📜

4. මෙඝියවග්ගො

1. මෙඝියසුත්තං

31. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා චාලිකායං විහරති චාලිකෙ පබ්බතෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා මෙඝියො භගවතො උපට්ඨාකො හොති. අථ ඛො ආයස්මා මෙඝියො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. එකමන්තං ඨිතො ඛො ආයස්මා මෙඝියො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘ඉච්ඡාමහං, භන්තෙ, ජන්තුගාමං පිණ්ඩාය පවිසිතු’’න්ති. ‘‘යස්සදානි ත්වං, මෙඝිය, කාලං මඤ්ඤසී’’ති.

අථ ඛො ආයස්මා මෙඝියො පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය ජන්තුගාමං පිණ්ඩාය පාවිසි. ජන්තුගාමෙ පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො යෙන කිමිකාළාය නදියා තීරං තෙනුපසඞ්කමි. [උපසඞ්කමිත්වා (සබ්බත්ථ) අ. නි. 9.3 පස්සිතබ්බං] අද්දසා ඛො ආයස්මා මෙඝියො [උපසඞ්කමිත්වා (සබ්බත්ථ) අ. නි. 9.3 පස්සිතබ්බං] කිමිකාළාය නදියා තීරෙ ජඞ්ඝාවිහාරං [ජඞ්ඝවිහාරං (ක.)] අනුචඞ්කමමානො අනුවිචරමානො [අනුවිචරමානො අද්දසා ඛො (සී. ස්යා. පී.), අනුවිචරමානො අද්දස (ක.)] අම්බවනං පාසාදිකං මනුඤ්ඤං රමණීයං. දිස්වානස්ස එතදහොසි – ‘‘පාසාදිකං වතිදං අම්බවනං මනුඤ්ඤං [ඉදං පදං විදෙසපොත්ථකෙසු නත්ථි, අඞ්ගුත්තරෙපි] රමණීයං. අලං වතිදං කුලපුත්තස්ස පධානත්ථිකස්ස පධානාය. සචෙ මං භගවා අනුජානෙය්ය, ආගච්ඡෙය්යාහං ඉමං අම්බවනං පධානායා’’ති.

අථ ඛො ආයස්මා මෙඝියො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා මෙඝියො භගවන්තං එතදවොච –

‘‘ඉධාහං, භන්තෙ, පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය ජන්තුගාමං පිණ්ඩාය පාවිසිං. ජන්තුගාමෙ පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො යෙන කිමිකාළාය නදියා තීරං තෙනුපසඞ්කමිං [උපසඞ්කමිත්වා (සබ්බත්ථ)]. අද්දසං ඛො අහං, භන්තෙ [උපසඞ්කමිත්වා (සබ්බත්ථ)], කිමිකාළාය නදියා තීරෙ ජඞ්ඝාවිහාරං අනුචඞ්කමමානො අනුවිචරමානො [අනුවිචරමානො අද්දසං (සබ්බත්ථ)] අම්බවනං පාසාදිකං මනුඤ්ඤං රමණීයං. දිස්වාන මෙ එතදහොසි – ‘පාසාදිකං වතිදං අම්බවනං මනුඤ්ඤං රමණීයං. අලං වතිදං කුලපුත්තස්ස පධානත්ථිකස්ස පධානාය. සචෙ මං භගවා අනුජානෙය්ය, ආගච්ඡෙය්යාහං ඉමං අම්බවනං පධානායා’ති. සචෙ මං, භන්තෙ, භගවා අනුජානාති [අනුජානෙය්ය (අ. නි. 9.3)], ගච්ඡෙය්යාහං තං අම්බවනං පධානායා’’ති.

එවං වුත්තෙ, භගවා ආයස්මන්තං මෙඝියං එතදවොච – ‘‘ආගමෙහි තාව, මෙඝිය, එකකම්හි [එකකම්හා (සී. පී.), එකකොම්හි (ස්යා.)] තාව, යාව අඤ්ඤොපි කොචි භික්ඛු ආගච්ඡතී’’ති.

දුතියම්පි ඛො ආයස්මා මෙඝියො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘භගවතො, භන්තෙ, නත්ථි කිඤ්චි උත්තරි [උත්තරිං (සී. ස්යා. කං. පී.)] කරණීයං, නත්ථි කතස්ස වා පතිචයො. මය්හං ඛො පන, භන්තෙ, අත්ථි උත්තරි කරණීයං, අත්ථි කතස්ස පතිචයො. සචෙ මං භගවා අනුජානාති, ගච්ඡෙය්යාහං තං අම්බවනං පධානායා’’ති. දුතියම්පි ඛො භගවා ආයස්මන්තං මෙඝියං එතදවොච – ‘‘ආගමෙහි තාව, මෙඝිය, එකකම්හි තාව, යාව අඤ්ඤොපි කොචි භික්ඛු ආගච්ඡතී’’ති.

තතියම්පි ඛො ආයස්මා මෙඝියො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘භගවතො, භන්තෙ, නත්ථි කිඤ්චි උත්තරි කරණීයං, නත්ථි කතස්ස වා පතිචයො. මය්හං ඛො පන, භන්තෙ, අත්ථි උත්තරි කරණීයං, අත්ථි කතස්ස පතිචයො. සචෙ මං භගවා අනුජානාති, ගච්ඡෙය්යාහං තං අම්බවනං පධානායා’’ති. ‘‘පධානන්ති ඛො, මෙඝිය, වදමානං කින්ති වදෙය්යාම? යස්සදානි ත්වං, මෙඝිය, කාලං මඤ්ඤසී’’ති.

අථ ඛො ආයස්මා මෙඝියො උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා යෙන තං අම්බවනං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තං අම්බවනං අජ්ඣොගාහෙත්වා [අජ්ඣොගහෙත්වා (සී. ස්යා. පී.)] අඤ්ඤතරස්මිං රුක්ඛමූලෙ දිවාවිහාරං නිසීදි. අථ ඛො ආයස්මතො මෙඝියස්ස තස්මිං අම්බවනෙ විහරන්තස්ස යෙභුය්යෙන තයො පාපකා අකුසලා විතක්කා සමුදාචරන්ති, සෙය්යථිදං – කාමවිතක්කො, බ්යාපාදවිතක්කො, විහිංසාවිතක්කො [විතක්කොති (සී. පී. ක.)].

