📜

(17) 2. ජාණුස්සොණිවග්ගො

1. බ්රාහ්මණපච්චොරොහණීසුත්තං

167. තෙන ඛො පන සමයෙන ජාණුස්සොණි බ්රාහ්මණො තදහුපොසථෙ සීසංන්හාතො නවං ඛොමයුගං නිවත්ථො අල්ලකුසමුට්ඨිං ආදාය භගවතො අවිදූරෙ එකමන්තං ඨිතො හොති.

අද්දසා ඛො භගවා ජාණුස්සොණිං බ්රාහ්මණං තදහුපොසථෙ සීසංන්හාතං නවං ඛොමයුගං නිවත්ථං අල්ලකුසමුට්ඨිං ආදාය එකමන්තං ඨිතං. දිස්වාන ජාණුස්සොණිං බ්රාහ්මණං එතදවොච – ‘‘කිං නු ත්වං, බ්රාහ්මණ, තදහුපොසථෙ සීසංන්හාතො නවං ඛොමයුගං නිවත්ථො අල්ලකුසමුට්ඨිං ආදාය එකමන්තං ඨිතො? කිං න්වජ්ජ බ්රාහ්මණකුලස්සා’’ති? ‘‘පච්චොරොහණී, භො ගොතම, අජ්ජ බ්රාහ්මණකුලස්සා’’ති .

‘‘යථා කථං පන, බ්රාහ්මණ, බ්රාහ්මණානං පච්චොරොහණී හොතී’’ති? ‘‘ඉධ, භො ගොතම, බ්රාහ්මණා තදහුපොසථෙ සීසංන්හාතා නවං ඛොමයුගං නිවත්ථා අල්ලෙන ගොමයෙන පථවිං ඔපුඤ්ජිත්වා හරිතෙහි කුසෙහි පත්ථරිත්වා අන්තරා ච වෙලං අන්තරා ච අග්යාගාරං සෙය්යං කප්පෙන්ති. තෙ තං රත්තිං තික්ඛත්තුං පච්චුට්ඨාය පඤ්ජලිකා අග්ගිං නමස්සන්ති – ‘පච්චොරොහාම භවන්තං, පච්චොරොහාම භවන්ත’න්ති. බහුකෙන ච සප්පිතෙලනවනීතෙන අග්ගිං සන්තප්පෙන්ති. තස්සා ච රත්තියා අච්චයෙන පණීතෙන ඛාදනීයෙන භොජනීයෙන බ්රාහ්මණෙ සන්තප්පෙන්ති. එවං, භො ගොතම, බ්රාහ්මණානං පච්චොරොහණී හොතී’’ති.

‘‘අඤ්ඤථා ඛො, බ්රාහ්මණ, බ්රාහ්මණානං පච්චොරොහණී හොති, අඤ්ඤථා ච පන අරියස්ස විනයෙ පච්චොරොහණී හොතී’’ති. ‘‘යථා කථං පන, භො ගොතම, අරියස්ස විනයෙ පච්චොරොහණී හොති? සාධු මෙ භවං ගොතමො තථා ධම්මං දෙසෙතු යථා අරියස්ස විනයෙ පච්චොරොහණී හොතී’’ති.

‘‘තෙන හි, බ්රාහ්මණ, සුණාහි, සාධුකං මනසි කරොහි; භාසිස්සාමී’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො ජාණුස්සොණි බ්රාහ්මණො භගවතො පච්චස්සොසි. භගවා එතදවොච –

‘‘ඉධ, බ්රාහ්මණ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්චික්ඛති – ‘පාණාතිපාතස්ස ඛො පාපකො විපාකො දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අභිසම්පරායඤ්චා’ ති. සො ඉති පටිසඞ්ඛාය පාණාතිපාතං පජහති; පාණාතිපාතා පච්චොරොහති.

…අදින්නාදානස්ස ඛො පාපකො විපාකො – දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අභිසම්පරායඤ්චාති. සො ඉති පටිසඞ්ඛාය අදින්නාදානං පජහති; අදින්නාදානා පච්චොරොහති.

…කාමෙසුමිච්ඡාචාරස්ස ඛො පාපකො විපාකො – දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අභිසම්පරායඤ්චාති. සො ඉති පටිසඞ්ඛාය කාමෙසුමිච්ඡාචාරං පජහති; කාමෙසුමිච්ඡාචාරා පච්චොරොහති.

…මුසාවාදස්ස ඛො පාපකො විපාකො – දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අභිසම්පරායඤ්චාති. සො ඉති පටිසඞ්ඛාය මුසාවාදං පජහති; මුසාවාදා පච්චොරොහති.

…පිසුණාය වාචාය ඛො පාපකො විපාකො – දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අභිසම්පරායඤ්චාති. සො ඉති පටිසඞ්ඛාය පිසුණං වාචං පජහති; පිසුණාය වාචාය පච්චොරොහති.

…ඵරුසාය වාචාය ඛො පාපකො විපාකො – දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අභිසම්පරායඤ්චාති. සො ඉති පටිසඞ්ඛාය ඵරුසං වාචං පජහති; ඵරුසාය වාචාය පච්චොරොහති.

…සම්ඵප්පලාපස්ස ඛො පාපකො විපාකො – දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අභිසම්පරායඤ්චාති. සො ඉති පටිසඞ්ඛාය සම්ඵප්පලාපං පජහති; සම්ඵප්පලාපා පච්චොරොහති.

…අභිජ්ඣාය ඛො පාපකො විපාකො – දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අභිසම්පරායඤ්චාති. සො ඉති පටිසඞ්ඛාය අභිජ්ඣං පජහති; අභිජ්ඣාය පච්චොරොහති.

…බ්යාපාදස්ස ඛො පාපකො විපාකො – දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අභිසම්පරායඤ්චාති. සො ඉති පටිසඞ්ඛාය බ්යාපාදං පජහති; බ්යාපාදා පච්චොරොහති.

…මිච්ඡාදිට්ඨියා ඛො පාපකො විපාකො – දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අභිසම්පරායඤ්චා’ති. සො ඉති පටිසඞ්ඛාය මිච්ඡාදිට්ඨිං පජහති; මිච්ඡාදිට්ඨියා පච්චොරොහති. එවං ඛො, බ්රාහ්මණ, අරියස්ස විනයෙ පච්චොරොහණී හොතී’’ති.

‘‘අඤ්ඤථා ඛො, භො ගොතම, බ්රාහ්මණානං පච්චොරොහණී හොති, අඤ්ඤථා ච පන අරියස්ස විනයෙ පච්චොරොහණී හොති. ඉමිස්සා, භො ගොතම, අරියස්ස විනයෙ පච්චොරොහණියා බ්රාහ්මණානං පච්චොරොහණී කලං නාග්ඝති සොළසිං. අභික්කන්තං, භො ගොතම…පෙ… උපාසකං මං භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්ජතග්ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්ති. පඨමං.

2. අරියපච්චොරොහණීසුත්තං

168. ‘‘අරියං වො, භික්ඛවෙ, පච්චොරොහණිං දෙසෙස්සාමි. තං සුණාථ, සාධුකං මනසි කරොථ; භාසිස්සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං . භගවා එතදවොච –

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, අරියා පච්චොරොහණී? ඉධ , භික්ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්චික්ඛති – ‘පාණාතිපාතස්ස ඛො පාපකො විපාකො – දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අභිසම්පරායඤ්චා’ති. සො ඉති පටිසඞ්ඛාය පාණාතිපාතං පජහති; පාණාතිපාතා පච්චොරොහති.

… ‘අදින්නාදානස්ස ඛො පාපකො විපාකො – දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අභිසම්පරායඤ්චා’ති. සො ඉති පටිසඞ්ඛාය අදින්නාදානං පජහති; අදින්නාදානා පච්චොරොහති.

… ‘කාමෙසුමිච්ඡාචාරස්ස ඛො පාපකො විපාකො…පෙ… කාමෙසුමිච්ඡාචාරා පච්චොරොහති.

… ‘මුසාවාදස්ස ඛො පාපකො විපාකො…පෙ… මුසාවාදා පච්චොරොහති.

… ‘පිසුණාය වාචාය ඛො පාපකො විපාකො…පෙ… පිසුණාය වාචාය පච්චොරොහති.

… ‘ඵරුසාය වාචාය ඛො පාපකො විපාකො…පෙ… ඵරුසාය වාචාය පච්චොරොහති.

… ‘සම්ඵප්පලාපස්ස ඛො පාපකො විපාකො…පෙ… සම්ඵප්පලාපා පච්චොරොහති.

… ‘අභිජ්ඣාය ඛො පාපකො විපාකො…පෙ… අභිජ්ඣාය පච්චොරොහති.

… ‘බ්යාපාදස්ස ඛො පාපකො විපාකො…පෙ… බ්යාපාදා පච්චොරොහති.

