මූල > සුත්තපිටක > ඛුද්දකනිකාය > ථෙරගාථාපාළි

MMR Vol 0
VRI Vol 0
PTS Vol 0
THA Vol 0

Misc. Paragraph

10. දසකනිපාතො

1. කාළුදායිත්ථෙරගාථා

2. එකවිහාරියත්ථෙරගාථා

3. මහාකප්පිනත්ථෙරගාථා

4. චූළපන්ථකත්ථෙරගාථා

5. කප්පත්ථෙරගාථා

6. වඞ්ගන්තපුත්තඋපසෙනත්ථෙරගාථා

7. (අපර)-ගොතමත්ථෙරගාථා

‘‘අඞ්ගාරිනො ¶ ¶ ¶ දානි දුමා භදන්තෙ, ඵලෙසිනො ඡදනං විප්පහාය;

තෙ අච්චිමන්තොව පභාසයන්ති, සමයො මහාවීර භාගී රසානං.

‘‘දුමානි ¶ ඵුල්ලානි මනොරමානි, සමන්තතො සබ්බදිසා පවන්ති;

පත්තං පහාය ඵලමාසසානා [ඵලමාසමානො (ක.)], කාලො ඉතො පක්කමනාය වීර.

‘‘නෙවාතිසීතං න පනාතිඋණ්හං, සුඛා උතු අද්ධනියා භදන්තෙ;

පස්සන්තු තං සාකියා කොළියා ච, පච්ඡාමුඛං රොහිනියං තරන්තං.

‘‘ආසාය කසතෙ ඛෙත්තං, බීජං ආසාය වප්පති;

ආසාය වාණිජා යන්ති, සමුද්දං ධනහාරකා;

යාය ආසාය තිට්ඨාමි, සා මෙ ආසා සමිජ්ඣතු.

[සං. නි. 1.198] ‘‘පුනප්පුනං චෙව වපන්ති බීජං, පුනප්පුනං වස්සති දෙවරාජා;

පුනප්පුනං ඛෙත්තං කසන්ති කස්සකා, පුනප්පුනං ධඤ්ඤමුපෙති රට්ඨං.

[සං. නි. 1.198] ‘‘පුනප්පුනං යාචනකා චරන්ති, පුනප්පුනං දානපතී දදන්ති;

පුනප්පුනං දානපතී දදිත්වා, පුනප්පුනං සග්ගමුපෙන්ති ඨානං.

‘‘වීරො ¶ ¶ හවෙ සත්තයුගං පුනෙති, යස්මිං කුලෙ ජායති භූරිපඤ්ඤො;

මඤ්ඤාමහං සක්කති දෙවදෙවො, තයා හි ජාතො [තයාභිජාතො (සී.)] මුනි සච්චනාමො.

‘‘සුද්ධොදනො ¶ නාම පිතා මහෙසිනො, බුද්ධස්ස මාතා පන මායනාමා;

යා බොධිසත්තං පරිහරිය කුච්ඡිනා, කායස්ස භෙදා තිදිවම්හි මොදති.

‘‘සා ගොතමී කාලකතා ඉතො චුතා, දිබ්බෙහි කාමෙහි සමඞ්ගිභූතා;

සා මොදති කාමගුණෙහි පඤ්චහි, පරිවාරිතා දෙවගණෙහි තෙහි.

‘‘බුද්ධස්ස පුත්තොම්හි අසය්හසාහිනො, අඞ්ගීරසස්සප්පටිමස්ස තාදිනො;

පිතුපිතා මය්හං තුවංසි සක්ක, ධම්මෙන මෙ ගොතම අය්යකොසී’’ති.

‘‘පුරතො ¶ පච්ඡතො වාපි, අපරො චෙ න විජ්ජති;

‘‘හන්ද ¶ එකො ගමිස්සාමි, අරඤ්ඤං බුද්ධවණ්ණිතං;

ඵාසු [ඵාසුං (ස්යා. පී.)] එකවිහාරිස්ස, පහිතත්තස්ස භික්ඛුනො.

‘‘යොගී-පීතිකරං රම්මං, මත්තකුඤ්ජරසෙවිතං;

එකො අත්තවසී ඛිප්පං, පවිසිස්සාමි කානනං.

‘‘සුපුප්ඵිතෙ සීතවනෙ, සීතලෙ ගිරිකන්දරෙ;

ගත්තානි පරිසිඤ්චිත්වා, චඞ්කමිස්සාමි එකකො.