අථ ඛො ආයස්මතො මෙඝියස්ස එතදහොසි – ‘‘අච්ඡරියං වත භො, අබ්භුතං වත භො! සද්ධාය ච වතම්හා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතා. අථ ච පනිමෙහි තීහි පාපකෙහි අකුසලෙහි විතක්කෙහි අන්වාසත්තා, සෙය්යථිදං – කාමවිතක්කෙන, බ්යාපාදවිතක්කෙන, විහිංසාවිතක්කෙන’’.

අථ ඛො ආයස්මා මෙඝියො සායන්හසමයං පටිසල්ලානා වුට්ඨිතො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා මෙඝියො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘ඉධ මය්හං, භන්තෙ, තස්මිං අම්බවනෙ විහරන්තස්ස යෙභුය්යෙන තයො පාපකා අකුසලා විතක්කා සමුදාචරන්ති, සෙය්යථිදං – කාමවිතක්කො, බ්යාපාදවිතක්කො, විහිංසාවිතක්කො . තස්ස මය්හං, භන්තෙ, එතදහොසි – ‘අච්ඡරියං වත, භො, අබ්භුතං වත, භො! සද්ධාය ච වතම්හා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතා. අථ ච පනිමෙහි තීහි පාපකෙහි අකුසලෙහි විතක්කෙහි අන්වාසත්තා, සෙය්යථිදං – කාමවිතක්කෙන, බ්යාපාදවිතක්කෙන, විහිංසාවිතක්කෙන’’’.

‘‘අපරිපක්කාය , මෙඝිය, චෙතොවිමුත්තියා පඤ්ච ධම්මා පරිපාකාය සංවත්තන්ති. කතමෙ පඤ්ච?

‘‘ඉධ, මෙඝිය, භික්ඛු කල්යාණමිත්තො හොති කල්යාණසහායො කල්යාණසම්පවඞ්කො. අපරිපක්කාය, මෙඝිය, චෙතොවිමුත්තියා අයං පඨමො ධම්මො පරිපාකාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, මෙඝිය, භික්ඛු සීලවා හොති, පාතිමොක්ඛසංවරසංවුතො විහරති ආචාරගොචරසම්පන්නො, අණුමත්තෙසු වජ්ජෙසු භයදස්සාවී, සමාදාය සික්ඛති සික්ඛාපදෙසු. අපරිපක්කාය, මෙඝිය, චෙතොවිමුත්තියා අයං දුතියො ධම්මො පරිපාකාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, මෙඝිය, භික්ඛු යායං කථා අභිසල්ලෙඛිකා චෙතොවිවරණසප්පායා එකන්තනිබ්බිදාය විරාගාය නිරොධාය උපසමාය අභිඤ්ඤාය සම්බොධාය නිබ්බානාය සංවත්තති, සෙය්යථිදං – අප්පිච්ඡකථා, සන්තුට්ඨිකථා, පවිවෙකකථා, අසංසග්ගකථා, වීරියාරම්භකථා, සීලකථා, සමාධිකථා, පඤ්ඤාකථා, විමුත්තිකථා, විමුත්තිඤාණදස්සනකථා; එවරූපාය කථාය නිකාමලාභී හොති අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී. අපරිපාකාය, මෙඝිය, චෙතොවිමුත්තියා අයං තතියො ධම්මො පරිපාකාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං , මෙඝිය, භික්ඛු ආරද්ධවීරියො විහරති, අකුසලානං ධම්මානං පහානාය, කුසලානං ධම්මානං උපසම්පදාය [උප්පාදාය (ස්යා.)], ථාමවා දළ්හපරක්කමො අනික්ඛිත්තධුරො කුසලෙසු ධම්මෙසු. අපරිපක්කාය, මෙඝිය, චෙතොවිමුත්තියා අයං චතුත්ථො ධම්මො පරිපාකාය සංවත්තති.

‘‘පුන චපරං, මෙඝිය, භික්ඛු පඤ්ඤවා හොති උදයත්ථගාමිනියා පඤ්ඤාය සමන්නාගතො අරියාය නිබ්බෙධිකාය සම්මා දුක්ඛක්ඛයගාමිනියා. අපරිපක්කාය, මෙඝිය, චෙතොවිමුත්තියා අයං පඤ්චමො ධම්මො පරිපාකාය සංවත්තති. අපරිපක්කාය, මෙඝිය, චෙතොවිමුත්තියා ඉමෙ පඤ්ච ධම්මා පරිපාකාය සංවත්තන්ති.

‘‘කල්යාණමිත්තස්සෙතං , මෙඝිය, භික්ඛුනො පාටිකඞ්ඛං කල්යාණසහායස්ස කල්යාණසම්පවඞ්කස්ස යං සීලවා භවිස්සති, පාතිමොක්ඛසංවරසංවුතො විහරිස්සති, ආචාරගොචරසම්පන්නො, අණුමත්තෙසු වජ්ජෙසු භයදස්සාවී, සමාදාය සික්ඛිස්සති සික්ඛාපදෙසු.

‘‘කල්යාණමිත්තස්සෙතං , මෙඝිය, භික්ඛුනො පාටිකඞ්ඛං කල්යාණසහායස්ස කල්යාණසම්පවඞ්කස්ස යං යායං කථා අභිසල්ලෙඛිකා චෙතොවිවරණසප්පායා එකන්තනිබ්බිදාය විරාගාය නිරොධාය උපසමාය අභිඤ්ඤාය සම්බොධාය නිබ්බානාය සංවත්තති, සෙය්යථිදං – අප්පිච්ඡකථා, සන්තුට්ඨිකථා, පවිවෙකකථා, අසංසග්ගකථා, වීරියාරම්භකථා, සීලකථා, සමාධිකථා, පඤ්ඤාකථා, විමුත්තිකථා, විමුත්තිඤාණදස්සනකථා; එවරූපාය කථාය නිකාමලාභී භවිස්සති අකිච්ඡලාභී අකසිරලාභී.

