📜

2. සීහනාදවග්ගො

1. සීහනාදසුත්තවණ්ණනා

11. දුතියස්ස පඨමෙ අවාපුරෙන්ති විවරන්ති ද්වාරං එතෙනාති අවාපුරණං. රජං හරන්ති එතෙනාති රජොහරණං. කළොපිහත්ථොති විලීවමයභාජනහත්ථො, ‘‘චම්මමයභාජනහත්ථො’’ති ච වදන්ති. ඡින්නානි විසාණානි එතස්සාති ඡින්නවිසාණො, උසභො ච සො ඡින්නවිසාණො චාති උසභඡින්නවිසාණො. විසෙසනපරොයං සමාසො. අහිකුණපෙන වාතිආදි අතිජෙගුච්ඡප්පටිකූලකුණපදස්සනත්ථං වුත්තං. කණ්ඨෙ ආසත්තෙනාති කෙනචිදෙව පච්චත්ථිකෙන ආනෙත්වා කණ්ඨෙ බද්ධෙන, ඔමුක්කෙනාති අත්ථො. අට්ටො ආතුරො දුග්ගන්ධපීළාය පීළිතො. අච්චයස්ස පටිග්ගණ්හනං වා අධිවාසනං. එවඤ්හි සො කාරණෙ දෙසියමානෙ තතො විගතො නාම හොති. තෙනාහ ‘‘පටිග්ගණ්හතූති ඛමතූ’’ති. සෙසමෙත්ථ සුවිඤ්ඤෙය්යමෙව.

සීහනාදසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

2. සඋපාදිසෙසසුත්තවණ්ණනා

12. දුතියෙ භවස්ස අප්පමත්තකතා නාම ඉත්තරකාලතායාති ආහ ‘‘අච්ඡරාසඞ්ඝාතමත්තම්පී’’ති.

සඋපාදිසෙසසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

3. කොට්ඨිකසුත්තවණ්ණනා

13. තතියෙ දිට්ඨධම්මො වුච්චති පච්චක්ඛභූතො අත්තභාවො, තස්මිං වෙදිතබ්බං ඵලං දිට්ඨධම්මවෙදනීයං. තෙනාහ ‘‘ඉමස්මිංයෙව අත්තභාවෙ’’ති. චතුප්පඤ්චක්ඛන්ධඵලතාය සඤ්ඤාභවූපගං කම්මං බහුවෙදනීයං. එකක්ඛන්ධඵලත්තා අසඤ්ඤාභවූපගං කම්මං ‘‘අප්පවෙදනීය’’න්ති වුත්තං. කෙචි පන ‘‘අරූපාවචරකම්මං බහුකාලං වෙදිතබ්බඵලත්තා බහුවෙදනීයං, ඉතරං අප්පවෙදනීයං. රූපාරූපාවචරකම්මං වා බහුවෙදනීයං, පරිත්තං කම්මං අප්පවෙදනීය’’න්ති වදන්ති. වෙදනීයන්ති පච්චයන්තරසමවායෙ විපාකුප්පාදනසමත්ථං, න ආරද්ධවිපාකමෙව. අවෙදනීයන්ති පච්චයවෙකල්ලෙන විපච්චිතුං අසමත්ථං අහොසිකම්මාදිභෙදං.

කොට්ඨිකසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

4. සමිද්ධිසුත්තවණ්ණනා

14. චතුත්ථෙ සමිද්ධීති ථෙරස්ස කිර අත්තභාවො සමිද්ධො අභිරූපො පාසාදිකො, තස්මා සමිද්ධීත්වෙව සඞ්ඛාතො. තෙනාහ ‘‘අත්තභාවසමිද්ධතායා’’තිආදි. රූපධාතුආදීසූති ආදි-සද්දෙන සද්දධාතුආදිං සඞ්ගණ්හාති.

