📜

(8) 3. ආකඞ්ඛවග්ගො

1. ආකඞ්ඛසුත්තං

71. [අ. නි. 4.12; ඉතිවු. 111] එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තත්ර ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘භික්ඛවො’’ති. ‘‘භදන්තෙ’’ති තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං. භගවා එතදවොච –

‘‘සම්පන්නසීලා , භික්ඛවෙ, විහරථ සම්පන්නපාතිමොක්ඛා, පාතිමොක්ඛසංවරසංවුතා විහරථ ආචාරගොචරසම්පන්නා අණුමත්තෙසු වජ්ජෙසු භයදස්සාවිනො, සමාදාය සික්ඛථ සික්ඛාපදෙසු.

‘‘ආකඞ්ඛෙය්ය චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ‘සබ්රහ්මචාරීනං පියො චස්සං මනාපො ච ගරු ච භාවනීයො චා’ති, සීලෙස්වෙවස්ස පරිපූරකාරී අජ්ඣත්තං චෙතොසමථමනුයුත්තො අනිරාකතජ්ඣානො විපස්සනාය සමන්නාගතො බ්රූහෙතා සුඤ්ඤාගාරානං.

‘‘ආකඞ්ඛෙය්ය චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ‘ලාභී අස්සං චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරාන’න්ති, සීලෙස්වෙවස්ස පරිපූරකාරී අජ්ඣත්තං චෙතොසමථමනුයුත්තො අනිරාකතජ්ඣානො විපස්සනාය සමන්නාගතො බ්රූහෙතා සුඤ්ඤාගාරානං.

‘‘ආකඞ්ඛෙය්ය චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ‘යෙසාහං පරිභුඤ්ජාමි චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරානං තෙසං තෙ කාරා මහප්ඵලා අස්සු මහානිසංසා’ති, සීලෙස්වෙවස්ස…පෙ… බ්රූහෙතා සුඤ්ඤාගාරානං.

‘‘ආකඞ්ඛෙය්ය චෙ, භික්ඛවෙ , භික්ඛු ‘යෙ මෙ [යෙ මං (ම. නි. 1.65)] පෙතා ඤාතී සාලොහිතා කාලඞ්කතා [කාලකතා (සී. ස්යා. කං. පී.)] පසන්නචිත්තා අනුස්සරන්ති තෙසං තං මහප්ඵලං අස්ස මහානිසංස’න්ති, සීලෙස්වෙවස්ස…පෙ… බ්රූහෙතා සුඤ්ඤාගාරානං.

‘‘ආකඞ්ඛෙය්ය චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ‘සන්තුට්ඨො අස්සං ඉතරීතරචීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරෙනා’ති, සීලෙස්වෙවස්ස…පෙ… බ්රූහෙතා සුඤ්ඤාගාරානං.

‘‘ආකඞ්ඛෙය්ය චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ‘ඛමො අස්සං සීතස්ස උණ්හස්ස ජිඝච්ඡාය පිපාසාය ඩංසමකසවාතාතපසරීසපසම්ඵස්සානං, දුරුත්තානං දුරාගතානං වචනපථානං උප්පන්නානං සාරීරිකානං වෙදනානං දුක්ඛානං තිබ්බානං [තිප්පානං (සී. ස්යා. කං. පී.)] ඛරානං කටුකානං අසාතානං අමනාපානං පාණහරානං අධිවාසකජාතිකො අස්ස’න්ති, සීලෙස්වෙවස්ස…පෙ… බ්රූහෙතා සුඤ්ඤාගාරානං.

‘‘ආකඞ්ඛෙය්ය චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ‘අරතිරතිසහො අස්සං, න ච මං අරතිරති සහෙය්ය, උප්පන්නං අරතිරතිං අභිභුය්ය අභිභුය්ය විහරෙය්ය’න්ති, සීලෙස්වෙවස්ස…පෙ… බ්රූහෙතා සුඤ්ඤාගාරානං.

‘‘ආකඞ්ඛෙය්ය චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ‘භයභෙරවසහො අස්සං, න ච මං භයභෙරවො සහෙය්ය, උප්පන්නං භයභෙරවං අභිභුය්ය අභිභුය්ය විහරෙය්ය’න්ති, සීලෙස්වෙවස්ස…පෙ… බ්රූහෙතා සුඤ්ඤාගාරානං.

‘‘ආකඞ්ඛෙය්ය චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ‘චතුන්නං ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී අස්සං අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී’ති, සීලෙස්වෙවස්ස…පෙ… බ්රූහෙතා සුඤ්ඤාගාරානං.

‘‘ආකඞ්ඛෙය්ය චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු ‘ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං දිට්ඨෙව ධම්මෙ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරෙය්ය’න්ති, සීලෙස්වෙවස්ස පරිපූරකාරී අජ්ඣත්තං චෙතොසමථමනුයුත්තො අනිරාකතජ්ඣානො විපස්සනාය සමන්නාගතො බ්රූහෙතා සුඤ්ඤාගාරානං.

‘‘‘සම්පන්නසීලා, භික්ඛවෙ, විහරථ සම්පන්නපාතිමොක්ඛා, පාතිමොක්ඛසංවරසංවුතා විහරථ ආචාරගොචරසම්පන්නා අණුමත්තෙසු වජ්ජෙසු භයදස්සාවිනො, සමාදාය සික්ඛථ සික්ඛාපදෙසූ’ති, ඉති යං තං වුත්තං, ඉදමෙතං පටිච්ච වුත්ත’’න්ති. පඨමං.

2. කණ්ටකසුත්තං

72. එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං සම්බහුලෙහි අභිඤ්ඤාතෙහි අභිඤ්ඤාතෙහි ථෙරෙහි සාවකෙහි සද්ධිං – ආයස්මතා ච චාලෙන [පාලෙන (ස්යා.)], ආයස්මතා ච උපචාලෙන [උප්පාලෙන (ස්යා.)], ආයස්මතා ච කුක්කුටෙන [කක්කටෙන (සී. ස්යා.)], ආයස්මතා ච කළිම්භෙන [කවිම්භෙන (සී.)], ආයස්මතා ච නිකටෙන [කටෙන (සී.)], ආයස්මතා ච කටිස්සහෙන; අඤ්ඤෙහි ච අභිඤ්ඤාතෙහි අභිඤ්ඤාතෙහි ථෙරෙහි සාවකෙහි සද්ධිං.

තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී භද්රෙහි භද්රෙහි යානෙහි පරපුරාය [පරංපුරාය (ස්යා. අට්ඨ.)] උච්චාසද්දා මහාසද්දා මහාවනං අජ්ඣොගාහන්ති භගවන්තං දස්සනාය. අථ ඛො තෙසං ආයස්මන්තානං එතදහොසි – ‘‘ඉමෙ ඛො සම්බහුලා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී භද්රෙහි භද්රෙහි යානෙහි පරපුරාය උච්චාසද්දා මහාසද්දා මහාවනං අජ්ඣොගාහන්ති භගවන්තං දස්සනාය. ‘සද්දකණ්ටකා ඛො පන ඣානා’ වුත්තා භගවතා. යංනූන මයං යෙන ගොසිඞ්ගසාලවනදායො තෙනුපසඞ්කමෙය්යාම . තත්ථ මයං අප්පසද්දා අප්පාකිණ්ණා ඵාසුං [ඵාසු (ස්යා. ක.)] විහරෙය්යාමා’’ති. අථ ඛො තෙ ආයස්මන්තො යෙන ගොසිඞ්ගසාලවනදායො තෙනුපසඞ්කමිංසු; තත්ථ තෙ ආයස්මන්තො අප්පසද්දා අප්පාකිණ්ණා ඵාසුං විහරන්ති.

අථ ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘‘කහං නු ඛො, භික්ඛවෙ, චාලො, කහං උපචාලො, කහං කුක්කුටො, කහං කළිම්භො, කහං නිකටො, කහං කටිස්සහො; කහං නු ඛො තෙ, භික්ඛවෙ, ථෙරා සාවකා ගතා’’ති?

‘‘ඉධ, භන්තෙ, තෙසං ආයස්මන්තානං එතදහොසි – ‘ඉමෙ ඛො සම්බහුලා අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා ලිච්ඡවී භද්රෙහි භද්රෙහි යානෙහි පරපුරාය උච්චාසද්දා මහාසද්දා මහාවනං අජ්ඣොගාහන්ති භගවන්තං දස්සනාය ‘සද්දකණ්ටකා ඛො පන ඣානාවුත්තා භගවතා යංනූන මයං යෙන ගොසිඞ්ගසාලවනදායො තෙනුපසඞ්කමෙය්යාම තත්ථ මයං අප්පසද්දා අප්පාකිණ්ණා ඵාසුං විහරෙය්යාමා’ති. අථ ඛො තෙ, භන්තෙ, ආයස්මන්තො යෙන ගොසිඞ්ගසාලවනදායො තෙනුපසඞ්කමිංසු. තත්ථ තෙ ආයස්මන්තො අප්පසද්දා අප්පාකිණ්ණා ඵාසුං විහරන්තී’’ති .

‘‘සාධු සාධු, භික්ඛවෙ, යථා තෙ මහාසාවකා සම්මා බ්යාකරමානා බ්යාකරෙය්යුං, ‘සද්දකණ්ටකා හි, භික්ඛවෙ, ඣානා’ වුත්තා මයා.

‘‘දසයිමෙ, භික්ඛවෙ, කණ්ටකා. කතමෙ දස? පවිවෙකාරාමස්ස සඞ්ගණිකාරාමතා කණ්ටකො, අසුභනිමිත්තානුයොගං අනුයුත්තස්ස සුභනිමිත්තානුයොගො කණ්ටකො, ඉන්ද්රියෙසු ගුත්තද්වාරස්ස විසූකදස්සනං කණ්ටකො, බ්රහ්මචරියස්ස මාතුගාමූපචාරො [මාතුගාමොපවිචාරො (සී.), මාතුගාමූපවිචරො (ක.)] කණ්ටකො, [කථා. 333] පඨමස්ස ඣානස්ස සද්දො කණ්ටකො, දුතියස්ස ඣානස්ස විතක්කවිචාරා කණ්ටකා, තතියස්ස ඣානස්ස පීති කණ්ටකො, චතුත්ථස්ස ඣානස්ස අස්සාසපස්සාසො කණ්ටකො, සඤ්ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්තියා සඤ්ඤා ච වෙදනා ච කණ්ටකො රාගො කණ්ටකො දොසො කණ්ටකො මොහො කණ්ටකො.

‘‘අකණ්ටකා , භික්ඛවෙ, විහරථ. නික්කණ්ටකා, භික්ඛවෙ, විහරථ. අකණ්ටකනික්කණ්ටකා, භික්ඛවෙ, විහරථ. අකණ්ටකා, භික්ඛවෙ, අරහන්තො; නික්කණ්ටකා, භික්ඛවෙ, අරහන්තො; අකණ්ටකනික්කණ්ටකා, භික්ඛවෙ, අරහන්තො’’ති. දුතියං.

3. ඉට්ඨධම්මසුත්තං

73. ‘‘දසයිමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා ඉට්ඨා කන්තා මනාපා දුල්ලභා ලොකස්මිං. කතමෙ දස? භොගා ඉට්ඨා කන්තා මනාපා දුල්ලභා ලොකස්මිං; වණ්ණො ඉට්ඨො කන්තො මනාපො දුල්ලභො ලොකස්මිං; ආරොග්යං ඉට්ඨං කන්තං මනාපං දුල්ලභං ලොකස්මිං; සීලං ඉට්ඨං කන්තං මනාපං දුල්ලභං ලොකස්මිං; බ්රහ්මචරියං ඉට්ඨං කන්තං මනාපං දුල්ලභං ලොකස්මිං; මිත්තා ඉට්ඨා කන්තා මනාපා දුල්ලභා ලොකස්මිං; බාහුසච්චං ඉට්ඨං කන්තං මනාපං දුල්ලභං ලොකස්මිං; පඤ්ඤා ඉට්ඨා කන්තා මනාපා දුල්ලභා ලොකස්මිං; ධම්මා ඉට්ඨා කන්තා මනාපා දුල්ලභා ලොකස්මිං ; සග්ගා ඉට්ඨා කන්තා මනාපා දුල්ලභා ලොකස්මිං.

