📜

(9) 4. ථෙරවග්ගො

1-8. වාහනසුත්තාදිවණ්ණනා

81-88. චතුත්ථස්ස පඨමෙ විමරියාදීකතෙනාති නිම්මරියාදීකතෙන. චෙතසාති එවංවිධෙන චිත්තෙන විහරති. තත්ථ ද්වෙ මරියාදා කිලෙසමරියාදා ච ආරම්මණමරියාදා ච. සචෙ හිස්ස රූපාදිකෙ ආරබ්භ රාගාදයො උප්පජ්ජෙය්යුං, කිලෙසමරියාදා තෙන කතා භවෙය්ය. තෙසු පනස්ස එකොපි න උප්පන්නොති කිලෙසමරියාදා නත්ථි. සචෙ පනස්ස රූපාදිධම්මෙ ආවජ්ජෙන්තස්ස එකච්චෙ ආපාථං නාගච්ඡෙය්යුං, එවමස්ස ආරම්මණමරියාදා භවෙය්ය. තෙ පනස්ස ධම්මෙ ආවජ්ජෙන්තස්ස ආපාථං අනාගතධම්මො නාම නත්ථීති ආරම්මණමරියාදාපි නත්ථි. ඉධ පන කිලෙසමරියාදා අධිප්පෙතාති ආහ ‘‘කිලෙසමරියාදං භින්දිත්වා’’තිආදි. තතියාදීසු නත්ථි වත්තබ්බං.

වාහනසුත්තාදිවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

9-10. කොකාලිකසුත්තාදිවණ්ණනා

89-90. නවමෙ (සං. නි. ටී. 1.1.181) කොකාලිකනාමකා ද්වෙ භික්ඛූ. තතො ඉධාධිප්පෙතං නිද්ධාරෙත්වා දස්සෙතුං ‘‘කොයං කොකාලිකො’’ති පුච්ඡා. සුත්තස්ස අට්ඨුප්පත්තිං දස්සෙතුං ‘‘කස්මා ච උපසඞ්කමී’’ති පුච්ඡා. අයං කිරාතිආදි යථාක්කමං තාසං විස්සජ්ජනං. විවෙකවාසං වසිතුකාමත්තා අප්පිච්ඡතාය ච මා නො කස්සචි…පෙ… වසිංසු. ආඝාතං උප්පාදෙසි අත්තනො ඉච්ඡාවිඝාතනතො. ථෙරා භික්ඛුසඞ්ඝස්ස නිය්යාදයිංසු පයුත්තවාචාය අකතත්තා ථෙරෙහි ච අදාපිතත්තා. පුබ්බෙපි…පෙ… මඤ්ඤෙති ඉමිනා ථෙරානං කොහඤ්ඤෙ ඨිතභාවං ආසඞ්කති අවණෙ වණං පස්සන්තො විය, සුපරිසුද්ධෙ ආදාසතලෙ ජල්ලං උට්ඨාපෙන්තො විය ච.

අපරජ්ඣිත්වාති භගවතො සම්මුඛා ‘‘පාපභික්ඛූ ජාතා’’ති වත්වා. මහාසාවජ්ජදස්සනත්ථන්ති මහාසාවජ්ජභාවදස්සනත්ථං, අයමෙව වා පාඨො. මාහෙවන්ති මා එවමාහ, මා එවං භණි. සද්ධාය අයො උප්පාදො සද්ධායො, තං ආවහතීති සද්ධායිකොති ආහ ‘‘සද්ධාය ආගමකරො’’ති. සද්ධායිකොති වා සද්ධාය අයිතබ්බො, සද්ධෙය්යොති අත්ථො. තෙනාහ ‘‘සද්ධාතබ්බවචනො වා’’ති.

පීළකා නාම බාහිරතො පට්ඨාය අට්ඨීනි භින්දන්ති, ඉමා පන පඨමංයෙව අට්ඨීනි භින්දිත්වා උග්ගතා. තෙනාහ ‘‘අට්ඨීනි භින්දිත්වා උග්ගතාහි පිළකාහී’’ති. තරුණබෙලුවමත්තියොති තරුණබිල්ලඵලමත්තියො. විසගිලිතොති ඛිත්තපහරණො . තඤ්ච බළිසං විසසමඤ්ඤා ලොකෙ. ආරක්ඛදෙවතානං සද්දං සුත්වාති පදං ආනෙත්වා සම්බන්ධො.

බ්රහ්මලොකෙති සුද්ධාවාසලොකෙ. වරාකොති අනුග්ගහවචනමෙතං. හීනපරියායොති කෙචි. පියසීලාති ඉමිනා එතස්මිං අත්ථෙ නිරුත්තිනයෙන පෙසලාති පදසිද්ධීති දස්සෙති. කබරක්ඛීනීති බ්යාධිබලෙන පරිභින්නවණ්ණතාය කබරභූතානි අක්ඛීනි. යත්තකන්ති භගවතො වචනං අඤ්ඤථා කරොන්තෙන යත්තකං තයා අපරද්ධං, තස්ස පමාණං නත්ථීති අත්ථො. යස්මා අනාගාමිනො නාම පහීනකාමච්ඡන්දබ්යාපාදා හොන්ති, ත්වඤ්ච දිට්ඨිකාමච්ඡන්දබ්යාපාදවසෙන ඉධාගතො, තස්මා යාවඤ්ච තෙ ඉදං අපරද්ධන්ති එවමෙත්ථ අත්ථො දට්ඨබ්බො.