සමිද්ධිසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

5-9. ගණ්ඩසුත්තාදිවණ්ණනා

15-19. පඤ්චමෙ මාතාපෙත්තිකසම්භවස්සාති මාතිතො ච පිතිතො ච නිබ්බත්තෙන මාතාපෙත්තිකෙන සුක්කසොණිතෙන සම්භූතස්ස. උච්ඡාදනධම්මස්සාති උච්ඡාදෙතබ්බසභාවස්ස. පරිමද්දනධම්මස්සාති පරිමද්දිතබ්බසභාවස්ස. එත්ථ ච ඔදනකුම්මාසූපචයඋච්ඡාදනපදෙහි වඩ්ඪි කථිතා, අනිච්චභෙදනවිද්ධංසනපදෙහි හානි. පුරිමෙහි වා සමුදයො, පච්ඡිමෙහි අත්ථඞ්ගමොති එවං චාතුමහාභූතිකස්ස කායස්ස වඩ්ඪිපරිහානිනිබ්බත්තිභෙදා දස්සිතා. සෙසං සුවිඤ්ඤෙය්යමෙව. ඡට්ඨාදීනි උත්තානත්ථානි.

ගණ්ඩසුත්තාදිවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

10. වෙලාමසුත්තවණ්ණනා

20. දසමෙ සකුණ්ඩකභත්තන්ති සකුණ්ඩකං උත්තණ්ඩුලභත්තං. පරිත්තෙහි සකුණ්ඩෙහි තණ්ඩුලෙහිපි සද්ධිං විපක්කභත්තං උත්තණ්ඩුලමෙව හොති. බිළඞ්ගං වුච්චති ආරනාළං, බිළඞ්ගතො නිබ්බත්තනතො තදෙව කඤ්ජියතො ජාතන්ති කඤ්ජියං, තං දුතියං එතස්සාති බිළඞ්ගදුතියං, තං කඤ්ජියදුතියන්ති වුත්තං. අසක්කරිත්වාති දෙය්යධම්මම්පි පුග්ගලම්පි අසක්කරිත්වා. දෙය්යධම්මස්ස අසක්කරණං අසම්පන්නකාරො, පුග්ගලස්ස අසක්කරණං අගරුකරණං. දෙය්යධම්මං අසක්කරොන්තො හි උත්තණ්ඩුලාදිදොසසමන්නාගතං ආහාරං දෙති, න සම්පන්නං කරොති. පුග්ගලං අසක්කරොන්තො නිසීදනට්ඨානං අසම්මජ්ජිත්වා යත්ථ තත්ථ වා නිසීදාපෙත්වා යං වා තං වා දාරකං පෙසෙත්වා දෙති. අචිත්තීකත්වාති න චිත්තිං කත්වා, න පූජෙත්වාති අත්ථො. පූජෙන්තො හි පූජෙතබ්බවත්ථුං චිත්තෙ ඨපෙති, න තතො බහි කරොති. චිත්තං වා අච්ඡරියං කත්වා පටිපත්ති චිත්තීකරණං සම්භාවනකිරියා, තප්පටික්ඛෙපතො අචිත්තීකරණං අසම්භාවනකිරියා. අපවිද්ධන්ති උච්ඡිට්ඨාදිඡඩ්ඩනීයධම්මං විය අවඛිත්තකං. යො හි ඡඩ්ඩෙතුකාමො හුත්වා රොගිනො සරීරෙ ඔදනාදීනි මජ්ජිත්වා වම්මිකෙ රොගං පක්ඛිපන්තො විය දෙති, අයං අපවිද්ධං දෙති නාම. අනාගමනදිට්ඨිකොති ‘‘අද්ධා ඉමස්ස දානස්ස ඵලං මම ආගච්ඡතී’’ති එවං යස්ස කම්මස්සකතදිට්ඨි අත්ථි, සො ආගමනදිට්ඨිකො. අයං පන න තාදිසොති අනාගමනදිට්ඨිකො, ඵලං පාටිකඞ්ඛං හුත්වා න දෙතීති අත්ථො. තෙනාහ ‘‘න කම්මඤ්ච ඵලඤ්ච සද්දහිත්වා දෙතී’’ති.