‘‘කල්යාණමිත්තස්සෙතං, මෙඝිය, භික්ඛුනො පාටිකඞ්ඛං කල්යාණසහායස්ස කල්යාණසම්පවඞ්කස්ස යං ආරද්ධවීරියො විහරිස්සති අකුසලානං ධම්මානං පහානාය, කුසලානං ධම්මානං උපසම්පදාය, ථාමවා දළ්හපරක්කමො අනික්ඛිත්තධුරො කුසලෙසු ධම්මෙසු.

‘‘කල්යාණමිත්තස්සෙතං, මෙඝිය, භික්ඛුනො පාටිකඞ්ඛං කල්යාණසහායස්ස කල්යාණසම්පවඞ්කස්ස යං පඤ්ඤවා භවිස්සති, උදයත්ථගාමිනියා පඤ්ඤාය සමන්නාගතො අරියාය නිබ්බෙධිකාය සම්මා දුක්ඛක්ඛයගාමිනියා.

‘‘තෙන ච පන, මෙඝිය, භික්ඛුනා ඉමෙසු පඤ්චසු ධම්මෙසු පතිට්ඨාය චත්තාරො ධම්මා උත්තරි භාවෙතබ්බා – අසුභා භාවෙතබ්බා රාගස්ස පහානාය, මෙත්තා භාවෙතබ්බා බ්යාපාදස්ස පහානාය, ආනාපානස්සති භාවෙතබ්බා විතක්කුපච්ඡෙදාය, අනිච්චසඤ්ඤා භාවෙතබ්බා අස්මිමානසමුග්ඝාතාය. අනිච්චසඤ්ඤිනො හි, මෙඝිය, අනත්තසඤ්ඤා සණ්ඨාති, අනත්තසඤ්ඤී අස්මිමානසමුග්ඝාතං පාපුණාති දිට්ඨෙව ධම්මෙ නිබ්බාන’’න්ති.

අථ ඛො භගවා එතමත්ථං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමං උදානං උදානෙසි –

‘‘ඛුද්දා විතක්කා සුඛුමා විතක්කා,

අනුගතා [අනුග්ගතා (සී. ක. අට්ඨකථායං පාඨන්තරං)] මනසො උප්පිලාවා [උබ්බිලාපා (සී. ස්යා. පී.)];

එතෙ අවිද්වා මනසො විතක්කෙ,

හුරා හුරං ධාවති භන්තචිත්තො.

‘‘එතෙ ච විද්වා මනසො විතක්කෙ,

ආතාපියො සංවරතී සතීමා;

අනුගතෙ මනසො උප්පිලාවෙ,

අසෙසමෙතෙ පජහාසි බුද්ධො’’ති. පඨමං;

2. උද්ධතසුත්තං

32. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා කුසිනාරායං විහරති උපවත්තනෙ මල්ලානං සාලවනෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්බහුලා භික්ඛූ භගවතො අවිදූරෙ අරඤ්ඤකුටිකායං විහරන්ති උද්ධතා උන්නළා චපලා මුඛරා විකිණ්ණවාචා මුට්ඨස්සතිනො අසම්පජානා අසමාහිතා විබ්භන්තචිත්තා පාකතින්ද්රියා.

අද්දසා ඛො භගවා තෙ සම්බහුලෙ භික්ඛූ අවිදූරෙ අරඤ්ඤකුටිකායං විහරන්තෙ උද්ධතෙ උන්නළෙ චපලෙ මුඛරෙ විකිණ්ණවාචෙ මුට්ඨස්සතිනො අසම්පජානෙ අසමාහිතෙ විබ්භන්තචිත්තෙ පාකතින්ද්රියෙ.

අථ ඛො භගවා එතමත්ථං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමං උදානං උදානෙසි –

‘‘අරක්ඛිතෙන කායෙන [චිත්තෙන (නෙත්තියං)], මිච්ඡාදිට්ඨිහතෙන [මිච්ඡාදිට්ඨිගතෙන (බහූසු)] ච;

ථිනමිද්ධා [ථීනමිද්ධා (සී. ස්යා. කං. පී.)] භිභූතෙන, වසං මාරස්ස ගච්ඡති.

‘‘තස්මා රක්ඛිතචිත්තස්ස, සම්මාසඞ්කප්පගොචරො;

සම්මාදිට්ඨිපුරෙක්ඛාරො, ඤත්වාන උදයබ්බයං;

ථීනමිද්ධාභිභූ භික්ඛු, සබ්බා දුග්ගතියො ජහෙ’’ති. දුතියං;

3. ගොපාලකසුත්තං

33. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා කොසලෙසු චාරිකං චරති මහතා භික්ඛුසඞ්ඝෙන සද්ධිං. අථ ඛො භගවා මග්ගා ඔක්කම්ම යෙන අඤ්ඤතරං රුක්ඛමූලං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදි.

අථ ඛො අඤ්ඤතරො ගොපාලකො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි ; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො තං ගොපාලකං භගවා ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙසි සමාදපෙසි [සමාදාපෙසි (?)] සමුත්තෙජෙසි සම්පහංසෙසි.

අථ ඛො සො ගොපාලකො භගවතා ධම්මියා කථාය සන්දස්සිතො සමාදපිතො [සමාදිපිතො (?)] සමුත්තෙජිතො සම්පහංසිතො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අධිවාසෙතු මෙ, භන්තෙ, භගවා ස්වාතනාය භත්තං සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝෙනා’’ති. අධිවාසෙසි භගවා තුණ්හීභාවෙන. අථ ඛො සො ගොපාලකො භගවතො අධිවාසනං විදිත්වා උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි.