‘‘ඉමෙසං ඛො, භික්ඛවෙ, දසන්නං ධම්මානං ඉට්ඨානං කන්තානං මනාපානං දුල්ලභානං ලොකස්මිං දස ධම්මා පරිපන්ථා [පරිබන්ධා (ක.)] – ආලස්යං අනුට්ඨානං භොගානං පරිපන්ථො, අමණ්ඩනා අවිභූසනා වණ්ණස්ස පරිපන්ථො, අසප්පායකිරියා ආරොග්යස්ස පරිපන්ථො, පාපමිත්තතා සීලානං පරිපන්ථො, ඉන්ද්රියඅසංවරො බ්රහ්මචරියස්ස පරිපන්ථො, විසංවාදනා මිත්තානං පරිපන්ථො, අසජ්ඣායකිරියා බාහුසච්චස්ස පරිපන්ථො, අසුස්සූසා අපරිපුච්ඡා පඤ්ඤාය පරිපන්ථො, අනනුයොගො අපච්චවෙක්ඛණා ධම්මානං පරිපන්ථො, මිච්ඡාපටිපත්ති සග්ගානං පරිපන්ථො. ඉමෙසං ඛො, භික්ඛවෙ, දසන්නං ඉට්ඨානං කන්තානං මනාපානං දුල්ලභානං ලොකස්මිං ඉමෙ දස ධම්මා පරිපන්ථා.

‘‘ඉමෙසං ඛො, භික්ඛවෙ, දසන්නං ධම්මානං ඉට්ඨානං කන්තානං මනාපානං දුල්ලභානං ලොකස්මිං දස ධම්මා ආහාරා – උට්ඨානං අනාලස්යං භොගානං ආහාරො, මණ්ඩනා විභූසනා වණ්ණස්ස ආහාරො, සප්පායකිරියා ආරොග්යස්ස ආහාරො, කල්යාණමිත්තතා සීලානං ආහාරො, ඉන්ද්රියසංවරො බ්රහ්මචරියස්ස ආහාරො, අවිසංවාදනා මිත්තානං ආහාරො, සජ්ඣායකිරියා බාහුසච්චස්ස ආහාරො, සුස්සූසා පරිපුච්ඡා පඤ්ඤාය ආහාරො, අනුයොගො පච්චවෙක්ඛණා ධම්මානං ආහාරො, සම්මාපටිපත්ති සග්ගානං ආහාරො . ඉමෙසං ඛො, භික්ඛවෙ, දසන්නං ධම්මානං ඉට්ඨානං කන්තානං මනාපානං දුල්ලභානං ලොකස්මිං ඉමෙ දස ධම්මා ආහාරා’’ති. තතියං.

4. වඩ්ඪිසුත්තං

74. ‘‘දසහි , භික්ඛවෙ, වඩ්ඪීහි වඩ්ඪමානො අරියසාවකො අරියාය වඩ්ඪියා වඩ්ඪති, සාරාදායී ච හොති වරාදායී කායස්ස. කතමෙහි දසහි? ඛෙත්තවත්ථූහි වඩ්ඪති, ධනධඤ්ඤෙන වඩ්ඪති, පුත්තදාරෙහි වඩ්ඪති, දාසකම්මකරපොරිසෙහි වඩ්ඪති, චතුප්පදෙහි වඩ්ඪති, සද්ධාය වඩ්ඪති, සීලෙන වඩ්ඪති, සුතෙන වඩ්ඪති, චාගෙන වඩ්ඪති, පඤ්ඤාය වඩ්ඪති – ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, දසහි වඩ්ඪීහි වඩ්ඪමානො අරියසාවකො අරියාය වඩ්ඪියා වඩ්ඪති, සාරාදායී ච හොති වරාදායී කායස්සාති.

‘‘ධනෙන ධඤ්ඤෙන ච යොධ වඩ්ඪති,

පුත්තෙහි දාරෙහි චතුප්පදෙහි ච;

ස භොගවා හොති යසස්සි පූජිතො,

ඤාතීහි මිත්තෙහි අථොපි රාජුභි.

‘‘සද්ධාය සීලෙන ච යොධ වඩ්ඪති,

පඤ්ඤාය චාගෙන සුතෙන චූභයං;

සො තාදිසො සප්පුරිසො විචක්ඛණො,

දිට්ඨෙව ධම්මෙ උභයෙන වඩ්ඪතී’’ති. චතුත්ථං;

5. මිගසාලාසුත්තං

75. එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය යෙන මිගසාලාය උපාසිකාය නිවෙසනං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදි. අථ ඛො මිගසාලා උපාසිකා යෙනායස්මා ආනන්දො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං ආනන්දං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නා ඛො මිගසාලා උපාසිකා ආයස්මන්තං ආනන්දං එතදවොච –

‘‘කථං කථං නාමායං, භන්තෙ ආනන්ද, භගවතා ධම්මො දෙසිතො අඤ්ඤෙය්යො, යත්ර හි නාම බ්රහ්මචාරී ච අබ්රහ්මචාරී ච උභො සමසමගතිකා භවිස්සන්ති අභිසම්පරායං. පිතා මෙ, භන්තෙ, පුරාණො බ්රහ්මචාරී හොති ආරාචාරී [අනාචාරී (ක.)] විරතො මෙථුනා ගාමධම්මා. සො කාලඞ්කතො භගවතා බ්යාකතො – ‘සකදාගාමී සත්තො [සකදාගාමිසත්තො (සී. ස්යා. පී.)] තුසිතං කායං උපපන්නො’ති. පිතාමහො මෙ [පෙත්තාපි යො මෙ (සී.), පිත පියො මෙ (ස්යා.) අ. නි. 6.44], භන්තෙ, ඉසිදත්තො අබ්රහ්මචාරී අහොසි සදාරසන්තුට්ඨො. සොපි කාලඞ්කතො භගවතා බ්යාකතො – ‘සකදාගාමී සත්තො තුසිතං කායං උපපන්නො’ති.

‘‘කථං කථං නාමායං, භන්තෙ ආනන්ද, භගවතා ධම්මො දෙසිතො අඤ්ඤෙය්යො, යත්ර හි නාම බ්රහ්මචාරී ච අබ්රහ්මචාරී ච උභො සමසමගතිකා භවිස්සන්ති අභිසම්පරාය’’න්ති? ‘‘එවං ඛො පනෙතං, භගිනි, භගවතා බ්යාකත’’න්ති.

අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො මිගසාලාය උපාසිකාය නිවෙසනෙ පිණ්ඩපාතං ගහෙත්වා උට්ඨායාසනා පක්කාමි. අථ ඛො ආයස්මා ආනන්දො පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා ආනන්දො භගවන්තං එතදවොච –

‘‘ඉධාහං , භන්තෙ, පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය යෙන මිගසාලාය උපාසිකාය නිවෙසනං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදිං. අථ ඛො, භන්තෙ, මිගසාලා උපාසිකා යෙනාහං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නා ඛො, භන්තෙ, මිගසාලා උපාසිකා මං එතදවොච –

‘කථං කථං නාමායං, භන්තෙ ආනන්ද, භගවතා ධම්මො දෙසිතො අඤ්ඤෙය්යො, යත්ර හි නාම බ්රහ්මචාරී ච අබ්රහ්මචාරී ච උභො සමසමගතිකා භවිස්සන්ති අභිසම්පරායං. පිතා මෙ, භන්තෙ, පුරාණො බ්රහ්මචාරී අහොසි ආරාචාරී විරතො මෙථුනා ගාමධම්මා. සො කාලඞ්කතො භගවතා බ්යාකතො සකදාගාමී සත්තො තුසිතං කායං උපපන්නොති. පිතාමහො මෙ, භන්තෙ, ඉසිදත්තො අබ්රහ්මචාරී අහොසි සදාරසන්තුට්ඨො. සොපි කාලඞ්කතො භගවතා බ්යාකතො – සකදාගාමී සත්තො තුසිතං කායං උපපන්නොති.

කථං කථං නාමායං, භන්තෙ ආනන්ද, භගවතා ධම්මො දෙසිතො අඤ්ඤෙය්යො, යත්ර හි නාම බ්රහ්මචාරී ච අබ්රහ්මචාරී ච උභො සමසමගතිකා භවිස්සන්ති අභිසම්පරාය’න්ති? එවං වුත්තෙ අහං, භන්තෙ, මිගසාලං උපාසිකං එතදවොචං – ‘එවං ඛො පනෙතං, භගිනි, භගවතා බ්යාකත’’’න්ති.

‘‘කා චානන්ද, මිගසාලා උපාසිකා බාලා අබ්යත්තා අම්මකා අම්මකපඤ්ඤා [අම්බකා අම්බකපඤ්ඤා (සී. පී.), අන්ධකා අන්ධකපඤ්ඤා (ස්යා.)], කෙ ච පුරිසපුග්ගලපරොපරියෙ ඤාණෙ?

‘‘දසයිමෙ, ආනන්ද, පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං. කතමෙ දස? ඉධානන්ද, එකච්චො පුග්ගලො දුස්සීලො හොති. තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං නප්පජානාති, යත්ථස්ස තං දුස්සීල්යං අපරිසෙසං නිරුජ්ඣති. තස්ස සවනෙනපි අකතං හොති, බාහුසච්චෙනපි අකතං හොති, දිට්ඨියාපි අප්පටිවිද්ධං හොති, සාමායිකම්පි විමුත්තිං න ලභති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා හානාය පරෙති, නො විසෙසාය; හානගාමීයෙව හොති, නො විසෙසගාමී.

‘‘ඉධ පනානන්ද, එකච්චො පුග්ගලො දුස්සීලො හොති. තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං පජානාති යත්ථස්ස තං දුස්සීල්යං අපරිසෙසං නිරුජ්ඣති. තස්ස සවනෙනපි කතං හොති, බාහුසච්චෙනපි කතං හොති, දිට්ඨියාපි පටිවිද්ධං [සුප්පටිවිද්ධං (ස්යා.)] හොති, සාමායිකම්පි විමුත්තිං ලභති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා විසෙසාය පරෙති, නො හානාය; විසෙසගාමීයෙව හොති, නො හානගාමී.

‘‘තත්රානන්ද, පමාණිකා පමිණන්ති – ‘ඉමස්සපි තෙව ධම්මා, අපරස්සපි තෙව ධම්මා. කස්මා නෙසං එකො හීනො එකො පණීතො’ති? තඤ්හි තෙසං, ආනන්ද, හොති දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛාය.

‘‘තත්රානන්ද, ය්වායං පුග්ගලො දුස්සීලො හොති. තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං පජානාති යත්ථස්ස තං දුස්සීල්යං අපරිසෙසං නිරුජ්ඣති. තස්ස සවනෙනපි කතං හොති, බාහුසච්චෙනපි කතං හොති, දිට්ඨියාපි පටිවිද්ධං හොති, සාමායිකම්පි විමුත්තිං ලභති. අයං, ආනන්ද, පුග්ගලො අමුනා පුරිමෙන පුග්ගලෙන අභික්කන්තතරො ච පණීතතරො ච. තං කිස්ස හෙතු? ඉමං හානන්ද, පුග්ගලං ධම්මසොතො නිබ්බහති. තදන්තරං කො ජානෙය්ය, අඤ්ඤත්ර තථාගතෙන! තස්මාතිහානන්ද, මා පුග්ගලෙසු පමාණිකා අහුවත්ථ , මා පුග්ගලෙසු පමාණං ගණ්හිත්ථ. ඛඤ්ඤති හානන්ද, පුග්ගලෙසු පමාණං ගණ්හන්තො. අහං වා, ආනන්ද [අහඤ්චානන්ද (සී. ස්යා. ක.) අ. නි. 6.44 පස්සිතබ්බං], පුග්ගලෙසු පමාණං ගණ්හෙය්යං යො වා පනස්ස මාදිසො.

‘‘ඉධ පනානන්ද, එකච්චො පුග්ගලො සීලවා හොති. තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං නප්පජානාති යත්ථස්ස තං සීලං අපරිසෙසං නිරුජ්ඣති. තස්ස සවනෙනපි අකතං හොති, බාහුසච්චෙනපි අකතං හොති, දිට්ඨියාපි අප්පටිවිද්ධං හොති, සාමායිකම්පි විමුත්තිං න ලභති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා හානාය පරෙති, නො විසෙසාය; හානගාමීයෙව හොති, නො විසෙසගාමී.

‘‘ඉධ පනානන්ද, එකච්චො පුග්ගලො සීලවා හොති. තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං පජානාති යත්ථස්ස තං සීලං අපරිසෙසං නිරුජ්ඣති. තස්ස සවනෙනපි කතං හොති, බාහුසච්චෙනපි කතං හොති, දිට්ඨියාපි පටිවිද්ධං හොති, සාමායිකම්පි විමුත්තිං ලභති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා විසෙසාය පරෙති, නො හානාය; විසෙසගාමීයෙව හොති, නො හානගාමී.