‘‘කතමා ච, භික්ඛවෙ, අරියා පච්චොරොහණී? ඉධ, භික්ඛවෙ, අරියසාවකො ඉති පටිසඤ්චික්ඛති – ‘මිච්ඡාදිට්ඨියා ඛො පාපකො විපාකො දිට්ඨෙ චෙව ධම්මෙ අභිසම්පරායඤ්චා’ති. සො ඉති පටිසඞ්ඛාය මිච්ඡාදිට්ඨිං පජහති; මිච්ඡාදිට්ඨියා පච්චොරොහති. අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අරියා පච්චොරොහණී’’ති. දුතියං.

3. සඞ්ගාරවසුත්තං

169. [අ. නි. 10.117] අථ ඛො සඞ්ගාරවො බ්රාහ්මණො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො සඞ්ගාරවො බ්රාහ්මණො භගවන්තං එතදවොච –

‘‘කිං නු ඛො, භො ගොතම, ඔරිමං තීරං, කිං පාරිමං තීර’’න්ති? ‘‘පාණාතිපාතො ඛො, බ්රාහ්මණ, ඔරිමං තීරං, පාණාතිපාතා වෙරමණී පාරිමං තීරං. අදින්නාදානං ඛො, බ්රාහ්මණ, ඔරිමං තීරං, අදින්නාදානා වෙරමණී පාරිමං තීරං. කාමෙසුමිච්ඡාචාරො ඔරිමං තීරං, කාමෙසුමිච්ඡාචාරා වෙරමණී පාරිමං තීරං. මුසාවාදො ඔරිමං තීරං, මුසාවාදා වෙරමණී පාරිමං තීරං. පිසුණා වාචා ඔරිමං තීරං, පිසුණාය වාචාය වෙරමණී පාරිමං තීරං. ඵරුසා වාචා ඔරිමං තීරං, ඵරුසාය වාචාය වෙරමණී පාරිමං තීරං. සම්ඵප්පලාපො ඔරිමං තීරං, සම්ඵප්පලාපා වෙරමණී පාරිමං තීරං. අභිජ්ඣා ඔරිමං තීරං, අනභිජ්ඣා පාරිමං තීරං. බ්යාපාදො ඔරිමං තීරං, අබ්යාපාදො පාරිමං තීරං. මිච්ඡාදිට්ඨි ඔරිමං තීරං, සම්මාදිට්ඨි පාරිමං තීරං. ඉදං ඛො, බ්රාහ්මණ, ඔරිමං තීරං, ඉදං පාරිමං තීරන්ති.

‘‘අප්පකා තෙ මනුස්සෙසු, යෙ ජනා පාරගාමිනො;

අථායං ඉතරා පජා, තීරමෙවානුධාවති.

‘‘යෙ ච ඛො සම්මදක්ඛාතෙ, ධම්මෙ ධම්මානුවත්තිනො;

තෙ ජනා පාරමෙස්සන්ති, මච්චුධෙය්යං සුදුත්තරං.

‘‘කණ්හං ධම්මං විප්පහාය, සුක්කං භාවෙථ පණ්ඩිතො;

ඔකා අනොකමාගම්ම, විවෙකෙ යත්ථ දූරමං.

‘‘තත්රාභිරතිමිච්ඡෙය්ය, හිත්වා කාමෙ අකිඤ්චනො;

පරියොදපෙය්ය අත්තානං, චිත්තක්ලෙසෙහි පණ්ඩිතො.

‘‘යෙසං සම්බොධියඞ්ගෙසු, සම්මා චිත්තං සුභාවිතං;

ආදානපටිනිස්සග්ගෙ, අනුපාදාය යෙ රතා;

ඛීණාසවා ජුතිමන්තො, තෙ ලොකෙ පරිනිබ්බුතා’’ති. තතියං;

4. ඔරිමසුත්තං

170. ‘‘ඔරිමඤ්ච, භික්ඛවෙ, තීරං දෙසෙස්සාමි පාරිමඤ්ච තීරං. තං සුණාථ…පෙ… කතමඤ්ච, භික්ඛවෙ, ඔරිමං තීරං, කතමඤ්ච පාරිමං තීරං? පාණාතිපාතො, භික්ඛවෙ, ඔරිමං තීරං, පාණාතිපාතා වෙරමණී පාරිමං තීරං. අදින්නාදානං ඔරිමං තීරං, අදින්නාදානා වෙරමණී පාරිමං තීරං. කාමෙසුමිච්ඡාචාරො ඔරිමං තීරං, කාමෙසුමිච්ඡාචාරා වෙරමණී පාරිමං තීරං. මුසාවාදො ඔරිමං තීරං, මුසාවාදා වෙරමණී පාරිමං තීරං. පිසුණා වාචා ඔරිමං තීරං, පිසුණාය වාචාය වෙරමණී පාරිමං තීරං. ඵරුසා වාචා ඔරිමං තීරං, ඵරුසාය වාචාය වෙරමණී පාරිමං තීරං. සම්ඵප්පලාපො ඔරිමං තීරං, සම්ඵප්පලාපා වෙරමණී පාරිමං තීරං. අභිජ්ඣා ඔරිමං තීරං, අනභිජ්ඣා පාරිමං තීරං. බ්යාපාදො ඔරිමං තීරං, අබ්යාපාදො පාරිමං තීරං. මිච්ඡාදිට්ඨි ඔරිමං තීරං, සම්මාදිට්ඨි පාරිමං තීරං. ඉදං ඛො, භික්ඛවෙ, ඔරිමං තීරං, ඉදං පාරිමං තීරන්ති.

‘‘අප්පකා තෙ මනුස්සෙසු, යෙ ජනා පාරගාමිනො;

අථායං ඉතරා පජා, තීරමෙවානුධාවති.

‘‘යෙ ච ඛො සම්මදක්ඛාතෙ, ධම්මෙ ධම්මානුවත්තිනො;

තෙ ජනා පාරමෙස්සන්ති, මච්චුධෙය්යං සුදුත්තරං.

‘‘කණ්හං ධම්මං විප්පහාය, සුක්කං භාවෙථ පණ්ඩිතො;

ඔකා අනොකමාගම්ම, විවෙකෙ යත්ථ දූරමං.

‘‘තත්රාභිරතිමිච්ඡෙය්ය, හිත්වා කාමෙ අකිඤ්චනො;

පරියොදපෙය්ය අත්තානං, චිත්තක්ලෙසෙහි පණ්ඩිතො.

‘‘යෙසං සම්බොධියඞ්ගෙසු, සම්මා චිත්තං සුභාවිතං;

ආදානපටිනිස්සග්ගෙ, අනුපාදාය යෙ රතා;

ඛීණාසවා ජුතිමන්තො, තෙ ලොකෙ පරිනිබ්බුතා’’ති. චතුත්ථං;

5. පඨමඅධම්මසුත්තං

171. [අ. නි. 10.113] ‘‘අධම්මො ච, භික්ඛවෙ, වෙදිතබ්බො අනත්ථො ච; ධම්මො ච වෙදිතබ්බො අත්ථො ච. අධම්මඤ්ච විදිත්වා අනත්ථඤ්ච, ධම්මඤ්ච විදිත්වා අත්ථඤ්ච යථා ධම්මො යථා අත්ථො තථා පටිපජ්ජිතබ්බං.

‘‘කතමො ච, භික්ඛවෙ, අධම්මො ච අනත්ථො ච? පාණාතිපාතො, අදින්නාදානං, කාමෙසුමිච්ඡාචාරො, මුසාවාදො, පිසුණා වාචා, ඵරුසා වාචා, සම්ඵප්පලාපො, අභිජ්ඣා, බ්යාපාදො, මිච්ඡාදිට්ඨි – අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, අධම්මො ච අනත්ථො ච.

‘‘කතමො ච, භික්ඛවෙ, ධම්මො ච අත්ථො ච? පාණාතිපාතා වෙරමණී, අදින්නාදානා වෙරමණී, කාමෙසුමිච්ඡාචාරා වෙරමණී, මුසාවාදා වෙරමණී, පිසුණාය වාචාය වෙරමණී, ඵරුසාය වාචාය වෙරමණී, සම්ඵප්පලාපා වෙරමණී, අනභිජ්ඣා, අබ්යාපාදො, සම්මාදිට්ඨි – අයං වුච්චති, භික්ඛවෙ, ධම්මො ච අත්ථො ච.

‘‘‘අධම්මො ච, භික්ඛවෙ, වෙදිතබ්බො අනත්ථො ච; ධම්මො ච වෙදිතබ්බො අත්ථො ච. අධම්මඤ්ච විදිත්වා අනත්ථඤ්ච, ධම්මඤ්ච විදිත්වා අත්ථඤ්ච යථා ධම්මො යථා අත්ථො තථා පටිපජ්ජිතබ්බ’න්ති, ඉති යං තං වුත්තං, ඉදමෙතං පටිච්ච වුත්ත’’න්ති. පඤ්චමං.

6. දුතියඅධම්මසුත්තං

172. ‘‘අධම්මො ච, භික්ඛවෙ, වෙදිතබ්බො ධම්මො ච; අනත්ථො ච වෙදිතබ්බො අත්ථො ච. අධම්මඤ්ච විදිත්වා ධම්මඤ්ච, අනත්ථඤ්ච විදිත්වා අත්ථඤ්ච යථා ධම්මො යථා අත්ථො තථා පටිපජ්ජිතබ්බ’’න්ති. ඉදමවොච භගවා. ඉදං වත්වාන සුගතො උට්ඨායාසනා විහාරං පාවිසි.

