📜
15. චත්තාලීසනිපාතො
1. ඉසිදාසීථෙරීගාථාවණ්ණනා
චත්තාලීසනිපාතෙ ¶ ¶ නගරම්හි කුසුමනාමෙතිආදිකා ඉසිදාසියා ථෙරියා ගාථා. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරා තත්ථ තත්ථ භවෙ පුරිසත්තභාවෙ ඨත්වා විවට්ටූපනිස්සයං කුසලං උපචිනන්තී චරිමභවතො සත්තමෙ භවෙ අකල්යාණසන්නිස්සයෙන පරදාරිකකම්මං කත්වා, කායස්ස භෙදා නිරයෙ නිබ්බත්තිත්වා තත්ථ බහූනි වස්සසතානි නිරයෙ පච්චිත්වා, තතො චුතා තීසු ජාතීසු තිරච්ඡානයොනියං නිබ්බත්තිත්වා තතො චුතා දාසියා කුච්ඡිස්මිං නපුංසකො හුත්වා නිබ්බත්ති. තතො පන චුතා එකස්ස දලිද්දස්ස සාකටිකස්ස ධීතා හුත්වා නිබ්බත්ති. තං වයප්පත්තං ගිරිදාසො නාම අඤ්ඤතරස්ස සත්ථවාහස්ස පුත්තො අත්තනො භරියං කත්වා ගෙහං ආනෙසි. තස්ස ච භරියා අත්ථි සීලවතී කල්යාණධම්මා. තස්සං ඉස්සාපකතා සාමිනො තස්සා විද්දෙසනකම්මං අකාසි. සා තත්ථ යාවජීවං ඨත්වා කායස්ස භෙදා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ උජ්ජෙනියං කුලපදෙසසීලාචාරාදිගුණෙහි අභිසම්මතස්ස විභවසම්පන්නස්ස ¶ සෙට්ඨිස්ස ධීතා හුත්වා නිබ්බත්ති, ඉසිදාසීතිස්සා නාමං අහොසි.
තං වයප්පත්තකාලෙ මාතාපිතරො කුලරූපවයවිභවාදිසදිසස්ස අඤ්ඤතරස්ස සෙට්ඨිපුත්තස්ස අදංසු. සා තස්ස ගෙහෙ පතිදෙවතා හුත්වා මාසමත්තං වසි. අථස්සා කම්මබලෙන සාමිකො විරත්තරූපො හුත්වා තං ඝරතො නීහරි. තං සබ්බං පාළිතො එව විඤ්ඤායති. තෙසං තෙසං පන සාමිකානං අරුච්චනෙය්යතාය සංවෙගජාතා පිතරං අනුජානාපෙත්වා, ජිනදත්තාය ථෙරියා සන්තිකෙ පබ්බජිත්වා විපස්සනාය කම්මං කරොන්තී නචිරස්සෙව සහ පටිසම්භිදාහි අරහත්තං පත්වා, ඵලසුඛෙන නිබ්බානසුඛෙන ච වීතිනාමෙන්තී එකදිවසං පාටලිපුත්තනගරෙ පිණ්ඩාය චරිත්වා පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තා මහාගඞ්ගායං වාලුකපුලිනෙ නිසීදිත්වා බොධිත්ථෙරියා නාම අත්තනො සහායත්ථෙරියා පුබ්බපටිපත්තිං පුච්ඡිතා තමත්ථං ගාථාබන්ධවසෙන විස්සජ්ජෙසි ‘‘උජ්ජෙනියා පුරවරෙ’’තිආදිනා. තෙසං පන පුච්ඡාවිස්සජ්ජනානං සම්බන්ධං දස්සෙතුං –
‘‘නගරම්හි කුසුමනාමෙ, පාටලිපුත්තම්හි පථවියා මණ්ඩෙ;
සක්යකුලකුලීනායො, ද්වෙ භික්ඛුනියො හි ගුණවතියො.
‘‘ඉසිදාසී ¶ ¶ තත්ථ එකා, දුතියා බොධීති සීලසම්පන්නා ච;
ඣානජ්ඣායනරතායො, බහුස්සුතායො ධුතකිලෙසායො.
‘‘තා පිණ්ඩාය චරිත්වා, භත්තත්ථං කරිය ධොතපත්තායො;
රහිතම්හි සුඛනිසින්නා, ඉමා ගිරා අබ්භුදීරෙසු’’න්ති. –
ඉමා තිස්සො ගාථා සඞ්ගීතිකාරෙහි ඨපිතා.
