථං උපපරික්ඛිම්හ, අත්ථමඤ්ඤාය ධම්මමඤ්ඤාය ධම්මානුධම්මං [ධම්මානුධම්මඤ්ච (?)] පටිපජ්ජිම්හ. තා මයං, භන්තෙ, පරිපුණ්ණකම්මන්තා අවිප්පටිසාරිනියො අපච්චානුතාපිනියො පණීතං කායං උපපන්නා’ති. එතානි, භික්ඛවෙ, රුක්ඛමූලානි එතානි සුඤ්ඤාගාරානි. ඣායථ, භික්ඛවෙ, මා පමාදත්ථ, මා පච්ඡා විප්පටිසාරිනො අහුවත්ථ සෙය්යථාපි තා පුරිමිකා දෙවතා’’ති. නවමං.

10. වෙලාමසුත්තං

20. එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො අනාථපිණ්ඩිකො ගහපති යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො අනාථපිණ්ඩිකං ගහපතිං භගවා එතදවොච –

‘‘අපි නු තෙ, ගහපති, කුලෙ දානං දීයතී’’ති? ‘‘දීයති මෙ, භන්තෙ, කුලෙ දානං; තඤ්ච ඛො ලූඛං කණාජකං බිළඞ්ගදුතිය’’න්ති. ‘‘ලූඛඤ්චෙපි [ලූඛං වාපි (ස්යා.), ලූඛඤ්චාපි (ක.)], ගහපති, දානං දෙති පණීතං වා; තඤ්ච අසක්කච්චං දෙති, අචිත්තීකත්වා [අචිත්තිං කත්වා (ක.), අපචිත්තිං කත්වා (ස්යා.), අචිත්තිකත්වා (පී.)] දෙති, අසහත්ථා දෙති, අපවිද්ධං [අපවිට්ඨං (ස්යා.)] දෙති, අනාගමනදිට්ඨිකො දෙති. යත්ථ යත්ථ තස්ස තස්ස දානස්ස විපාකො නිබ්බත්තති, න උළාරාය භත්තභොගාය චිත්තං නමති, න උළාරාය වත්ථභොගාය චිත්තං නමති, න උළාරාය යානභොගාය චිත්තං නමති, න උළාරෙසු පඤ්චසු කාමගුණෙසු භොගාය චිත්තං නමති. යෙපිස්ස තෙ හොන්ති පුත්තාති වා දාරාති වා දාසාති වා පෙස්සාති වා කම්මකරාති වා, තෙපි න සුස්සූසන්ති න සොතං ඔදහන්ති න අඤ්ඤා චිත්තං උපට්ඨපෙන්ති. තං කිස්ස හෙතු? එවඤ්හෙතං [එවඤ්චෙතං (ස්යා. ක.)], ගහපති, හොති අසක්කච්චං කතානං කම්මානං විපාකො’’.

‘‘ලූඛඤ්චෙපි, ගහපති, දානං දෙති පණීතං වා; තඤ්ච සක්කච්චං දෙති, චිත්තීකත්වා දෙති, සහත්ථා දෙති, අනපවිද්ධං දෙති, ආගමනදිට්ඨිකො දෙති. යත්ථ යත්ථ තස්ස තස්ස දානස්ස විපාකො නිබ්බත්තති, උළාරාය භත්තභොගාය චිත්තං නමති, උළාරාය වත්ථභොගාය චිත්තං නමති, උළාරාය යානභොගාය චිත්තං නමති, උළාරෙසු පඤ්චසු කාමගුණෙසු භොගාය චිත්තං නමති. යෙපිස්ස තෙ හොන්ති පුත්තාති වා දාරාති වා දාසාති වා පෙස්සාති වා කම්මකරාති වා, තෙපි සුස්සූසන්ති සොතං ඔදහන්ති අඤ්ඤා චිත්තං උපට්ඨපෙන්ති. තං කිස්ස හෙතු? එවඤ්හෙතං, ගහපති, හොති සක්කච්චං කතානං කම්මානං විපාකො.

