📜
26. බ්රාහ්මණවග්ගො
ඡින්ද සොතං පරක්කම්ම, කාමෙ පනුද බ්රාහ්මණ;
සඞ්ඛාරානං ඛයං ඤත්වා, අකතඤ්ඤූසි බ්රාහ්මණ.
යදා ද්වයෙසු ධම්මෙසු, පාරගූ හොති බ්රාහ්මණො;
අථස්ස සබ්බෙ සංයොගා, අත්ථං ගච්ඡන්ති ජානතො.
යස්ස පාරං අපාරං වා, පාරාපාරං න විජ්ජති;
වීතද්දරං විසංයුත්තං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
ඣායිං විරජමාසීනං, කතකිච්චමනාසවං;
උත්තමත්ථමනුප්පත්තං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
දිවා ¶ තපති ආදිච්චො, රත්තිමාභාති චන්දිමා;
සන්නද්ධො ඛත්තියො තපති, ඣායී තපති බ්රාහ්මණො;
අථ සබ්බමහොරත්තිං [සබ්බමහොරත්තං (?)], බුද්ධො තපති තෙජසා.
බාහිතපාපොති ¶ බ්රාහ්මණො, සමචරියා සමණොති වුච්චති;
පබ්බාජයමත්තනො මලං, තස්මා ‘‘පබ්බජිතො’’ති වුච්චති.
න ¶ ¶ බ්රාහ්මණස්ස පහරෙය්ය, නාස්ස මුඤ්චෙථ බ්රාහ්මණො;
ධී [ධි (ස්යා. බ්යාකරණෙසු)] බ්රාහ්මණස්ස හන්තාරං, තතො ධී යස්ස [යො + අස්ස = යස්ස] මුඤ්චති.
න බ්රාහ්මණස්සෙතදකිඤ්චි සෙය්යො, යදා නිසෙධො මනසො පියෙහි;
යතො යතො හිංසමනො නිවත්තති, තතො තතො සම්මතිමෙව දුක්ඛං.
යස්ස කායෙන වාචාය, මනසා නත්ථි දුක්කටං;
සංවුතං තීහි ඨානෙහි, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
යම්හා ධම්මං විජානෙය්ය, සම්මාසම්බුද්ධදෙසිතං;
සක්කච්චං තං නමස්සෙය්ය, අග්ගිහුත්තංව බ්රාහ්මණො.
න ජටාහි න ගොත්තෙන, න ජච්චා හොති බ්රාහ්මණො;
යම්හි සච්චඤ්ච ධම්මො ච, සො සුචී සො ච බ්රාහ්මණො.
කිං ¶ තෙ ජටාහි දුම්මෙධ, කිං තෙ අජිනසාටියා;
අබ්භන්තරං තෙ ගහනං, බාහිරං පරිමජ්ජසි.
පංසුකූලධරං ජන්තුං, කිසං ධමනිසන්ථතං;
එකං වනස්මිං ඣායන්තං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
න ¶ චාහං බ්රාහ්මණං බ්රූමි, යොනිජං මත්තිසම්භවං;
භොවාදි නාම සො හොති, සචෙ හොති සකිඤ්චනො;
අකිඤ්චනං අනාදානං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
සබ්බසංයොජනං ඡෙත්වා, යො වෙ න පරිතස්සති;
සඞ්ගාතිගං ¶ විසංයුත්තං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
ඡෙත්වා ¶ නද්ධිං [නන්ධිං (ක. සී.), නන්දිං (පී.)] වරත්තඤ්ච, සන්දානං [සන්දාමං (සී.)] සහනුක්කමං;
උක්ඛිත්තපලිඝං බුද්ධං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
අක්කොසං වධබන්ධඤ්ච, අදුට්ඨො යො තිතික්ඛති;
ඛන්තීබලං බලානීකං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
අක්කොධනං වතවන්තං, සීලවන්තං අනුස්සදං;
දන්තං අන්තිමසාරීරං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
වාරි ¶ පොක්ඛරපත්තෙව, ආරග්ගෙරිව සාසපො;
යො න ලිම්පති [ලිප්පති (සී. පී.)] කාමෙසු, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
යො දුක්ඛස්ස පජානාති, ඉධෙව ඛයමත්තනො;
පන්නභාරං විසංයුත්තං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
ගම්භීරපඤ්ඤං මෙධාවිං, මග්ගාමග්ගස්ස කොවිදං;
උත්තමත්ථමනුප්පත්තං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
අසංසට්ඨං ¶ ගහට්ඨෙහි, අනාගාරෙහි චූභයං;
අනොකසාරිමප්පිච්ඡං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
නිධාය දණ්ඩං භූතෙසු, තසෙසු ථාවරෙසු ච;
යො න හන්ති න ඝාතෙති, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
අවිරුද්ධං විරුද්ධෙසු, අත්තදණ්ඩෙසු නිබ්බුතං;
සාදානෙසු අනාදානං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
