📜
2. චූළවග්ගො
1. රතනසුත්තං
යානීධ ¶ ¶ ¶ භූතානි සමාගතානි, භුම්මානි [භූමානි (ක.)] වා යානි ව අන්තලික්ඛෙ;
සබ්බෙව භූතා සුමනා භවන්තු, අථොපි සක්කච්ච සුණන්තු භාසිතං.
තස්මා හි භූතා නිසාමෙථ සබ්බෙ, මෙත්තං කරොථ මානුසියා පජාය;
දිවා ච රත්තො ච හරන්ති යෙ බලිං, තස්මා හි නෙ රක්ඛථ අප්පමත්තා.
යං කිඤ්චි විත්තං ඉධ වා හුරං වා, සග්ගෙසු වා යං රතනං පණීතං;
න නො සමං අත්ථි තථාගතෙන, ඉදම්පි බුද්ධෙ රතනං පණීතං;
එතෙන සච්චෙන සුවත්ථි හොතු.
ඛයං විරාගං අමතං පණීතං, යදජ්ඣගා ¶ සක්යමුනී සමාහිතො;
න තෙන ධම්මෙන සමත්ථි කිඤ්චි, ඉදම්පි ධම්මෙ රතනං පණීතං;
එතෙන සච්චෙන සුවත්ථි හොතු.
යං බුද්ධසෙට්ඨො පරිවණ්ණයී සුචිං, සමාධිමානන්තරිකඤ්ඤමාහු;
සමාධිනා ¶ තෙන සමො න විජ්ජති, ඉදම්පි ධම්මෙ රතනං පණීතං;
එතෙන සච්චෙන සුවත්ථි හොතු.
යෙ ¶ පුග්ගලා අට්ඨ සතං පසත්ථා, චත්තාරි එතානි යුගානි හොන්ති;
තෙ දක්ඛිණෙය්යා සුගතස්ස සාවකා, එතෙසු දින්නානි මහප්ඵලානි;
ඉදම්පි සඞ්ඝෙ රතනං පණීතං, එතෙන ¶ සච්චෙන සුවත්ථි හොතු.
යෙ ¶ සුප්පයුත්තා මනසා දළ්හෙන, නික්කාමිනො ගොතමසාසනම්හි;
තෙ පත්තිපත්තා අමතං විගය්හ, ලද්ධා මුධා නිබ්බුතිං [නිබ්බුති (ක.)] භුඤ්ජමානා;
ඉදම්පි සඞ්ඝෙ රතනං පණීතං, එතෙන සච්චෙන සුවත්ථි හොතු.
යථින්දඛීලො පථවිස්සිතො [පදවිස්සිතො (ක. සී.), පඨවිං සිතො (ක. සී. ස්යා. කං. පී.)] සියා, චතුබ්භි වාතෙහි අසම්පකම්පියො;
තථූපමං සප්පුරිසං වදාමි, යො අරියසච්චානි අවෙච්ච පස්සති;
ඉදම්පි සඞ්ඝෙ රතනං පණීතං, එතෙන සච්චෙන සුවත්ථි හොතු.
යෙ අරියසච්චානි විභාවයන්ති, ගම්භීරපඤ්ඤෙන සුදෙසිතානි;
කිඤ්චාපි තෙ හොන්ති භුසං පමත්තා, න තෙ භවං අට්ඨමමාදියන්ති;
ඉදම්පි සඞ්ඝෙ රතනං පණීතං, එතෙන ¶ සච්චෙන සුවත්ථි හොතු.
සහාවස්ස දස්සනසම්පදාය [සහාවසද්දස්සනසම්පදාය (ක.)], තයස්සු ධම්මා ජහිතා භවන්ති;
සක්කායදිට්ඨි ¶ විචිකිච්ඡිතඤ්ච, සීලබ්බතං වාපි යදත්ථි කිඤ්චි.
චතූහපායෙහි ¶ ච විප්පමුත්තො, ඡච්චාභිඨානානි [ඡ චාභිඨානානි (සී. ස්යා.)] භබ්බ කාතුං [අභබ්බො කාතුං (සී.)];
ඉදම්පි සඞ්ඝෙ රතනං පණීතං, එතෙන සච්චෙන සුවත්ථි හොතු.
කිඤ්චාපි සො කම්ම [කම්මං (සී. ස්යා. කං. පී.)] කරොති පාපකං, කායෙන වාචා උද චෙතසා වා;
අභබ්බ [අභබ්බො (බහූසු)] සො තස්ස පටිච්ඡදාය [පටිච්ඡාදාය (සී.)], අභබ්බතා දිට්ඨපදස්ස වුත්තා;
ඉදම්පි සඞ්ඝෙ රතනං පණීතං, එතෙන සච්චෙන සුවත්ථි හොතු.
වනප්පගුම්බෙ යථ [යථා (සී. ස්යා.)] ඵුස්සිතග්ගෙ, ගිම්හානමාසෙ පඨමස්මිං [පඨමස්මි (?)] ගිම්හෙ;
තථූපමං ධම්මවරං අදෙසයි [අදෙසයී (සී.)], නිබ්බානගාමිං පරමං හිතාය;
ඉදම්පි බුද්ධෙ රතනං පණීතං, එතෙන සච්චෙන සුවත්ථි හොතු.
වරො වරඤ්ඤූ වරදො වරාහරො, අනුත්තරො ධම්මවරං අදෙසයි;
ඉදම්පි බුද්ධෙ රතනං පණීතං, එතෙන සච්චෙන සුවත්ථි හොතු.
ඛීණං ¶ පුරාණං නව නත්ථි සම්භවං, විරත්තචිත්තායතිකෙ භවස්මිං;
තෙ ඛීණබීජා අවිරූළ්හිඡන්දා, නිබ්බන්ති ¶ ¶ ධීරා යථායං [යථයං (ක.)] පදීපො;
ඉදම්පි සඞ්ඝෙ රතනං පණීතං, එතෙන සච්චෙන සුවත්ථි හොතු.
යානීධ ¶ භූතානි සමාගතානි, භුම්මානි වා යානි ව අන්තලික්ඛෙ;
තථාගතං දෙවමනුස්සපූජිතං, බුද්ධං නමස්සාම සුවත්ථි හොතු.
යානීධ භූතානි සමාගතානි, භුම්මානි වා යානි ව අන්තලික්ඛෙ;
තථාගතං දෙවමනුස්සපූජිතං, ධම්මං නමස්සාම සුවත්ථි හොතු.
යානීධ භූතානි සමාගතානි, භුම්මානි වා යානි ව අන්තලික්ඛෙ;
තථාගතං දෙවමනුස්සපූජිතං, සඞ්ඝං නමස්සාම සුවත්ථි හොතූති.
රතනසුත්තං පඨමං නිට්ඨිතං.
2. ආමගන්ධසුත්තං
‘‘සාමාකචිඞ්ගූලකචීනකානි ¶ ච, පත්තප්ඵලං මූලඵලං ගවිප්ඵලං;
ධම්මෙන ලද්ධං සතමස්නමානා [සතමසමානා (සී. පී.), සතමස්සමානා (ස්යා. කං.)], න කාමකාමා අලිකං භණන්ති.
‘‘යදස්නමානො සුකතං සුනිට්ඨිතං, පරෙහි දින්නං පයතං පණීතං;
සාලීනමන්නං ¶ පරිභුඤ්ජමානො, සො භුඤ්ජසී කස්සප ආමගන්ධං.
‘‘න ¶ ආමගන්ධො මම කප්පතීති, ඉච්චෙව ත්වං භාසසි බ්රහ්මබන්ධු;
සාලීනමන්නං පරිභුඤ්ජමානො, සකුන්තමංසෙහි සුසඞ්ඛතෙහි;
පුච්ඡාමි තං කස්සප එතමත්ථං, කථං පකාරො තව ආමගන්ධො’’.