අථ ඛො සො ගොපාලකො තස්සා රත්තියා අච්චයෙන සකෙ නිවෙසනෙ පහූතං අප්පොදකපායසං [අප්පොදකපායාසං (සබ්බත්ථ)] පටියාදාපෙත්වා නවඤ්ච සප්පිං භගවතො කාලං ආරොචෙසි – ‘‘කාලො, භන්තෙ, නිට්ඨිතං භත්ත’’න්ති. අථ ඛො භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝෙන යෙන තස්ස ගොපාලකස්ස නිවෙසනං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තෙ ආසනෙ නිසීදි. අථ ඛො සො ගොපාලකො බුද්ධප්පමුඛං භික්ඛුසඞ්ඝං අප්පොදකපායසෙන [අප්පොදකපායාසෙන ච (ස්යා. පී.)] නවෙන ච සප්පිනා සහත්ථා සන්තප්පෙසි සම්පවාරෙසි. අථ ඛො සො ගොපාලකො භගවන්තං භුත්තාවිං ඔනීතපත්තපාණිං අඤ්ඤතරං නීචං ආසනං ගහෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො තං ගොපාලකං භගවා ධම්මියා කථාය සන්දස්සෙත්වා සමාදපෙත්වා සමුත්තෙජෙත්වා සම්පහංසෙත්වා උට්ඨායාසනා පක්කාමි. අථ ඛො අචිරපක්කන්තස්ස භගවතො තං ගොපාලකං අඤ්ඤතරො පුරිසො සීමන්තරිකාය ජීවිතා වොරොපෙසි.

අථ ඛො සම්බහුලා භික්ඛූ යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නා ඛො තෙ භික්ඛූ භගවන්තං එතදවොචුං – ‘‘යෙන, භන්තෙ, ගොපාලකෙන අජ්ජ බුද්ධප්පමුඛො භික්ඛුසඞ්ඝො අප්පොදකපායසෙන නවෙන ච සප්පිනා සහත්ථා සන්තප්පිතො සම්පවාරිතො සො කිර, භන්තෙ, ගොපාලකො අඤ්ඤතරෙන පුරිසෙන සීමන්තරිකාය ජීවිතා වොරොපිතො’’ති.

අථ ඛො භගවා එතමත්ථං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමං උදානං උදානෙසි –

‘‘දිසො දිසං යං තං කයිරා, වෙරී වා පන වෙරිනං;

මිච්ඡාපණිහිතං චිත්තං, පාපියො නං තතො කරෙ’’ති. තතියං;

4. යක්ඛපහාරසුත්තං

34. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා ච සාරිපුත්තො ආයස්මා ච මහාමොග්ගල්ලානො කපොතකන්දරායං විහරන්ති. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා සාරිපුත්තො ජුණ්හාය රත්තියා නවොරොපිතෙහි කෙසෙහි අබ්භොකාසෙ නිසින්නො හොති අඤ්ඤතරං සමාධිං සමාපජ්ජිත්වා.

තෙන ඛො පන සමයෙන ද්වෙ යක්ඛා සහායකා උත්තරාය දිසාය දක්ඛිණං දිසං ගච්ඡන්ති කෙනචිදෙව කරණීයෙන. අද්දසංසු ඛො තෙ යක්ඛා ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං ජුණ්හාය රත්තියා නවොරොපිතෙහි කෙසෙහි අබ්භොකාසෙ නිසින්නං. දිස්වාන එකො යක්ඛො දුතියං යක්ඛං එතදවොච – ‘‘පටිභාති මං, සම්ම, ඉමස්ස සමණස්ස සීසෙ පහාරං දාතු’’න්ති. එවං වුත්තෙ, සො යක්ඛො තං යක්ඛං එතදවොච – ‘‘අලං, සම්ම, මා සමණං ආසාදෙසි. උළාරො සො, සම්ම, සමණො මහිද්ධිකො මහානුභාවො’’ති.

දුතියම්පි ඛො සො යක්ඛො තං යක්ඛං එතදවොච – ‘‘පටිභාති මං, සම්ම, ඉමස්ස සමණස්ස සීසෙ පහාරං දාතු’’න්ති. දුතියම්පි ඛො සො යක්ඛො තං යක්ඛං එතදවොච – ‘‘අලං, සම්ම, මා සමණං ආසාදෙසි. උළාරො සො, සම්ම, සමණො මහිද්ධිකො මහානුභාවො’’ති. තතියම්පි ඛො සො යක්ඛො තං යක්ඛං එතදවොච – ‘‘පටිභාති මං, සම්ම, ඉමස්ස සමණස්ස සීසෙ පහාරං දාතු’’න්ති. තතියම්පි ඛො සො යක්ඛො තං යක්ඛං එතදවොච – ‘‘අලං, සම්ම, මා සමණං ආසාදෙසි. උළාරො සො, සම්ම, සමණො මහිද්ධිකො මහානුභාවො’’ති.

අථ ඛො සො යක්ඛො තං යක්ඛං අනාදියිත්වා ආයස්මතො සාරිපුත්තත්ථෙරස්ස සීසෙ පහාරං අදාසි. තාව මහා පහාරො අහොසි, අපි තෙන පහාරෙන සත්තරතනං වා අඩ්ඪට්ඨමරතනං වා නාගං ඔසාදෙය්ය, මහන්තං වා පබ්බතකූටං පදාලෙය්ය. අථ ච පන සො යක්ඛො ‘ඩය්හාමි ඩය්හාමී’ති වත්වා තත්ථෙව මහානිරයං අපතාසි [අවත්ථාසි (ක. සී.)].

අද්දසා ඛො ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො දිබ්බෙන චක්ඛුනා විසුද්ධෙන අතික්කන්තමානුසකෙන තෙන යක්ඛෙන ආයස්මතො සාරිපුත්තත්ථෙරස්ස සීසෙ පහාරං දීයමානං. දිස්වා යෙන ආයස්මා සාරිපුත්තො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං එතදවොච – ‘‘කච්චි තෙ, ආවුසො, ඛමනීයං, කච්චි යාපනීයං, කච්චි න කිඤ්චි දුක්ඛ’’න්ති ? ‘‘ඛමනීයං මෙ, ආවුසො මොග්ගල්ලාන, යාපනීයං මෙ, ආවුසො මොග්ගල්ලාන; අපි ච මෙ සීසං ථොකං දුක්ඛ’’න්ති.

