📜
16. වීසතිනිපාතො
1. අධිමුත්තත්ථෙරගාථා
‘‘යඤ්ඤත්ථං ¶ ¶ ¶ වා ධනත්ථං වා, යෙ හනාම මයං පුරෙ;
අවසෙසං [අවසෙ තං (සී. අට්ඨ. මූලපාඨො), අවසෙසානං (අට්ඨ.?)] භයං හොති, වෙධන්ති විලපන්ති ච.
‘‘තස්ස තෙ නත්ථි භීතත්තං, භිය්යො වණ්ණො පසීදති;
කස්මා න පරිදෙවෙසි, එවරූපෙ මහබ්භයෙ.
‘‘නත්ථි චෙතසිකං දුක්ඛං, අනපෙක්ඛස්ස ගාමණි;
අතික්කන්තා භයා සබ්බෙ, ඛීණසංයොජනස්ස වෙ.
‘‘ඛීණාය භවනෙත්තියා, දිට්ඨෙ ධම්මෙ යථාතථෙ;
න ¶ භයං මරණෙ හොති, භාරනික්ඛෙපනෙ යථා.
‘‘සුචිණ්ණං බ්රහ්මචරියං මෙ, මග්ගො චාපි සුභාවිතො;
මරණෙ මෙ භයං නත්ථි, රොගානමිව සඞ්ඛයෙ.
‘‘සුචිණ්ණං බ්රහ්මචරියං මෙ, මග්ගො චාපි සුභාවිතො;
නිරස්සාදා භවා දිට්ඨා, විසං පිත්වාව [පීත්වාව (සී.)] ඡඩ්ඩිතං.
‘‘පාරගූ අනුපාදානො, කතකිච්චො අනාසවො;
තුට්ඨො ආයුක්ඛයා හොති, මුත්තො ආඝාතනා යථා.
‘‘උත්තමං ධම්මතං පත්තො, සබ්බලොකෙ අනත්ථිකො;
ආදිත්තාව ඝරා මුත්තො, මරණස්මිං න සොචති.
‘‘යදත්ථි සඞ්ගතං කිඤ්චි, භවො වා යත්ථ ලබ්භති;
සබ්බං අනිස්සරං එතං, ඉති වුත්තං මහෙසිනා.
‘‘යො තං තථා පජානාති, යථා බුද්ධෙන දෙසිතං;
න ගණ්හාති භවං කිඤ්චි, සුතත්තංව අයොගුළං.
‘‘න මෙ හොති ‘අහොසි’න්ති, ‘භවිස්ස’න්ති න හොති මෙ;
සඞ්ඛාරා විගමිස්සන්ති, තත්ථ කා පරිදෙවනා.
‘‘සුද්ධං ධම්මසමුප්පාදං, සුද්ධං සඞ්ඛාරසන්තතිං;
පස්සන්තස්ස යථාභූතං, න භයං හොති ගාමණි.
‘‘තිණකට්ඨසමං ¶ ¶ ලොකං, යදා පඤ්ඤාය පස්සති;
මමත්තං සො අසංවින්දං, ‘නත්ථි මෙ’ති න සොචති.
‘‘උක්කණ්ඨාමි ¶ සරීරෙන, භවෙනම්හි අනත්ථිකො;
සොයං ¶ භිජ්ජිස්සති කායො, අඤ්ඤො ච න භවිස්සති.
‘‘යං වො කිච්චං සරීරෙන, තං කරොථ යදිච්ඡථ;
න මෙ තප්පච්චයා තත්ථ, දොසො පෙමඤ්ච හෙහිති’’.
තස්ස තං වචනං සුත්වා, අබ්භුතං ලොමහංසනං;
සත්ථානි නික්ඛිපිත්වාන, මාණවා එතදබ්රවුං.
‘‘කිං භදන්තෙ කරිත්වාන, කො වා ආචරියො තව;
කස්ස සාසනමාගම්ම, ලබ්භතෙ තං අසොකතා’’.
‘‘සබ්බඤ්ඤූ සබ්බදස්සාවී, ජිනො ආචරියො මම;
මහාකාරුණිකො සත්ථා, සබ්බලොකතිකිච්ඡකො.
‘‘තෙනායං දෙසිතො ධම්මො, ඛයගාමී අනුත්තරො;
තස්ස සාසනමාගම්ම, ලබ්භතෙ තං අසොකතා’’.
සුත්වාන චොරා ඉසිනො සුභාසිතං, නික්ඛිප්ප සත්ථානි ච ආවුධානි ච;
තම්හා ච කම්මා විරමිංසු එකෙ, එකෙ ච පබ්බජ්ජමරොචයිංසු.
තෙ පබ්බජිත්වා සුගතස්ස සාසනෙ, භාවෙත්ව බොජ්ඣඞ්ගබලානි පණ්ඩිතා;
උදග්ගචිත්තා සුමනා කතින්ද්රියා, ඵුසිංසු නිබ්බානපදං අසඞ්ඛතන්ති.
…අධිමුත්තො ථෙරො….
2. පාරාපරියත්ථෙරගාථා
‘‘සමණස්ස ¶ අහු චින්තා, පාරාපරියස්ස භික්ඛුනො;
එකකස්ස නිසින්නස්ස, පවිවිත්තස්ස ඣායිනො.
‘‘කිමානුපුබ්බං පුරිසො, කිං වතං කිං සමාචාරං;
අත්තනො කිච්චකාරීස්ස, න ච කඤ්චි විහෙඨයෙ.
‘‘ඉන්ද්රියානි ¶ මනුස්සානං, හිතාය අහිතාය ච;
අරක්ඛිතානි අහිතාය, රක්ඛිතානි හිතාය ච.
‘‘ඉන්ද්රියානෙව සාරක්ඛං, ඉන්ද්රියානි ච ගොපයං;
අත්තනො කිච්චකාරීස්ස, න ච කඤ්චි විහෙඨයෙ.
‘‘චක්ඛුන්ද්රියං ¶ චෙ රූපෙසු, ගච්ඡන්තං අනිවාරයං;
අනාදීනවදස්සාවී, සො දුක්ඛා න හි මුච්චති.
‘‘සොතින්ද්රියං චෙ සද්දෙසු, ගච්ඡන්තං අනිවාරයං;
අනාදීනවදස්සාවී, සො දුක්ඛා න හි මුච්චති.
‘‘අනිස්සරණදස්සාවී ¶ , ගන්ධෙ චෙ පටිසෙවති;
න සො මුච්චති දුක්ඛම්හා, ගන්ධෙසු අධිමුච්ඡිතො.
‘‘අම්බිලං මධුරග්ගඤ්ච, තිත්තකග්ගමනුස්සරං;
රසතණ්හාය ගධිතො, හදයං නාවබුජ්ඣති.
‘‘සුභාන්යප්පටිකූලානි, ඵොට්ඨබ්බානි අනුස්සරං;
රත්තො රාගාධිකරණං, විවිධං වින්දතෙ දුඛං.