‘‘පාණාතිපාතො ¶ වධඡෙදබන්ධනං, ථෙය්යං මුසාවාදො නිකතිවඤ්චනානි ච;
අජ්ඣෙනකුත්තං [අජ්ඣෙන කුජ්ජං (සී. පී.)] පරදාරසෙවනා, එසාමගන්ධො න හි මංසභොජනං.
‘‘යෙ ¶ ඉධ කාමෙසු අසඤ්ඤතා ජනා, රසෙසු ගිද්ධා අසුචිභාවමස්සිතා [අසුචීකමිස්සිතා (සී. ස්යා. කං. පී.)];
නත්ථිකදිට්ඨී විසමා දුරන්නයා, එසාමගන්ධො න හි මංසභොජනං.
‘‘යෙ ලූඛසා දාරුණා පිට්ඨිමංසිකා [යෙ ලූඛරසා දාරුණා පරපිට්ඨිමංසිකා (ක.)], මිත්තද්දුනො නික්කරුණාතිමානිනො;
අදානසීලා න ච දෙන්ති කස්සචි, එසාමගන්ධො න හි මංසභොජනං.
‘‘කොධො ¶ මදො ථම්භො පච්චුපට්ඨාපනා [පච්චුට්ඨාපනා ච (සී. ස්යා.), පච්චුට්ඨාපනා (පී.)], මායා උසූයා භස්සසමුස්සයො ච;
මානාතිමානො ච අසබ්භි සන්ථවො, එසාමගන්ධො න හි මංසභොජනං.
‘‘යෙ පාපසීලා ඉණඝාතසූචකා, වොහාරකූටා ඉධ පාටිරූපිකා [පාතිරූපිකා (?)];
නරාධමා යෙධ කරොන්ති කිබ්බිසං, එසාමගන්ධො න හි මංසභොජනං.
‘‘යෙ ¶ ඉධ පාණෙසු අසඤ්ඤතා ජනා, පරෙසමාදාය විහෙසමුය්යුතා;
දුස්සීලලුද්දා ඵරුසා අනාදරා, එසාමගන්ධො ¶ න හි මංසභොජනං.
‘‘එතෙසු ගිද්ධා විරුද්ධාතිපාතිනො, නිච්චුය්යුතා පෙච්ච තමං වජන්ති යෙ;
පතන්ති සත්තා නිරයං අවංසිරා, එසාමගන්ධො න හි මංසභොජනං.
‘‘න මච්ඡමංසානමනාසකත්තං [න මච්ඡමංසං න අනාසකත්තං (සී. අට්ඨ මූලපාඨො), න මංච්ඡමංසානානාසකත්තං (ස්යා. ක.)], න නග්ගියං න මුණ්ඩියං ජටාජල්ලං;
ඛරාජිනානි නාග්ගිහුත්තස්සුපසෙවනා, යෙ වාපි ලොකෙ අමරා බහූ තපා;
මන්තාහුතී යඤ්ඤමුතූපසෙවනා, සොධෙන්ති මච්චං අවිතිණ්ණකඞ්ඛං.
‘‘යො තෙසු ¶ [සොතෙසු (සී. පී.)] ගුත්තො විදිතින්ද්රියො චරෙ, ධම්මෙ ඨිතො අජ්ජවමද්දවෙ රතො;
සඞ්ගාතිගො සබ්බදුක්ඛප්පහීනො, න ලිප්පති [න ලිම්පති (ස්යා. කං ක.)] දිට්ඨසුතෙසු ධීරො’’.
ඉච්චෙතමත්ථං භගවා පුනප්පුනං, අක්ඛාසි නං [තං (සී. පී.)] වෙදයි මන්තපාරගූ;
චිත්රාහි ගාථාහි මුනී පකාසයි, නිරාමගන්ධො අසිතො දුරන්නයො.
සුත්වාන ¶ බුද්ධස්ස සුභාසිතං පදං, නිරාමගන්ධං ¶ සබ්බදුක්ඛප්පනූදනං;
නීචමනො වන්දි තථාගතස්ස, තත්ථෙව පබ්බජ්ජමරොචයිත්ථාති.
ආමගන්ධසුත්තං දුතියං නිට්ඨිතං.
3. හිරිසුත්තං
හිරිං ¶ තරන්තං විජිගුච්ඡමානං, තවාහමස්මි [සඛාහමස්මි (සී. ස්යා. කං. පී.)] ඉති භාසමානං;
සය්හානි කම්මානි අනාදියන්තං, නෙසො මමන්ති ඉති නං විජඤ්ඤා.
අනන්වයං [අත්ථන්වයං (ක.)] පියං වාචං, යො මිත්තෙසු පකුබ්බති;
අකරොන්තං භාසමානං, පරිජානන්ති පණ්ඩිතා.
න ¶ සො මිත්තො යො සදා අප්පමත්තො, භෙදාසඞ්කී රන්ධමෙවානුපස්සී;
යස්මිඤ්ච සෙති උරසීව පුත්තො, ස වෙ මිත්තො යො පරෙහි අභෙජ්ජො.
පාමුජ්ජකරණං ඨානං, පසංසාවහනං සුඛං;
ඵලානිසංසො භාවෙති, වහන්තො පොරිසං ධුරං.
පවිවෙකරසං පිත්වා, රසං උපසමස්ස ච;
නිද්දරො ¶ හොති නිප්පාපො, ධම්මපීතිරසං පිවන්ති.
හිරිසුත්තං තතියං නිට්ඨිතං.
4. මඞ්ගලසුත්තං
එවං ¶ මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො අඤ්ඤතරා දෙවතා අභික්කන්තාය රත්තියා අභික්කන්තවණ්ණා කෙවලකප්පං ජෙතවනං ඔභාසෙත්වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. එකමන්තං ඨිතා ඛො සා දෙවතා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –
‘‘බහූ දෙවා මනුස්සා ච, මඞ්ගලානි අචින්තයුං;
ආකඞ්ඛමානා සොත්ථානං, බ්රූහි මඞ්ගලමුත්තමං’’.
‘‘අසෙවනා ¶ ච බාලානං, පණ්ඩිතානඤ්ච සෙවනා;
පූජා ච පූජනෙය්යානං [පූජනීයානං (සී. ස්යා. කං. පී.)], එතං මඞ්ගලමුත්තමං.
‘‘පතිරූපදෙසවාසො ච, පුබ්බෙ ච කතපුඤ්ඤතා;
අත්තසම්මාපණිධි [අත්තසම්මාපණීධී (කත්ථචි)] ච, එතං මඞ්ගලමුත්තමං.
‘‘බාහුසච්චඤ්ච ¶ සිප්පඤ්ච, විනයො ච සුසික්ඛිතො;
සුභාසිතා ච යා වාචා, එතං මඞ්ගලමුත්තමං.
‘‘මාතාපිතු උපට්ඨානං, පුත්තදාරස්ස සඞ්ගහො;
අනාකුලා ¶ ච කම්මන්තා, එතං මඞ්ගලමුත්තමං.
‘‘දානඤ්ච ධම්මචරියා ච, ඤාතකානඤ්ච සඞ්ගහො;
අනවජ්ජානි කම්මානි, එතං මඞ්ගලමුත්තමං.
‘‘ආරතී විරතී පාපා, මජ්ජපානා ච සංයමො;
අප්පමාදො ච ධම්මෙසු, එතං මඞ්ගලමුත්තමං.