අථ ඛො තෙසං භික්ඛූනං අචිරපක්කන්තස්ස භගවතො එතදහොසි – ‘‘ඉදං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්තෙන උද්දෙසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨො – ‘අධම්මො ච, භික්ඛවෙ, වෙදිතබ්බො ධම්මො ච; අනත්ථො ච වෙදිතබ්බො අත්ථො ච. අධම්මඤ්ච විදිත්වා ධම්මඤ්ච, අනත්ථඤ්ච විදිත්වා අත්ථඤ්ච යථා ධම්මො යථා අත්ථො තථා පටිපජ්ජිතබ්බ’න්ති. කො නු ඛො ඉමස්ස භගවතා සංඛිත්තෙන උද්දෙසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං විභජෙය්යා’’ති?

අථ ඛො තෙසං භික්ඛූනං එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො ආයස්මා මහාකච්චානො සත්ථු චෙව සංවණ්ණිතො, සම්භාවිතො ච විඤ්ඤූනං සබ්රහ්මචාරීනං. පහොති චායස්මා මහාකච්චානො ඉමස්ස භගවතා සංඛිත්තෙන උද්දෙසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං විභජිතුං. යංනූන මයං යෙනායස්මා මහාකච්චානො තෙනුපසඞ්කමෙය්යාම; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මහාකච්චානං එතමත්ථං පුච්ඡෙය්යාම. යථා නො ආයස්මා මහාකච්චානො බ්යාකරිස්සති තථා නං ධාරෙස්සාමා’’ති.

අථ ඛො තෙ භික්ඛූ යෙනායස්මා මහාකච්චානො තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා මහාකච්චානෙන සද්ධිං සම්මොදිංසු. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නා ඛො තෙ භික්ඛූ ආයස්මන්තං මහාකච්චානං එතදවොචුං –

‘‘ඉදං ඛො නො, ආවුසො කච්චාන, භගවා සංඛිත්තෙන උද්දෙසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨො – ‘අධම්මො ච, භික්ඛවෙ, වෙදිතබ්බො ධම්මො ච; අනත්ථො ච වෙදිතබ්බො අත්ථො ච. අධම්මඤ්ච විදිත්වා ධම්මඤ්ච, අනත්ථඤ්ච විදිත්වා අත්ථඤ්ච යථා ධම්මො යථා අත්ථො තථා පටිපජ්ජිතබ්බ’න්ති.

‘‘තෙසං නො, ආවුසො, අම්හාකං අචිරපක්කන්තස්ස භගවතො එතදහොසි – ‘ඉදං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්තෙන උද්දෙසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨො – අධම්මො ච, භික්ඛවෙ…පෙ… තථා පටිපජ්ජිතබ්බන්ති. කො නු ඛො ඉමස්ස භගවතා සංඛිත්තෙන උද්දෙසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං විභජෙය්යා’ති?

‘‘තෙසං නො, ආවුසො, අම්හාකං එතදහොසි – ‘අයං ඛො ආයස්මා මහාකච්චානො සත්ථු චෙව සංවණ්ණිතො, සම්භාවිතො ච විඤ්ඤූනං සබ්රහ්මචාරීනං. පහොති චායස්මා මහාකච්චානො ඉමස්ස භගවතා සංඛිත්තෙන උද්දෙසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං විභජිතුං. යංනූන මයං යෙනායස්මා මහාකච්චානො තෙනුපසඞ්කමෙය්යාම; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මහාකච්චානං එතමත්ථං පටිපුච්ඡෙය්යාම. යථා නො ආයස්මා මහාකච්චානො බ්යාකරිස්සති තථා නං ධාරෙස්සාමා’ති. විභජතු ආයස්මා මහාකච්චානො’’ති.

‘‘සෙය්යථාපි, ආවුසො, පුරිසො සාරත්ථිකො සාරං ගවෙසී සාරපරියෙසනං චරමානො මහතො රුක්ඛස්ස තිට්ඨතො සාරවතො අතික්කම්මෙව මූලං අතික්කම්ම ඛන්ධං සාඛාපලාසෙ සාරං පරියෙසිතබ්බං මඤ්ඤෙය්ය. එවංසම්පදමිදං ආයස්මන්තානං සත්ථරි සම්මුඛීභූතෙ තං භගවන්තං අතිසිත්වා අම්හෙ එතමත්ථං පටිපුච්ඡිතබ්බං මඤ්ඤථ [මඤ්ඤෙථ (සී.), මඤ්ඤෙය්යාථ (ක.)]. සො හාවුසො, භගවා ජානං ජානාති පස්සං පස්සති චක්ඛුභූතො ඤාණභූතො ධම්මභූතො බ්රහ්මභූතො වත්තා පවත්තා අත්ථස්ස නින්නෙතා අමතස්ස දාතා ධම්මස්සාමී තථාගතො. සො චෙව පනෙතස්ස කාලො අහොසි යං තුම්හෙ භගවන්තංයෙව උපසඞ්කමිත්වා එතමත්ථං පටිපුච්ඡෙය්යාථ. යථා වො භගවා බ්යාකරෙය්ය තථා නං ධාරෙය්යාථා’’ති.

‘‘අද්ධා, ආවුසො කච්චාන, භගවා ජානං ජානාති පස්සං පස්සති චක්ඛුභූතො ඤාණභූතො ධම්මභූතො බ්රහ්මභූතො වත්තා පවත්තා අත්ථස්ස නින්නෙතා අමතස්ස දාතා ධම්මස්සාමී තථාගතො. සො චෙව පනෙතස්ස කාලො අහොසි යං මයං භගවන්තංයෙව උපසඞ්කමිත්වා එතමත්ථං පටිපුච්ඡෙය්යාම. යථා නො භගවා බ්යාකරෙය්ය තථා නං ධාරෙය්යාම. අපි චායස්මා මහාකච්චානො සත්ථු චෙව සංවණ්ණිතො, සම්භාවිතො ච විඤ්ඤූනං සබ්රහ්මචාරීනං. පහොති චායස්මා මහාකච්චානො ඉමස්ස භගවතා සංඛිත්තෙන උද්දෙසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං විභජිතුං. විභජතායස්මා මහාකච්චානො අගරුං කරිත්වා’’ති.

‘‘තෙන හාවුසො, සුණාථ, සාධුකං මනසි කරොථ; භාසිස්සාමී’’ති. ‘‘එවං, ආවුසො’’ති ඛො තෙ භික්ඛූ ආයස්මතො මහාකච්චානස්ස පච්චස්සොසුං. අථායස්මා මහාකච්චානො එතදවොච –

‘‘යං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්තෙන උද්දෙසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨො – ‘අධම්මො ච, භික්ඛවෙ, වෙදිතබ්බො…පෙ… තථා පටිපජ්ජිතබ්බ’න්ති.

‘‘කතමො, චාවුසො, අධම්මො; කතමො ච ධම්මො? කතමො ච අනත්ථො, කතමො ච අත්ථො? ‘‘පාණාතිපාතො, ආවුසො, අධම්මො; පාණාතිපාතා වෙරමණී ධම්මො; යෙ ච පාණාතිපාතපච්චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්ති, අයං අනත්ථො; පාණාතිපාතා වෙරමණිපච්චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, අයං අත්ථො.

‘‘අදින්නාදානං, ආවුසො, අධම්මො; අදින්නාදානා වෙරමණී ධම්මො; යෙ ච අදින්නාදානපච්චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්ති , අයං අනත්ථො; අදින්නාදානා වෙරමණිපච්චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, අයං අත්ථො.

‘‘කාමෙසුමිච්ඡාචාරො, ආවුසො, අධම්මො; කාමෙසුමිච්ඡාචාරා වෙරමණී ධම්මො; යෙ ච කාමෙසුමිච්ඡාචාරපච්චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්ති, අයං අනත්ථො; කාමෙසුමිච්ඡාචාරා වෙරමණිපච්චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, අයං අත්ථො.

‘‘මුසාවාදො, ආවුසො, අධම්මො; මුසාවාදා වෙරමණී ධම්මො; යෙ ච මුසාවාදපච්චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්ති, අයං අනත්ථො; මුසාවාදා වෙරමණිපච්චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, අයං අත්ථො.

‘‘පිසුණා වාචා, ආවුසො, අධම්මො; පිසුණාය වාචාය වෙරමණී ධම්මො; යෙ ච පිසුණාවාචාපච්චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්ති, අයං අනත්ථො; පිසුණාය වාචාය වෙරමණිපච්චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, අයං අත්ථො.

‘‘ඵරුසා වාචා, ආවුසො, අධම්මො; ඵරුසාය වාචාය වෙරමණී ධම්මො; යෙ ච ඵරුසාවාචාපච්චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්ති, අයං අනත්ථො; ඵරුසාය වාචාය වෙරමණිපච්චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, අයං අත්ථො.