‘‘මනං චෙතෙහි ධම්මෙහි, යො න සක්කොති රක්ඛිතුං;
තතො ¶ නං දුක්ඛමන්වෙති, සබ්බෙහෙතෙහි පඤ්චහි.
‘‘පුබ්බලොහිතසම්පුණ්ණං, බහුස්ස කුණපස්ස ච;
නරවීරකතං වග්ගුං, සමුග්ගමිව චිත්තිතං.
‘‘කටුකං මධුරස්සාදං, පියනිබන්ධනං දුඛං;
ඛුරංව මධුනා ලිත්තං, උල්ලිහං නාවබුජ්ඣති.
‘‘ඉත්ථිරූපෙ ඉත්ථිසරෙ, ඵොට්ඨබ්බෙපි ච ඉත්ථියා;
ඉත්ථිගන්ධෙසු සාරත්තො, විවිධං වින්දතෙ දුඛං.
‘‘ඉත්ථිසොතානි සබ්බානි, සන්දන්ති පඤ්ච පඤ්චසු;
තෙසමාවරණං කාතුං, යො සක්කොති වීරියවා.
‘‘සො අත්ථවා සො ධම්මට්ඨො, සො දක්ඛො සො විචක්ඛණො;
කරෙය්ය රමමානොපි, කිච්චං ධම්මත්ථසංහිතං.
‘‘අථො ¶ සීදති සඤ්ඤුත්තං, වජ්ජෙ කිච්චං නිරත්ථකං;
‘න තං කිච්ච’න්ති මඤ්ඤිත්වා, අප්පමත්තො විචක්ඛණො.
‘‘යඤ්ච අත්ථෙන සඤ්ඤුත්තං, යා ච ධම්මගතා රති;
තං සමාදාය වත්තෙථ, සා හි වෙ උත්තමා රති.
‘‘උච්චාවචෙහුපායෙහි, පරෙසමභිජිගීසති;
හන්ත්වා වධිත්වා අථ සොචයිත්වා, ආලොපති සාහසා යො පරෙසං.
‘‘තච්ඡන්තො ආණියා ආණිං, නිහන්ති බලවා යථා;
ඉන්ද්රියානින්ද්රියෙහෙව ¶ , නිහන්ති කුසලො තථා.
‘‘සද්ධං ¶ වීරියං සමාධිඤ්ච, සතිපඤ්ඤඤ්ච භාවයං;
පඤ්ච පඤ්චහි හන්ත්වාන, අනීඝො යාති බ්රාහ්මණො.
‘‘සො අත්ථවා සො ධම්මට්ඨො, කත්වා වාක්යානුසාසනිං;
සබ්බෙන සබ්බං බුද්ධස්ස, සො නරො සුඛමෙධතී’’ති.
…පාරාපරියො ථෙරො….
3. තෙලකානිත්ථෙරගාථා
‘‘චිරරත්තං වතාතාපී, ධම්මං අනුවිචින්තයං;
සමං චිත්තස්ස නාලත්ථං, පුච්ඡං සමණබ්රාහ්මණෙ.
‘‘‘කො ¶ සො පාරඞ්ගතො ලොකෙ, කො පත්තො අමතොගධං;
කස්ස ධම්මං පටිච්ඡාමි, පරමත්ථවිජානනං’.
‘‘අන්තොවඞ්කගතො ආසි, මච්ඡොව ඝසමාමිසං;
බද්ධො මහින්දපාසෙන, වෙපචිත්යසුරො යථා.
‘‘අඤ්ඡාමි නං න මුඤ්චාමි, අස්මා සොකපරිද්දවා;
කො මෙ බන්ධං මුඤ්චං ලොකෙ, සම්බොධිං වෙදයිස්සති.
‘‘සමණං බ්රාහ්මණං වා කං, ආදිසන්තං පභඞ්ගුනං.
කස්ස ධම්මං පටිච්ඡාමි, ජරාමච්චුපවාහනං.
‘‘විචිකිච්ඡාකඞ්ඛාගන්ථිතං, සාරම්භබලසඤ්ඤුතං;
කොධප්පත්තමනත්ථද්ධං, අභිජප්පප්පදාරණං.
‘‘තණ්හාධනුසමුට්ඨානං ¶ , ද්වෙ ච පන්නරසායුතං [ද්වෙධාපන්නරසායුතං (?)];
පස්ස ¶ ඔරසිකං බාළ්හං, භෙත්වාන යදි [යද (සී. අට්ඨ.) හදි (?) ‘‘හදයෙ’’ති තංසංවණ්ණනා] තිට්ඨති.
‘‘අනුදිට්ඨීනං අප්පහානං, සඞ්කප්පපරතෙජිතං;
තෙන විද්ධො පවෙධාමි, පත්තංව මාලුතෙරිතං.
‘‘අජ්ඣත්තං මෙ සමුට්ඨාය, ඛිප්පං පච්චති මාමකං;
ඡඵස්සායතනී කායො, යත්ථ සරති සබ්බදා.
‘‘තං න පස්සාමි තෙකිච්ඡං, යො මෙතං සල්ලමුද්ධරෙ;
නානාරජ්ජෙන සත්ථෙන [නාරග්ගෙන න සත්ථෙන (?)], නාඤ්ඤෙන විචිකිච්ඡිතං.
‘‘කො මෙ අසත්ථො අවණො, සල්ලමබ්භන්තරපස්සයං;
අහිංසං සබ්බගත්තානි, සල්ලං මෙ උද්ධරිස්සති.
‘‘ධම්මප්පති ¶ හි සො සෙට්ඨො, විසදොසප්පවාහකො;
ගම්භීරෙ පතිතස්ස මෙ, ථලං පාණිඤ්ච දස්සයෙ.
‘‘රහදෙහමස්මි ඔගාළ්හො, අහාරියරජමත්තිකෙ;
මායාඋසූයසාරම්භ, ථිනමිද්ධමපත්ථටෙ.
‘‘උද්ධච්චමෙඝථනිතං, සංයොජනවලාහකං;
වාහා වහන්ති කුද්දිට්ඨිං [දුද්දිට්ඨිං (සී. ධ. ප. 339)], සඞ්කප්පා රාගනිස්සිතා.
‘‘සවන්ති සබ්බධි සොතා, ලතා උබ්භිජ්ජ තිට්ඨති;
තෙ සොතෙ කො නිවාරෙය්ය, තං ලතං කො හි ඡෙච්ඡති.
‘‘වෙලං ¶ කරොථ භද්දන්තෙ, සොතානං සන්නිවාරණං;
මා තෙ මනොමයො සොතො, රුක්ඛංව සහසා ලුවෙ.
‘‘එවං ¶ මෙ භයජාතස්ස, අපාරා පාරමෙසතො;
තාණො පඤ්ඤාවුධො සත්ථා, ඉසිසඞ්ඝනිසෙවිතො.
‘‘සොපාණං සුගතං සුද්ධං, ධම්මසාරමයං දළ්හං;
පාදාසි වුය්හමානස්ස, ‘මා භායී’ති ච මබ්රවි.