‘‘ගාරවො ¶ ච නිවාතො ච, සන්තුට්ඨි ච කතඤ්ඤුතා;
කාලෙන ධම්මස්සවනං [ධම්මසවණං (කත්ථචි), ධම්මසවනං (සී. ක.)], එතං මඞ්ගලමුත්තමං.
‘‘ඛන්තී ච සොවචස්සතා, සමණානඤ්ච දස්සනං;
කාලෙන ධම්මසාකච්ඡා, එතං මඞ්ගලමුත්තමං.
‘‘තපො ච බ්රහ්මචරියඤ්ච, අරියසච්චාන දස්සනං;
නිබ්බානසච්ඡිකිරියා ච, එතං මඞ්ගලමුත්තමං.
‘‘ඵුට්ඨස්ස ලොකධම්මෙහි, චිත්තං යස්ස න කම්පති;
අසොකං විරජං ඛෙමං, එතං මඞ්ගලමුත්තමං.
‘‘එතාදිසානි කත්වාන, සබ්බත්ථමපරාජිතා;
සබ්බත්ථ සොත්ථිං ගච්ඡන්ති, තං තෙසං මඞ්ගලමුත්තම’’න්ති.
මඞ්ගලසුත්තං චතුත්ථං නිට්ඨිතං.
5. සූචිලොමසුත්තං
එවං ¶ ¶ මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා ගයායං විහරති ටඞ්කිතමඤ්චෙ සූචිලොමස්ස යක්ඛස්ස භවනෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ¶ ඛරො ච යක්ඛො සූචිලොමො ච යක්ඛො භගවතො අවිදූරෙ අතික්කමන්ති. අථ ඛො ඛරො යක්ඛො සූචිලොමං යක්ඛං එතදවොච – ‘‘එසො සමණො’’ති. ‘‘නෙසො සමණො, සමණකො එසො. යාවාහං ජානාමි [යාව ජානාමි (සී. පී.)] යදි වා සො සමණො [යදි වා සමණො (ස්යා.)], යදි වා සො සමණකො’’ති [යදි වා සමණකොති (සී. ස්යා. පී.)].
අථ ඛො සූචිලොමො යක්ඛො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතො කායං උපනාමෙසි. අථ ඛො භගවා කායං අපනාමෙසි. අථ ඛො සූචිලොමො යක්ඛො භගවන්තං එතදවොච ¶ – ‘‘භායසි මං, සමණා’’ති? ‘‘න ඛ්වාහං තං, ආවුසො, භායාමි; අපි ච තෙ සප්ඵස්සො පාපකො’’ති.
‘‘පඤ්හං තං, සමණ, පුච්ඡිස්සාමි. සචෙ මෙ න බ්යාකරිස්සසි, චිත්තං වා තෙ ඛිපිස්සාමි, හදයං වා තෙ ඵාලෙස්සාමි, පාදෙසු වා ගහෙත්වා පාරගඞ්ගාය ඛිපිස්සාමී’’ති.
‘‘න ඛ්වාහං තං, ආවුසො, පස්සාමි සදෙවකෙ ලොකෙ සමාරකෙ සබ්රහ්මකෙ සස්සමණබ්රාහ්මණියා පජාය සදෙවමනුස්සාය යො මෙ චිත්තං වා ඛිපෙය්ය හදයං වා ඵාලෙය්ය පාදෙසු වා ගහෙත්වා පාරගඞ්ගාය ඛිපෙය්ය. අපි ච ත්වං, ආවුසො, පුච්ඡ යදාකඞ්ඛසී’’ති. අථ ඛො සූචිලොමො යක්ඛො භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –
‘‘රාගො ච දොසො ච කුතොනිදානා, අරතී ¶ රතී ලොමහංසො කුතොජා;
කුතො සමුට්ඨාය මනොවිතක්කා, කුමාරකා ධඞ්කමිවොස්සජන්ති’’.
‘‘රාගො ච දොසො ච ඉතොනිදානා, අරතී රතී ලොමහංසො ඉතොජා;
ඉතො සමුට්ඨාය මනොවිතක්කා, කුමාරකා ධඞ්කමිවොස්සජන්ති.
‘‘ස්නෙහජා ¶ ¶ අත්තසම්භූතා, නිග්රොධස්සෙව ඛන්ධජා;
පුථූ විසත්තා කාමෙසු, මාලුවාව විතතාවනෙ.
‘‘යෙ නං පජානන්ති යතොනිදානං, තෙ නං විනොදෙන්ති සුණොහි යක්ඛ;
තෙ දුත්තරං ඔඝමිමං තරන්ති, අතිණ්ණපුබ්බං අපුනබ්භවායා’’ති.
සූචිලොමසුත්තං පඤ්චමං නිට්ඨිතං.
6. ධම්මචරියසුත්තං
ධම්මචරියං ¶ බ්රහ්මචරියං, එතදාහු වසුත්තමං;
පබ්බජිතොපි චෙ හොති, අගාරා අනගාරියං.
සො චෙ මුඛරජාතිකො, විහෙසාභිරතො මගො;
ජීවිතං ¶ තස්ස පාපියො, රජං වඩ්ඪෙති අත්තනො.
කලහාභිරතො භික්ඛු, මොහධම්මෙන ආවුතො;
අක්ඛාතම්පි න ජානාති, ධම්මං බුද්ධෙන දෙසිතං.
විහෙසං භාවිතත්තානං, අවිජ්ජාය පුරක්ඛතො;
සංකිලෙසං න ජානාති, මග්ගං නිරයගාමිනං.
විනිපාතං සමාපන්නො, ගබ්භා ගබ්භං තමා තමං;
ස වෙ තාදිසකො භික්ඛු, පෙච්ච දුක්ඛං නිගච්ඡති.
ගූථකූපො යථා අස්ස, සම්පුණ්ණො ගණවස්සිකො;
යො ච එවරූපො අස්ස, දුබ්බිසොධො හි සාඞ්ගණො.
යං එවරූපං ජානාථ, භික්ඛවො ගෙහනිස්සිතං;
පාපිච්ඡං පාපසඞ්කප්පං, පාපආචාරගොචරං.
සබ්බෙ ¶ ¶ සමග්ගා හුත්වාන, අභිනිබ්බජ්ජියාථ [අභිනිබ්බජ්ජයාථ (සී. පී. අ. නි. 8.10)] නං;
කාරණ්ඩවං [කාරණ්ඩං ව (ස්යා. ක.) අ. නි. 8.10] නිද්ධමථ, කසම්බුං අපකස්සථ [අවකස්සථ (සී. ස්යා. ක.)].
තතො පලාපෙ [පලාසෙ (ක.)] වාහෙථ, අස්සමණෙ සමණමානිනෙ;
නිද්ධමිත්වාන පාපිච්ඡෙ, පාපආචාරගොචරෙ.
සුද්ධා ¶ සුද්ධෙහි සංවාසං, කප්පයව්හො පතිස්සතා;
තතො සමග්ගා නිපකා, දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සථාති.
ධම්මචරියසුත්තං [කපිලසුත්තං (අට්ඨ.)] ඡට්ඨං නිට්ඨිතං.