වෙලාමොති එත්ථ මා-සද්දො පටිසෙධවචනො. ජාතිගොත්තරූපභොගාදිගුණානං වෙලා මරියාදා නත්ථි එතස්මින්ති වෙලාමො. අථ වා යථාවුත්තගුණානං වෙලා මරියාදා අමති ඔසානං ගච්ඡති එතස්මින්ති වෙලාමො, වෙලං වා මරියාදං අමති ගච්ඡති අතික්කමතීති වෙලාමො. තෙනාහ ‘‘ජාතිගොත්ත…පෙ… එවංලද්ධනාමො’’ති. දීයතීති දානං, දානවත්ථු. තං අග්ගීයති නිස්සජ්ජීයති එත්ථාති දානග්ගං. දානං වා ගණ්හන්ති එත්ථාති දානග්ගං, එවං භත්තග්ගං, පරිවෙසනට්ඨානං. දුකූලසන්දනානීති රජතභාජනාදිනිස්සිතෙ දුකූලෙ ඛීරස්ස සන්දනං එතෙසන්ති දුකූලසන්දනානි. කංසූපධාරණානීති රජතමයදොහභාජනානි. තෙනාහ ‘‘රජතමයඛීරපටිච්ඡකානී’’ති. රජතමයානි ඛීරපටිච්ඡකානි ඛීරපටිග්ගහභාජනානි එතෙසන්ති රජතමයඛීරපටිච්ඡකානි. සොධෙය්යාති මහප්ඵලභාවකරණෙන විසොධෙය්ය. මහප්ඵලභාවප්පත්තියා හි දක්ඛිණා විසුජ්ඣති නාම.

මග්ගෙනාගතං අනිවත්තනසරණන්ති ඉමිනා ලොකුත්තරසරණගමනං දීපෙති. අපරෙතිආදිනා ලොකියසරණගමනං වුත්තං. සරණං නාම තිණ්ණං රතනානං ජීවිතපරිච්චාගමයං පුඤ්ඤං සබ්බසම්පත්තිං දෙති, තස්මා මහප්ඵලතරන්ති අධිප්පායො. ඉදඤ්ච – ‘‘සචෙ ත්වං යථා ගහිතං සරණං න භින්දිස්සසි, එවාහං තං මාරෙමී’’ති යදිපි කොචි තිණ්හෙන සත්ථෙන ජීවිතා වොරොපෙය්ය, තථාපි ‘‘නෙවාහං බුද්ධං න බුද්ධොති, ධම්මං න ධම්මොති, සඞ්ඝං න සඞ්ඝොති වදාමී’’ති දළ්හතරං කත්වා ගහිතස්ස වසෙන වුත්තං. මග්ගෙනාගතන්ති ලොකුත්තරසීලං සන්ධාය වදති. අපරෙතිආදිනා පන ලොකියසීලං වුත්තං. සබ්බෙසං සත්තානං ජීවිතදානාදිනිහිතදණ්ඩතාය සකලලොකියලොකුත්තරගුණාධිට්ඨානතො චස්ස මහප්ඵලමහානිසංසතා වෙදිතබ්බා.

උපසිඞ්ඝනමත්තන්ති ඝායනමත්තං. ගද්දොහනමත්තන්ති පාඨන්තරෙ ගොදොහනමත්තං කාලන්ති අත්ථො. සො ච න සකලො ගොදොහනක්ඛණො අධිප්පෙතොති දස්සෙතුං ‘‘ගාවියා එකවාරං ථනඅඤ්ඡනමත්ත’’න්ති අත්ථො වුත්තො. අඤ්ඡනමත්තන්ති ආකඩ්ඪනමත්තං. ගාවියා ථනං ගහෙත්වා එකඛීරබින්දුදුහනකාලමත්තම්පි ගද්දුහනමත්තන්ති වදන්ති. එත්තකම්පි හි කාලං යො වසනගබ්භපරිවෙණවිහාරූපචාරපරිච්ඡෙදෙන වා අපරිමාණාසු ලොකධාතූසු සබ්බසත්තෙ හිතඵරණං මෙත්තචිත්තං භාවෙතුං සක්කොති. ඉදං තතො යථාවුත්තදානාදිතො මහප්ඵලතරං.

වෙලාමසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.

සීහනාදවග්ගවණ්ණනා නිට්ඨිතා.