‘‘පාසාදිකාසි අය්යෙ, ඉසිදාසි වයොපි තෙ අපරිහීනො;
කිං දිස්වාන බ්යාලිකං, අථාසි නෙක්ඛම්මමනුයුත්තා.
‘‘එවමනුයුඤ්ජියමානා සා, රහිතෙ ධම්මදෙසනාකුසලා;
ඉසිදාසී වචනමබ්රවි, සුණ බොධි යථාම්හි පබ්බජිතා.
ඉතො පරං විස්සජ්ජනගාථා.
‘‘උජ්ජෙනියා ¶ පුරවරෙ, මය්හං පිතා සීලසංවුතො සෙට්ඨි;
තස්සම්හි එකධීතා, පියා මනාපා ච දයිතා ච.
‘‘අථ මෙ සාකෙතතො වරකා, ආගච්ඡුමුත්තමකුලීනා;
සෙට්ඨී පහූතරතනො, තස්ස මමං සුණුමදාසි තාතො.
‘‘සස්සුයා සසුරස්ස ච, සායං පාතං පණාමමුපගම්ම;
සිරසා කරොමි පාදෙ, වන්දාමි යථාම්හි අනුසිට්ඨා.
‘‘යා මය්හං සාමිකස්ස, භගිනියො භාතුනො පරිජනො වා;
තමෙකවරකම්පි දිස්වා, උබ්බිග්ගා ආසනං දෙමි.
‘‘අන්නෙන ¶ ච පානෙන ච, ඛජ්ජෙන ච යඤ්ච තත්ථ සන්නිහිතං;
ඡාදෙමි උපනයාමි ච, දෙමි ච යං යස්ස පතිරූපං.
‘‘කාලෙන උපට්ඨහිත්වා, ඝරං සමුපගමාමි උම්මාරෙ;
ධොවන්තී හත්ථපාදෙ, පඤ්ජලිකා සාමිකමුපෙමි.
‘‘කොච්ඡං පසාදං අඤ්ජනිඤ්ච, ආදාසකඤ්ච ගණ්හිත්වා;
පරිකම්මකාරිකා විය, සයමෙව පතිං විභූසෙමි.
‘‘සයමෙව ඔදනං සාධයාමි, සයමෙව භාජනං ධොවන්තී;
මාතාව එකපුත්තකං, තථා භත්තාරං පරිචරාමි.
‘‘එවං ¶ මං භත්තිකතං, අනුරත්තං කාරිකං නිහතමානං;
උට්ඨායිකං අනලසං, සීලවතිං දුස්සතෙ භත්තා.
‘‘සො මාතරඤ්ච පිතරඤ්ච, භණති ආපුච්ඡහං ගමිස්සාමි;
ඉසිදාසියා න සහ වච්ඡං, එකාගාරෙහං සහ වත්ථුං.
‘‘මා එවං පුත්ත අවච, ඉසිදාසී පණ්ඩිතා පරිබ්යත්තා;
උට්ඨායිකා අනලසා, කිං තුය්හං න රොචතෙ පුත්ත.
‘‘න ච මෙ හිංසති කිඤ්චි, න චහං ඉසිදාසියා සහ වච්ඡං;
දෙස්සාව මෙ අලං මෙ, අපුච්ඡාහං ගමිස්සාමි.
‘‘තස්ස වචනං සුණිත්වා, සස්සු සසුරො ච මං අපුච්ඡිංසු;
කිස්ස ¶ තයා අපරද්ධං, භණ විස්සට්ඨා යථාභූතං.
‘‘නපිහං අපරජ්ඣං කිඤ්චි, නපි හිංසෙමි න භණාමි දුබ්බචනං;
කිං සක්කා කාතුය්යෙ, යං මං විද්දෙස්සතෙ භත්තා.
‘‘තෙ ¶ මං පිතුඝරං පටිනයිංසු, විමනා දුඛෙන අධිභූතා;
පුත්තමනුරක්ඛමානා, ජිතාම්හසෙ රූපිනිං ලක්ඛිං.
‘‘අථ මං අදාසි තාතො, අඩ්ඪස්ස ඝරම්හි දුතියකුලිකස්ස;
තතො උපඩ්ඪසුඞ්කෙන, යෙන මං වින්දථ සෙට්ඨි.