‘‘එකාකියො අදුතියො, රමණීයෙ මහාවනෙ;

කදාහං විහරිස්සාමි, කතකිච්චො අනාසවො.

‘‘එවං මෙ කත්තුකාමස්ස, අධිප්පායො සමිජ්ඣතු;

සාධියිස්සාමහංයෙව, නාඤ්ඤො අඤ්ඤස්ස කාරකො.

‘‘එස ¶ බන්ධාමි සන්නාහං, පවිසිස්සාමි කානනං;

න තතො නික්ඛමිස්සාමි, අප්පත්තො ආසවක්ඛයං.

‘‘මාලුතෙ උපවායන්තෙ, සීතෙ සුරභිගන්ධිකෙ [ගන්ධකෙ (ස්යා. පී. ක.)];

අවිජ්ජං දාලයිස්සාමි, නිසින්නො නගමුද්ධනි.

‘‘වනෙ කුසුමසඤ්ඡන්නෙ, පබ්භාරෙ නූන සීතලෙ;

විමුත්තිසුඛෙන සුඛිතො, රමිස්සාමි ගිරිබ්බජෙ.

‘‘සොහං ¶ පරිපුණ්ණසඞ්කප්පො, චන්දො පන්නරසො යථා;

සබ්බාසවපරික්ඛීණො, නත්ථි දානි පුනබ්භවො’’ති.

‘‘අනාගතං ¶ යො පටිකච්ච [පටිගච්ච (සී.)] පස්සති, හිතඤ්ච අත්ථං අහිතඤ්ච තං ද්වයං;

විද්දෙසිනො තස්ස හිතෙසිනො වා, රන්ධං න පස්සන්ති සමෙක්ඛමානා.

[පටි. ම. 1.160 පටිසම්භිදාමග්ගෙ] ‘‘ආනාපානසතී යස්ස, පරිපුණ්ණා සුභාවිතා;

අනුපුබ්බං පරිචිතා, යථා බුද්ධෙන දෙසිතා;

සොමං ලොකං පභාසෙති, අබ්භා මුත්තොව චන්දිමා.

‘‘ඔදාතං ¶ වත මෙ චිත්තං, අප්පමාණං සුභාවිතං;

නිබ්බිද්ධං පග්ගහීතඤ්ච, සබ්බා ඔභාසතෙ දිසා.

‘‘ජීවතෙ වාපි සප්පඤ්ඤො, අපි විත්තපරික්ඛයො;

පඤ්ඤාය ච අලාභෙන, විත්තවාපි න ජීවති.

‘‘පඤ්ඤා සුතවිනිච්ඡිනී, පඤ්ඤා කිත්තිසිලොකවද්ධනී;

පඤ්ඤාසහිතො නරො ඉධ, අපි දුක්ඛෙසු සුඛානි වින්දති.

‘‘නායං අජ්ජතනො ධම්මො, නච්ඡෙරො නපි අබ්භුතො;

යත්ථ ජායෙථ මීයෙථ, තත්ථ කිං විය අබ්භුතං.

‘‘අනන්තරං හි ජාතස්ස, ජීවිතා මරණං ධුවං;

ජාතා ජාතා මරන්තීධ, එවංධම්මා හි පාණිනො.

‘‘න ¶ හෙතදත්ථාය මතස්ස හොති, යං ජීවිතත්ථං පරපොරිසානං;

මතම්හි රුණ්ණං න යසො න ලොක්යං, න ¶ වණ්ණිතං සමණබ්රාහ්මණෙහි.

‘‘චක්ඛුං සරීරං උපහන්ති තෙන [උපහන්ති රුණ්ණං (සී.), උපහන්ති රොණ්ණං (ස්යා. පී.)], නිහීයති වණ්ණබලං මතී ච;

ආනන්දිනො තස්ස දිසා භවන්ති, හිතෙසිනො නාස්ස සුඛී භවන්ති.

‘‘තස්මා හි ඉච්ඡෙය්ය කුලෙ වසන්තෙ, මෙධාවිනො චෙව බහුස්සුතෙ ච;

යෙසං ¶ හි පඤ්ඤාවිභවෙන කිච්චං, තරන්ති නාවාය නදිංව පුණ්ණ’’න්ති.

‘‘දන්ධා මය්හං ගතී ආසි, පරිභූතො පුරෙ අහං;

භාතා ච මං පණාමෙසි, ‘ගච්ඡ දානි තුවං ඝරං’.