‘‘සම්ඵප්පලාපො , ආවුසො, අධම්මො; සම්ඵප්පලාපා වෙරමණී ධම්මො; යෙ ච සම්ඵප්පලාපපච්චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්ති, අයං අනත්ථො; සම්ඵප්පලාපා වෙරමණිපච්චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, අයං අත්ථො.

‘‘අභිජ්ඣා, ආවුසො, අධම්මො; අනභිජ්ඣා ධම්මො; යෙ ච අභිජ්ඣාපච්චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්ති, අයං අනත්ථො; අනභිජ්ඣාපච්චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, අයං අත්ථො.

‘‘බ්යාපාදො, ආවුසො, අධම්මො; අබ්යාපාදො ධම්මො; යෙ ච බ්යාපාදපච්චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්ති, අයං අනත්ථො; අබ්යාපාදපච්චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, අයං අත්ථො.

‘‘මිච්ඡාදිට්ඨි, ආවුසො, අධම්මො; සම්මාදිට්ඨි ධම්මො; යෙ ච මිච්ඡාදිට්ඨිපච්චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්ති, අයං අනත්ථො; සම්මාදිට්ඨිපච්චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, අයං අත්ථො.

‘‘‘යං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්තෙන උද්දෙසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨො – අධම්මො ච, භික්ඛවෙ, වෙදිතබ්බො…පෙ… තථා පටිපජ්ජිතබ්බ’න්ති. ඉමස්ස ඛො අහං, ආවුසො, භගවතා සංඛිත්තෙන උද්දෙසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභත්තස්ස එවං විත්ථාරෙන අත්ථං ආජානාමි. ආකඞ්ඛමානා ච පන තුම්හෙ, ආවුසො, භගවන්තංයෙව උපසඞ්කමිත්වා එතමත්ථං පටිපුච්ඡෙය්යාථ. යථා නො භගවා බ්යාකරොති තථා නං ධාරෙය්යාථා’’ති.

‘‘එවමාවුසො’’ති ඛො තෙ භික්ඛූ ආයස්මතො මහාකච්චානස්ස භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමොදිත්වා උට්ඨායාසනා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු ; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නා ඛො තෙ භික්ඛූ භගවන්තං එතදවොචුං –

‘‘යං ඛො නො, භන්තෙ, භගවා සංඛිත්තෙන උද්දෙසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨො – ‘අධම්මො ච, භික්ඛවෙ, වෙදිතබ්බො…පෙ… තථා පටිපජ්ජිතබ්බ’න්ති.

‘‘තෙසං නො, භන්තෙ, අම්හාකං අචිරපක්කන්තස්ස භගවතො එතදහොසි – ‘ඉදං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්තෙන උද්දෙසං උද්දිසිත්වා විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභජිත්වා උට්ඨායාසනා විහාරං පවිට්ඨො – ‘අධම්මො ච, භික්ඛවෙ, වෙදිතබ්බො…පෙ… තථා පටිපජ්ජිතබ්බ’න්ති. කො නු ඛො ඉමස්ස භගවතා සංඛිත්තෙන උද්දෙසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං විභජෙය්යා’ති?

‘‘තෙසං නො, භන්තෙ, අම්හාකං එතදහොසි – ‘අයං ඛො ආයස්මා මහාකච්චානො සත්ථු චෙව සංවණ්ණිතො, සම්භාවිතො ච විඤ්ඤූනං සබ්රහ්මචාරීනං. පහොති චායස්මා මහාකච්චානො ඉමස්ස භගවතා සංඛිත්තෙන උද්දෙසස්ස උද්දිට්ඨස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං අවිභත්තස්ස විත්ථාරෙන අත්ථං විභජිතුං. යංනූන මයං යෙනායස්මා මහාකච්චානො තෙනුපසඞ්කමෙය්යාම; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මහාකච්චානං එතමත්ථං පටිපුච්ඡෙය්යාම. යථා නො ආයස්මා මහාකච්චානො බ්යාකරිස්සති තථා නං ධාරෙස්සාමා’ති.

‘‘අථ ඛො මයං, භන්තෙ, යෙනායස්මා මහාකච්චානො තෙනුපසඞ්කමිම්හා; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මහාකච්චානං එතමත්ථං අපුච්ඡිම්හා. තෙසං නො, භන්තෙ, ආයස්මතා මහාකච්චානෙන ඉමෙහි අක්ඛරෙහි ඉමෙහි පදෙහි ඉමෙහි බ්යඤ්ජනෙහි අත්ථො සුවිභත්තො’’ති.

‘‘සාධු සාධු, භික්ඛවෙ! පණ්ඩිතො, භික්ඛවෙ, මහාකච්චානො. මහාපඤ්ඤො, භික්ඛවෙ, මහාකච්චානො. මං චෙපි තුම්හෙ, භික්ඛවෙ, උපසඞ්කමිත්වා එතමත්ථං පටිපුච්ඡෙය්යාථ, අහම්පි චෙතං එවමෙවං බ්යාකරෙය්යං යථා තං මහාකච්චානෙන බ්යාකතං. එසො චෙව තස්ස අත්ථො. එවඤ්ච නං ධාරෙය්යාථා’’ති. ඡට්ඨං.

7. තතියඅධම්මසුත්තං

173. ‘‘අධම්මො ච, භික්ඛවෙ, වෙදිතබ්බො ධම්මො ච; අනත්ථො ච වෙදිතබ්බො අත්ථො ච . අධම්මඤ්ච විදිත්වා ධම්මඤ්ච, අනත්ථඤ්ච විදිත්වා අත්ථඤ්ච යථා ධම්මො යථා අත්ථො තථා පටිපජ්ජිතබ්බං.

‘‘කතමො ච, භික්ඛවෙ, අධම්මො, කතමො ච ධම්මො; කතමො ච අනත්ථො, කතමො ච අත්ථො? පාණාතිපාතො, භික්ඛවෙ, අධම්මො; පාණාතිපාතා වෙරමණී ධම්මො; යෙ ච පාණාතිපාතපච්චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්ති, අයං අනත්ථො; පාණාතිපාතා වෙරමණිපච්චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, අයං අත්ථො.

‘‘අදින්නාදානං, භික්ඛවෙ, අධම්මො; අදින්නාදානා වෙරමණී ධම්මො… කාමෙසුමිච්ඡාචාරො, භික්ඛවෙ , අධම්මො; කාමෙසුමිච්ඡාචාරා වෙරමණී ධම්මො… මුසාවාදො, භික්ඛවෙ, අධම්මො; මුසාවාදා වෙරමණී ධම්මො… පිසුණා වාචා, භික්ඛවෙ, අධම්මො; පිසුණාය වාචාය වෙරමණී ධම්මො… ඵරුසා වාචා, භික්ඛවෙ, අධම්මො; ඵරුසාය වාචාය වෙරමණී ධම්මො… සම්ඵප්පලාපො, භික්ඛවෙ , අධම්මො; සම්ඵප්පලාපා වෙරමණී ධම්මො… අභිජ්ඣා, භික්ඛවෙ, අධම්මො; අනභිජ්ඣා ධම්මො… බ්යාපාදො, භික්ඛවෙ, අධම්මො; අබ්යාපාදො ධම්මො….

‘‘මිච්ඡාදිට්ඨි, භික්ඛවෙ, අධම්මො; සම්මාදිට්ඨි ධම්මො; යෙ ච මිච්ඡාදිට්ඨිපච්චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්මා සම්භවන්ති, අයං අනත්ථො; සම්මාදිට්ඨිපච්චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡන්ති, අයං අත්ථො.

‘‘‘අධම්මො ච, භික්ඛවෙ, වෙදිතබ්බො ධම්මො ච; අනත්ථො ච වෙදිතබ්බො අත්ථො ච. අධම්මඤ්ච විදිත්වා ධම්මඤ්ච, අනත්ථඤ්ච විදිත්වා අත්ථඤ්ච යථා ධම්මො යථා අත්ථො තථා පටිපජ්ජිතබ්බ’න්ති, ඉති යං තං වුත්තං, ඉදමෙතං පටිච්ච වුත්ත’’න්ති. සත්තමං.

8. කම්මනිදානසුත්තං

174. ‘‘පාණාතිපාතම්පාහං, භික්ඛවෙ, තිවිධං වදාමි – ලොභහෙතුකම්පි, දොසහෙතුකම්පි, මොහහෙතුකම්පි.

‘‘අදින්නාදානම්පාහං , භික්ඛවෙ, තිවිධං වදාමි – ලොභහෙතුකම්පි, දොසහෙතුකම්පි, මොහහෙතුකම්පි.

‘‘කාමෙසුමිච්ඡාචාරම්පාහං, භික්ඛවෙ, තිවිධං වදාමි – ලොභහෙතුකම්පි, දොසහෙතුකම්පි, මොහහෙතුකම්පි.

‘‘මුසාවාදම්පාහං, භික්ඛවෙ, තිවිධං වදාමි – ලොභහෙතුකම්පි, දොසහෙතුකම්පි, මොහහෙතුකම්පි.

‘‘පිසුණවාචම්පාහං, භික්ඛවෙ, තිවිධං වදාමි – ලොභහෙතුකම්පි, දොසහෙතුකම්පි, මොහහෙතුකම්පි.