යස්ස රාගො ච දොසො ච, මානො මක්ඛො ච පාතිතො;
සාසපොරිව ¶ ආරග්ගා [ආරග්ගෙ (ක.)], තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
අකක්කසං ¶ ¶ විඤ්ඤාපනිං, ගිරං සච්චමුදීරයෙ;
යාය නාභිසජෙ කඤ්චි [කිඤ්චි (ක.)], තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
යොධ දීඝං ව රස්සං වා, අණුං ථූලං සුභාසුභං;
ලොකෙ අදින්නං නාදියති [නාදෙති (ම. නි. 2.459)], තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
ආසා යස්ස න විජ්ජන්ති, අස්මිං ලොකෙ පරම්හි ච;
නිරාසාසං [නිරාසයං (සී. ස්යා. පී.), නිරාසකං (?)] විසංයුත්තං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
යස්සාලයා න විජ්ජන්ති, අඤ්ඤාය අකථංකථී;
අමතොගධමනුප්පත්තං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
යොධ පුඤ්ඤඤ්ච පාපඤ්ච, උභො සඞ්ගමුපච්චගා;
අසොකං විරජං සුද්ධං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
චන්දංව විමලං සුද්ධං, විප්පසන්නමනාවිලං;
නන්දීභවපරික්ඛීණං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
යොමං ¶ [යො ඉමං (සී. ස්යා. කං. පී.)] පලිපථං දුග්ගං, සංසාරං මොහමච්චගා;
තිණ්ණො පාරගතො [පාරගතො (සී. ස්යා. කං. පී.)] ඣායී, අනෙජො අකථංකථී;
අනුපාදාය නිබ්බුතො, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
යොධ ¶ කාමෙ පහන්ත්වාන [පහත්වාන (සී. පී.)], අනාගාරො පරිබ්බජෙ;
කාමභවපරික්ඛීණං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං [ඉදං ගාථාද්වයං විදෙසපොත්ථකෙසු සකිදෙව දස්සිතං].
යොධ තණ්හං පහන්ත්වාන, අනාගාරො පරිබ්බජෙ;
තණ්හාභවපරික්ඛීණං ¶ , තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
හිත්වා ¶ මානුසකං යොගං, දිබ්බං යොගං උපච්චගා;
සබ්බයොගවිසංයුත්තං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
හිත්වා රතිඤ්ච අරතිඤ්ච, සීතිභූතං නිරූපධිං;
සබ්බලොකාභිභුං වීරං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
චුතිං යො වෙදි සත්තානං, උපපත්තිඤ්ච සබ්බසො;
අසත්තං සුගතං බුද්ධං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
යස්ස ගතිං න ජානන්ති, දෙවා ගන්ධබ්බමානුසා;
ඛීණාසවං අරහන්තං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
යස්ස ¶ පුරෙ ච පච්ඡා ච, මජ්ඣෙ ච නත්ථි කිඤ්චනං;
අකිඤ්චනං අනාදානං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
උසභං ¶ පවරං වීරං, මහෙසිං විජිතාවිනං;
අනෙජං න්හාතකං [නහාතකං (සී. ස්යා. කං පී.)] බුද්ධං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
පුබ්බෙනිවාසං යො වෙදි, සග්ගාපායඤ්ච පස්සති,
අථො ජාතික්ඛයං පත්තො, අභිඤ්ඤාවොසිතො මුනි;
සබ්බවොසිතවොසානං, තමහං බ්රූමි බ්රාහ්මණං.
බ්රාහ්මණවග්ගො ඡබ්බීසතිමො නිට්ඨිතො.
(එත්තාවතා ¶ සබ්බපඨමෙ යමකවග්ගෙ චුද්දස වත්ථූනි, අප්පමාදවග්ගෙ නව, චිත්තවග්ගෙ නව, පුප්ඵවග්ගෙ ද්වාදස, බාලවග්ගෙ පන්නරස, පණ්ඩිතවග්ගෙ එකාදස, අරහන්තවග්ගෙ දස, සහස්සවග්ගෙ චුද්දස, පාපවග්ගෙ ද්වාදස, දණ්ඩවග්ගෙ එකාදස, ජරාවග්ගෙ නව, අත්තවග්ගෙ දස, ලොකවග්ගෙ එකාදස, බුද්ධවග්ගෙ නව [අට්ඨ (ක.)], සුඛවග්ගෙ අට්ඨ, පියවග්ගෙ නව, කොධවග්ගෙ අට්ඨ, මලවග්ගෙ ද්වාදස, ධම්මට්ඨවග්ගෙ දස, මග්ගවග්ගෙ ද්වාදස, පකිණ්ණකවග්ගෙ නව, නිරයවග්ගෙ නව, නාගවග්ගෙ අට්ඨ, තණ්හාවග්ගෙ ද්වාදස, භික්ඛුවග්ගෙ ද්වාදස, බ්රාහ්මණවග්ගෙ චත්තාලීසාති පඤ්චාධිකානි තීණි වත්ථුසතානි.