‘‘සතිපට්ඨානපාසාදං, ආරුය්හ පච්චවෙක්ඛිසං;
යං තං පුබ්බෙ අමඤ්ඤිස්සං, සක්කායාභිරතං පජං.
‘‘යදා ¶ ච මග්ගමද්දක්ඛිං, නාවාය අභිරූහනං;
අනධිට්ඨාය අත්තානං, තිත්ථමද්දක්ඛිමුත්තමං.
‘‘සල්ලං අත්තසමුට්ඨානං, භවනෙත්තිප්පභාවිතං;
එතෙසං අප්පවත්තාය [අප්පවත්තියා (?)], දෙසෙසි මග්ගමුත්තමං.
‘‘දීඝරත්තානුසයිතං, චිරරත්තමධිට්ඨිතං;
බුද්ධො මෙපානුදී ගන්ථං, විසදොසප්පවාහනො’’ති.
…තෙලකානි ථෙරො….
4. රට්ඨපාලත්ථෙරගාථා
[ම. නි. 2.302] ‘‘පස්ස චිත්තකතං බිම්බං, අරුකායං සමුස්සිතං;
ආතුරං බහුසඞ්කප්පං, යස්ස නත්ථි ධුවං ඨිති.
‘‘පස්ස චිත්තකතං රූපං, මණිනා කුණ්ඩලෙන ච;
අට්ඨිං තචෙන ඔනද්ධං, සහ වත්ථෙහි සොභති.
‘‘අලත්තකකතා ¶ පාදා, මුඛං චුණ්ණකමක්ඛිතං;
අලං බාලස්ස මොහාය, නො ච පාරගවෙසිනො.
‘‘අට්ඨපදකතා ¶ කෙසා, නෙත්තා අඤ්ජනමක්ඛිතා;
අලං බාලස්ස මොහාය, නො ච පාරගවෙසිනො.
‘‘අඤ්ජනීව නවා චිත්තා, පූතිකායො අලඞ්කතො;
අලං බාලස්ස මොහාය, නො ච පාරගවෙසිනො.
‘‘ඔදහි මිගවො පාසං, නාසදා වාගුරං මිගො;
භුත්වා නිවාපං ගච්ඡාම, කන්දන්තෙ මිගබන්ධකෙ.
‘‘ඡින්නො පාසො මිගවස්ස, නාසදා වාගුරං මිගො;
භුත්වා නිවාපං ගච්ඡාම, සොචන්තෙ මිගලුද්දකෙ.
‘‘පස්සාමි ලොකෙ සධනෙ මනුස්සෙ, ලද්ධාන විත්තං න දදන්ති මොහා;
ලුද්ධා ¶ ධනං සන්නිචයං කරොන්ති, භිය්යොව කාමෙ අභිපත්ථයන්ති.
‘‘රාජා ¶ පසය්හප්පථවිං විජෙත්වා, සසාගරන්තං මහිමාවසන්තො;
ඔරං සමුද්දස්ස අතිත්තරූපො, පාරං සමුද්දස්සපි පත්ථයෙථ.
‘‘රාජා ච අඤ්ඤෙ ච බහූ මනුස්සා, අවීතතණ්හා මරණං උපෙන්ති;
ඌනාව හුත්වාන ජහන්ති දෙහං, කාමෙහි ලොකම්හි න හත්ථි තිත්ති.
‘‘කන්දන්ති ¶ නං ඤාතී පකිරිය කෙසෙ, අහො වතා නො අමරාති චාහු;
වත්ථෙන නං පාරුතං නීහරිත්වා, චිතං සමොධාය තතො ඩහන්ති.
‘‘සො ඩය්හති සූලෙහි තුජ්ජමානො, එකෙන වත්ථෙන [එතෙන ගත්ථෙන (ක.)] පහාය භොගෙ;
න මීයමානස්ස භවන්ති තාණා, ඤාතී ච මිත්තා අථ වා සහායා.
‘‘දායාදකා තස්ස ධනං හරන්ති, සත්තො පන ගච්ඡති යෙන කම්මං;
න මීයමානං ධනමන්වෙති [මන්විති (ක.)] කිඤ්චි, පුත්තා ච දාරා ච ධනඤ්ච රට්ඨං.
‘‘න දීඝමායුං ලභතෙ ධනෙන, න චාපි විත්තෙන ජරං විහන්ති;
අප්පප්පං හිදං ජීවිතමාහු ධීරා, අසස්සතං විප්පරිණාමධම්මං.
‘‘අඩ්ඪා දලිද්දා ච ඵුසන්ති ඵස්සං, බාලො ච ධීරො ච තථෙව ඵුට්ඨො;
බාලො හි බාල්යා වධිතොව සෙති, ධීරො ¶ ච නො වෙධති ඵස්සඵුට්ඨො.
‘‘තස්මා ¶ හි පඤ්ඤාව ධනෙන සෙය්යා, යාය වොසානමිධාධිගච්ඡති;
අබ්යොසිතත්තා හි භවාභවෙසු, පාපානි කම්මානි කරොති මොහා.
‘‘උපෙති ¶ ගබ්භඤ්ච පරඤ්ච ලොකං, සංසාරමාපජ්ජ පරම්පරාය;
තස්සප්පපඤ්ඤො අභිසද්දහන්තො, උපෙති ගබ්භඤ්ච පරඤ්ච ලොකං.
‘‘චොරො ¶ යථා සන්ධිමුඛෙ ගහීතො, සකම්මුනා හඤ්ඤති පාපධම්මො;
එවං පජා පෙච්ච පරම්හි ලොකෙ, සකම්මුනා හඤ්ඤති පාපධම්මො.
‘‘කාමා හි චිත්රා මධුරා මනොරමා, විරූපරූපෙන මථෙන්ති චිත්තං;
ආදීනවං කාමගුණෙසු දිස්වා, තස්මා අහං පබ්බජිතොම්හි රාජ.
‘‘දුමප්ඵලානීව පතන්ති මාණවා, දහරා ච වුඩ්ඪා ච සරීරභෙදා;
එතම්පි ¶ දිස්වා පබ්බජිතොම්හි රාජ, අපණ්ණකං සාමඤ්ඤමෙව සෙය්යො.
‘‘සද්ධායාහං පබ්බජිතො, උපෙතො ජිනසාසනෙ;
අවජ්ඣා මය්හං පබ්බජ්ජා, අනණො භුඤ්ජාමි භොජනං.
‘‘කාමෙ ආදිත්තතො දිස්වා, ජාතරූපානි සත්ථතො;
ගබ්භවොක්කන්තිතො දුක්ඛං, නිරයෙසු මහබ්භයං.
‘‘එතමාදීනවං ඤත්වා, සංවෙගං අලභිං තදා;
සොහං විද්ධො තදා සන්තො, සම්පත්තො ආසවක්ඛයං.
‘‘පරිචිණ්ණො මයා සත්ථා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං;
ඔහිතො ගරුකො භාරො, භවනෙත්ති සමූහතා.