‘‘සොහං පණාමිතො සන්තො [භාතා (අට්ඨ.)], සඞ්ඝාරාමස්ස කොට්ඨකෙ;

දුම්මනො තත්ථ අට්ඨාසිං, සාසනස්මිං අපෙක්ඛවා.

‘‘භගවා තත්ථ ආගච්ඡි [ආගඤ්ඡි (සී. පී.)], සීසං මය්හං පරාමසි;

බාහාය මං ගහෙත්වාන, සඞ්ඝාරාමං පවෙසයි.

‘‘අනුකම්පාය මෙ සත්ථා, පාදාසි පාදපුඤ්ඡනිං;

‘එතං සුද්ධං අධිට්ඨෙහි, එකමන්තං ස්වධිට්ඨිතං’.

‘‘තස්සාහං වචනං සුත්වා, විහාසිං සාසනෙ රතො;

සමාධිං ¶ පටිපාදෙසිං, උත්තමත්ථස්ස පත්තියා.

‘‘පුබ්බෙනිවාසං ¶ ජානාමි, දිබ්බචක්ඛු විසොධිතං;

තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.

‘‘සහස්සක්ඛත්තුමත්තානං ¶ , නිම්මිනිත්වාන පන්ථකො;

නිසීදම්බවනෙ රම්මෙ, යාව කාලප්පවෙදනා.

‘‘තතො මෙ සත්ථා පාහෙසි, දූතං කාලප්පවෙදකං;

පවෙදිතම්හි කාලම්හි, වෙහාසාදුපසඞ්කමිං [වෙහාසානුපසඞ්කමිං (ස්යා. ක.)].

‘‘වන්දිත්වා සත්ථුනො පාදෙ, එකමන්තං නිසීදහං;

නිසින්නං මං විදිත්වාන, අථ සත්ථා පටිග්ගහි.

‘‘ආයාගො සබ්බලොකස්ස, ආහුතීනං පටිග්ගහො;

පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං මනුස්සානං, පටිගණ්හිත්ථ දක්ඛිණ’’න්ති.

‘‘නානාකුලමලසම්පුණ්ණො, මහාඋක්කාරසම්භවො;

චන්දනිකංව පරිපක්කං, මහාගණ්ඩො මහාවණො.

‘‘පුබ්බරුහිරසම්පුණ්ණො, ගූථකූපෙන ගාළ්හිතො [ගූථකූපෙ නිගාළ්හිතො (ස්යා. පී. ක.)];

ආපොපග්ඝරණො කායො, සදා සන්දති පූතිකං.

‘‘සට්ඨිකණ්ඩරසම්බන්ධො ¶ , මංසලෙපනලෙපිතො;

චම්මකඤ්චුකසන්නද්ධො, පූතිකායො නිරත්ථකො.

‘‘අට්ඨිසඞ්ඝාතඝටිතො, න්හාරුසුත්තනිබන්ධනො;

නෙකෙසං සංගතීභාවා, කප්පෙති ඉරියාපථං.

‘‘ධුවප්පයාතො ¶ මරණාය, මච්චුරාජස්ස සන්තිකෙ;

ඉධෙව ඡඩ්ඩයිත්වාන, යෙනකාමඞ්ගමො නරො.

‘‘අවිජ්ජාය නිවුතො කායො, චතුගන්ථෙන ගන්ථිතො;

ඔඝසංසීදනො කායො, අනුසයජාලමොත්ථතො.

‘‘පඤ්චනීවරණෙ යුත්තො, විතක්කෙන සමප්පිතො;

තණ්හාමූලෙනානුගතො, මොහච්ඡාදනඡාදිතො.

‘‘එවායං වත්තතෙ කායො, කම්මයන්තෙන යන්තිතො;

සම්පත්ති ච විපත්යන්තා, නානාභාවො විපජ්ජති.

‘‘යෙමං ¶ ¶ කායං මමායන්ති, අන්ධබාලා පුථුජ්ජනා;

වඩ්ඪෙන්ති කටසිං ඝොරං, ආදියන්ති පුනබ්භවං.

‘‘යෙමං කායං විවජ්ජෙන්ති, ගූථලිත්තංව පන්නගං;

භවමූලං වමිත්වාන, පරිනිබ්බිස්සන්තිනාසවා’’ති [පරිනිබ්බන්තුනාසවා (සී.)].

6. වඞ්ගන්තපුත්තඋපසෙනත්ථෙරගාථා

‘‘විවිත්තං අප්පනිග්ඝොසං, වාළමිගනිසෙවිතං;

සෙවෙ සෙනාසනං භික්ඛු, පටිසල්ලානකාරණා.