සතෙවීසචතුස්සතා, චතුසච්චවිභාවිනා;
සතත්තයඤ්ච වත්ථූනං, පඤ්චාධිකං සමුට්ඨිතාති) [( ) එත්ථන්තරෙ පාඨො විදෙසපොත්ථකෙසු නත්ථි, අට්ඨකථාසුයෙව දිස්සති].
[ධම්මපදස්ස වග්ගස්සුද්දානං§යමකං පමාදං චිත්තං, පුප්ඵං බාලඤ්ච පණ්ඩිතං.§රහන්තං සහස්සං පාපං, දණ්ඩං ජරා අත්තලොකං.§බුද්ධං සුඛං පියං කොධං, මලං ධම්මට්ඨමග්ගඤ්ච.§පකිණ්ණකං නිරයං නාගං, තණ්හා භික්ඛූ ච බ්රාහ්මණො.§ගාථායුද්දානං§යමකෙ වීසගාථායො, අප්පමාදලොකම්හි ච.§පියෙ ද්වාදසගාථායො, චිත්තෙ ජරත්තෙකාදස.§පුප්ඵබාලසහස්සම්හි, බුද්ධ මග්ග පකිණ්ණකෙ.§සොළස පණ්ඩිතෙ කොධෙ, නිරයෙ නාගෙ චතුද්දස.§අරහන්තෙ දසග්ගාථා, පාපසුඛම්හි තෙරස.§සත්තරස දණ්ඩධම්මට්ඨෙ, මලම්හි එකවීසති.§තණ්හාවග්ගෙ සත්තබ්බීස, තෙවීස භික්ඛුවග්ගම්හි.§බ්රාහ්මණෙ එකතාලීස, චතුස්සතා සතෙවීස. (ක.)]
ධම්මපදෙ වග්ගානමුද්දානං –
යමකප්පමාදො ¶ චිත්තං, පුප්ඵං බාලෙන පණ්ඩිතො;
අරහන්තො සහස්සඤ්ච, පාපං දණ්ඩෙන තෙ දස.
ජරා ¶ අත්තා ච ලොකො ච, බුද්ධො සුඛං පියෙන ච;
කොධො මලඤ්ච ධම්මට්ඨො, මග්ගවග්ගෙන වීසති.
පකිණ්ණං නිරයො නාගො, තණ්හා භික්ඛු ච බ්රාහ්මණො;
එතෙ ඡබ්බීසති වග්ගා, දෙසිතාදිච්චබන්ධුනා.
ගාථානමුද්දානං –
යමකෙ වීසති ගාථා, අප්පමාදම්හි ද්වාදස;
එකාදස චිත්තවග්ගෙ, පුප්ඵවග්ගම්හි සොළස.
බාලෙ ච සොළස ගාථා, පණ්ඩිතම්හි චතුද්දස;
අරහන්තෙ දස ගාථා, සහස්සෙ හොන්ති සොළස.
තෙරස පාපවග්ගම්හි, දණ්ඩම්හි දස සත්ත ච;
එකාදස ජරා වග්ගෙ, අත්තවග්ගම්හි තා දස.
ද්වාදස ¶ ¶ ලොකවග්ගම්හි, බුද්ධවග්ගම්හි ඨාරස [සොළස (සබ්බත්ථ)];
සුඛෙ ච පියවග්ගෙ ච, ගාථායො හොන්ති ද්වාදස.
චුද්දස කොධවග්ගම්හි, මලවග්ගෙකවීසති;
සත්තරස ච ධම්මට්ඨෙ, මග්ගවග්ගෙ සත්තරස.
පකිණ්ණෙ සොළස ගාථා, නිරයෙ නාගෙ ච චුද්දස;
ඡබ්බීස තණ්හාවග්ගම්හි, තෙවීස භික්ඛුවග්ගිකා.
එකතාලීසගාථායො, බ්රාහ්මණෙ වග්ගමුත්තමෙ;
ගාථාසතානි චත්තාරි, තෙවීස ච පුනාපරෙ;
ධම්මපදෙ නිපාතම්හි, දෙසිතාදිච්චබන්ධුනාති.
ධම්මපදපාළි නිට්ඨිතා.