‘‘ඵරුසවාචම්පාහං, භික්ඛවෙ, තිවිධං වදාමි – ලොභහෙතුකම්පි, දොසහෙතුකම්පි, මොහහෙතුකම්පි.

‘‘සම්ඵප්පලාපම්පාහං, භික්ඛවෙ, තිවිධං වදාමි – ලොභහෙතුකම්පි, දොසහෙතුකම්පි, මොහහෙතුකම්පි.

‘‘අභිජ්ඣම්පාහං , භික්ඛවෙ, තිවිධං වදාමි – ලොභහෙතුකම්පි, දොසහෙතුකම්පි, මොහහෙතුකම්පි.

‘‘බ්යාපාදම්පාහං, භික්ඛවෙ, තිවිධං වදාමි – ලොභහෙතුකම්පි, දොසහෙතුකම්පි, මොහහෙතුකම්පි.

‘‘මිච්ඡාදිට්ඨිම්පාහං, භික්ඛවෙ , තිවිධං වදාමි – ලොභහෙතුකම්පි, දොසහෙතුකම්පි, මොහහෙතුකම්පි. ඉති ඛො, භික්ඛවෙ, ලොභො කම්මනිදානසම්භවො, දොසො කම්මනිදානසම්භවො, මොහො කම්මනිදානසම්භවො. ලොභක්ඛයා කම්මනිදානසඞ්ඛයො, දොසක්ඛයා කම්මනිදානසඞ්ඛයො, මොහක්ඛයා කම්මනිදානසඞ්ඛයො’’ති. අට්ඨමං.

9. පරික්කමනසුත්තං

175. ‘‘සපරික්කමනො අයං, භික්ඛවෙ, ධම්මො, නායං ධම්මො අපරික්කමනො. කථඤ්ච, භික්ඛවෙ, සපරික්කමනො අයං ධම්මො, නායං ධම්මො අපරික්කමනො? පාණාතිපාතිස්ස, භික්ඛවෙ, පාණාතිපාතා වෙරමණී පරික්කමනං හොති. අදින්නාදායිස්ස, භික්ඛවෙ, අදින්නාදානා වෙරමණී පරික්කමනං හොති. කාමෙසුමිච්ඡාචාරිස්ස, භික්ඛවෙ, කාමෙසුමිච්ඡාචාරා වෙරමණී පරික්කමනං හොති. මුසාවාදිස්ස, භික්ඛවෙ, මුසාවාදා වෙරමණී පරික්කමනං හොති. පිසුණවාචස්ස , භික්ඛවෙ, පිසුණාය වාචාය වෙරමණී පරික්කමනං හොති. ඵරුසවාචස්ස, භික්ඛවෙ, ඵරුසාය වාචාය වෙරමණී පරික්කමනං හොති. සම්ඵප්පලාපිස්ස, භික්ඛවෙ, සම්ඵප්පලාපා වෙරමණී පරික්කමනං හොති. අභිජ්ඣාලුස්ස, භික්ඛවෙ, අනභිජ්ඣා පරික්කමනං හොති. බ්යාපන්නචිත්තස්ස [බ්යාපාදස්ස (සී. පී. ක.), බ්යාපන්නස්ස (ස්යා.)], භික්ඛවෙ, අබ්යාපාදො පරික්කමනං හොති. මිච්ඡාදිට්ඨිස්ස, භික්ඛවෙ, සම්මාදිට්ඨි පරික්කමනං හොති. එවං ඛො, භික්ඛවෙ, සපරික්කමනො අයං ධම්මො, නායං ධම්මො අපරික්කමනො’’ති. නවමං.

10. චුන්දසුත්තං

176. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා පාවායං [චම්පායං (ක. සී.) දී. නි. 2.189 පස්සිතබ්බං] විහරති චුන්දස්ස කම්මාරපුත්තස්ස අම්බවනෙ. අථ ඛො චුන්දො කම්මාරපුත්තො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො චුන්දං කම්මාරපුත්තං භගවා එතදවොච – ‘‘කස්ස නො ත්වං, චුන්ද, සොචෙය්යානි රොචෙසී’’ති? ‘‘බ්රාහ්මණා, භන්තෙ, පච්ඡාභූමකා කමණ්ඩලුකා සෙවාලමාලිකා [සෙවාලමාලකා (සී. ස්යා. පී.)] අග්ගිපරිචාරිකා උදකොරොහකා සොචෙය්යානි පඤ්ඤපෙන්ති; තෙසාහං සොචෙය්යානි රොචෙමී’’ති.

‘‘යථා කථං පන, චුන්ද, බ්රාහ්මණා පච්ඡාභූමකා කමණ්ඩලුකා සෙවාලමාලිකා අග්ගිපරිචාරිකා උදකොරොහකා සොචෙය්යානි පඤ්ඤපෙන්තී’’ති? ‘‘ඉධ, භන්තෙ, බ්රාහ්මණා පච්ඡාභූමකා කමණ්ඩලුකා සෙවාලමාලිකා අග්ගිපරිචාරිකා උදකොරොහකා. තෙ සාවකං [සාවකෙ (ස්යා. ක.)] එවං සමාදපෙන්ති – ‘එහි ත්වං, අම්භො පුරිස, කාලස්සෙව [සකාලස්සෙව (ස්යා.)] උට්ඨහන්තොව [උට්ඨහන්තො (ස්යා.), වුට්ඨහන්තොව (පී. ක.)] සයනම්හා පථවිං ආමසෙය්යාසි; නො චෙ පථවිං ආමසෙය්යාසි, අල්ලානි ගොමයානි ආමසෙය්යාසි; නො චෙ අල්ලානි ගොමයානි ආමසෙය්යාසි, හරිතානි තිණානි ආමසෙය්යාසි; නො චෙ හරිතානි තිණානි ආමසෙය්යාසි, අග්ගිං පරිචරෙය්යාසි; නො චෙ අග්ගිං පරිචරෙය්යාසි, පඤ්ජලිකො ආදිච්චං නමස්සෙය්යාසි; නො චෙ පඤ්ජලිකො ආදිච්චං නමස්සෙය්යාසි, සායතතියකං උදකං ඔරොහෙය්යාසී’ති. එවං ඛො, භන්තෙ, බ්රාහ්මණා පච්ඡාභූමකා කමණ්ඩලුකා සෙවාලමාලිකා අග්ගිපරිචාරිකා උදකොරොහකා සොචෙය්යානි පඤ්ඤපෙන්ති; තෙසාහං සොචෙය්යානි රොචෙමී’’ති.

‘‘අඤ්ඤථා ඛො, චුන්ද, බ්රාහ්මණා පච්ඡාභූමකා කමණ්ඩලුකා සෙවාලමාලිකා අග්ගිපරිචාරිකා උදකොරොහකා සොචෙය්යානි පඤ්ඤපෙන්ති, අඤ්ඤථා ච පන අරියස්ස විනයෙ සොචෙය්යං හොතී’’ති. ‘‘යථා කථං පන, භන්තෙ, අරියස්ස විනයෙ සොචෙය්යං හොති? සාධු මෙ, භන්තෙ, භගවා තථා ධම්මං දෙසෙතු යථා අරියස්ස විනයෙ සොචෙය්යං හොතී’’ති.

‘‘තෙන හි, චුන්ද, සුණාහි, සාධුකං මනසි කරොහි; භාසිස්සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො චුන්දො කම්මාරපුත්තො භගවතො පච්චස්සොසි. භගවා එතදවොච –

‘‘තිවිධං ඛො, චුන්ද, කායෙන අසොචෙය්යං හොති; චතුබ්බිධං වාචාය අසොචෙය්යං හොති; තිවිධං මනසා අසොචෙය්යං හොති.

‘‘කථඤ්ච, චුන්ද, තිවිධං කායෙන අසොචෙය්යං හොති? ‘‘ඉධ, චුන්ද, එකච්චො පාණාතිපාතී හොති ලුද්දො ලොහිතපාණි හතපහතෙ නිවිට්ඨො අදයාපන්නො සබ්බපාණභූතෙසු [පාණභූතෙසු (ක.)].

‘‘අදින්නාදායී හොති. යං තං පරස්ස පරවිත්තූපකරණං ගාමගතං වා අරඤ්ඤගතං වා තං අදින්නං ථෙය්යසඞ්ඛාතං ආදාතා හොති.

‘‘කාමෙසුමිච්ඡාචාරී හොති. යා තා මාතුරක්ඛිතා පිතුරක්ඛිතා මාතාපිතුරක්ඛිතා [නත්ථි සී. ස්යා. පී. පොත්ථකෙසු] භාතුරක්ඛිතා භගිනිරක්ඛිතා ඤාතිරක්ඛිතා ගොත්තරක්ඛිතා [නත්ථි සී. ස්යා. පී. පොත්ථකෙසු] ධම්මරක්ඛිතා සසාමිකා සපරිදණ්ඩා අන්තමසො මාලාගුළපරික්ඛිත්තාපි, තථාරූපාසු චාරිත්තං ආපජ්ජිතා හොති. එවං ඛො, චුන්ද, තිවිධං කායෙන අසොචෙය්යං හොති.