‘‘යස්සත්ථාය පබ්බජිතො, අගාරස්මානගාරියං;
සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, සබ්බසංයොජනක්ඛයො’’ති.
… රට්ඨපාලො ථෙරො….
5. මාලුක්යපුත්තත්ථෙරගාථා
[සං. නි. 4.95] ‘‘රූපං ¶ දිස්වා සති මුට්ඨා, පියං නිමිත්තං මනසි කරොතො;
සාරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච අජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.
‘‘තස්ස ¶ වඩ්ඪන්ති වෙදනා, අනෙකා රූපසම්භවා;
අභිජ්ඣා ච විහෙසා ච, චිත්තමස්සූපහඤ්ඤති;
එවමාචිනතො දුක්ඛං, ආරා නිබ්බාන [නිබ්බානං (සී.)] වුච්චති.
‘‘සද්දං සුත්වා සති මුට්ඨා, පියං නිමිත්තං මනසි කරොතො;
සාරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච අජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.
‘‘තස්ස වඩ්ඪන්ති වෙදනා, අනෙකා සද්දසම්භවා;
අභිජ්ඣා ච විහෙසා ච, චිත්තමස්සූපහඤ්ඤති;
එවමාචිනතො දුක්ඛං, ආරා නිබ්බාන වුච්චති.
‘‘ගන්ධං ඝත්වා සති මුට්ඨා, පියං නිමිත්තං මනසි කරොතො;
සාරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච අජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.
‘‘තස්ස ¶ වඩ්ඪන්ති වෙදනා, අනෙකා ගන්ධසම්භවා;
අභිජ්ඣා ච විහෙසා ච, චිත්තමස්සූපහඤ්ඤති;
එවමාචිනතො දුක්ඛං, ආරා නිබ්බාන වුච්චති.
‘‘රසං භොත්වා සති මුට්ඨා, පියං නිමිත්තං මනසි කරොතො;
සාරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච අජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.
‘‘තස්ස ¶ වඩ්ඪන්ති වෙදනා, අනෙකා රසසම්භවා;
අභිජ්ඣා ච විහෙසා ච, චිත්තමස්සූපහඤ්ඤති;
එවමාචිනතො දුක්ඛං, ආරා නිබ්බාන වුච්චති.
‘‘ඵස්සං ¶ ඵුස්ස සති මුට්ඨා, පියං නිමිත්තං මනසි කරොතො;
සාරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච අජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.
‘‘තස්ස වඩ්ඪන්ති වෙදනා, අනෙකා ඵස්සසම්භවා;
අභිජ්ඣා ච විහෙසා ච, චිත්තමස්සූපහඤ්ඤති;
එවමාචිනතො දුක්ඛං, ආරා නිබ්බාන වුච්චති.
‘‘ධම්මං ඤත්වා සති මුට්ඨා, පියං නිමිත්තං මනසි කරොතො;
සාරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච අජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.
‘‘තස්ස ¶ වඩ්ඪන්ති වෙදනා, අනෙකා ධම්මසම්භවා;
අභිජ්ඣා ච විහෙසා ච, චිත්තමස්සූපහඤ්ඤති;
එවමාචිනතො දුක්ඛං, ආරා නිබ්බාන වුච්චති.
‘‘න සො රජ්ජති රූපෙසු, රූපං දිස්වා පතිස්සතො;
විරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච නාජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.
‘‘යථාස්ස පස්සතො රූපං, සෙවතො චාපි වෙදනං;
ඛීයති නොපචීයති, එවං සො චරතී සතො;
එවං අපචිනතො දුක්ඛං, සන්තිකෙ නිබ්බාන වුච්චති.
‘‘න සො රජ්ජති සද්දෙසු, සද්දං සුත්වා පතිස්සතො;
විරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච නාජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.
‘‘යථාස්ස සුණතො සද්දං, සෙවතො චාපි වෙදනං;
ඛීයති නොපචීයති, එවං සො චරතී සතො;
එවං අපචිනතො දුක්ඛං, සන්තිකෙ නිබ්බාන වුච්චති.
‘‘න සො රජ්ජති ගන්ධෙසු, ගන්ධං ඝත්වා පතිස්සතො;
විරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච නාජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.
‘‘යථාස්ස ¶ ඝායතො ගන්ධං, සෙවතො චාපි වෙදනං;
ඛීයති නොපචීයති, එවං සො චරතී සතො;
එවං අපචිනතො දුක්ඛං, සන්තිකෙ නිබ්බාන වුච්චති.
‘‘න ¶ සො රජ්ජති රසෙසු, රසං භොත්වා පතිස්සතො;
විරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච නාජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.
‘‘යථාස්ස සායරතො රසං, සෙවතො චාපි වෙදනං;
ඛීයති නොපචීයති, එවං සො චරතී සතො;
එවං අපචිනතො දුක්ඛං, සන්තිකෙ නිබ්බාන වුච්චති.
‘‘න සො රජ්ජති ඵස්සෙසු, ඵස්සං ඵුස්ස පතිස්සතො;
විරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච නාජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.
‘‘යථාස්ස ඵුසතො ඵස්සං, සෙවතො චාපි වෙදනං;
ඛීයති නොපචීයති, එවං සො චරතී සතො;
එවං අපචිනතො දුක්ඛං, සන්තිකෙ නිබ්බාන වුච්චති.
‘‘න සො රජ්ජති ධම්මෙසු, ධම්මං ඤත්වා පතිස්සතො;
විරත්තචිත්තො වෙදෙති, තඤ්ච නාජ්ඣොස්ස තිට්ඨති.
‘‘යථාස්ස ¶ විජානතො ධම්මං, සෙවතො චාපි වෙදනං;
ඛීයති නොපචීයති, එවං සො චරතී සතො;
එවං අපචිනතො දුක්ඛං, සන්තිකෙ නිබ්බාන වුච්චති’’.
… මාලුක්යපුත්තො ථෙරො….
6. සෙලත්ථෙරගාථා
‘‘පරිපුණ්ණකායො සුරුචි, සුජාතො චාරුදස්සනො;
සුවණ්ණවණ්ණොසි භගවා, සුසුක්කදාඨොසි වීරියවා [සුසුක්කදාඨො විරීයවා (සී.)].
‘‘නරස්ස හි සුජාතස්ස, යෙ භවන්ති වියඤ්ජනා;
සබ්බෙ ¶ තෙ තව කායස්මිං, මහාපුරිසලක්ඛණා.
‘‘පසන්නනෙත්තො සුමුඛො, බ්රහා උජු පතාපවා;
මජ්ඣෙ සමණසඞ්ඝස්ස, ආදිච්චොව විරොචසි.
‘‘කල්යාණදස්සනො භික්ඛු, කඤ්චනසන්නිභත්තචො;
කිං තෙ සමණභාවෙන, එවං උත්තමවණ්ණිනො.