‘‘භූතපුබ්බං, ගහපති, වෙලාමො නාම බ්රාහ්මණො අහොසි. සො එවරූපං දානං අදාසි මහාදානං. චතුරාසීති සුවණ්ණපාතිසහස්සානි අදාසි රූපියපූරානි , චතුරාසීති රූපියපාතිසහස්සානි අදාසි සුවණ්ණපූරානි, චතුරාසීති කංසපාතිසහස්සානි අදාසි හිරඤ්ඤපූරානි , චතුරාසීති හත්ථිසහස්සානි අදාසි සොවණ්ණාලඞ්කාරානි සොවණ්ණධජානි හෙමජාලප්පටිච්ඡන්නානි [හෙමජාලසඤ්ඡන්නානි (සී. පී.)], චතුරාසීති රථසහස්සානි අදාසි සීහචම්මපරිවාරානි බ්යග්ඝචම්මපරිවාරානි දීපිචම්මපරිවාරානි පණ්ඩුකම්බලපරිවාරානි සොවණ්ණාලඞ්කාරානි සොවණ්ණධජානි හෙමජාලප්පටිච්ඡන්නානි, චතුරාසීති ධෙනුසහස්සානි අදාසි දුකූලසන්ධනානි [දුකූලසන්දස්සනානි (සී.), දුකූලසණ්ඨනානි (ස්යා.), දුකූලසන්ථනානි (පී.), දුහසන්දනානි (දී. නි. 2.263), දුකූලසන්දනානි (තත්ථ පාඨන්තරං)] කංසූපධාරණානි, චතුරාසීති කඤ්ඤාසහස්සානි අදාසි ආමුත්තමණිකුණ්ඩලායො [ආමුක්කමණිකුණ්ඩලායො (?)], චතුරාසීති පල්ලඞ්කසහස්සානි අදාසි ගොනකත්ථතානි පටිකත්ථතානි පටලිකත්ථතානි කදලිමිගපවරපච්චත්ථරණානි සඋත්තරච්ඡදානි උභතොලොහිතකූපධානානි, චතුරාසීති වත්ථකොටිසහස්සානි අදාසි ඛොමසුඛුමානං කොසෙය්යසුඛුමානං කම්බලසුඛුමානං කප්පාසිකසුඛුමානං, කො පන වාදො අන්නස්ස පානස්ස ඛජ්ජස්ස භොජ්ජස්ස ලෙය්යස්ස පෙය්යස්ස, නජ්ජො මඤ්ඤෙ විස්සන්දන්ති [විස්සන්දති (සී. පී.)].

‘‘සියා ඛො පන තෙ, ගහපති, එවමස්ස – ‘අඤ්ඤො නූන තෙන සමයෙන වෙලාමො බ්රාහ්මණො අහොසි, සො [යො (?)] තං දානං අදාසි මහාදාන’න්ති. න ඛො පනෙතං, ගහපති, එවං දට්ඨබ්බං. අහං තෙන සමයෙන වෙලාමො බ්රාහ්මණො අහොසිං. අහං තං දානං අදාසිං මහාදානං. තස්මිං ඛො පන, ගහපති, දානෙ න කොචි දක්ඛිණෙය්යො අහොසි, න තං කොචි දක්ඛිණං විසොධෙති.

‘‘යං, ගහපති, වෙලාමො බ්රාහ්මණො දානං අදාසි මහාදානං, යො චෙකං දිට්ඨිසම්පන්නං භොජෙය්ය, ඉදං තතො මහප්ඵලතරං.

( ) [(යඤ්ච ගහපති වෙලාමො බ්රාහ්මණො දානං අදාසි මහාදානං) (සී. පී.)] ‘‘යො ච සතං දිට්ඨිසම්පන්නානං භොජෙය්ය, යො චෙකං සකදාගාමිං භොජෙය්ය, ඉදං තතො මහප්ඵලතරං.