‘‘තත්රානන්ද, පමාණිකා පමිණන්ති…පෙ… අහං වා, ආනන්ද, පුග්ගලෙසු පමාණං ගණ්හෙය්යං යො වා පනස්ස මාදිසො.

‘‘ඉධ පනානන්ද, එකච්චො පුග්ගලො තිබ්බරාගො හොති. තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං නප්පජානාති යත්ථස්ස සො රාගො අපරිසෙසො නිරුජ්ඣති. තස්ස සවනෙනපි අකතං හොති, බාහුසච්චෙනපි අකතං හොති, දිට්ඨියාපි අප්පටිවිද්ධං හොති, සාමායිකම්පි විමුත්තිං න ලභති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා හානාය පරෙති, නො විසෙසාය; හානගාමීයෙව හොති, නො විසෙසගාමී.

‘‘ඉධ පනානන්ද, එකච්චො පුග්ගලො තිබ්බරාගො හොති. තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං පජානාති යත්ථස්ස සො රාගො අපරිසෙසො නිරුජ්ඣති. තස්ස සවනෙනපි කතං හොති, බාහුසච්චෙනපි කතං හොති, දිට්ඨියාපි පටිවිද්ධං හොති, සාමායිකම්පි විමුත්තිං ලභති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා විසෙසාය පරෙති, නො හානාය; විසෙසගාමීයෙව හොති, නො හානගාමී.

‘‘තත්රානන්ද , පමාණිකා පමිණන්ති…පෙ… අහං වා, ආනන්ද, පුග්ගලෙසු පමාණං ගණ්හෙය්යං යො වා පනස්ස මාදිසො.

‘‘ඉධ පනානන්ද, එකච්චො පුග්ගලො කොධනො හොති. තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං නප්පජානාති යත්ථස්ස සො කොධො අපරිසෙසො නිරුජ්ඣති. තස්ස සවනෙනපි අකතං හොති, බාහුසච්චෙනපි අකතං හොති, දිට්ඨියාපි අප්පටිවිද්ධං හොති, සාමායිකම්පි විමුත්තිං න ලභති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා හානාය පරෙති, නො විසෙසාය; හානගාමීයෙව හොති, නො විසෙසගාමී.

‘‘ඉධ පනානන්ද, එකච්චො පුග්ගලො කොධනො හොති. තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං පජානාති යත්ථස්ස සො කොධො අපරිසෙසො නිරුජ්ඣති. තස්ස සවනෙනපි කතං හොති, බාහුසච්චෙනපි කතං හොති, දිට්ඨියාපි පටිවිද්ධං හොති, සාමායිකම්පි විමුත්තිං ලභති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා විසෙසාය පරෙති, නො හානාය; විසෙසගාමීයෙව හොති, නො හානගාමී.

‘‘තත්රානන්ද, පමාණිකා පමිණන්ති…පෙ… අහං වා, ආනන්ද, පුග්ගලෙසු පමාණං ගණ්හෙය්යං යො වා පනස්ස මාදිසො.

‘‘ඉධ පනානන්ද, එකච්චො පුග්ගලො උද්ධතො හොති. තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං නප්පජානාති යත්ථස්ස තං උද්ධච්චං අපරිසෙසං නිරුජ්ඣති. තස්ස සවනෙනපි අකතං හොති, බාහුසච්චෙනපි අකතං හොති, දිට්ඨියාපි අප්පටිවිද්ධං හොති, සාමායිකම්පි විමුත්තිං න ලභති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා හානාය පරෙති, නො විසෙසාය; හානගාමීයෙව හොති, නො විසෙසගාමී.

‘‘ඉධ පනානන්ද, එකච්චො පුග්ගලො උද්ධතො හොති. තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං පජානාති යත්ථස්ස තං උද්ධච්චං අපරිසෙසං නිරුජ්ඣති. තස්ස සවනෙනපි කතං හොති, බාහුසච්චෙනපි කතං හොති, දිට්ඨියාපි පටිවිද්ධං හොති, සාමායිකම්පි විමුත්තිං ලභති. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා විසෙසාය පරෙති, නො හානාය; විසෙසගාමීයෙව හොති, නො හානගාමී.

‘‘තත්රානන්ද , පමාණිකා පමිණන්ති – ‘ඉමස්සපි තෙව ධම්මා, අපරස්සපි තෙව ධම්මා. කස්මා නෙසං එකො හීනො එකො පණීතො’ති? තඤ්හි තෙසං, ආනන්ද, හොති දීඝරත්තං අහිතාය දුක්ඛාය.

‘‘තත්රානන්ද, ය්වායං පුග්ගලො උද්ධතො හොති තඤ්ච චෙතොවිමුත්තිං පඤ්ඤාවිමුත්තිං යථාභූතං පජානාති යත්ථස්ස තං උද්ධච්චං අපරිසෙසං නිරුජ්ඣති, තස්ස සවනෙනපි කතං හොති, බාහුසච්චෙනපි කතං හොති, දිට්ඨියාපි පටිවිද්ධං හොති, සාමායිකම්පි විමුත්තිං ලභති. අයං, ආනන්ද, පුග්ගලො අමුනා පුරිමෙන පුග්ගලෙන අභික්කන්තතරො ච පණීතතරො ච. තං කිස්ස හෙතු ? ඉමං හානන්ද, පුග්ගලං ධම්මසොතො නිබ්බහති. තදන්තරං කො ජානෙය්ය අඤ්ඤත්ර තථාගතෙන! තස්මාතිහානන්ද, මා පුග්ගලෙසු පමාණිකා අහුවත්ථ; මා පුග්ගලෙසු පමාණං ගණ්හිත්ථ. ඛඤ්ඤති හානන්ද, පුග්ගලෙසු පමාණං ගණ්හන්තො. අහං වා, ආනන්ද, පුග්ගලෙසු පමාණං ගණ්හෙය්යං යො වා පනස්ස මාදිසො.

‘‘කා චානන්ද, මිගසාලා උපාසිකා බාලා අබ්යත්තා අම්මකා අම්මකපඤ්ඤා, කෙ ච පුරිසපුග්ගලපරොපරියෙ ඤාණෙ! ඉමෙ ඛො, ආනන්ද, දස පුග්ගලා සන්තො සංවිජ්ජමානා ලොකස්මිං.