‘‘රාජා ¶ අරහසි භවිතුං, චක්කවත්තී රථෙසභො;
චාතුරන්තො විජිතාවී, ජම්බුසණ්ඩස්ස [ජම්බුමණ්ඩස්ස (ක.)] ඉස්සරො.
‘‘ඛත්තියා භොගී රාජානො [භොගා රාජානො (සී. ක.), භොජරාජානො (ස්යා.)], අනුයන්තා භවන්ති තෙ;
රාජාභිරාජා [රාජාධිරාජා (සී. ක.)] මනුජින්දො, රජ්ජං කාරෙහි ගොතම’’.
‘‘රාජාහමස්මි ¶ සෙල, (සෙලාති භගවා) ධම්මරාජා අනුත්තරො;
ධම්මෙන චක්කං වත්තෙමි, චක්කං අප්පටිවත්තියං’’.
‘‘සම්බුද්ධො පටිජානාසි, (ඉති සෙලො බ්රාහ්මණො) ධම්මරාජා අනුත්තරො;
‘ධම්මෙන චක්කං වත්තෙමි’, ඉති භාසථ ගොතම.
‘‘කො නු සෙනාපති භොතො, සාවකො සත්ථුරන්වයො [අන්වයො (සී.)];
කො තෙතමනුවත්තෙති, ධම්මචක්කං පවත්තිතං’’.
‘‘මයා ¶ පවත්තිතං චක්කං, (සෙලාති භගවා) ධම්මචක්කං අනුත්තරං;
සාරිපුත්තො අනුවත්තෙති, අනුජාතො තථාගතං.
‘‘අභිඤ්ඤෙය්යං අභිඤ්ඤාතං, භාවෙතබ්බඤ්ච භාවිතං;
පහාතබ්බං පහීනං මෙ, තස්මා බුද්ධොස්මි බ්රාහ්මණ.
‘‘විනයස්සු ¶ මයි කඞ්ඛං, අධිමුඤ්චස්සු බ්රාහ්මණ;
දුල්ලභං දස්සනං හොති, සම්බුද්ධානං අභිණ්හසො.
‘‘යෙසං වෙ දුල්ලභො ලොකෙ, පාතුභාවො අභිණ්හසො;
සොහං බ්රාහ්මණ බුද්ධොස්මි, සල්ලකත්තො [සල්ලකන්තො (සී.)] අනුත්තරො.
‘‘බ්රහ්මභූතො අතිතුලො, මාරසෙනප්පමද්දනො;
සබ්බාමිත්තෙ වසෙ [වසී (ස්යා. ක., ම. නි. 2.399; සු. නි. 966)] කත්වා, මොදාමි අකුතොභයො’’.
‘‘ඉදං භොන්තො නිසාමෙථ, යථා භාසති චක්ඛුමා;
සල්ලකත්තො මහාවීරො, සීහොව නදතී වනෙ.
‘‘බ්රහ්මභූතං අතිතුලං, මාරසෙනප්පමද්දනං;
කො දිස්වා නප්පසීදෙය්ය, අපි කණ්හාභිජාතිකො.
‘‘යො මං ඉච්ඡති අන්වෙතු, යො වා නිච්ඡති ගච්ඡතු;
ඉධාහං පබ්බජිස්සාමි, වරපඤ්ඤස්ස සන්තිකෙ’’.
‘‘එතං චෙ රුච්චති භොතො, සම්මාසම්බුද්ධසාසනං;
මයම්පි පබ්බජිස්සාම, වරපඤ්ඤස්ස සන්තිකෙ.
‘‘බ්රාහ්මණා තිසතා ඉමෙ, යාචන්ති පඤ්ජලීකතා;
‘බ්රහ්මචරියං චරිස්සාම, භගවා තව සන්තිකෙ’’’.
‘‘ස්වාඛාතං ¶ බ්රහ්මචරියං, (සෙලාති භගවා) සන්දිට්ඨිකමකාලිකං;
යත්ථ අමොඝා පබ්බජ්ජා, අප්පමත්තස්ස සික්ඛතො’’.
‘‘යං ¶ තං සරණමාගම්හ [සරණමාගම්ම (සබ්බත්ථ)], ඉතො අට්ඨමෙ [අට්ඨමි (ස්යා. ක.)] චක්ඛුම;
සත්තරත්තෙන භගවා, දන්තාම්හ තව සාසනෙ.
‘‘තුවං ¶ ¶ බුද්ධො තුවං සත්ථා, තුවං මාරාභිභූ මුනි;
තුවං අනුසයෙ ඡෙත්වා, තිණ්ණො තාරෙසිමං පජං.
‘‘උපධී තෙ සමතික්කන්තා, ආසවා තෙ පදාලිතා;
සීහොව අනුපාදානො, පහීනභයභෙරවො.
‘‘භික්ඛවො තිසතා ඉමෙ, තිට්ඨන්ති පඤ්ජලීකතා;
පාදෙ වීර පසාරෙහි, නාගා වන්දන්තු සත්ථුනො’’ති.
… සෙලො ථෙරො….
7. කාළිගොධාපුත්තභද්දියත්ථෙරගාථා
‘‘යාතං මෙ හත්ථිගීවාය, සුඛුමා වත්ථා පධාරිතා;
සාලීනං ඔදනො භුත්තො, සුචිමංසූපසෙචනො.
‘‘සොජ්ජ භද්දො සාතතිකො, උඤ්ඡාපත්තාගතෙ රතො;
ඣායති අනුපාදානො, පුත්තො ගොධාය භද්දියො.
‘‘පංසුකූලී සාතතිකො, උඤ්ඡාපත්තාගතෙ රතො;
ඣායති අනුපාදානො, පුත්තො ගොධාය භද්දියො.
‘‘පිණ්ඩපාතී සාතතිකො…පෙ….
‘‘තෙචීවරී සාතතිකො…පෙ….
‘‘සපදානචාරී සාතතිකො…පෙ….
‘‘එකාසනී සාතතිකො…පෙ….
‘‘පත්තපිණ්ඩී සාතතිකො…පෙ….
‘‘ඛලුපච්ඡාභත්තී සාතතිකො…පෙ….
‘‘ආරඤ්ඤිකො සාතතිකො…පෙ….
‘‘රුක්ඛමූලිකො ¶ සාතතිකො…පෙ….
‘‘අබ්භොකාසී සාතතිකො…පෙ….
‘‘සොසානිකො සාතතිකො…පෙ….
‘‘යථාසන්ථතිකො සාතතිකො…පෙ….
‘‘අප්පිච්ඡො සාතතිකො…පෙ….
‘‘සන්තුට්ඨො සාතතිකො…පෙ….
‘‘පවිවිත්තො සාතතිකො…පෙ….
‘‘අසංසට්ඨො සාතතිකො…පෙ….
‘‘ආරද්ධවීරියො සාතතිකො…පෙ….
‘‘හිත්වා සතපලං කංසං, සොවණ්ණං සතරාජිකං;
අග්ගහිං මත්තිකාපත්තං, ඉදං දුතියාභිසෙචනං.