‘‘අච්ඡරියං, ආවුසො සාරිපුත්ත, අබ්භුතං, ආවුසො සාරිපුත්ත! යාව [යං ත්වං (සී. ක.), යං (ස්යා.)] මහිද්ධිකො ආයස්මා සාරිපුත්තො මහානුභාවො! ඉධ තෙ, ආවුසො සාරිපුත්ත, අඤ්ඤතරො යක්ඛො සීසෙ පහාරං අදාසි. තාව මහා පහාරො අහොසි, අපි තෙන පහාරෙන සත්තරතනං වා අඩ්ඪට්ඨමරතනං වා නාගං ඔසාදෙය්ය, මහන්තං වා පබ්බතකූටං පදාලෙය්ය, අථ ච පනායස්මා සාරිපුත්තො එවමාහ – ‘ඛමනීයං මෙ, ආවුසො මොග්ගල්ලාන, යාපනීයං මෙ, ආවුසො මොග්ගල්ලාන; අපි ච මෙ සීසං ථොකං දුක්ඛ’’’න්ති.

‘‘අච්ඡරියං, ආවුසො මොග්ගල්ලාන, අබ්භුතං, ආවුසො මොග්ගල්ලාන! යාව [යං (ස්යා.)] මහිද්ධිකො ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො මහානුභාවො යත්ර හි නාම යක්ඛම්පි පස්සිස්සති! මයං පනෙතරහි පංසුපිසාචකම්පි න පස්සාමා’’ති.

අස්සොසි ඛො භගවා දිබ්බාය සොතධාතුයා විසුද්ධාය අතික්කන්තමානුසිකාය තෙසං උභින්නං මහානාගානං ඉමං එවරූපං කථාසල්ලාපං.

අථ ඛො භගවා එතමත්ථං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමං උදානං උදානෙසි –

‘‘යස්ස සෙලූපමං චිත්තං, ඨිතං නානුපකම්පති;

විරත්තං රජනීයෙසු, කොපනෙය්යෙ න කුප්පති;

යස්සෙවං භාවිතං චිත්තං, කුතො තං දුක්ඛමෙස්සතී’’ති. චතුත්ථං;

5. නාගසුත්තං

35. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා කොසම්බියං විහරති ඝොසිතාරාමෙ . තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා ආකිණ්ණො විහරති භික්ඛූහි භික්ඛූනීහි උපාසකෙහි උපාසිකාහි රාජූහි රාජමහාමත්තෙහි තිත්ථියෙහි තිත්ථියසාවකෙහි. ආකිණ්ණො දුක්ඛං න ඵාසු විහරති. අථ ඛො භගවතො එතදහොසි – ‘‘අහං ඛො එතරහි ආකිණ්ණො විහරාමි භික්ඛූහි භික්ඛූනීහි උපාසකෙහි උපාසිකාහි රාජූහි රාජමහාමත්තෙහි තිත්ථියෙහි තිත්ථියසාවකෙහි. ආකිණ්ණො දුක්ඛං න ඵාසු විහරාමි. යංනූනාහං එකො ගණස්මා වූපකට්ඨො විහරෙය්ය’’න්ති.

අථ ඛො භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය කොසම්බිං පිණ්ඩාය පාවිසි. කොසම්බියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො සාමං සෙනාසනං සංසාමෙත්වා පත්තචීවරමාදාය අනාමන්තෙත්වා උපට්ඨාකං අනපලොකෙත්වා භික්ඛුසඞ්ඝං එකො අදුතියො යෙන පාලිලෙය්යකං තෙන චාරිකං පක්කාමි. අනුපුබ්බෙන චාරිකං චරමානො යෙන පාලිලෙය්යකං තදවසරි. තත්ර සුදං භගවා පාලිලෙය්යකෙ විහරති රක්ඛිතවනසණ්ඩෙ භද්දසාලමූලෙ.

අඤ්ඤතරොපි ඛො හත්ථිනාගො ආකිණ්ණො විහරති හත්ථීහි හත්ථිනීහි හත්ථිකලභෙහි හත්ථිච්ඡාපෙහි. ඡින්නග්ගානි චෙව තිණානි ඛාදති, ඔභග්ගොභග්ගඤ්චස්ස සාඛාභඞ්ගං ඛාදන්ති, ආවිලානි ච පානීයානි පිවති, ඔගාහා චස්ස උත්තිණ්ණස්ස හත්ථිනියො කායං උපනිඝංසන්තියො ගච්ඡන්ති. ආකිණ්ණො දුක්ඛං න ඵාසු විහරති. අථ ඛො තස්ස හත්ථිනාගස්ස එතදහොසි – ‘‘අහං ඛො එතරහි ආකිණ්ණො විහරාමි හත්ථීහි හත්ථිනීහි හත්ථිකලභෙහි හත්ථිච්ඡාපෙහි, ඡින්නග්ගානි චෙව තිණානි ඛාදාමි, ඔභග්ගොභග්ගඤ්ච මෙ සාඛාභඞ්ගං ඛාදන්ති, ආවිලානි ච පානීයානි පිවාමි, ඔගාහා ච මෙ උත්තිණ්ණස්ස හත්ථිනියො කායං උපනිඝංසන්තියො ගච්ඡන්ති, ආකිණ්ණො දුක්ඛං න ඵාසු විහරාමි. යංනූනාහං එකො ගණස්මා වූපකට්ඨො විහරෙය්ය’’න්ති.

අථ ඛො සො හත්ථිනාගො යූථා අපක්කම්ම යෙන පාලිලෙය්යකං රක්ඛිතවනසණ්ඩො භද්දසාලමූලං යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි. තත්ර සුදං [උපසඞ්කමිත්වා තත්ර සුදං (ස්යා. පී. ක.)] සො හත්ථිනාගො යස්මිං පදෙසෙ භගවා විහරති තං පදෙසං [අප්පහරිතඤ්ච කරොති, සොණ්ඩාය (බහූසු)] අප්පහරිතං කරොති, සොණ්ඩාය ච [අප්පහරිතඤ්ච කරොති, සොණ්ඩාය (බහූසු)] භගවතො පානීයං පරිභොජනීයං උපට්ඨාපෙති [උපට්ඨපෙති (සී. ස්යා. කං. පී.)].