7. බ්රාහ්මණධම්මිකසුත්තං
එවං ¶ මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො සම්බහුලා කොසලකා බ්රාහ්මණමහාසාලා ජිණ්ණා වුඩ්ඪා මහල්ලකා අද්ධගතා වයොඅනුප්පත්තා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මොදිංසු. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදිංසු. එකමන්තං නිසින්නා ඛො තෙ බ්රාහ්මණමහාසාලා භගවන්තං එතදවොචුං – ‘‘සන්දිස්සන්ති නු ඛො, භො ගොතම, එතරහි බ්රාහ්මණා පොරාණානං බ්රාහ්මණානං බ්රාහ්මණධම්මෙ’’ති? ‘‘න ඛො, බ්රාහ්මණා, සන්දිස්සන්ති එතරහි බ්රාහ්මණා පොරාණානං බ්රාහ්මණානං බ්රාහ්මණධම්මෙ’’ති. ‘‘සාධු නො භවං ගොතමො පොරාණානං බ්රාහ්මණානං බ්රාහ්මණධම්මං භාසතු, සචෙ භොතො ගොතමස්ස අගරූ’’ති. ‘‘තෙන හි, බ්රාහ්මණා, සුණාථ, සාධුකං මනසි කරොථ, භාසිස්සාමී’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො තෙ බ්රාහ්මණමහාසාලා භගවතො පච්චස්සොසුං. භගවා එතදවොච –
‘‘ඉසයො පුබ්බකා ආසුං, සඤ්ඤතත්තා තපස්සිනො;
පඤ්ච කාමගුණෙ හිත්වා, අත්තදත්ථමචාරිසුං.
‘‘න ¶ පසූ බ්රාහ්මණානාසුං, න හිරඤ්ඤං න ධානියං;
සජ්ඣායධනධඤ්ඤාසුං, බ්රහ්මං නිධිමපාලයුං.
‘‘යං ¶ ¶ නෙසං පකතං ආසි, ද්වාරභත්තං උපට්ඨිතං;
සද්ධාපකතමෙසානං, දාතවෙ තදමඤ්ඤිසුං.
‘‘නානාරත්තෙහි ¶ වත්ථෙහි, සයනෙහාවසථෙහි ච;
ඵීතා ජනපදා රට්ඨා, තෙ නමස්සිංසු බ්රාහ්මණෙ.
‘‘අවජ්ඣා බ්රාහ්මණා ආසුං, අජෙය්යා ධම්මරක්ඛිතා;
න නෙ කොචි නිවාරෙසි, කුලද්වාරෙසු සබ්බසො.
‘‘අට්ඨචත්තාලීසං වස්සානි, (කොමාර) බ්රහ්මචරියං චරිංසු තෙ;
විජ්ජාචරණපරියෙට්ඨිං, අචරුං බ්රාහ්මණා පුරෙ.
‘‘න බ්රාහ්මණා අඤ්ඤමගමුං, නපි භරියං කිණිංසු තෙ;
සම්පියෙනෙව සංවාසං, සඞ්ගන්ත්වා සමරොචයුං.
‘‘අඤ්ඤත්ර තම්හා සමයා, උතුවෙරමණිං පති;
අන්තරා මෙථුනං ධම්මං, නාස්සු ගච්ඡන්ති බ්රාහ්මණා.
‘‘බ්රහ්මචරියඤ්ච සීලඤ්ච, අජ්ජවං මද්දවං තපං;
සොරච්චං අවිහිංසඤ්ච, ඛන්තිඤ්චාපි අවණ්ණයුං.
‘‘යො ¶ නෙසං පරමො ආසි, බ්රහ්මා දළ්හපරක්කමො;
ස වාපි මෙථුනං ධම්මං, සුපිනන්තෙපි නාගමා.
‘‘තස්ස වත්තමනුසික්ඛන්තා, ඉධෙකෙ විඤ්ඤුජාතිකා;
බ්රහ්මචරියඤ්ච සීලඤ්ච, ඛන්තිඤ්චාපි අවණ්ණයුං.
‘‘තණ්ඩුලං සයනං වත්ථං, සප්පිතෙලඤ්ච යාචිය;
ධම්මෙන සමොධානෙත්වා, තතො යඤ්ඤමකප්පයුං.
‘‘උපට්ඨිතස්මිං ¶ යඤ්ඤස්මිං, නාස්සු ගාවො හනිංසු තෙ;
යථා මාතා පිතා භාතා, අඤ්ඤෙ වාපි ච ඤාතකා;
ගාවො නො පරමා මිත්තා, යාසු ජායන්ති ඔසධා.
‘‘අන්නදා ¶ බලදා චෙතා, වණ්ණදා සුඛදා තථා [සුඛදා ච තා (ක.)];
එතමත්ථවසං ඤත්වා, නාස්සු ගාවො හනිංසු තෙ.
‘‘සුඛුමාලා ¶ මහාකායා, වණ්ණවන්තො යසස්සිනො;
බ්රාහ්මණා සෙහි ධම්මෙහි, කිච්චාකිච්චෙසු උස්සුකා;
යාව ලොකෙ අවත්තිංසු, සුඛමෙධිත්ථයං පජා.
‘‘තෙසං ආසි විපල්ලාසො, දිස්වාන අණුතො අණුං;
රාජිනො ච වියාකාරං, නාරියො සමලඞ්කතා.
‘‘රථෙ චාජඤ්ඤසංයුත්තෙ, සුකතෙ චිත්තසිබ්බනෙ;
නිවෙසනෙ නිවෙසෙ ච, විභත්තෙ භාගසො මිතෙ.
‘‘ගොමණ්ඩලපරිබ්යූළ්හං, නාරීවරගණායුතං;
උළාරං මානුසං භොගං, අභිජ්ඣායිංසු බ්රාහ්මණා.
‘‘තෙ තත්ථ මන්තෙ ගන්ථෙත්වා, ඔක්කාකං තදුපාගමුං;
පහූතධනධඤ්ඤොසි ¶ , යජස්සු බහු තෙ විත්තං;
යජස්සු බහු තෙ ධනං.
‘‘තතො ච රාජා සඤ්ඤත්තො, බ්රාහ්මණෙහි රථෙසභො;
අස්සමෙධං පුරිසමෙධං, සම්මාපාසං වාජපෙය්යං නිරග්ගළං;
එතෙ ¶ යාගෙ යජිත්වාන, බ්රාහ්මණානමදා ධනං.
‘‘ගාවො සයනඤ්ච වත්ථඤ්ච, නාරියො සමලඞ්කතා;
රථෙ චාජඤ්ඤසංයුත්තෙ, සුකතෙ චිත්තසිබ්බනෙ.
‘‘නිවෙසනානි රම්මානි, සුවිභත්තානි භාගසො;
නානාධඤ්ඤස්ස පූරෙත්වා, බ්රාහ්මණානමදා ධනං.
‘‘තෙ ¶ ච තත්ථ ධනං ලද්ධා, සන්නිධිං සමරොචයුං;
තෙසං ඉච්ඡාවතිණ්ණානං, භිය්යො තණ්හා පවඩ්ඪථ;
තෙ තත්ථ මන්තෙ ගන්ථෙත්වා, ඔක්කාකං පුනමුපාගමුං.
‘‘යථා ආපො ච පථවී ච, හිරඤ්ඤං ධනධානියං;
එවං ගාවො මනුස්සානං, පරික්ඛාරො සො හි පාණිනං;
යජස්සු බහු තෙ විත්තං, යජස්සු බහු තෙ ධනං.
‘‘තතො ච රාජා සඤ්ඤත්තො, බ්රාහ්මණෙහි රථෙසභො;
නෙකා සතසහස්සියො, ගාවො යඤ්ඤෙ අඝාතයි.
‘‘න ¶ පාදා න විසාණෙන, නාස්සු හිංසන්ති කෙනචි;
ගාවො එළකසමානා, සොරතා කුම්භදූහනා;
තා විසාණෙ ගහෙත්වාන, රාජා සත්ථෙන ඝාතයි.
‘‘තතො ¶ දෙවා පිතරො ච [තතො ච දෙවා පිතරො (සී. ස්යා.)], ඉන්දො අසුරරක්ඛසා;
අධම්මො ඉති පක්කන්දුං, යං සත්ථං නිපතී ගවෙ.