‘‘උච්චෙ මණ්ඩලිපාකාරෙ, දළ්හමට්ටාලකොට්ඨකෙ;
රක්ඛිතො ඛග්ගහත්ථෙහි, උත්තසං විහරිං පුරෙ.
‘‘සොජ්ජ භද්දො අනුත්රාසී, පහීනභයභෙරවො;
ඣායති වනමොගය්හ, පුත්තො ගොධාය භද්දියො.
‘‘සීලක්ඛන්ධෙ පතිට්ඨාය, සතිං පඤ්ඤඤ්ච භාවයං;
පාපුණිං අනුපුබ්බෙන, සබ්බසංයොජනක්ඛය’’න්ති.
… භද්දියො කාළිගොධාය පුත්තො ථෙරො….
8. අඞ්ගුලිමාලත්ථෙරගාථා
‘‘ගච්ඡං ¶ වදෙසි සමණ ‘ට්ඨිතොම්හි’, මමඤ්ච බ්රූසි ඨිතමට්ඨිතොති;
පුච්ඡාමි ¶ තං සමණ එතමත්ථං, ‘කථං ඨිතො ත්වං අහමට්ඨිතොම්හි’’’.
‘‘ඨිතො අහං අඞ්ගුලිමාල සබ්බදා, සබ්බෙසු භූතෙසු නිධාය දණ්ඩං;
තුවඤ්ච පාණෙසු අසඤ්ඤතොසි, තස්මා ඨිතොහං තුවමට්ඨිතොසි’’.
‘‘චිරස්සං වත මෙ මහිතො මහෙසී, මහාවනං සමණො පච්චපාදි [පච්චුපාදි (සබ්බත්ථ)];
සොහං චජිස්සාමි සහස්සපාපං, සුත්වාන ගාථං තව ධම්මයුත්තං’’.
ඉච්චෙව ¶ චොරො අසිමාවුධඤ්ච, සොබ්භෙ පපාතෙ නරකෙ අන්වකාසි [අකිරි (ම. නි. 2.349)];
අවන්දි චොරො සුගතස්ස පාදෙ, තත්ථෙව පබ්බජ්ජමයාචි බුද්ධං.
බුද්ධො ච ඛො කාරුණිකො මහෙසි, යො සත්ථා ලොකස්ස සදෙවකස්ස;
‘තමෙහි භික්ඛූ’ති තදා අවොච, එසෙව තස්ස අහු භික්ඛුභාවො.
‘‘යො ¶ ච පුබ්බෙ පමජ්ජිත්වා, පච්ඡා සො නප්පමජ්ජති;
සොමං ලොකං පභාසෙති, අබ්භා මුත්තොව චන්දිමා.
‘‘යස්ස ¶ පාපං කතං කම්මං, කුසලෙන පිධීයති [පිථීයති (සී. ස්යා.)];
සොමං ලොකං පභාසෙති, අබ්භා මුත්තොව චන්දිමා.
‘‘යො හවෙ දහරො භික්ඛු, යුඤ්ජති බුද්ධසාසනෙ;
සොමං ලොකං පභාසෙති, අබ්භා මුත්තොව චන්දිමා.
[දිසා හි (ස්යා. ක., ම. නි. 2.352)] ‘‘දිසාපි මෙ ධම්මකථං සුණන්තු, දිසාපි මෙ යුඤ්ජන්තු බුද්ධසාසනෙ;
දිසාපි මෙ තෙ මනුජෙ භජන්තු, යෙ ධම්මමෙවාදපයන්ති සන්තො.
‘‘දිසා හි මෙ ඛන්තිවාදානං, අවිරොධප්පසංසිනං;
සුණන්තු ධම්මං කාලෙන, තඤ්ච අනුවිධීයන්තු.
‘‘න හි ජාතු සො මමං හිංසෙ, අඤ්ඤං වා පන කිඤ්චනං [කඤ්චිනං (සී. ස්යා.), කඤ්චනං (?)];
පප්පුය්ය පරමං සන්තිං, රක්ඛෙය්ය තසථාවරෙ.
[ථෙරගා. 19] ‘‘උදකඤ්හි ¶ නයන්ති නෙත්තිකා, උසුකාරා නමයන්ති [දමයන්ති (ක.)] තෙජනං;
දාරුං නමයන්ති [දමයන්ති (ක.)] තච්ඡකා, අත්තානං දමයන්ති පණ්ඩිතා.
‘‘දණ්ඩෙනෙකෙ ¶ දමයන්ති, අඞ්කුසෙභි කසාහි ච;
අදණ්ඩෙන අසත්ථෙන, අහං දන්තොම්හි තාදිනා.
‘‘‘අහිංසකො’ති ¶ මෙ නාමං, හිංසකස්ස පුරෙ සතො;
අජ්ජාහං සච්චනාමොම්හි, න නං හිංසාමි කිඤ්චනං [කඤ්චිනං (සී. ස්යා.), කඤ්චනං (?)].
‘‘චොරො අහං පුරෙ ආසිං, අඞ්ගුලිමාලොති විස්සුතො;
වුය්හමානො මහොඝෙන, බුද්ධං සරණමාගමං.
‘‘ලොහිතපාණි පුරෙ ආසිං, අඞ්ගුලිමාලොති විස්සුතො;
සරණගමනං පස්ස, භවනෙත්ති සමූහතා.
‘‘තාදිසං කම්මං කත්වාන, බහුං දුග්ගතිගාමිනං;
ඵුට්ඨො කම්මවිපාකෙන, අනණො භුඤ්ජාමි භොජනං.
‘‘පමාදමනුයුඤ්ජන්ති, බාලා දුම්මෙධිනො ජනා;
අප්පමාදඤ්ච මෙධාවී, ධනං සෙට්ඨංව රක්ඛති.
‘‘මා පමාදමනුයුඤ්ජෙථ, මා කාමරතිසන්ථවං [සන්ධවං (ක.)];
අප්පමත්තො හි ඣායන්තො, පප්පොති පරමං සුඛං.
‘‘ස්වාගතං නාපගතං, නෙතං දුම්මන්තිතං මම;
සවිභත්තෙසු ධම්මෙසු, යං සෙට්ඨං තදුපාගමං.
‘‘ස්වාගතං නාපගතං, නෙතං දුම්මන්තිතං මම;
තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘අරඤ්ඤෙ ¶ රුක්ඛමූලෙ වා, පබ්බතෙසු ගුහාසු වා;
තත්ථ තත්ථෙව අට්ඨාසිං, උබ්බිග්ගමනසො තදා.
‘‘සුඛං සයාමි ඨායාමි, සුඛං කප්පෙමි ජීවිතං;
අහත්ථපාසො මාරස්ස, අහො සත්ථානුකම්පිතො.
‘‘බ්රහ්මජච්චො ¶ පුරෙ ආසිං, උදිච්චො උභතො අහු;
සොජ්ජ පුත්තො සුගතස්ස, ධම්මරාජස්ස සත්ථුනො.
‘‘වීතතණ්හො අනාදානො, ගුත්තද්වාරො සුසංවුතො;
අඝමූලං වධිත්වාන, පත්තො මෙ ආසවක්ඛයො.