අථ ඛො භගවතො රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි – ‘‘අහං ඛො පුබ්බෙ ආකිණ්ණො විහාසිං භික්ඛූහි භික්ඛූනීහි උපාසකෙහි උපාසිකාහි රාජූහි රාජමහාමත්තෙහි තිත්ථියෙහි තිත්ථියසාවකෙහි, ආකිණ්ණො දුක්ඛං න ඵාසු විහාසිං. සොම්හි එතරහි අනාකිණ්ණො විහරාමි භික්ඛූහි භික්ඛුනීහි උපාසකෙහි උපාසිකාහි රාජූහි රාජමහාමත්තෙහි තිත්ථියෙහි තිත්ථියසාවකෙහි, අනාකිණ්ණො සුඛං ඵාසු විහරාමී’’ති.

තස්සපි ඛො හත්ථිනාගස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි – ‘‘අහං ඛො පුබ්බෙ ආකිණ්ණො විහාසිං හත්ථීහි හත්ථිනීහි හත්ථිකලභෙහි හත්ථිච්ඡාපෙහි, ඡින්නග්ගානි චෙව තිණානි ඛාදිං, ඔභග්ගොභග්ගඤ්ච මෙ සාඛාභඞ්ගං ඛාදිංසු, ආවිලානි ච පානීයානි අපායිං, ඔගාහා ච මෙ උත්තිණ්ණස්ස හත්ථිනියො කායං උපනිඝංසන්තියො අගමංසු, ආකිණ්ණො දුක්ඛං න ඵාසු විහාසිං. සොම්හි එතරහි අනාකිණ්ණො විහරාමි හත්ථීහි හත්ථිනීහි හත්ථිකලභෙහි හත්ථිච්ඡාපෙහි, අච්ඡින්නග්ගානි චෙව තිණානි ඛාදාමි, ඔභග්ගොභග්ගඤ්ච මෙ සාඛාභඞ්ගං න ඛාදන්ති, අනාවිලානි ච පානීයානි පිවාමි, ඔගාහා ච මෙ උත්තිණ්ණස්ස හත්ථිනියො න කායං උපනිඝංසන්තියො ගච්ඡන්ති, අනාකිණ්ණො සුඛං ඵාසු විහරාමී’’ති.

අථ ඛො භගවා අත්තනො ච පවිවෙකං විදිත්වා තස්ස ච හත්ථිනාගස්ස චෙතසා චෙතොපරිවිතක්කමඤ්ඤාය තායං වෙලායං ඉමං උදානං උදානෙසි –

‘‘එතං [එවං (ක.)] නාගස්ස නාගෙන, ඊසාදන්තස්ස හත්ථිනො;

සමෙති චිත්තං චිත්තෙන, යදෙකො රමතී මනො’’ති. පඤ්චමං;

6. පිණ්ඩොලසුත්තං

36. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා පිණ්ඩොලභාරද්වාජො භගවතො අවිදූරෙ නිසින්නො හොති පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වා උජුං කායං පණිධාය ආරඤ්ඤිකො පිණ්ඩපාතිකො පංසුකූලිකො තෙචීවරිකො අප්පිච්ඡො සන්තුට්ඨො පවිවිත්තො අසංසට්ඨො ආරද්ධවීරියො [ආරද්ධවිරියො (සී. ස්යා. කං. පී.)] ධුතවාදො අධිචිත්තමනුයුත්තො.

අද්දසා ඛො භගවා ආයස්මන්තං පිණ්ඩොලභාරද්වාජං අවිදූරෙ නිසින්නං පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වා උජුං කායං පණිධාය ආරඤ්ඤිකං පිණ්ඩපාතිකං පංසුකූලිකං තෙචීවරිකං අප්පිච්ඡං සන්තුට්ඨං පවිවිත්තං අසංසට්ඨං ආරද්ධවීරියං ධුතවාදං අධිචිත්තමනුයුත්තං .

අථ ඛො භගවා එතමත්ථං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමං උදානං උදානෙසි –

‘‘අනූපවාදො අනූපඝාතො [අනුපවාදො අනුපඝාතො (ස්යා. පී. ක.)], පාතිමොක්ඛෙ ච සංවරො;

මත්තඤ්ඤුතා ච භත්තස්මිං, පන්තඤ්ච සයනාසනං;

අධිචිත්තෙ ච ආයොගො, එතං බුද්ධාන සාසන’’න්ති. ඡට්ඨං;

7. සාරිපුත්තසුත්තං

37. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා සාරිපුත්තො භගවතො අවිදූරෙ නිසින්නො හොති පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වා උජුං කායං පණිධාය අප්පිච්ඡො සන්තුට්ඨො පවිවිත්තො අසංසට්ඨො ආරද්ධවීරියො අධිචිත්තමනුයුත්තො.

අද්දසා ඛො භගවා ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං අවිදූරෙ නිසින්නං පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වා උජුං කායං පණිධාය අප්පිච්ඡං සන්තුට්ඨං පවිවිත්තං අසංසට්ඨං ආරද්ධවීරියං අධිචිත්තමනුයුත්තං.

අථ ඛො භගවා එතමත්ථං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමං උදානං උදානෙසි –

‘‘අධිචෙතසො අප්පමජ්ජතො,

මුනිනො මොනපථෙසු සික්ඛතො;

සොකා න භවන්ති තාදිනො,

උපසන්තස්ස සදා සතීමතො’’ති. සත්තමං;

8. සුන්දරීසුත්තං

38. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා සක්කතො හොති ගරුකතො මානිතො පූජිතො අපචිතො ලාභී චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරානං . භික්ඛුසඞ්ඝොපි සක්කතො හොති ගරුකතො මානිතො පූජිතො අපචිතො ලාභී චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරානං. අඤ්ඤතිත්ථියා පන පරිබ්බාජකා අසක්කතා හොන්ති අගරුකතා අමානිතා අපූජිතා අනපචිතා න ලාභිනො චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරානං.