‘‘තයො රොගා පුරෙ ආසුං, ඉච්ඡා අනසනං ජරා;
පසූනඤ්ච සමාරම්භා, අට්ඨානවුතිමාගමුං.
‘‘එසො ¶ අධම්මො දණ්ඩානං, ඔක්කන්තො පුරාණො අහු;
අදූසිකායො හඤ්ඤන්ති, ධම්මා ධංසන්ති [ධංසෙන්ති (සී. පී.)] යාජකා.
‘‘එවමෙසො අණුධම්මො, පොරාණො විඤ්ඤුගරහිතො;
යත්ථ එදිසකං පස්සති, යාජකං ගරහතී [ගරහී (ක.)] ජනො.
‘‘එවං ධම්මෙ වියාපන්නෙ, විභින්නා සුද්දවෙස්සිකා;
පුථූ විභින්නා ඛත්තියා, පතිං භරියාවමඤ්ඤථ.
‘‘ඛත්තියා ¶ බ්රහ්මබන්ධූ ච, යෙ චඤ්ඤෙ ගොත්තරක්ඛිතා;
ජාතිවාදං නිරංකත්වා [නිරාකත්වා (?) යථා අනිරාකතජ්ඣානොති], කාමානං වසමන්වගු’’න්ති.
එවං වුත්තෙ, තෙ බ්රාහ්මණමහාසාලා භගවන්තං එතදවොචුං – ‘‘අභික්කන්තං, භො ගොතම…පෙ. ¶ … උපාසකෙ නො භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්ජතග්ගෙ පාණුපෙතෙ සරණං ගතෙ’’ති.
බ්රාහ්මණධම්මිකසුත්තං සත්තමං නිට්ඨිතං.
8. නාවාසුත්තං
යස්මා ¶ හි ධම්මං පුරිසො විජඤ්ඤා, ඉන්දංව නං දෙවතා පූජයෙය්ය;
සො පූජිතො තස්මි පසන්නචිත්තො, බහුස්සුතො පාතුකරොති ධම්මං.
තදට්ඨිකත්වාන ¶ නිසම්ම ධීරො, ධම්මානුධම්මං පටිපජ්ජමානො;
විඤ්ඤූ විභාවී නිපුණො ච හොති, යො තාදිසං භජති අප්පමත්තො.
ඛුද්දඤ්ච බාලං උපසෙවමානො, අනාගතත්ථඤ්ච උසූයකඤ්ච;
ඉධෙව ධම්මං අවිභාවයිත්වා, අවිතිණ්ණකඞ්ඛො මරණං උපෙති.
යථා නරො ආපගමොතරිත්වා, මහොදකං සලිලං සීඝසොතං;
සො වුය්හමානො අනුසොතගාමී, කිං සො පරෙ සක්ඛති තාරයෙතුං.
තථෙව ධම්මං අවිභාවයිත්වා, බහුස්සුතානං අනිසාමයත්ථං;
සයං අජානං අවිතිණ්ණකඞ්ඛො, කිං ¶ සො පරෙ සක්ඛති නිජ්ඣපෙතුං.
යථාපි ¶ නාවං දළ්හමාරුහිත්වා, ඵියෙන [පියෙන (සී. ස්යා.)] රිත්තෙන සමඞ්ගිභූතො;
සො තාරයෙ තත්ථ බහූපි අඤ්ඤෙ, තත්රූපයඤ්ඤූ කුසලො මුතීමා [මතීමා (ස්යා. ක.)].
එවම්පි ¶ යො වෙදගු භාවිතත්තො, බහුස්සුතො හොති අවෙධධම්මො;
සො ඛො පරෙ නිජ්ඣපයෙ පජානං, සොතාවධානූපනිසූපපන්නෙ.
තස්මා හවෙ සප්පුරිසං භජෙථ, මෙධාවිනඤ්චෙව බහුස්සුතඤ්ච;
අඤ්ඤාය අත්ථං පටිපජ්ජමානො, විඤ්ඤාතධම්මො ස සුඛං [සො සුඛං (සී.)] ලභෙථාති.
නාවාසුත්තං අට්ඨමං නිට්ඨිතං.
9. කිංසීලසුත්තං
‘‘කිංසීලො ¶ කිංසමාචාරො, කානි කම්මානි බ්රූහයං;
නරො සම්මා නිවිට්ඨස්ස, උත්තමත්ථඤ්ච පාපුණෙ’’.
‘‘වුඩ්ඪාපචායී අනුසූයකො සියා, කාලඤ්ඤූ ¶ [කාලඤ්ඤු (සී. ස්යා.)] චස්ස ගරූනං [ගරූනං (සී.)] දස්සනාය;
ධම්මිං කථං එරයිතං ඛණඤ්ඤූ, සුණෙය්ය සක්කච්ච සුභාසිතානි.
‘‘කාලෙන ගච්ඡෙ ගරූනං සකාසං, ථම්භං නිරංකත්වා [නිරාකත්වා (?) නි + ආ + කර + ත්වා] නිවාතවුත්ති;
අත්ථං ¶ ධම්මං සංයමං බ්රහ්මචරියං, අනුස්සරෙ චෙව සමාචරෙ ච.
‘‘ධම්මාරාමො ධම්මරතො, ධම්මෙ ඨිතො ධම්මවිනිච්ඡයඤ්ඤූ;
නෙවාචරෙ ධම්මසන්දොසවාදං, තච්ඡෙහි නීයෙථ සුභාසිතෙහි.
‘‘හස්සං ජප්පං පරිදෙවං පදොසං, මායාකතං කුහනං ගිද්ධි මානං;
සාරම්භං කක්කසං කසාවඤ්ච මුච්ඡං [සාරම්භ කක්කස්ස කසාව මුච්ඡං (ස්යා. පී.)], හිත්වා චරෙ වීතමදො ඨිතත්තො.
‘‘විඤ්ඤාතසාරානි සුභාසිතානි, සුතඤ්ච විඤ්ඤාතසමාධිසාරං;
න තස්ස පඤ්ඤා ච සුතඤ්ච වඩ්ඪති, යො සාහසො හොති නරො පමත්තො.
‘‘ධම්මෙ ¶ ¶ ච යෙ අරියපවෙදිතෙ රතා,
අනුත්තරා ¶ තෙ වචසා මනසා කම්මුනා ච;
තෙ සන්තිසොරච්චසමාධිසණ්ඨිතා,
සුතස්ස පඤ්ඤාය ච සාරමජ්ඣගූ’’ති.
කිංසීලසුත්තං නවමං නිට්ඨිතං.
10. උට්ඨානසුත්තං
උට්ඨහථ නිසීදථ, කො අත්ථො සුපිතෙන වො;
ආතුරානඤ්හි කා නිද්දා, සල්ලවිද්ධාන රුප්පතං.
උට්ඨහථ ¶ නිසීදථ, දළ්හං සික්ඛථ සන්තියා;
මා වො පමත්තෙ විඤ්ඤාය, මච්චුරාජා අමොහයිත්ථ වසානුගෙ.
යාය දෙවා මනුස්සා ච, සිතා තිට්ඨන්ති අත්ථිකා;
තරථෙතං විසත්තිකං, ඛණො වො [ඛණො වෙ (පී. ක.)] මා උපච්චගා;
ඛණාතීතා හි සොචන්ති, නිරයම්හි සමප්පිතා.
පමාදො රජො පමාදො, පමාදානුපතිතො රජො;
අප්පමාදෙන විජ්ජාය, අබ්බහෙ [අබ්බූළ්හෙ (ස්යා. පී.), අබ්බුහෙ (ක. අට්ඨ.)] සල්ලමත්තනොති.