‘‘කථඤ්ච , චුන්ද, චතුබ්බිධං වාචාය අසොචෙය්යං හොති? ඉධ, චුන්ද, එකච්චො මුසාවාදී හොති. සභග්ගතො වා පරිසග්ගතො වා ඤාතිමජ්ඣගතො වා පූගමජ්ඣගතො වා රාජකුලමජ්ඣගතො වා අභිනීතො සක්ඛිපුට්ඨො – ‘එහම්භො පුරිස, යං ජානාසි තං වදෙහී’ති [සො අජානං වා අහං ජානාමීති, ජානං වා අහං න ජානාමීති, අපස්සං වා අහං පස්සාමීති, පස්සං වා අහං න පස්සාමීති (පී. ක.) එවමුපරිපි], සො අජානං වා ආහ ‘ජානාමී’ති, ජානං වා ආහ ‘න ජානාමී’ති; අපස්සං වා ආහ ‘පස්සාමී’ති, පස්සං වා ආහ ‘න පස්සාමී’ති [සො අජානං වා අහං ජානාමීති, ජානං වා අහං න ජානාමීති, අපස්සං වා අහං පස්සාමීති, පස්සං වා අහං න පස්සාමීති (පී. ක.) එවමුපරිපි]. ඉති අත්තහෙතු වා පරහෙතු වා ආමිසකිඤ්චික්ඛහෙතු වා සම්පජානමුසා භාසිතා හොති.

‘‘පිසුණවාචො හොති. ඉතො සුත්වා අමුත්ර අක්ඛාතා ඉමෙසං භෙදාය, අමුත්ර වා සුත්වා ඉමෙසං අක්ඛාතා අමූසං භෙදාය. ඉති සමග්ගානං වා භෙත්තා [භෙදාතා (ක.)], භින්නානං වා අනුප්පදාතා, වග්ගාරාමො වග්ගරතො වග්ගනන්දී වග්ගකරණිං වාචං භාසිතා හොති.

‘‘ඵරුසවාචො හොති. යා සා වාචා අණ්ඩකා කක්කසා පරකටුකා පරාභිසජ්ජනී කොධසාමන්තා අසමාධිසංවත්තනිකා, තථාරූපිං වාචං භාසිතා හොති.

‘‘සම්ඵප්පලාපී හොති අකාලවාදී අභූතවාදී අනත්ථවාදී අධම්මවාදී අවිනයවාදී; අනිධානවතිං වාචං භාසිතා හොති අකාලෙන අනපදෙසං අපරියන්තවතිං අනත්ථසංහිතං. එවං ඛො, චුන්ද, චතුබ්බිධං වාචාය අසොචෙය්යං හොති.

‘‘කථඤ්ච, චුන්ද, තිවිධං මනසා අසොචෙය්යං හොති? ඉධ, චුන්ද, එකච්චො අභිජ්ඣාලු හොති. යං තං පරස්ස පරවිත්තූපකරණං තං අභිජ්ඣාතා [අභිජ්ඣිතා (ක.) ම. නි. 1.440 පස්සිතබ්බං] හොති – ‘අහො වත යං පරස්ස තං මමස්සා’ති.

‘‘බ්යාපන්නචිත්තො හොති පදුට්ඨමනසඞ්කප්පො – ‘ඉමෙ සත්තා හඤ්ඤන්තු වා බජ්ඣන්තු වා උච්ඡිජ්ජන්තු වා විනස්සන්තු වා මා වා අහෙසු’න්ති [මා වා අහෙසුං ඉති වා ති (සී. පී. ක.)].

‘‘මිච්ඡාදිට්ඨිකො හොති විපරීතදස්සනො – ‘නත්ථි දින්නං, නත්ථි යිට්ඨං, නත්ථි හුතං, නත්ථි සුකටදුක්කටානං [නත්ථෙත්ථ පාඨභෙදො] කම්මානං ඵලං විපාකො, නත්ථි අයං ලොකො, නත්ථි පරො ලොකො, නත්ථි මාතා, නත්ථි පිතා, නත්ථි සත්තා ඔපපාතිකා, නත්ථි ලොකෙ සමණබ්රාහ්මණා සම්මග්ගතා සම්මාපටිපන්නා යෙ ඉමඤ්ච ලොකං පරඤ්ච ලොකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවෙදෙන්තී’ති. එවං ඛො, චුන්ද, මනසා තිවිධං අසොචෙය්යං හොති.

‘‘ඉමෙ ඛො, චුන්ද, දස අකුසලකම්මපථා [අකුසලා කම්මපථා (?)]. ඉමෙහි ඛො, චුන්ද, දසහි අකුසලෙහි කම්මපථෙහි සමන්නාගතො කාලස්සෙව උට්ඨහන්තොව සයනම්හා පථවිං චෙපි ආමසති, අසුචියෙව හොති; නො චෙපි පථවිං ආමසති, අසුචියෙව හොති.

‘‘අල්ලානි චෙපි ගොමයානි ආමසති, අසුචියෙව හොති; නො චෙපි අල්ලානි ගොමයානි ආමසති, අසුචියෙව හොති.

‘‘හරිතානි චෙපි තිණානි ආමසති, අසුචියෙව හොති; නො චෙපි හරිතානි තිණානි ආමසති, අසුචියෙව හොති.

‘‘අග්ගිං චෙපි පරිචරති, අසුචියෙව හොති, නො චෙපි අග්ගිං පරිචරති, අසුචියෙව හොති.

‘‘පඤ්ජලිකො චෙපි ආදිච්චං නමස්සති, අසුචියෙව හොති; නො චෙපි පඤ්ජලිකො ආදිච්චං නමස්සති, අසුචියෙව හොති.

‘‘සායතතියකං චෙපි උදකං ඔරොහති, අසුචියෙව හොති; නො චෙපි සායතතියකං උදකං ඔරොහති, අසුචියෙව හොති. තං කිස්ස හෙතු? ඉමෙ, චුන්ද, දස අකුසලකම්මපථා අසුචීයෙව [අසුචිච්චෙව (ස්යා.)] හොන්ති අසුචිකරණා ච.

‘‘ඉමෙසං පන, චුන්ද, දසන්නං අකුසලානං කම්මපථානං සමන්නාගමනහෙතු නිරයො පඤ්ඤායති, තිරච්ඡානයොනි පඤ්ඤායති, පෙත්තිවිසයො පඤ්ඤායති, යා වා [යා ච (ක.)] පනඤ්ඤාපි කාචි දුග්ගතියො [දුග්ගති හොති (ස්යා. ක.)].

‘‘තිවිධං ඛො, චුන්ද, කායෙන සොචෙය්යං හොති; චතුබ්බිධං වාචාය සොචෙය්යං හොති; තිවිධං මනසා සොචෙය්යං හොති.

‘‘කථං , චුන්ද, තිවිධං කායෙන සොචෙය්යං හොති? ඉධ, චුන්ද, එකච්චො පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති නිහිතදණ්ඩො නිහිතසත්ථො, ලජ්ජී දයාපන්නො, සබ්බපාණභූතහිතානුකම්පී විහරති.

‘‘අදින්නාදානං පහාය, අදින්නාදානා පටිවිරතො හොති. යං තං පරස්ස පරවිත්තූපකරණං ගාමගතං වා අරඤ්ඤගතං වා, න තං අදින්නං [තං නාදින්නං (ක. සී., ම. නි. 1.441)] ථෙය්යසඞ්ඛාතං ආදාතා හොති.

‘‘කාමෙසුමිච්ඡාචාරං පහාය, කාමෙසුමිච්ඡාචාරා පටිවිරතො හොති යා තා මාතුරක්ඛිතා පිතුරක්ඛිතා මාතාපිතුරක්ඛිතා භාතුරක්ඛිතා භගිනිරක්ඛිතා ඤාතිරක්ඛිතා ගොත්තරක්ඛිතා ධම්මරක්ඛිතා සසාමිකා සපරිදණ්ඩා අන්තමසො මාලාගුළපරික්ඛිත්තාපි, තථාරූපාසු න චාරිත්තං ආපජ්ජිතා හොති. එවං ඛො, චුන්ද, තිවිධං කායෙන සොචෙය්යං හොති.

‘‘කථඤ්ච, චුන්ද, චතුබ්බිධං වාචාය සොචෙය්යං හොති? ඉධ, චුන්ද, එකච්චො මුසාවාදං පහාය මුසාවාදා පටිවිරතො හොති. සභග්ගතො වා පරිසග්ගතො වා ඤාතිමජ්ඣගතො වා පූගමජ්ඣගතො වා රාජකුලමජ්ඣගතො වා අභිනීතො සක්ඛිපුට්ඨො – ‘එහම්භො පුරිස, යං ජානාසි තං වදෙහී’ති, සො අජානං වා ආහ ‘න ජානාමී’ති, ජානං වා ආහ ‘ජානාමී’ති, අපස්සං වා ආහ ‘න පස්සාමී’ති, පස්සං වා ආහ ‘පස්සාමී’ති. ඉති අත්තහෙතු වා පරහෙතු වා ආමිසකිඤ්චික්ඛහෙතු වා න සම්පජානමුසා භාසිතා හොති.