අථ ඛො තෙ අඤ්ඤතිත්ථියා පරිබ්බාජකා භගවතො සක්කාරං අසහමානා භික්ඛුසඞ්ඝස්ස ච යෙන සුන්දරී පරිබ්බාජිකා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා සුන්දරිං පරිබ්බාජිකං එතදවොචුං – ‘‘උස්සහසි ත්වං, භගිනි, ඤාතීනං අත්ථං කාතු’’න්ති? ‘‘ක්යාහං, අය්යා, කරොමි? කිං මයා න සක්කා [කිං මයා සක්කා (ස්යා. පී.)] කාතුං? ජීවිතම්පි මෙ පරිච්චත්තං ඤාතීනං අත්ථායා’’ති.

‘‘තෙන හි, භගිනි, අභික්ඛණං ජෙතවනං ගච්ඡාහී’’ති. ‘‘එවං, අය්යා’’ති ඛො සුන්දරී පරිබ්බාජිකා තෙසං අඤ්ඤතිත්ථියානං පරිබ්බාජකානං පටිස්සුත්වා අභික්ඛණං ජෙතවනං අගමාසි.

යදා තෙ අඤ්ඤිංසු අඤ්ඤතිත්ථියා පරිබ්බාජකා – ‘‘වොදිට්ඨා ඛො සුන්දරී පරිබ්බාජිකා බහුජනෙන අභික්ඛණං ජෙතවනං ගච්ඡතී’’ති [ගච්ඡතීති (සී. ස්යා. කං. පී.)]. අථ නං ජීවිතා වොරොපෙත්වා තත්ථෙව ජෙතවනස්ස පරිඛාකූපෙ නික්ඛිපිත්වා [නිඛනිත්වා (සී. ස්යා. පී.)] යෙන රාජා පසෙනදි කොසලො තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා රාජානං පසෙනදිං කොසලං එතදවොචුං – ‘‘යා සා, මහාරාජ, සුන්දරී පරිබ්බාජිකා; සා නො න දිස්සතී’’ති. ‘‘කත්ථ පන තුම්හෙ ආසඞ්කථා’’ති ? ‘‘ජෙතවනෙ, මහාරාජා’’ති. ‘‘තෙන හි ජෙතවනං විචිනථා’’ති.

අථ ඛො තෙ අඤ්ඤතිත්ථියා පරිබ්බාජකා ජෙතවනං විචිනිත්වා යථානික්ඛිත්තං පරිඛාකූපා උද්ධරිත්වා මඤ්චකං ආරොපෙත්වා සාවත්ථිං පවෙසෙත්වා රථියාය රථියං සිඞ්ඝාටකෙන සිඞ්ඝාටකං උපසඞ්කමිත්වා මනුස්සෙ උජ්ඣාපෙසුං –

‘‘පස්සථාය්යා සමණානං සක්යපුත්තියානං කම්මං! අලජ්ජිනො ඉමෙ සමණා සක්යපුත්තියා දුස්සීලා පාපධම්මා මුසාවාදිනො අබ්රහ්මචාරිනො. ඉමෙ හි නාම ධම්මචාරිනො සමචාරිනො බ්රහ්මචාරිනො සච්චවාදිනො සීලවන්තො කල්යාණධම්මා පටිජානිස්සන්ති! නත්ථි ඉමෙසං සාමඤ්ඤං, නත්ථි ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං. නට්ඨං ඉමෙසං සාමඤ්ඤං, නට්ඨං ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං. කුතො ඉමෙසං සාමඤ්ඤං, කුතො ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං? අපගතා ඉමෙ සාමඤ්ඤා, අපගතා ඉමෙ බ්රහ්මඤ්ඤා. කථඤ්හි නාම පුරිසො පුරිසකිච්චං කරිත්වා ඉත්ථිං ජීවිතා වොරොපෙස්සතී’’ති!

තෙන ඛො පන සමයෙන සාවත්ථියං මනුස්සා භික්ඛූ දිස්වා අසබ්භාහි ඵරුසාහි වාචාහි අක්කොසන්ති පරිභාසන්ති රොසන්ති විහෙසන්ති –

‘‘අලජ්ජිනො ඉමෙ සමණා සක්යපුත්තියා දුස්සීලා පාපධම්මා මුසාවාදිනො අබ්රහ්මචාරිනො . ඉමෙ හි නාම ධම්මචාරිනො සමචාරිනො බ්රහ්මචාරිනො සච්චවාදිනො සීලවන්තො කල්යාණධම්මා පටිජානිස්සන්ති! නත්ථි ඉමෙසං සාමඤ්ඤං, නත්ථි ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං. නට්ඨං ඉමෙසං සාමඤ්ඤං, නට්ඨං ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං. කුතො ඉමෙසං සාමඤ්ඤං, කුතො ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං? අපගතා ඉමෙ සාමඤ්ඤා, අපගතා ඉමෙ බ්රහ්මඤ්ඤා. කථඤ්හි නාම පුරිසො පුරිසකිච්චං කරිත්වා ඉත්ථිං ජීවිතා වොරොපෙස්සතී’’ති!

අථ ඛො සම්බහුලා භික්ඛූ පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය සාවත්ථිං පිණ්ඩාය පාවිසිංසු. සාවත්ථියං පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නා ඛො තෙ භික්ඛූ භගවන්තං එතදවොචුං –

‘‘එතරහි, භන්තෙ, සාවත්ථියං මනුස්සා භික්ඛූ දිස්වා අසබ්භාහි ඵරුසාහි වාචාහි අක්කොසන්ති පරිභාසන්ති රොසන්ති විහෙසන්ති – ‘අලජ්ජිනො ඉමෙ සමණා සක්යපුත්තියා දුස්සීලා පාපධම්මා මුසාවාදිනො අබ්රහ්මචාරිනො. ඉමෙ හි නාම ධම්මචාරිනො සමචාරිනො බ්රහ්මචාරිනො සච්චවාදිනො සීලවන්තො කල්යාණධම්මා පටිජානිස්සන්ති. නත්ථි ඉමෙසං සාමඤ්ඤං, නත්ථි ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං. නට්ඨං ඉමෙසං සාමඤ්ඤං, නට්ඨං ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං. කුතො ඉමෙසං සාමඤ්ඤං, කුතො ඉමෙසං බ්රහ්මඤ්ඤං? අපගතා ඉමෙ සාමඤ්ඤා, අපගතා ඉමෙ බ්රහ්මඤ්ඤා. කථඤ්හි නාම පුරිසො පුරිසකිච්චං කරිත්වා ඉත්ථිං ජීවිතා වොරොපෙස්සතී’’’ති!