‘‘යථාරූපෙන, ආනන්ද, සීලෙන පුරාණො සමන්නාගතො අහොසි තථාරූපෙන සීලෙන ඉසිදත්තො සමන්නාගතො අභවිස්ස, නයිධ පුරාණො ඉසිදත්තස්ස ගතිම්පි අඤ්ඤස්ස. යථාරූපාය චානන්ද, පඤ්ඤාය ඉසිදත්තො සමන්නාගතො අහොසි තථාරූපාය පඤ්ඤාය පුරාණො සමන්නාගතො අභවිස්ස, නයිධ ඉසිදත්තො පුරාණස්ස ගතිම්පි අඤ්ඤස්ස. ඉති ඛො, ආනන්ද, ඉමෙ පුග්ගලා උභො එකඞ්ගහීනා’’ති. පඤ්චමං.

6. තයොධම්මසුත්තං

76. ‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මා ලොකෙ න සංවිජ්ජෙය්යුං, න තථාගතො ලොකෙ උප්පජ්ජෙය්ය අරහං සම්මාසම්බුද්ධො, න තථාගතප්පවෙදිතො ධම්මවිනයො ලොකෙ දිබ්බෙය්ය. කතමෙ තයො? ජාති ච, ජරා ච, මරණඤ්ච – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මා ලොකෙ න සංවිජ්ජෙය්යුං, න තථාගතො ලොකෙ උප්පජ්ජෙය්ය අරහං සම්මාසම්බුද්ධො, න තථාගතප්පවෙදිතො ධම්මවිනයො ලොකෙ දිබ්බෙය්ය. යස්මා ච ඛො, භික්ඛවෙ, ඉමෙ තයො ධම්මා ලොකෙ සංවිජ්ජන්ති තස්මා තථාගතො ලොකෙ උප්පජ්ජති අරහං සම්මාසම්බුද්ධො, තස්මා තථාගතප්පවෙදිතො ධම්මවිනයො ලොකෙ දිබ්බති.

‘‘තයොමෙ , භික්ඛවෙ, ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො ජාතිං පහාතුං ජරං පහාතුං මරණං පහාතුං. කතමෙ තයො? රාගං අප්පහාය, දොසං අප්පහාය, මොහං අප්පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො ජාතිං පහාතුං ජරං පහාතුං මරණං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ භික්ඛවෙ, ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො රාගං පහාතුං දොසං පහාතුං මොහං පහාතුං. කතමෙ තයො? සක්කායදිට්ඨිං අප්පහාය, විචිකිච්ඡං අප්පහාය, සීලබ්බතපරාමාසං අප්පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො රාගං පහාතුං දොසං පහාතුං මොහං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ , භික්ඛවෙ, ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො සක්කායදිට්ඨිං පහාතුං විචිකිච්ඡං පහාතුං සීලබ්බතපරාමාසං පහාතුං. කතමෙ තයො? අයොනිසොමනසිකාරං අප්පහාය, කුම්මග්ගසෙවනං අප්පහාය, චෙතසො ලීනත්තං අප්පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො සක්කායදිට්ඨිං පහාතුං විචිකිච්ඡං පහාතුං සීලබ්බතපරාමාසං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො අයොනිසො මනසිකාරං පහාතුං කුම්මග්ගසෙවනං පහාතුං චෙතසො ලීනත්තං පහාතුං. කතමෙ තයො? මුට්ඨසච්චං අප්පහාය, අසම්පජඤ්ඤං අප්පහාය, චෙතසො වික්ඛෙපං අප්පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො අයොනිසොමනසිකාරං පහාතුං කුම්මග්ගසෙවනං පහාතුං චෙතසො ලීනත්තං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො මුට්ඨසච්චං පහාතුං අසම්පජඤ්ඤං පහාතුං චෙතසො වික්ඛෙපං පහාතුං. කතමෙ තයො? අරියානං අදස්සනකම්යතං අප්පහාය, අරියධම්මස්ස [අරියධම්මං (ස්යා.)] අසොතුකම්යතං අප්පහාය, උපාරම්භචිත්තතං අප්පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො මුට්ඨසච්චං පහාතුං අසම්පජඤ්ඤං පහාතුං චෙතසො වික්ඛෙපං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො අරියානං අදස්සනකම්යතං පහාතුං අරියධම්මස්ස අසොතුකම්යතං පහාතුං උපාරම්භචිත්තතං පහාතුං. කතමෙ තයො? උද්ධච්චං අප්පහාය, අසංවරං අප්පහාය, දුස්සීල්යං අප්පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො අරියානං අදස්සනකම්යතං පහාතුං අරියධම්මස්ස අසොතුකම්යතං පහාතුං උපාරම්භචිත්තතං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ , භික්ඛවෙ, ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො උද්ධච්චං පහාතුං අසංවරං පහාතුං දුස්සීල්යං පහාතුං. කතමෙ තයො ? අස්සද්ධියං අප්පහාය, අවදඤ්ඤුතං අප්පහාය, කොසජ්ජං අප්පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො උද්ධච්චං පහාතුං අසංවරං පහාතුං දුස්සීල්යං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ , භික්ඛවෙ, ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො අස්සද්ධියං පහාතුං අවදඤ්ඤුතං පහාතුං කොසජ්ජං පහාතුං. කතමෙ තයො? අනාදරියං අප්පහාය, දොවචස්සතං අප්පහාය, පාපමිත්තතං අප්පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො අස්සද්ධියං පහාතුං අවදඤ්ඤුතං පහාතුං කොසජ්ජං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො අනාදරියං පහාතුං දොවචස්සතං පහාතුං පාපමිත්තතං පහාතුං. කතමෙ තයො? අහිරිකං අප්පහාය, අනොත්තප්පං අප්පහාය, පමාදං අප්පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ අප්පහාය අභබ්බො අනාදරියං පහාතුං දොවචස්සතං පහාතුං පාපමිත්තතං පහාතුං.