‘‘පිසුණං වාචං පහාය, පිසුණාය වාචාය පටිවිරතො හොති – න ඉතො සුත්වා අමුත්ර අක්ඛාතා ඉමෙසං භෙදාය, න අමුත්ර වා සුත්වා ඉමෙසං අක්ඛාතා අමූසං භෙදාය. ඉති භින්නානං වා සන්ධාතා සහිතානං වා අනුප්පදාතා සමග්ගාරාමො සමග්ගරතො සමග්ගනන්දී සමග්ගකරණිං වාචං භාසිතා හොති.

‘‘ඵරුසං වාචං පහාය, ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතො හොති. යා සා වාචා නෙලා කණ්ණසුඛා පෙමනීයා හදයඞ්ගමා පොරී බහුජනකන්තා බහුජනමනාපා, තථාරූපිං වාචං භාසිතා හොති.

‘‘සම්ඵප්පලාපං පහාය, සම්ඵප්පලාපා පටිවිරතො හොති කාලවාදී භූතවාදී අත්ථවාදී ධම්මවාදී විනයවාදී; නිධානවතිං වාචං භාසිතා හොති කාලෙන සාපදෙසං පරියන්තවතිං අත්ථසංහිතං. එවං ඛො, චුන්ද , චතුබ්බිධං වාචාය සොචෙය්යං හොති.

‘‘කථඤ්ච , චුන්ද, තිවිධං මනසා සොචෙය්යං හොති? ඉධ, චුන්ද, එකච්චො අනභිජ්ඣාලු හොති. යං තං පරස්ස පරවිත්තූපකරණං තං අනභිජ්ඣිතා හොති – ‘අහො වත යං පරස්ස තං මමස්සා’ති.

‘‘අබ්යාපන්නචිත්තො හොති අප්පදුට්ඨමනසඞ්කප්පො – ‘ඉමෙ සත්තා අවෙරා හොන්තු [ඉදං පදං සී. ස්යා. පී. පොත්ථකෙසු නත්ථි, තථා ම. නි. 1.441] අබ්යාපජ්ජා, අනීඝා සුඛී අත්තානං පරිහරන්තූ’ති.

‘‘සම්මාදිට්ඨිකො හොති අවිපරීතදස්සනො – ‘අත්ථි දින්නං, අත්ථි යිට්ඨං, අත්ථි හුතං, අත්ථි සුකටදුක්කටානං කම්මානං ඵලං විපාකො, අත්ථි අයං ලොකො, අත්ථි පරො ලොකො, අත්ථි මාතා, අත්ථි පිතා, අත්ථි සත්තා ඔපපාතිකා, අත්ථි ලොකෙ සමණබ්රාහ්මණා සම්මග්ගතා සම්මාපටිපන්නා යෙ ඉමඤ්ච ලොකං පරඤ්ච ලොකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවෙදෙන්තී’ති. එවං ඛො, චුන්ද, තිවිධං මනසා සොචෙය්යං හොති.

‘‘ඉමෙ ඛො, චුන්ද, දස කුසලකම්මපථා. ඉමෙහි ඛො, චුන්ද, දසහි කුසලෙහි කම්මපථෙහි සමන්නාගතො කාලස්සෙව උට්ඨහන්තොව සයනම්හා පථවිං චෙපි ආමසති, සුචියෙව හොති; නො චෙපි පථවිං ආමසති, සුචියෙව හොති.

‘‘අල්ලානි චෙපි ගොමයානි ආමසති, සුචියෙව හොති; නො චෙපි අල්ලානි ගොමයානි ආමසති, සුචියෙව හොති.

‘‘හරිතානි චෙපි තිණානි ආමසති, සුචියෙව හොති; නො චෙපි හරිතානි තිණානි ආමසති, සුචියෙව හොති.

‘‘අග්ගිං චෙපි පරිචරති, සුචියෙව හොති; නො චෙපි අග්ගිං පරිචරති, සුචියෙව හොති.

‘‘පඤ්ජලිකො චෙපි ආදිච්චං නමස්සති, සුචියෙව හොති; නො චෙපි පඤ්ජලිකො ආදිච්චං නමස්සති , සුචියෙව හොති.

‘‘සායතතියකං චෙපි උදකං ඔරොහති, සුචියෙව හොති; නො චෙපි සායතතියකං උදකං ඔරොහති, සුචියෙව හොති. තං කිස්ස හෙතු? ඉමෙ, චුන්ද, දස කුසලකම්මපථා සුචීයෙව හොන්ති සුචිකරණා ච.

‘‘ඉමෙසං පන, චුන්ද, දසන්නං කුසලානං කම්මපථානං සමන්නාගමනහෙතු දෙවා පඤ්ඤායන්ති, මනුස්සා පඤ්ඤායන්ති, යා වා පනඤ්ඤාපි කාචි සුගතියො’’ති [සුගති හොතීති (ස්යා.), සුගති හොති (ක.)].

එවං වුත්තෙ චුන්දො කම්මාරපුත්තො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අභික්කන්තං, භන්තෙ…පෙ… උපාසකං මං, භන්තෙ, භගවා ධාරෙතු අජ්ජතග්ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්ති. දසමං.

11. ජාණුස්සොණිසුත්තං

177. අථ ඛො ජාණුස්සොණි බ්රාහ්මණො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ජාණුස්සොණි බ්රාහ්මණො භගවන්තං එතදවොච –

‘‘මයමස්සු, භො ගොතම, බ්රාහ්මණා නාම. දානානි දෙම, සද්ධානි කරොම – ‘ඉදං දානං පෙතානං ඤාතිසාලොහිතානං උපකප්පතු, ඉදං දානං පෙතා ඤාතිසාලොහිතා පරිභුඤ්ජන්තූ’ති. කච්චි තං, භො ගොතම, දානං පෙතානං ඤාතිසාලොහිතානං උපකප්පති; කච්චි තෙ පෙතා ඤාතිසාලොහිතා තං දානං පරිභුඤ්ජන්තී’’ති? ‘‘ඨානෙ ඛො, බ්රාහ්මණ, උපකප්පති, නො අට්ඨානෙ’’ති.

‘‘කතමං පන, භො [කතමඤ්ච පන භො (සී. පී.) කතමං (ස්යා.)] ගොතම, ඨානං, කතමං අට්ඨාන’’න්ති? ‘‘ඉධ, බ්රාහ්මණ, එකච්චො පාණාතිපාතී හොති, අදින්නාදායී හොති, කාමෙසුමිච්ඡාචාරී හොති, මුසාවාදී හොති, පිසුණවාචො හොති, ඵරුසවාචො හොති, සම්ඵප්පලාපී හොති, අභිජ්ඣාලු හොති, බ්යාපන්නචිත්තො හොති, මිච්ඡාදිට්ඨිකො හොති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා නිරයං උපපජ්ජති. යො නෙරයිකානං සත්තානං ආහාරො, තෙන සො තත්ථ යාපෙති, තෙන සො තත්ථ තිට්ඨති. ඉදම්පි [ඉදං (ස්යා.)] ඛො, බ්රාහ්මණ, අට්ඨානං යත්ථ ඨිතස්ස තං දානං න උපකප්පති.

‘‘ඉධ පන, බ්රාහ්මණ, එකච්චො පාණාතිපාතී…පෙ… මිච්ඡාදිට්ඨිකො හොති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා තිරච්ඡානයොනිං උපපජ්ජති. යො තිරච්ඡානයොනිකානං සත්තානං ආහාරො, තෙන සො තත්ථ යාපෙති, තෙන සො තත්ථ තිට්ඨති. ඉදම්පි ඛො, බ්රාහ්මණ, අට්ඨානං යත්ථ ඨිතස්ස තං දානං න උපකප්පති.

‘‘ඉධ පන, බ්රාහ්මණ, එකච්චො පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති, අදින්නාදානා පටිවිරතො හොති, කාමෙසුමිච්ඡාචාරා පටිවිරතො හොති, මුසාවාදා පටිවිරතො හොති, පිසුණාය වාචාය පටිවිරතො හොති, ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතො හොති, සම්ඵප්පලාපා පටිවිරතො හොති, අනභිජ්ඣාලු හොති, අබ්යාපන්නචිත්තො හොති, සම්මාදිට්ඨිකො හොති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා මනුස්සානං සහබ්යතං උපපජ්ජති. යො මනුස්සානං ආහාරො, තෙන සො තත්ථ යාපෙති, තෙන සො තත්ථ තිට්ඨති. ඉදම්පි ඛො, බ්රාහ්මණ, අට්ඨානං යත්ථ ඨිතස්ස තං දානං න උපකප්පති.

‘‘ඉධ පන, බ්රාහ්මණ, එකච්චො පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති…පෙ… සම්මාදිට්ඨිකො හොති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා දෙවානං සහබ්යතං උපපජ්ජති. යො දෙවානං ආහාරො, තෙන සො තත්ථ යාපෙති, තෙන සො තත්ථ තිට්ඨති. ඉදම්පි, බ්රාහ්මණ, අට්ඨානං යත්ථ ඨිතස්ස තං දානං උපකප්පති.