උට්ඨානසුත්තං දසමං නිට්ඨිතං.
11. රාහුලසුත්තං
‘‘කච්චි ¶ ¶ අභිණ්හසංවාසා, නාවජානාසි පණ්ඩිතං;
උක්කාධාරො [ඔක්කාධාරො (ස්යා. ක.)] මනුස්සානං, කච්චි අපචිතො තයා’’ [තව (සී. අට්ඨ.)].
‘‘නාහං අභිණ්හසංවාසා, අවජානාමි පණ්ඩිතං;
උක්කාධාරො මනුස්සානං, නිච්චං අපචිතො මයා’’.
‘‘පඤ්ච ¶ කාමගුණෙ හිත්වා, පියරූපෙ මනොරමෙ;
සද්ධාය ඝරා නික්ඛම්ම, දුක්ඛස්සන්තකරො භව.
‘‘මිත්තෙ භජස්සු කල්යාණෙ, පන්තඤ්ච සයනාසනං;
විවිත්තං අප්පනිග්ඝොසං, මත්තඤ්ඤූ හොහි භොජනෙ.
‘‘චීවරෙ ¶ පිණ්ඩපාතෙ ච, පච්චයෙ සයනාසනෙ;
එතෙසු තණ්හං මාකාසි, මා ලොකං පුනරාගමි.
‘‘සංවුතො පාතිමොක්ඛස්මිං, ඉන්ද්රියෙසු ච පඤ්චසු;
සති කායගතාත්යත්ථු, නිබ්බිදාබහුලො භව.
‘‘නිමිත්තං පරිවජ්ජෙහි, සුභං රාගූපසඤ්හිතං;
අසුභාය චිත්තං භාවෙහි, එකග්ගං සුසමාහිතං.
‘‘අනිමිත්තඤ්ච භාවෙහි, මානානුසයමුජ්ජහ;
තතො මානාභිසමයා, උපසන්තො චරිස්සතී’’ති.
ඉත්ථං සුදං භගවා ආයස්මන්තං රාහුලං ඉමාහි ගාථාහි අභිණ්හං ඔවදතීති.
රාහුලසුත්තං එකාදසමං නිට්ඨිතං.
12. නිග්රොධකප්පසුත්තං
එවං ¶ ¶ මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා ආළවියං විහරති අග්ගාළවෙ චෙතියෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස උපජ්ඣායො නිග්රොධකප්පො නාම ථෙරො අග්ගාළවෙ චෙතියෙ අචිරපරිනිබ්බුතො හොති. අථ ඛො ආයස්මතො වඞ්ගීසස්ස රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි – ‘‘පරිනිබ්බුතො නු ඛො මෙ උපජ්ඣායො උදාහු නො පරිනිබ්බුතො’’ති? අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො සායන්හසමයං පටිසල්ලානා වුට්ඨිතො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං ¶ නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘ඉධ මය්හං, භන්තෙ, රහොගතස්ස පටිසල්ලීනස්ස එවං චෙතසො පරිවිතක්කො උදපාදි – ‘පරිනිබ්බුතො ¶ නු ඛො මෙ උපජ්ඣායො, උදාහු නො පරිනබ්බුතො’’’ති. අථ ඛො ආයස්මා වඞ්ගීසො උට්ඨායාසනා එකංසං චීවරං කත්වා යෙන භගවා තෙනඤ්ජලිං පණාමෙත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –
‘‘පුච්ඡාම [පුච්ඡාමි (ක.)] සත්ථාරමනොමපඤ්ඤං, දිට්ඨෙව ධම්මෙ යො විචිකිච්ඡානං ඡෙත්තා;
අග්ගාළවෙ කාලමකාසි භික්ඛු, ඤාතො යසස්සී අභිනිබ්බුතත්තො.
‘‘නිග්රොධකප්පො ¶ ඉති තස්ස නාමං, තයා කතං භගවා බ්රාහ්මණස්ස;
සො තං නමස්සං අචරි මුත්යපෙක්ඛො, ආරද්ධවීරියො දළ්හධම්මදස්සී.
‘‘තං සාවකං සක්ය [සක්ක (සී. ස්යා. පී.)] මයම්පි සබ්බෙ, අඤ්ඤාතුමිච්ඡාම සමන්තචක්ඛු;
සමවට්ඨිතා නො සවනාය සොතා, තුවං නො සත්ථා ත්වමනුත්තරොසි.
‘‘ඡින්දෙව නො විචිකිච්ඡං බ්රූහි මෙතං, පරිනිබ්බුතං වෙදය භූරිපඤ්ඤ;
මජ්ඣෙව [මජ්ඣෙ ච (ස්යා. ක.)] නො භාස සමන්තචක්ඛු, සක්කොව දෙවාන සහස්සනෙත්තො.
‘‘යෙ කෙචි ගන්ථා ඉධ මොහමග්ගා, අඤ්ඤාණපක්ඛා විචිකිච්ඡඨානා;
තථාගතං ¶ පත්වා න තෙ භවන්ති, චක්ඛුඤ්හි එතං පරමං නරානං.
‘‘නො ¶ චෙ හි ජාතු පුරිසො කිලෙසෙ, වාතො යථා අබ්භධනං විහානෙ;
තමොවස්ස නිවුතො සබ්බලොකො, න ¶ ජොතිමන්තොපි නරා තපෙය්යුං.
‘‘ධීරා ¶ ච පජ්ජොතකරා භවන්ති, තං තං අහං වීර [ධීර (සී. ස්යා.)] තථෙව මඤ්ඤෙ;
විපස්සිනං ජානමුපාගමුම්හා [ජානමුපගමම්හා (සී. ස්යා.)], පරිසාසු නො ආවිකරොහි කප්පං.
‘‘ඛිප්පං ගිරං එරය වග්ගු වග්ගුං, හංසොව පග්ගය්හ සණිකං [සණිං (ස්යා. පී.)] නිකූජ;
බින්දුස්සරෙන සුවිකප්පිතෙන, සබ්බෙව තෙ උජ්ජුගතා සුණොම.
‘‘පහීනජාතිමරණං අසෙසං, නිග්ගය්හ ධොනං [ධොතං (සී.)] වදෙස්සාමි ධම්මං;
න කාමකාරො හි පුථුජ්ජනානං, සඞ්ඛෙය්යකාරො ච [සඞ්ඛය්යකාරොව (ක.)] තථාගතානං.
‘‘සම්පන්නවෙය්යාකරණං තවෙදං, සමුජ්ජුපඤ්ඤස්ස [සමුජ්ජපඤ්ඤස්ස (ස්යා. ක.)] සමුග්ගහීතං;
අයමඤ්ජලී පච්ඡිමො සුප්පණාමිතො, මා මොහයී ජානමනොමපඤ්ඤ.
‘‘පරොවරං [වරාවරං (කත්ථචි)] අරියධම්මං විදිත්වා, මා මොහයී ජානමනොමවීර;
වාරිං යථා ¶ ඝම්මනි ඝම්මතත්තො, වාචාභිකඞ්ඛාමි ¶ සුතං පවස්ස [සුතස්ස වස්ස (ස්යා.)].
‘‘යදත්ථිකං [යදත්ථියං (පී.), යදත්ථිතං (ක.)] බ්රහ්මචරියං අචරී, කප්පායනො කච්චිස්ස තං අමොඝං;
නිබ්බායි සො ආදු සඋපාදිසෙසො, යථා විමුත්තො අහු තං සුණොම’’.