‘‘අහිරිකොයං, භික්ඛවෙ, අනොත්තාපී පමත්තො හොති. සො පමත්තො සමානො අභබ්බො අනාදරියං පහාතුං දොවචස්සතං පහාතුං පාපමිත්තතං පහාතුං. සො පාපමිත්තො සමානො අභබ්බො අස්සද්ධියං පහාතුං අවදඤ්ඤුතං පහාතුං කොසජ්ජං පහාතුං. සො කුසීතො සමානො අභබ්බො උද්ධච්චං පහාතුං අසංවරං පහාතුං දුස්සීල්යං පහාතුං. සො දුස්සීලො සමානො අභබ්බො අරියානං අදස්සනකම්යතං පහාතුං අරියධම්මස්ස අසොතුකම්යතං පහාතුං උපාරම්භචිත්තතං පහාතුං. සො උපාරම්භචිත්තො සමානො අභබ්බො මුට්ඨසච්චං පහාතුං අසම්පජඤ්ඤං පහාතුං චෙතසො වික්ඛෙපං පහාතුං. සො වික්ඛිත්තචිත්තො සමානො අභබ්බො අයොනිසොමනසිකාරං පහාතුං කුම්මග්ගසෙවනං පහාතුං චෙතසො ලීනත්තං පහාතුං. සො ලීනචිත්තො සමානො අභබ්බො සක්කායදිට්ඨිං පහාතුං විචිකිච්ඡං පහාතුං සීලබ්බතපරාමාසං පහාතුං. සො විචිකිච්ඡො සමානො අභබ්බො රාගං පහාතුං දොසං පහාතුං මොහං පහාතුං. සො රාගං අප්පහාය දොසං අප්පහාය මොහං අප්පහාය අභබ්බො ජාතිං පහාතුං ජරං පහාතුං මරණං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මෙ පහාය භබ්බො ජාතිං පහාතුං ජරං පහාතුං මරණං පහාතුං. කතමෙ තයො? රාගං පහාය, දොසං පහාය, මොහං පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ පහාය භබ්බො ජාතිං පහාතුං ජරං පහාතුං මරණං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මෙ පහාය භබ්බො රාගං පහාතුං දොසං පහාතුං මොහං පහාතුං. කතමෙ තයො ? සක්කායදිට්ඨිං පහාය, විචිකිච්ඡං පහාය, සීලබ්බතපරාමාසං පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ පහාය භබ්බො රාගං පහාතුං දොසං පහාතුං මොහං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මෙ පහාය භබ්බො සක්කායදිට්ඨිං පහාතුං විචිකිච්ඡං පහාතුං සීලබ්බතපරාමාසං පහාතුං. කතමෙ තයො? අයොනිසොමනසිකාරං පහාය, කුම්මග්ගසෙවනං පහාය, චෙතසො ලීනත්තං පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ පහාය භබ්බො සක්කායදිට්ඨිං පහාතුං විචිකිච්ඡං පහාතුං සීලබ්බතපරාමාසං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මෙ පහාය භබ්බො අයොනිසොමනසිකාරං පහාතුං කුම්මග්ගසෙවනං පහාතුං චෙතසො ලීනත්තං පහාතුං. කතමෙ තයො? මුට්ඨසච්චං පහාය, අසම්පජඤ්ඤං පහාය, චෙතසො වික්ඛෙපං පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ පහාය භබ්බො අයොනිසොමනසිකාරං පහාතුං කුම්මග්ගසෙවනං පහාතුං චෙතසො ලීනත්තං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ , භික්ඛවෙ, ධම්මෙ පහාය භබ්බො මුට්ඨසච්චං පහාතුං අසම්පජඤ්ඤං පහාතුං චෙතසො වික්ඛෙපං පහාතුං. කතමෙ තයො? අරියානං අදස්සනකම්යතං පහාය, අරියධම්මස්ස අසොතුකම්යතං පහාය, උපාරම්භචිත්තතං පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ පහාය භබ්බො මුට්ඨස්සච්චං පහාතුං අසම්පජඤ්ඤං පහාතුං චෙතසො වික්ඛෙපං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මෙ පහාය භබ්බො අරියානං අදස්සනකම්යතං පහාතුං අරියධම්මස්ස අසොතුකම්යතං පහාතුං උපාරම්භචිත්තතං පහාතුං. කතමෙ තයො? උද්ධච්චං පහාය, අසංවරං පහාය, දුස්සීල්යං පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ පහාය භබ්බො අරියානං අදස්සනකම්යතං පහාතුං අරියධම්මස්ස අසොතුකම්යතං පහාතුං උපාරම්භචිත්තතං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මෙ පහාය භබ්බො උද්ධච්චං පහාතුං අසංවරං පහාතුං දුස්සීල්යං පහාතුං. කතමෙ තයො? අස්සද්ධියං පහාය, අවදඤ්ඤුතං පහාය, කොසජ්ජං පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ පහාය භබ්බො උද්ධච්චං පහාතුං අසංවරං පහාතුං දුස්සීල්යං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මෙ පහාය භබ්බො අස්සද්ධියං පහාතුං අවදඤ්ඤුතං පහාතුං කොසජ්ජං පහාතුං. කතමෙ තයො? අනාදරියං පහාය, දොවචස්සතං පහාය, පාපමිත්තතං පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ පහාය භබ්බො අස්සද්ධියං පහාතුං අවදඤ්ඤුතං පහාතුං කොසජ්ජං පහාතුං.

‘‘තයොමෙ, භික්ඛවෙ, ධම්මෙ පහාය භබ්බො අනාදරියං පහාතුං දොවචස්සතං පහාතුං පාපමිත්තතං පහාතුං. කතමෙ තයො? අහිරිකං පහාය, අනොත්තප්පං පහාය, පමාදං පහාය – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, තයො ධම්මෙ පහාය භබ්බො අනාදරියං පහාතුං දොවචස්සතං පහාතුං පාපමිත්තතං පහාතුං.

‘‘හිරීමායං, භික්ඛවෙ, ඔත්තාපී අප්පමත්තො හොති. සො අප්පමත්තො සමානො භබ්බො අනාදරියං පහාතුං දොවචස්සතං පහාතුං පාපමිත්තතං පහාතුං. සො කල්යාණමිත්තො සමානො භබ්බො අස්සද්ධියං පහාතුං අවදඤ්ඤුතං පහාතුං කොසජ්ජං පහාතුං. සො ආරද්ධවීරියො සමානො භබ්බො උද්ධච්චං පහාතුං අසංවරං පහාතුං දුස්සීල්යං පහාතුං. සො සීලවා සමානො භබ්බො අරියානං අදස්සනකම්යතං පහාතුං අරියධම්මස්ස අසොතුකම්යතං පහාතුං උපාරම්භචිත්තතං පහාතුං. සො අනුපාරම්භචිත්තො සමානො භබ්බො මුට්ඨස්සච්චං පහාතුං අසම්පජඤ්ඤං පහාතුං චෙතසො වික්ඛෙපං පහාතුං. සො අවික්ඛිත්තචිත්තො සමානො භබ්බො අයොනිසොමනසිකාරං පහාතුං කුම්මග්ගසෙවනං පහාතුං චෙතසො ලීනත්තං පහාතුං. සො අලීනචිත්තො සමානො භබ්බො සක්කායදිට්ඨිං පහාතුං විචිකිච්ඡං පහාතුං සීලබ්බතපරාමාසං පහාතුං. සො අවිචිකිච්ඡො සමානො භබ්බො රාගං පහාතුං දොසං පහාතුං මොහං පහාතුං. සො රාගං පහාය දොසං පහාය මොහං පහාය භබ්බො ජාතිං පහාතුං ජරං පහාතුං මරණං පහාතු’’න්ති. ඡට්ඨං.