‘‘ඉධ පන, බ්රාහ්මණ, එකච්චො පාණාතිපාතී හොති…පෙ… මිච්ඡාදිට්ඨිකො හොති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා පෙත්තිවිසයං උපපජ්ජති. යො පෙත්තිවෙසයිකානං සත්තානං ආහාරො, තෙන සො තත්ථ යාපෙති, තෙන සො තත්ථ තිට්ඨති, යං වා පනස්ස ඉතො අනුප්පවෙච්ඡන්ති මිත්තාමච්චා වා ඤාතිසාලොහිතා වා [මිත්තා වා අමච්චා වා ඤාතී වා සාලොහිතා වා (සී. පී.)], තෙන සො තත්ථ යාපෙති, තෙන සො තත්ථ තිට්ඨති. ඉදං ඛො, බ්රාහ්මණ, ඨානං යත්ථ ඨිතස්ස තං දානං උපකප්පතී’’ති.

‘‘සචෙ පන, භො ගොතම, සො පෙතො ඤාතිසාලොහිතො තං ඨානං අනුපපන්නො හොති, කො තං දානං පරිභුඤ්ජතී’’ති? ‘‘අඤ්ඤෙපිස්ස, බ්රාහ්මණ, පෙතා ඤාතිසාලොහිතා තං ඨානං උපපන්නා හොන්ති, තෙ තං දානං පරිභුඤ්ජන්තී’’ති.

‘‘සචෙ පන, භො ගොතම, සො චෙව පෙතො ඤාතිසාලොහිතො තං ඨානං අනුපපන්නො හොති අඤ්ඤෙපිස්ස ඤාතිසාලොහිතා පෙතා තං ඨානං අනුපපන්නා හොන්ති, කො තං දානං පරිභුඤ්ජතී’’ති? ‘‘අට්ඨානං ඛො එතං, බ්රාහ්මණ, අනවකාසො යං තං ඨානං විවිත්තං අස්ස ඉමිනා දීඝෙන අද්ධුනා යදිදං පෙතෙහි ඤාතිසාලොහිතෙහි. අපි ච, බ්රාහ්මණ, දායකොපි අනිප්ඵලො’’ති.

‘‘අට්ඨානෙපි භවං ගොතමො පරිකප්පං වදතී’’ති? ‘‘අට්ඨානෙපි ඛො අහං, බ්රාහ්මණ, පරිකප්පං වදාමි. ඉධ, බ්රාහ්මණ, එකච්චො පාණාතිපාතී හොති, අදින්නාදායී හොති, කාමෙසුමිච්ඡාචාරී හොති, මුසාවාදී හොති, පිසුණවාචො හොති, ඵරුසවාචො හොති, සම්ඵප්පලාපී හොති, අභිජ්ඣාලු හොති, බ්යාපන්නචිත්තො හොති, මිච්ඡාදිට්ඨිකො හොති; සො දාතා හොති සමණස්ස වා බ්රාහ්මණස්ස වා අන්නං පානං වත්ථං යානං මාලාගන්ධවිලෙපනං සෙය්යාවසථපදීපෙය්යං. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා හත්ථීනං සහබ්යතං උපපජ්ජති. සො තත්ථ ලාභී හොති අන්නස්ස පානස්ස මාලානානාලඞ්කාරස්ස [මාලාගන්ධවිලෙපනස්ස නානාලඞ්කාරස්ස (ක.)].

‘‘යං ඛො, බ්රාහ්මණ, ඉධ පාණාතිපාතී අදින්නාදායී කාමෙසුමිච්ඡාචාරී මුසාවාදී පිසුණවාචො ඵරුසවාචො සම්ඵප්පලාපී අභිජ්ඣාලු බ්යාපන්නචිත්තො මිච්ඡාදිට්ඨිකො, තෙන සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා හත්ථීනං සහබ්යතං උපපජ්ජති. යඤ්ච ඛො සො දාතා හොති සමණස්ස වා බ්රාහ්මණස්ස වා අන්නං පානං වත්ථං යානං මාලාගන්ධවිලෙපනං සෙය්යාවසථපදීපෙය්යං, තෙන සො තත්ථ ලාභී හොති අන්නස්ස පානස්ස මාලානානාලඞ්කාරස්ස.

‘‘ඉධ පන, බ්රාහ්මණ, එකච්චො පාණාතිපාතී හොති…පෙ… මිච්ඡාදිට්ඨිකො හොති. සො දාතා හොති සමණස්ස වා බ්රාහ්මණස්ස වා අන්නං පානං වත්ථං යානං මාලාගන්ධවිලෙපනං සෙය්යාවසථපදීපෙය්යං. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා අස්සානං සහබ්යතං උපපජ්ජති…පෙ… ගුන්නං සහබ්යතං උපපජ්ජති…පෙ… කුක්කුරානං සහබ්යතං උපපජ්ජති [‘‘කුක්කුරානං සහබ්යතං උපපජ්ජතී’’ති අයං වාරො කෙසුචි සීහළපොත්ථකෙසු න දිස්සතීති ඉඞ්ගලිසපොත්ථකෙ අධොලිපි. තං දසවාරගණනාය සමෙති]. සො තත්ථ ලාභී හොති අන්නස්ස පානස්ස මාලානානාලඞ්කාරස්ස.

‘‘යං ඛො, බ්රාහ්මණ, ඉධ පාණාතිපාතී…පෙ. … මිච්ඡාදිට්ඨිකො, තෙන සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා කුක්කුරානං සහබ්යතං උපපජ්ජති. යඤ්ච ඛො සො දාතා හොති සමණස්ස වා බ්රාහ්මණස්ස වා අන්නං පානං වත්ථං යානං මාලාගන්ධවිලෙපනං සෙය්යාවසථපදීපෙය්යං, තෙන සො තත්ථ ලාභී හොති අන්නස්ස පානස්ස මාලානානාලඞ්කාරස්ස.

‘‘ඉධ පන, බ්රාහ්මණ, එකච්චො පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති…පෙ… සම්මාදිට්ඨිකො හොති. සො දාතා හොති සමණස්ස වා බ්රාහ්මණස්ස වා අන්නං පානං වත්ථං යානං මාලාගන්ධවිලෙපනං සෙය්යාවසථපදීපෙය්යං. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා මනුස්සානං සහබ්යතං උපපජ්ජති. සො තත්ථ ලාභී හොති මානුසකානං පඤ්චන්නං කාමගුණානං.

‘‘යං ඛො, බ්රාහ්මණ, ඉධ පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති…පෙ… සම්මාදිට්ඨිකො, තෙන සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා මනුස්සානං සහබ්යතං උපපජ්ජති. යඤ්ච ඛො සො දාතා හොති සමණස්ස වා බ්රාහ්මණස්ස වා අන්නං පානං වත්ථං යානං මාලාගන්ධවිලෙපනං සෙය්යාවසථපදීපෙය්යං, තෙන සො තත්ථ ලාභී හොති මානුසකානං පඤ්චන්නං කාමගුණානං.

‘‘ඉධ පන, බ්රාහ්මණ , එකච්චො පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති…පෙ… සම්මාදිට්ඨිකො හොති. සො දාතා හොති සමණස්ස වා බ්රාහ්මණස්ස වා අන්නං පානං වත්ථං යානං මාලාගන්ධවිලෙපනං සෙය්යාවසථපදීපෙය්යං. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා දෙවානං සහබ්යතං උපපජ්ජති. සො තත්ථ ලාභී හොති දිබ්බානං පඤ්චන්නං කාමගුණානං.

‘‘යං ඛො, බ්රාහ්මණ, ඉධ පාණාතිපාතා පටිවිරතො හොති…පෙ… සම්මාදිට්ඨිකො, තෙන සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා දෙවානං සහබ්යතං උපපජ්ජති. යඤ්ච ඛො සො දාතා හොති සමණස්ස වා බ්රාහ්මණස්ස වා අන්නං පානං වත්ථං යානං මාලාගන්ධවිලෙපනං සෙය්යාවසථපදීපෙය්යං, තෙන සො තත්ථ ලාභී හොති දිබ්බානං පඤ්චන්නං කාමගුණානං. අපි ච, බ්රාහ්මණ, දායකොපි අනිප්ඵලො’’ති.

‘‘අච්ඡරියං, භො ගොතම, අබ්භුතං, භො ගොතම! යාවඤ්චිදං, භො ගොතම, අලමෙව දානානි දාතුං, අලං සද්ධානි කාතුං, යත්ර හි නාම දායකොපි අනිප්ඵලො’’ති. ‘‘එවමෙතං, බ්රාහ්මණ [එවමෙතං බ්රාහ්මණ එවමෙතං බ්රාහ්මණ (සී. ස්යා.)], දායකොපි හි, බ්රාහ්මණ, අනිප්ඵලො’’ති.

‘‘අභික්කන්තං, භො ගොතම, අභික්කන්තං, භො ගොතම…පෙ… උපාසකං මං භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්ජතග්ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්ති. එකාදසමං.

ජාණුස්සොණිවග්ගො [යමකවග්ගො (ක.)] දුතියො.