‘‘අච්ඡෙච්ඡි ¶ [අඡෙජ්ජි (ක.)] තණ්හං ඉධ නාමරූපෙ, (ඉති භගවා)
කණ්හස්ස [තණ්හාය (ක.)] සොතං දීඝරත්තානුසයිතං;
අතාරි ජාතිං මරණං අසෙසං,’’
ඉච්චබ්රවී භගවා පඤ්චසෙට්ඨො.
‘‘එස සුත්වා පසීදාමි, වචො තෙ ඉසිසත්තම;
අමොඝං කිර මෙ පුට්ඨං, න මං වඤ්චෙසි බ්රාහ්මණො.
‘‘යථාවාදී ¶ තථාකාරී, අහු බුද්ධස්ස සාවකො;
අච්ඡිදා මච්චුනො ජාලං, තතං මායාවිනො දළ්හං.
‘‘අද්දසා භගවා ආදිං, උපාදානස්ස කප්පියො;
අච්චගා වත කප්පායනො, මච්චුධෙය්යං සුදුත්තර’’න්ති.
නිග්රොධකප්පසුත්තං ද්වාදසමං නිට්ඨිතං.
13. සම්මාපරිබ්බාජනීයසුත්තං
‘‘පුච්ඡාමි ¶ ¶ මුනිං පහූතපඤ්ඤං,
තිණ්ණං පාරඞ්ගතං පරිනිබ්බුතං ඨිතත්තං;
නික්ඛම්ම ඝරා පනුජ්ජ කාමෙ, කථං භික්ඛු
සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය’’.
‘‘යස්ස මඞ්ගලා සමූහතා, (ඉති භගවා)
උප්පාතා සුපිනා ච ලක්ඛණා ච;
සො මඞ්ගලදොසවිප්පහීනො,
සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය.
‘‘රාගං විනයෙථ මානුසෙසු, දිබ්බෙසු කාමෙසු චාපි භික්ඛු;
අතික්කම්ම භවං සමෙච්ච ධම්මං, සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය.
‘‘විපිට්ඨිකත්වාන ¶ පෙසුණානි, කොධං කදරියං ජහෙය්ය භික්ඛු;
අනුරොධවිරොධවිප්පහීනො, සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය.
‘‘හිත්වාන ¶ පියඤ්ච අප්පියඤ්ච, අනුපාදාය අනිස්සිතො කුහිඤ්චි;
සංයොජනියෙහි විප්පමුත්තො, සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය.
‘‘න ¶ සො උපධීසු සාරමෙති, ආදානෙසු විනෙය්ය ඡන්දරාගං;
සො අනිස්සිතො අනඤ්ඤනෙය්යො, සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය.
‘‘වචසා ¶ මනසා ච කම්මුනා ච, අවිරුද්ධො සම්මා විදිත්වා ධම්මං;
නිබ්බානපදාභිපත්ථයානො, සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය.
‘‘යො වන්දති මන්ති නුණ්ණමෙය්ය [නුන්නමෙය්ය (?)], අක්කුට්ඨොපි න සන්ධියෙථ භික්ඛු;
ලද්ධා පරභොජනං න මජ්ජෙ, සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය.
‘‘ලොභඤ්ච භවඤ්ච විප්පහාය, විරතො ඡෙදනබන්ධනා ච [ඡෙදනබන්ධනතො (සී. ස්යා.)] භික්ඛු;
සො තිණ්ණකථංකථො විසල්ලො, සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය.
‘‘සාරුප්පං ¶ අත්තනො විදිත්වා, නො ච භික්ඛු හිංසෙය්ය කඤ්චි ලොකෙ;
යථා තථියං විදිත්වා ධම්මං, සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය.
‘‘යස්සානුසයා ¶ න සන්ති කෙචි, මූලා ච [මූලා (සී. ස්යා.)] අකුසලා සමූහතාසෙ;
සො නිරාසො [නිරාසයො (සී.), නිරාසසො (ස්යා.)] අනාසිසානො [අනාසයානො (සී. පී.), අනාසසානො (ස්යා.)], සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය.
‘‘ආසවඛීණො ¶ පහීනමානො, සබ්බං රාගපථං උපාතිවත්තො;
දන්තො පරිනිබ්බුතො ඨිතත්තො, සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය.
‘‘සද්ධො සුතවා නියාමදස්සී, වග්ගගතෙසු න වග්ගසාරි ධීරො;
ලොභං දොසං විනෙය්ය පටිඝං, සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය.
‘‘සංසුද්ධජිනො විවට්ටච්ඡදො, ධම්මෙසු වසී පාරගූ අනෙජො;
සඞ්ඛාරනිරොධඤාණකුසලො ¶ , සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය.
‘‘අතීතෙසු අනාගතෙසු චාපි, කප්පාතීතො අතිච්චසුද්ධිපඤ්ඤො;
සබ්බායතනෙහි විප්පමුත්තො, සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය.
‘‘අඤ්ඤාය ¶ පදං සමෙච්ච ධම්මං, විවටං දිස්වාන පහානමාසවානං;
සබ්බුපධීනං පරික්ඛයානො [පරික්ඛයා (පී.)], සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්ය’’.
‘‘අද්ධා ¶ හි භගවා තථෙව එතං, යො සො එවංවිහාරී දන්තො භික්ඛු;
සබ්බසංයොජනයොගවීතිවත්තො ¶ [සබ්බසංයොජනියෙ ච වීතිවත්තො (සී. ස්යා. පී.)], සම්මා සො ලොකෙ පරිබ්බජෙය්යා’’ති.
සම්මාපරිබ්බාජනීයසුත්තං තෙරසමං නිට්ඨිතං.
14. ධම්මිකසුත්තං
එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. අථ ඛො ධම්මිකො උපාසකො ¶ පඤ්චහි උපාසකසතෙහි සද්ධිං යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නො ඛො ධම්මිකො උපාසකො භගවන්තං ගාථාහි අජ්ඣභාසි –
‘‘පුච්ඡාමි තං ගොතම භූරිපඤ්ඤ, කථංකරො සාවකො සාධු හොති;
යො වා අගාරා අනගාරමෙති, අගාරිනො වා පනුපාසකාසෙ.
‘‘තුවඤ්හි ලොකස්ස සදෙවකස්ස, ගතිං පජානාසි පරායණඤ්ච;
න චත්ථි තුල්යො නිපුණත්ථදස්සී, තුවඤ්හි බුද්ධං පවරං වදන්ති.
‘‘සබ්බං තුවං ඤාණමවෙච්ච ධම්මං, පකාසෙසි සත්තෙ අනුකම්පමානො;
විවට්ටච්ඡදොසි සමන්තචක්ඛු, විරොචසි විමලො සබ්බලොකෙ.
‘‘ආගඤ්ඡි ¶ තෙ සන්තිකෙ නාගරාජා, එරාවණො නාම ජිනොති සුත්වා;
සොපි තයා මන්තයිත්වාජ්ඣගමා, සාධූති සුත්වාන පතීතරූපො.
‘‘රාජාපි ¶ ¶ ¶ තං වෙස්සවණො කුවෙරො, උපෙති ධම්මං පරිපුච්ඡමානො;
තස්සාපි ත්වං පුච්ඡිතො බ්රූසි ධීර, සො චාපි සුත්වාන පතීතරූපො.
‘‘යෙ කෙචිමෙ තිත්ථියා වාදසීලා, ආජීවකා වා යදි වා නිගණ්ඨා;
පඤ්ඤාය තං නාතිතරන්ති සබ්බෙ, ඨිතො වජන්තං විය සීඝගාමිං.