‘‘පරිචිණ්ණො ¶ මයා සත්ථා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං;
ඔහිතො ගරුකො භාරො, භවනෙත්ති සමූහතා’’ති.
… අඞ්ගුලිමාලො ථෙරො….
9. අනුරුද්ධත්ථෙරගාථා
‘‘පහාය ¶ මාතාපිතරො, භගිනී ඤාතිභාතරො;
පඤ්ච කාමගුණෙ හිත්වා, අනුරුද්ධොව ඣායතු.
‘‘සමෙතො නච්චගීතෙහි, සම්මතාළප්පබොධනො;
න තෙන සුද්ධිමජ්ඣගං [සුද්ධමජ්ඣගා (සී. ක.), සුද්ධිමජ්ඣගමා (ස්යා.)], මාරස්ස විසයෙ රතො.
‘‘එතඤ්ච සමතික්කම්ම, රතො බුද්ධස්ස සාසනෙ;
සබ්බොඝං සමතික්කම්ම, අනුරුද්ධොව ඣායති.
‘‘රූපා සද්දා රසා ගන්ධා, ඵොට්ඨබ්බා ච මනොරමා;
එතෙ ච සමතික්කම්ම, අනුරුද්ධොව ඣායති.
‘‘පිණ්ඩපාතපටික්කන්තො, එකො අදුතියො මුනි;
එසති පංසුකූලානි, අනුරුද්ධො අනාසවො.
‘‘විචිනී අග්ගහී ධොවි, රජයී ධාරයී මුනි;
පංසුකූලානි මතිමා, අනුරුද්ධො අනාසවො.
‘‘මහිච්ඡො ¶ ච අසන්තුට්ඨො, සංසට්ඨො යො ච උද්ධතො;
තස්ස ධම්මා ඉමෙ හොන්ති, පාපකා සංකිලෙසිකා.
‘‘සතො ච හොති අප්පිච්ඡො, සන්තුට්ඨො අවිඝාතවා;
පවිවෙකරතො විත්තො, නිච්චමාරද්ධවීරියො.
‘‘තස්ස ¶ ධම්මා ඉමෙ හොන්ති, කුසලා බොධිපක්ඛිකා;
අනාසවො ච සො හොති, ඉති වුත්තං මහෙසිනා.
‘‘මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, සත්ථා ලොකෙ අනුත්තරො;
මනොමයෙන කායෙන, ඉද්ධියා උපසඞ්කමි.
‘‘යදා මෙ අහු සඞ්කප්පො, තතො උත්තරි දෙසයි;
නිප්පපඤ්චරතො බුද්ධො, නිප්පපඤ්චමදෙසයි.
‘‘තස්සාහං ධම්මමඤ්ඤාය, විහාසිං සාසනෙ රතො;
තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පඤ්චපඤ්ඤාසවස්සානි ¶ , යතො නෙසජ්ජිකො අහං;
පඤ්චවීසතිවස්සානි, යතො මිද්ධං සමූහතං.
[දී. නි. 2.222] ‘‘නාහු අස්සාසපස්සාසා, ඨිතචිත්තස්ස තාදිනො;
අනෙජො සන්තිමාරබ්භ, චක්ඛුමා පරිනිබ්බුතො.
[දී. නි. 2.222] ‘‘අසල්ලීනෙන චිත්තෙන, වෙදනං අජ්ඣවාසයි;
පජ්ජොතස්සෙව නිබ්බානං, විමොක්ඛො චෙතසො අහු.
‘‘එතෙ පච්ඡිමකා දානි, මුනිනො ඵස්සපඤ්චමා;
නාඤ්ඤෙ ¶ ධම්මා භවිස්සන්ති, සම්බුද්ධෙ පරිනිබ්බුතෙ.
‘‘නත්ථි දානි පුනාවාසො, දෙවකායස්මි ජාලිනි;
වික්ඛීණො ජාතිසංසාරො, නත්ථි දානි පුනබ්භවො.
‘‘යස්ස ¶ මුහුත්තෙන සහස්සධා, ලොකො සංවිදිතො සබ්රහ්මකප්පො;
වසී ඉද්ධිගුණෙ චුතූපපාතෙ, කාලෙ පස්සති දෙවතා ස භික්ඛු [සභික්ඛුනො (සී. ක.)].
‘‘අන්නභාරො [අන්නහාරො (සී.)] පුරෙ ආසිං, දලිද්දො ඝාසහාරකො;
සමණං පටිපාදෙසිං, උපරිට්ඨං යසස්සිනං.
‘‘සොම්හි සක්යකුලෙ ජාතො, අනුරුද්ධොති මං විදූ;
උපෙතො නච්චගීතෙහි, සම්මතාළප්පබොධනො.
‘‘අථද්දසාසිං සම්බුද්ධං, සත්ථාරං අකුතොභයං;
තස්මිං චිත්තං පසාදෙත්වා, පබ්බජිං අනගාරියං.
‘‘පුබ්බෙනිවාසං ජානාමි, යත්ථ මෙ වුසිතං පුරෙ;
තාවතිංසෙසු දෙවෙසු, අට්ඨාසිං සක්කජාතියා [සතජාතියා (සී.)].
‘‘සත්තක්ඛත්තුං ¶ මනුස්සින්දො, අහං රජ්ජමකාරයිං;
චාතුරන්තො විජිතාවී, ජම්බුසණ්ඩස්ස ඉස්සරො;
අදණ්ඩෙන අසත්ථෙන, ධම්මෙන අනුසාසයිං.
‘‘ඉතො සත්ත තතො සත්ත, සංසාරානි චතුද්දස;
නිවාසමභිජානිස්සං, දෙවලොකෙ ඨිතා තදා.
‘‘පඤ්චඞ්ගිකෙ ¶ ¶ සමාධිම්හි, සන්තෙ එකොදිභාවිතෙ;
පටිප්පස්සද්ධිලද්ධම්හි, දිබ්බචක්ඛු විසුජ්ඣි මෙ.
‘‘චුතූපපාතං ජානාමි, සත්තානං ආගතිං ගතිං;
ඉත්ථභාවඤ්ඤථාභාවං, ඣානෙ පඤ්චඞ්ගිකෙ ඨිතො.
‘‘පරිචිණ්ණො මයා සත්ථා…පෙ… භවනෙත්ති සමූහතා.
‘‘වජ්ජීනං වෙළුවගාමෙ, අහං ජීවිතසඞ්ඛයා;
හෙට්ඨතො වෙළුගුම්බස්මිං, නිබ්බායිස්සං අනාසවො’’ති.
… අනුරුද්ධො ථෙරො….
10. පාරාපරියත්ථෙරගාථා
සමණස්ස අහු චින්තා, පුප්ඵිතම්හි මහාවනෙ;
එකග්ගස්ස නිසින්නස්ස, පවිවිත්තස්ස ඣායිනො.