( ) [(යඤ්ච ගහපති වෙලාමො බ්රාහ්මණො දානං අදාසි මහාදානං) (සී. පී.)] ‘‘යො ච සතං සකදාගාමීනං භොජෙය්ය, යො චෙකං අනාගාමිං භොජෙය්ය…පෙ… යො ච සතං අනාගාමීනං භොජෙය්ය, යො චෙකං අරහන්තං භොජෙය්ය… යො ච සතං අරහන්තානං භොජෙය්ය, යො චෙකං පච්චෙකබුද්ධං භොජෙය්ය … යො ච සතං පච්චෙකබුද්ධානං භොජෙය්ය, යො ච තථාගතං අරහන්තං සම්මාසම්බුද්ධං භොජෙය්ය… යො ච බුද්ධප්පමුඛං භික්ඛුසඞ්ඝං භොජෙය්ය… යො ච චාතුද්දිසං සඞ්ඝං උද්දිස්ස විහාරං කාරාපෙය්ය… යො ච පසන්නචිත්තො බුද්ධඤ්ච ධම්මඤ්ච සඞ්ඝඤ්ච සරණං ගච්ඡෙය්ය… යො ච පසන්නචිත්තො සික්ඛාපදානි සමාදියෙය්ය – පාණාතිපාතා වෙරමණිං, අදින්නාදානා වෙරමණිං, කාමෙසුමිච්ඡාචාරා වෙරමණිං, මුසාවාදා වෙරමණිං, සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණිං, යො ච අන්තමසො ගන්ධොහනමත්තම්පි [ගන්ධූහනමත්තම්පි (සී.), ගද්දූහනමත්තම්පි (ස්යා. පී.) ම. නි. 3.211] මෙත්තචිත්තං භාවෙය්ය, ( ) [(යො ච අච්ඡරාසඞ්ඝාතමත්තම්පි අනිච්චසඤ්ඤං භාවෙය්ය) (ක.)] ඉදං තතො මහප්ඵලතරං.

‘‘යඤ්ච, ගහපති, වෙලාමො බ්රාහ්මණො දානං අදාසි මහාදානං, යො චෙකං දිට්ඨිසම්පන්නං භොජෙය්ය… යො ච සතං දිට්ඨිසම්පන්නානං භොජෙය්ය, යො චෙකං සකදාගාමිං භොජෙය්ය… යො ච සතං සකදාගාමීනං භොජෙය්ය, යො චෙකං අනාගාමිං භොජෙය්ය… යො ච සතං අනාගාමීනං භොජෙය්ය, යො චෙකං අරහන්තං භොජෙය්ය… යො ච සතං අරහන්තානං භොජෙය්ය, යො චෙකං පච්චෙකබුද්ධං භොජෙය්ය… යො ච සතං පච්චෙකබුද්ධානං භොජෙය්ය, යො ච තථාගතං අරහන්තං සම්මාසම්බුද්ධං භොජෙය්ය… යො ච බුද්ධප්පමුඛං භික්ඛුසඞ්ඝං භොජෙය්ය, යො ච චාතුද්දිසං සඞ්ඝං උද්දිස්ස විහාරං කාරාපෙය්ය… යො ච පසන්නචිත්තො බුද්ධඤ්ච ධම්මඤ්ච සඞ්ඝඤ්ච සරණං ගච්ඡෙය්ය, යො ච පසන්නචිත්තො සික්ඛාපදානි සමාදියෙය්ය – පාණාතිපාතා වෙරමණිං… සුරාමෙරයමජ්ජපමාදට්ඨානා වෙරමණිං, යො ච අන්තමසො ගන්ධොහනමත්තම්පි මෙත්තචිත්තං භාවෙය්ය , යො ච අච්ඡරාසඞ්ඝාතමත්තම්පි අනිච්චසඤ්ඤං භාවෙය්ය, ඉදං තතො මහප්ඵලතර’’න්ති. දසමං.

සීහනාදවග්ගො දුතියො.

තස්සුද්දානං –

නාදො සඋපාදිසෙසො ච, කොට්ඨිකෙන සමිද්ධිනා;

ගණ්ඩසඤ්ඤා කුලං මෙත්තා, දෙවතා වෙලාමෙන චාති.