‘‘යෙ කෙචිමෙ බ්රාහ්මණා වාදසීලා, වුද්ධා චාපි බ්රාහ්මණා සන්ති කෙචි;
සබ්බෙ තයි අත්ථබද්ධා භවන්ති, යෙ චාපි අඤ්ඤෙ වාදිනො මඤ්ඤමානා.
‘‘අයඤ්හි ධම්මො නිපුණො සුඛො ච, යොයං තයා භගවා සුප්පවුත්තො;
තමෙව සබ්බෙපි [සබ්බෙ මයං (ස්යා.)] සුස්සූසමානා, තං නො වද පුච්ඡිතො බුද්ධසෙට්ඨ.
‘‘සබ්බෙපි මෙ භික්ඛවො සන්නිසින්නා, උපාසකා චාපි තථෙව සොතුං;
සුණන්තු ධම්මං විමලෙනානුබුද්ධං, සුභාසිතං ¶ වාසවස්සෙව දෙවා’’.
‘‘සුණාථ මෙ භික්ඛවො සාවයාමි වො, ධම්මං ධුතං තඤ්ච චරාථ සබ්බෙ;
ඉරියාපථං ¶ පබ්බජිතානුලොමිකං, සෙවෙථ නං අත්ථදසො මුතීමා.
‘‘නො වෙ විකාලෙ විචරෙය්ය භික්ඛු, ගාමෙ ච පිණ්ඩාය චරෙය්ය කාලෙ;
අකාලචාරිඤ්හි සජන්ති සඞ්ගා, තස්මා විකාලෙ න චරන්ති බුද්ධා.
‘‘රූපා ¶ ච සද්දා ච රසා ච ගන්ධා, ඵස්සා ච යෙ සම්මදයන්ති සත්තෙ;
එතෙසු ධම්මෙසු විනෙය්ය ඡන්දං, කාලෙන සො පවිසෙ පාතරාසං.
‘‘පිණ්ඩඤ්ච භික්ඛු සමයෙන ලද්ධා, එකො පටික්කම්ම රහො නිසීදෙ;
අජ්ඣත්තචින්තී න මනො බහිද්ධා, නිච්ඡාරයෙ සඞ්ගහිතත්තභාවො.
‘‘සචෙපි සො සල්ලපෙ සාවකෙන, අඤ්ඤෙන වා කෙනචි භික්ඛුනා වා;
ධම්මං ¶ පණීතං තමුදාහරෙය්ය, න පෙසුණං නොපි පරූපවාදං.
‘‘වාදඤ්හි ¶ එකෙ පටිසෙනියන්ති, න තෙ පසංසාම පරිත්තපඤ්ඤෙ;
තතො තතො නෙ පසජන්ති සඞ්ගා, චිත්තඤ්හි තෙ තත්ථ ගමෙන්ති දූරෙ.
‘‘පිණ්ඩං විහාරං සයනාසනඤ්ච, ආපඤ්ච සඞ්ඝාටිරජූපවාහනං;
සුත්වාන ධම්මං සුගතෙන දෙසිතං, සඞ්ඛාය සෙවෙ වරපඤ්ඤසාවකො.
‘‘තස්මා හි පිණ්ඩෙ සයනාසනෙ ච, ආපෙ ච සඞ්ඝාටිරජූපවාහනෙ;
එතෙසු ¶ ධම්මෙසු අනූපලිත්තො, භික්ඛු යථා පොක්ඛරෙ වාරිබින්දු.
‘‘ගහට්ඨවත්තං පන වො වදාමි, යථාකරො සාවකො සාධු හොති;
න හෙස [න හෙසො (සී.)] ලබ්භා සපරිග්ගහෙන, ඵස්සෙතුං යො කෙවලො භික්ඛුධම්මො.
‘‘පාණං ¶ න හනෙ [න හානෙ (සී.)] න ච ඝාතයෙය්ය, න චානුජඤ්ඤා හනතං පරෙසං;
සබ්බෙසු ¶ භූතෙසු නිධාය දණ්ඩං, යෙ ථාවරා යෙ ච තසා සන්ති [තසන්ති (සී. පී.)] ලොකෙ.
‘‘තතො අදින්නං පරිවජ්ජයෙය්ය, කිඤ්චි ක්වචි සාවකො බුජ්ඣමානො;
න හාරයෙ හරතං නානුජඤ්ඤා, සබ්බං අදින්නං පරිවජ්ජයෙය්ය.
‘‘අබ්රහ්මචරියං පරිවජ්ජයෙය්ය, අඞ්ගාරකාසුං ජලිතංව විඤ්ඤූ;
අසම්භුණන්තො පන බ්රහ්මචරියං, පරස්ස දාරං න අතික්කමෙය්ය.
‘‘සභග්ගතො වා පරිසග්ගතො වා, එකස්ස වෙකො [චෙතො (සී. ස්යා.)] න මුසා භණෙය්ය;
න භාණයෙ භණතං නානුජඤ්ඤා, සබ්බං අභූතං පරිවජ්ජයෙය්ය.
‘‘මජ්ජඤ්ච පානං න සමාචරෙය්ය, ධම්මං ඉමං රොචයෙ යො ගහට්ඨො;
න පායයෙ පිවතං නානුජඤ්ඤා, උම්මාදනන්තං ඉති නං විදිත්වා.
‘‘මදා හි පාපානි කරොන්ති බාලා, කාරෙන්ති චඤ්ඤෙපි ජනෙ පමත්තෙ;
එතං ¶ ¶ අපුඤ්ඤායතනං විවජ්ජයෙ, උම්මාදනං මොහනං බාලකන්තං.
‘‘පාණං ¶ න හනෙ න චාදින්නමාදියෙ, මුසා න භාසෙ න ච මජ්ජපො සියා;
අබ්රහ්මචරියා විරමෙය්ය මෙථුනා, රත්තිං න භුඤ්ජෙය්ය විකාලභොජනං.
‘‘මාලං ¶ න ධාරෙ න ච ගන්ධමාචරෙ, මඤ්චෙ ඡමායං ව සයෙථ සන්ථතෙ;
එතඤ්හි අට්ඨඞ්ගිකමාහුපොසථං, බුද්ධෙන දුක්ඛන්තගුනා පකාසිතං.
‘‘තතො ච පක්ඛස්සුපවස්සුපොසථං, චාතුද්දසිං පඤ්චදසිඤ්ච අට්ඨමිං;
පාටිහාරියපක්ඛඤ්ච පසන්නමානසො, අට්ඨඞ්ගුපෙතං සුසමත්තරූපං.
‘‘තතො ච පාතො උපවුත්ථුපොසථො, අන්නෙන පානෙන ච භික්ඛුසඞ්ඝං;
පසන්නචිත්තො අනුමොදමානො, යථාරහං සංවිභජෙථ විඤ්ඤූ.
‘‘ධම්මෙන මාතාපිතරො භරෙය්ය, පයොජයෙ ධම්මිකං සො වණිජ්ජං;
එතං ¶ ගිහී වත්තයමප්පමත්තො, සයම්පභෙ නාම උපෙති දෙවෙ’’ති.
ධම්මිකසුත්තං චුද්දසමං නිට්ඨිතං.
චූළවග්ගො දුතියො නිට්ඨිතො.
තස්සුද්දානං ¶ –
රතනාමගන්ධො හිරි ච, මඞ්ගලං සූචිලොමෙන;
ධම්මචරියඤ්ච බ්රාහ්මණො [කපිලො බ්රාහ්මණොපි ච (ස්යා. ක.)], නාවා කිංසීලමුට්ඨානං.
රාහුලො පුන කප්පො ච, පරිබ්බාජනියං තථා;
ධම්මිකඤ්ච විදුනො ආහු, චූළවග්ගන්ති චුද්දසාති.