‘‘අඤ්ඤථා ලොකනාථම්හි, තිට්ඨන්තෙ පුරිසුත්තමෙ;
ඉරියං ආසි භික්ඛූනං, අඤ්ඤථා දානි දිස්සති.
‘‘සීතවාතපරිත්තානං, හිරිකොපීනඡාදනං;
මත්තට්ඨියං අභුඤ්ජිංසු, සන්තුට්ඨා ඉතරීතරෙ.
‘‘පණීතං යදි වා ලූඛං, අප්පං වා යදි වා බහුං;
යාපනත්ථං අභුඤ්ජිංසු, අගිද්ධා නාධිමුච්ඡිතා.
‘‘ජීවිතානං ¶ පරික්ඛාරෙ, භෙසජ්ජෙ අථ පච්චයෙ;
න බාළ්හං උස්සුකා ආසුං, යථා තෙ ආසවක්ඛයෙ.
‘‘අරඤ්ඤෙ රුක්ඛමූලෙසු, කන්දරාසු ගුහාසු ච;
විවෙකමනුබ්රූහන්තා, විහංසු තප්පරායනා.
‘‘නීචා ¶ නිවිට්ඨා සුභරා, මුදූ අත්ථද්ධමානසා;
අබ්යාසෙකා අමුඛරා, අත්ථචින්තා වසානුගා.
‘‘තතො ¶ පාසාදිකං ආසි, ගතං භුත්තං නිසෙවිතං;
සිනිද්ධා තෙලධාරාව, අහොසි ඉරියාපථො.
‘‘සබ්බාසවපරික්ඛීණා, මහාඣායී මහාහිතා;
නිබ්බුතා දානි තෙ ථෙරා, පරිත්තා දානි තාදිසා.
‘‘කුසලානඤ්ච ¶ ධම්මානං, පඤ්ඤාය ච පරික්ඛයා;
සබ්බාකාරවරූපෙතං, ලුජ්ජතෙ ජිනසාසනං.
‘‘පාපකානඤ්ච ධම්මානං, කිලෙසානඤ්ච යො උතු;
උපට්ඨිතා විවෙකාය, යෙ ච සද්ධම්මසෙසකා.
‘‘තෙ කිලෙසා පවඩ්ඪන්තා, ආවිසන්ති බහුං ජනං;
කීළන්ති මඤ්ඤෙ බාලෙහි, උම්මත්තෙහිව රක්ඛසා.
‘‘කිලෙසෙහාභිභූතා තෙ, තෙන තෙන විධාවිතා;
නරා කිලෙසවත්ථූසු, සසඞ්ගාමෙව ඝොසිතෙ.
‘‘පරිච්චජිත්වා සද්ධම්මං, අඤ්ඤමඤ්ඤෙහි භණ්ඩරෙ;
දිට්ඨිගතානි අන්වෙන්තා, ඉදං සෙය්යොති මඤ්ඤරෙ.
‘‘ධනඤ්ච පුත්තං භරියඤ්ච, ඡඩ්ඩයිත්වාන නිග්ගතා;
කටච්ඡුභික්ඛහෙතූපි, අකිච්ඡානි නිසෙවරෙ.
‘‘උදරාවදෙහකං භුත්වා, සයන්තුත්තානසෙය්යකා;
කථං වත්තෙන්ති [කථා වඩ්ඪෙන්ති (සී. ක.)] පටිබුද්ධා, යා කථා සත්ථුගරහිතා.
‘‘සබ්බකාරුකසිප්පානි ¶ , චිත්තිං කත්වාන [චිත්තීකත්වාන (සී.), චිත්තං කත්වාන (ස්යා.)] සික්ඛරෙ;
අවූපසන්තා අජ්ඣත්තං, සාමඤ්ඤත්ථොති අච්ඡති [තිරිඤ්චති (?)].
‘‘මත්තිකං තෙලචුණ්ණඤ්ච, උදකාසනභොජනං;
ගිහීනං උපනාමෙන්ති, ආකඞ්ඛන්තා බහුත්තරං.
‘‘දන්තපොනං කපිත්ථඤ්ච, පුප්ඵං ඛාදනියානි ච;
පිණ්ඩපාතෙ ච සම්පන්නෙ, අම්බෙ ආමලකානි ච.
‘‘භෙසජ්ජෙසු යථා වෙජ්ජා, කිච්චාකිච්චෙ යථා ගිහී;
ගණිකාව විභූසායං, ඉස්සරෙ ඛත්තියා යථා.
‘‘නෙකතිකා ¶ වඤ්චනිකා, කූටසක්ඛී අපාටුකා;
බහූහි පරිකප්පෙහි, ආමිසං පරිභුඤ්ජරෙ.
‘‘ලෙසකප්පෙ පරියායෙ, පරිකප්පෙනුධාවිතා;
ජීවිකත්ථා උපායෙන, සඞ්කඩ්ඪන්ති බහුං ධනං.
‘‘උපට්ඨාපෙන්ති ¶ ¶ පරිසං, කම්මතො නො ච ධම්මතො;
ධම්මං පරෙසං දෙසෙන්ති, ලාභතො නො ච අත්ථතො.
‘‘සඞ්ඝලාභස්ස භණ්ඩන්ති, සඞ්ඝතො පරිබාහිරා;
පරලාභොපජීවන්තා, අහිරීකා න ලජ්ජරෙ.
‘‘නානුයුත්තා තථා එකෙ, මුණ්ඩා සඞ්ඝාටිපාරුතා;
සම්භාවනංයෙවිච්ඡන්ති, ලාභසක්කාරමුච්ඡිතා.
‘‘එවං නානප්පයාතම්හි, න දානි සුකරං තථා;
අඵුසිතං ¶ වා ඵුසිතුං, ඵුසිතං වානුරක්ඛිතුං.
‘‘යථා කණ්ටකට්ඨානම්හි, චරෙය්ය අනුපාහනො;
සතිං උපට්ඨපෙත්වාන, එවං ගාමෙ මුනී චරෙ.
‘‘සරිත්වා පුබ්බකෙ යොගී, තෙසං වත්තමනුස්සරං;
කිඤ්චාපි පච්ඡිමො කාලො, ඵුසෙය්ය අමතං පදං.
‘‘ඉදං වත්වා සාලවනෙ, සමණො භාවිතින්ද්රියො;
බ්රාහ්මණො පරිනිබ්බායී, ඉසි ඛීණපුනබ්භවො’’ති.
… පාරාපරියො [පාරාසරියො (ස්යා.)] ථෙරො….
වීසතිනිපාතො නිට්ඨිතො.
තත්රුද්දානං –
අධිමුත්තො පාරාපරියො, තෙලකානි රට්ඨපාලො;
මාලුක්යසෙලො භද්දියො, අඞ්ගුලි දිබ්බචක්ඛුකො.
පාරාපරියො දසෙතෙ, වීසම්හි පරිකිත්තිතා;
ගාථායො ද්වෙ සතා හොන්ති, පඤ්චතාලීස [244 ගාථායොයෙව දිස්සන්ති] උත්තරින්ති.