අදිට්ඨිප්පත්තොති අප්පත්තදිට්ඨිකො. ගිලිතවිසො විය විසං ගිලිත්වා ඨිතො විය. කුඨාරිසදිසා මූලපච්ඡින්දනට්ඨෙන. උත්තමත්ථෙති අරහත්තෙ. ඛීණාසවොති වදති සුනක්ඛත්තො විය අචෙලං කොරක්ඛත්තියං. යො අග්ගසාවකො විය පසංසිතබ්බො ඛීණාසවො, තං ‘‘දුස්සීලො අය’’න්ති වදති. විචිනාතීති ආචිනොති පසවති. පසංසියනින්දා තාව සම්පන්නගුණපරිධංසනවසෙන පවත්තියා සාවජ්ජතාය කටුකවිපාකා, නින්දියප්පසංසා පන කථං තාය සමවිපාකාති? තත්ථ අවිජ්ජමානගුණසමාරොපනෙන අත්තනො පරෙසඤ්ච මිච්ඡාපටිපත්තිහෙතුභාවතො පසංසියෙන තස්ස සමභාවකරණතො ච. ලොකෙපි හි අසූරං සූරෙන සමං කරොන්තො ගාරය්හො හොති, පගෙව දුප්පටිපන්නං සුප්පටිපන්නෙන සමං කරොන්තොති.

සකෙන ධනෙනාති අත්තනො සාපතෙය්යෙන. අයං අප්පමත්තකො අපරාධො දිට්ඨධම්මිකත්තා සප්පතිකාරත්තා ච තස්ස. අයං මහන්තතරො කලි කතූපචිතස්ස සම්පරායිකත්තා අප්පතිකාරත්තා ච.

නිරබ්බුදොති ගණනාවිසෙසො එසොති ආහ ‘‘නිරබ්බුදගණනායා’’ති, සතසහස්සං නිරබ්බුදානන්ති අත්ථො. යමරියගරහී නිරයං උපෙතීති එත්ථ යථාවුත්තආයුප්පමාණං පාකතිකවසෙන අරියූපවාදිනා වුත්තන්ති වෙදිතබ්බං. අග්ගසාවකානං පන ගුණමහන්තතාය තතොපි අතිවිය මහන්තතරමෙවාති වදන්ති.

අථඛො බ්රහ්මා සහම්පතීති කො අයං බ්රහ්මා, කස්මා ච පන භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා එතදවොචාති? අයං කස්සපස්ස භගවතො සාසනෙ සහකො නාම භික්ඛු අනාගාමී හුත්වා සුද්ධාවාසෙසු උප්පන්නො, තත්ථ සහම්පති බ්රහ්මාති සඤ්ජානන්ති. සො පනාහං භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා ‘‘පදුමනිරයං කිත්තෙස්සාමි, තතො භගවා භික්ඛූනං ආරොචෙස්සති, අථානුසන්ධිකුසලා භික්ඛූ තත්ථායුප්පමාණං පුච්ඡිස්සන්ති, භගවා ආචික්ඛන්තො අරියූපවාදෙ ආදීනවං පකාසෙස්සතී’’ති ඉමිනා කාරණෙන භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා එතදවොච.

මගධරට්ඨෙ සංවොහාරතො මාගධකො පත්ථො, තෙන. පච්චිතබ්බට්ඨානස්සාති නිරයදුක්ඛෙන පච්චිතබ්බප්පදෙසස්ස එතං අබ්බුදොති නාමං. වස්සගණනාති එකතො පට්ඨාය දසගුණිතං අබ්බුදආයුම්හි තතො අපරං වීසතිගුණිතං නිරබ්බුදාදීසු වස්සගණනා වෙදිතබ්බා. අයඤ්ච ගණනා අපරිචිතානං දුක්කරාති වුත්තං ‘‘න තං සුකරං සඞ්ඛාතු’’න්ති. කෙචි පන ‘‘තත්ථ තත්ථ පරිදෙවනානත්තෙන කම්මකාරණනානත්තෙනපි ඉමානි නාමානි ලද්ධානී’’ති වදන්ති, අපරෙ ‘‘සීතනරකා එතෙ’’ති. සබ්බත්ථාති අබබාදීසු පදුමපරියොසානෙසු සබ්බෙසු නිරයෙසු. එස නයොති හෙට්ඨිමතො උපරිමස්ස වීසතිගුණතං අතිදිසති. දසමෙ නත්ථි වත්තබ්බං.

කොකාලිකසුත්තාදිවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

ථෙරවග්ගවණ්ණනා නිට්ඨිතා.