‘‘නෙසො, භික්ඛවෙ, සද්දො චිරං භවිස්සති සත්තාහමෙව භවිස්සති. සත්තාහස්ස අච්චයෙන අන්තරධායිස්සති. තෙන හි, භික්ඛවෙ, යෙ මනුස්සා භික්ඛූ දිස්වා අසබ්භාහි ඵරුසාහි වාචාහි අක්කොසන්ති පරිභාසන්ති රොසන්ති විහෙසන්ති, තෙ තුම්හෙ ඉමාය ගාථාය පටිචොදෙථ –

‘‘‘අභූතවාදී නිරයං උපෙති,

යො වාපි [යො චාපි (සී. පී. ක.)] කත්වා න කරොමි චාහ;

උභොපි තෙ පෙච්ච සමා භවන්ති,

නිහීනකම්මා මනුජා පරත්ථා’’’ති.

අථ ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො සන්තිකෙ ඉමං ගාථං පරියාපුණිත්වා යෙ මනුස්සා භික්ඛූ දිස්වා අසබ්භාහි ඵරුසාහි වාචාහි අක්කොසන්ති පරිභාසන්ති රොසන්ති විහෙසන්ති තෙ ඉමාය ගාථාය පටිචොදෙන්ති –

‘‘අභූතවාදී නිරයං උපෙති,

යො වාපි කත්වා න කරොමිචාහ;

උභොපි තෙ පෙච්ච සමා භවන්ති,

නිහීනකම්මා මනුජා පරත්ථා’’ති.

මනුස්සානං එතදහොසි – ‘‘අකාරකා ඉමෙ සමණා සක්යපුත්තියා. නයිමෙහි කතං. සපන්තිමෙ සමණා සක්යපුත්තියා’’ති. නෙව සො සද්දො චිරං අහොසි. සත්තාහමෙව අහොසි. සත්තාහස්ස අච්චයෙන අන්තරධායි.

අථ ඛො සම්බහුලා භික්ඛූ යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නා ඛො තෙ භික්ඛූ භගවතො එතදවොචුං –

‘‘අච්ඡරියං, භන්තෙ, අබ්භුතං, භන්තෙ! යාව සුභාසිතං චිදං භන්තෙ භගවතා – ‘නෙසො, භික්ඛවෙ, සද්දො චිරං භවිස්සති. සත්තාහමෙව භවිස්සති. සත්තාහස්ස අච්චයෙන අන්තරධායිස්සතී’ති. අන්තරහිතො සො, භන්තෙ, සද්දො’’ති.

අථ ඛො භගවා එතමත්ථං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමං උදානං උදානෙසි –

‘‘තුදන්ති වාචාය ජනා අසඤ්ඤතා,

සරෙහි සඞ්ගාමගතංව කුඤ්ජරං;

සුත්වාන වාක්යං ඵරුසං උදීරිතං,

අධිවාසයෙ භික්ඛු අදුට්ඨචිත්තො’’ති. අට්ඨමං;

9. උපසෙනසුත්තං

39. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. අථ ඛො ආයස්මතො උපසෙනස්ස වඞ්ගන්තපුත්තස්ස රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි – ‘‘ලාභා වත මෙ, සුලද්ධං වත මෙ, සත්ථා ච මෙ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධො; ස්වාක්ඛාතෙ චම්හි ධම්මවිනයෙ අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො; සබ්රහ්මචාරිනො ච මෙ සීලවන්තො කල්යාණධම්මා; සීලෙසු චම්හි පරිපූරකාරී; සුසමාහිතො චම්හි එකග්ගචිත්තො; අරහා චම්හි ඛීණාසවො; මහිද්ධිකො චම්හි මහානුභාවො. භද්දකං මෙ ජීවිතං, භද්දකං මරණ’’න්ති.

අථ ඛො භගවා ආයස්මතො උපසෙනස්ස වඞ්ගන්තපුත්තස්ස චෙතසා චෙතොපරිවිතක්කමඤ්ඤාය තායං වෙලායං ඉමං උදානං උදානෙසි –

‘‘යං ජීවිතං න තපති, මරණන්තෙ න සොචති;

ස වෙ දිට්ඨපදො ධීරො, සොකමජ්ඣෙ න සොචති.

‘‘උච්ඡින්නභවතණ්හස්ස , සන්තචිත්තස්ස භික්ඛුනො;

වික්ඛීණො ජාතිසංසාරො, නත්ථි තස්ස පුනබ්භවො’’ති. නවමං;

10. සාරිපුත්තඋපසමසුත්තං

40. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මා සාරිපුත්තො භගවතො අවිදූරෙ නිසින්නො හොති පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වා උජුං කායං පණිධාය අත්තනො උපසමං පච්චවෙක්ඛමානො.

අද්දසා ඛො භගවා ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං අවිදූරෙ නිසින්නං පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වා උජුං කායං පණිධාය අත්තනො උපසමං පච්චවෙක්ඛමානං.

අථ ඛො භගවා එතමත්ථං විදිත්වා තායං වෙලායං ඉමං උදානං උදානෙසි –

‘‘උපසන්තසන්තචිත්තස්ස, නෙත්තිච්ඡින්නස්ස භික්ඛුනො;

වික්ඛීණො ජාතිසංසාරො, මුත්තො සො මාරබන්ධනා’’ති. දසමං;

මෙඝියවග්ගො චතුත්ථො නිට්ඨිතො.

තස්සුද්දානං –

මෙඝියො උද්ධතා ගොපාලො, යක්ඛො [ජුණ්හා (සී. ස්යා. පී.), ජුණ්හං (ක.)] නාගෙන පඤ්චමං;

පිණ්ඩොලො සාරිපුත්තො ච, සුන්දරී භවති අට්ඨමං;

උපසෙනො වඞ්ගන්තපුත්තො, සාරිපුත්තො ච තෙ දසාති.