7. කාකසුත්තං

77. ‘‘දසහි, භික්ඛවෙ, අසද්ධම්මෙහි සමන්නාගතො කාකො. කතමෙහි දසහි? ධංසී ච, පගබ්භො ච, තින්තිණො [නිල්ලජ්ජො (ක.) තින්තිණොති තින්තිණං වුච්චති තණ්හා… (සී. ස්යා. අට්ඨ.) අභිධම්මෙ ඛුද්දකවත්ථුවිභඞ්ගෙ තින්තිණපදනිද්දෙසෙ පස්සිතබ්බං] ච, මහග්ඝසො ච, ලුද්දො ච, අකාරුණිකො ච, දුබ්බලො ච, ඔරවිතා ච, මුට්ඨස්සති ච, නෙචයිකො [නෙරසිකො (සී.) තදට්ඨකථායං පන ‘‘නෙචයිකො’’ ත්වෙව දිස්සති] ච – ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, දසහි අසද්ධම්මෙහි සමන්නාගතො කාකො. එවමෙවං ඛො , භික්ඛවෙ, දසහි අසද්ධම්මෙහි සමන්නාගතො පාපභික්ඛු. කතමෙහි දසහි? ධංසී ච, පගබ්භො ච, තින්තිණො ච, මහග්ඝසො ච, ලුද්දො ච, අකාරුණිකො ච, දුබ්බලො ච, ඔරවිතා ච, මුට්ඨස්සති ච, නෙචයිකො ච – ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, දසහි අසද්ධම්මෙහි සමන්නාගතො පාපභික්ඛූ’’ති. සත්තමං.

8. නිගණ්ඨසුත්තං

78. ‘‘දසහි , භික්ඛවෙ, අසද්ධම්මෙහි සමන්නාගතා නිගණ්ඨා. කතමෙහි දසහි? අස්සද්ධා, භික්ඛවෙ, නිගණ්ඨා; දුස්සීලා, භික්ඛවෙ, නිගණ්ඨා; අහිරිකා, භික්ඛවෙ, නිගණ්ඨා; අනොත්තප්පිනො, භික්ඛවෙ, නිගණ්ඨා; අසප්පුරිසසම්භත්තිනො, භික්ඛවෙ, නිගණ්ඨා; අත්තුක්කංසකපරවම්භකා, භික්ඛවෙ, නිගණ්ඨා; සන්දිට්ඨිපරාමාසා ආධානග්ගාහී දුප්පටිනිස්සග්ගිනො, භික්ඛවෙ, නිගණ්ඨා; කුහකා, භික්ඛවෙ, නිගණ්ඨා; පාපිච්ඡා, භික්ඛවෙ, නිගණ්ඨා; පාපමිත්තා, භික්ඛවෙ, නිගණ්ඨා – ඉමෙහි ඛො, භික්ඛවෙ, දසහි අසද්ධම්මෙහි සමන්නාගතා නිගණ්ඨා’’ති. අට්ඨමං.

9. ආඝාතවත්ථුසුත්තං

79. [අ. නි. 9.29] ‘‘දසයිමානි, භික්ඛවෙ, ආඝාතවත්ථූනි. කතමානි දස? ‘අනත්ථං මෙ අචරී’ති ආඝාතං බන්ධති; ‘අනත්ථං මෙ චරතී’ති ආඝාතං බන්ධති; ‘අනත්ථං මෙ චරිස්සතී’ති ආඝාතං බන්ධති; ‘පියස්ස මෙ මනාපස්ස අනත්ථං අචරී’ති…පෙ… ‘අනත්ථං චරතී’ති…පෙ… ‘අනත්ථං චරිස්සතී’ති ආඝාතං බන්ධති, ‘අප්පියස්ස මෙ අමනාපස්ස අත්ථං අචරී’ති…පෙ… ‘අත්ථං චරතී’ති…පෙ… ‘අත්ථං චරිස්සතී’ති ආඝාතං බන්ධති; අට්ඨානෙ ච කුප්පති – ඉමානි ඛො, භික්ඛවෙ, දස ආඝාතවත්ථූනී’’ති. නවමං.

10. ආඝාතපටිවිනයසුත්තං

80. ‘‘දසයිමෙ , භික්ඛවෙ, ආඝාතපටිවිනයා. කතමෙ දස? ‘අනත්ථං මෙ අචරි, තං කුතෙත්ථ ලබ්භා’ති ආඝාතං පටිවිනෙති , ‘අනත්ථං මෙ චරති, තං කුතෙත්ථ ලබ්භා’ති ආඝාතං පටිවිනෙති, ‘අනත්ථං මෙ චරිස්සති, තං කුතෙත්ථ ලබ්භා’ති ආඝාතං පටිවිනෙති, පියස්ස මෙ මනාපස්ස අනත්ථං අචරි…පෙ… චරති…පෙ… චරිස්සති, තං කුතෙත්ථ ලබ්භාති ආඝාතං පටිවිනෙති , අප්පියස්ස මෙ අමනාපස්ස අත්ථං අචරි…පෙ… අත්ථං චරති…පෙ… අත්ථං චරිස්සති, තං කුතෙත්ථ ලබ්භාති ආඝාතං පටිවිනෙති, අට්ඨානෙ ච න කුප්පති – ඉමෙ ඛො, භික්ඛවෙ, දස ආඝාතපටිවිනයා’’ති. දසමං.

ආකඞ්ඛවග්ගො තතියො.

තස්සුද්දානං –

ආකඞ්ඛො කණ්ටකො ඉට්ඨා, වඩ්ඪි ච මිගසාලාය;

තයො ධම්මා ච කාකො ච, නිගණ්ඨා ද්වෙ ච ආඝාතාති.