‘‘සඞ්කාරපුඤ්ජා ආහත්වා [ආහිත්වා (ක.)], සුසානා රථියාහි ච;

තතො සඞ්ඝාටිකං කත්වා, ලූඛං ධාරෙය්ය චීවරං.

‘‘නීචං මනං කරිත්වාන, සපදානං කුලා කුලං;

පිණ්ඩිකාය චරෙ භික්ඛු, ගුත්තද්වාරො සුසංවුතො.

‘‘ලූඛෙනපි වා [ලූඛෙනපි ච (බහූසු)] සන්තුස්සෙ, නාඤ්ඤං පත්ථෙ රසං බහුං;

රසෙසු ¶ අනුගිද්ධස්ස, ඣානෙ න රමතී මනො.

‘‘අප්පිච්ඡො චෙව සන්තුට්ඨො, පවිවිත්තො වසෙ මුනි;

අසංසට්ඨො ගහට්ඨෙහි, අනාගාරෙහි චූභයං.

‘‘යථා ජළො ව මූගො ව, අත්තානං දස්සයෙ තථා;

නාතිවෙලං සම්භාසෙය්ය, සඞ්ඝමජ්ඣම්හි පණ්ඩිතො.

‘‘න සො උපවදෙ කඤ්චි, උපඝාතං විවජ්ජයෙ;

සංවුතො පාතිමොක්ඛස්මිං, මත්තඤ්ඤූ චස්ස භොජනෙ.

‘‘සුග්ගහීතනිමිත්තස්ස, චිත්තස්සුප්පාදකොවිදො;

සමං අනුයුඤ්ජෙය්ය, කාලෙන ච විපස්සනං.

‘‘වීරියසාතච්චසම්පන්නො ¶ , යුත්තයොගො සදා සියා;

න ච අප්පත්වා දුක්ඛන්තං, විස්සාසං එය්ය පණ්ඩිතො.

‘‘එවං විහරමානස්ස, සුද්ධිකාමස්ස භික්ඛුනො;

ඛීයන්ති ආසවා සබ්බෙ, නිබ්බුතිඤ්චාධිගච්ඡතී’’ති.

‘‘විජානෙය්ය ¶ ¶ සකං අත්ථං, අවලොකෙය්යාථ පාවචනං;

යඤ්චෙත්ථ අස්ස පතිරූපං, සාමඤ්ඤං අජ්ඣුපගතස්ස.

‘‘මිත්තං ඉධ ච කල්යාණං, සික්ඛා විපුලං සමාදානං;

සුස්සූසා ච ගරූනං, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

‘‘බුද්ධෙසු සගාරවතා, ධම්මෙ අපචිති යථාභූතං;

සඞ්ඝෙ ¶ ච චිත්තිකාරො, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

‘‘ආචාරගොචරෙ යුත්තො, ආජීවො සොධිතො අගාරය්හො;

චිත්තස්ස ච සණ්ඨපනං, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

‘‘චාරිත්තං අථ වාරිත්තං, ඉරියාපථියං පසාදනියං;

අධිචිත්තෙ ච ආයොගො, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

‘‘ආරඤ්ඤකානි සෙනාසනානි, පන්තානි අප්පසද්දානි;

භජිතබ්බානි මුනිනා, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

‘‘සීලඤ්ච බාහුසච්චඤ්ච, ධම්මානං පවිචයො යථාභූතං;

සච්චානං අභිසමයො, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

‘‘භාවෙය්ය ච අනිච්චන්ති, අනත්තසඤ්ඤං අසුභසඤ්ඤඤ්ච;

ලොකම්හි ච අනභිරතිං, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

‘‘භාවෙය්ය ච බොජ්ඣඞ්ගෙ, ඉද්ධිපාදානි ඉන්ද්රියානි බලානි;

අට්ඨඞ්ගමග්ගමරියං, එතං සමණස්ස පතිරූපං.

‘‘තණ්හං පජහෙය්ය මුනි, සමූලකෙ ආසවෙ පදාලෙය්ය;

විහරෙය්ය විප්පමුත්තො, එතං සමණස්ස පතිරූප’’න්ති.

කාළුදායී ච සො ථෙරො, එකවිහාරී ච කප්පිනො;

චූළපන්ථකො කප්පො ච, උපසෙනො ච ගොතමො;

සත්තිමෙ දසකෙ ථෙරා, ගාථායො චෙත්ථ සත්තතීති.