‘‘තස්සපි ඝරම්හි මාසං, අවසිං අථ සොපි මං පටිච්ඡරයි;
දාසීව උපට්ඨහන්තිං, අදූසිකං සීලසම්පන්නං.
‘‘භික්ඛාය ච විචරන්තං, දමකං දන්තං මෙ පිතා භණති;
හොහිසි මෙ ජාමාතා, නික්ඛිප පොට්ඨිඤ්ච ඝටිකඤ්ච.
‘‘සොපි වසිත්වා පක්ඛං, අථ තාතං භණති ‘දෙහි මෙ පොට්ඨිං;
ඝටිකඤ්ච මල්ලකඤ්ච, පුනපි භික්ඛං චරිස්සාමි’.
‘‘අථ නං භණතී තාතො, අම්මා සබ්බො ච මෙ ඤාතිගණවග්ගො;
කිං තෙ න කීරති ඉධ, භණ ඛිප්පං තං තෙ කරිහිති.
‘‘එවං භණිතො භණති, යදි මෙ අත්තා සක්කොති අලං මය්හං;
ඉසිදාසියා න සහ වච්ඡං, එකඝරෙහං සහ වත්ථුං.
‘‘විස්සජ්ජිතො ¶ ගතො සො, අහම්පි එකාකිනී විචින්තෙමි;
ආපුච්ඡිතූන ගච්ඡං, මරිතුයෙ වා පබ්බජිස්සං වා.
‘‘අථ ¶ අය්යා ජිනදත්තා, ආගච්ඡී ගොචරාය චරමානා;
තාත කුලං විනයධරී, බහුස්සුතා සීලසම්පන්නා.
‘‘තං දිස්වාන අම්හාකං, උට්ඨායාසනං තස්සා පඤ්ඤාපයිං;
නිසින්නාය ච පාදෙ, වන්දිත්වා භොජනමදාසිං.
‘‘අන්නෙන ¶ ච පානෙන ච, ඛජ්ජෙන ච යඤ්ච තත්ථ සන්නිහිතං;
සන්තප්පයිත්වා අවචං, අය්යෙ ඉච්ඡාමි පබ්බජිතුං.
‘‘අථ මං භණතී තාතො, ඉධෙව පුත්තක චරාහි ත්වං ධම්මං;
අන්නෙන ච පානෙන ච, තප්පය සමණෙ ද්විජාතී ච.
‘‘අථහං භණාමි තාතං, රොදන්තී අඤ්ජලිං පණාමෙත්වා;
පාපඤ්හි මයා පකතං, කම්මං තං නිජ්ජරෙස්සාමි.
‘‘අථ මං භණතී තාතො, පාපුණ බොධිඤ්ච අග්ගධම්මඤ්ච;
නිබ්බානඤ්ච ලභස්සු, යං සච්ඡිකරී ද්විපදසෙට්ඨො.
‘‘මාතාපිතූ අභිවාද, යිත්වා සබ්බඤ්ච ඤාතිගණවග්ගං;
සත්තාහං පබ්බජිතා, තිස්සො විජ්ජා අඵස්සයිං.
‘‘ජානාමි අත්තනො සත්ත, ජාතියො යස්සයං ඵලවිපාකො;
තං තව ආචික්ඛිස්සං, තං එකමනා නිසාමෙහි.
‘‘නගරම්හි එරකච්ඡෙ, සුවණ්ණකාරො අහං පහූතධනො;
යොබ්බනමදෙන මත්තො, සො පරදාරං අසෙවිහං.
‘‘සොහං තතො චවිත්වා, නිරයම්හි අපච්චිසං චිරං;
පක්කො තතො ච උට්ඨහිත්වා, මක්කටියා කුච්ඡිමොක්කමිං.
‘‘සත්තාහජාතකං මං, මහාකපි යූථපො නිල්ලච්ඡෙසි;
තස්සෙතං කම්මඵලං, යථාපි ගන්ත්වාන පරදාරං.
‘‘සොහං තතො චවිත්වා, කාලං කරිත්වා සින්ධවාරඤ්ඤෙ;
කාණාය ¶ ච ඛඤ්ජාය ච, එළකියා කුච්ඡිමොක්කමිං.
‘‘ද්වාදස ¶ ¶ වස්සානි අහං, නිල්ලච්ඡිතො දාරකෙ පරිවහිත්වා;
කිමිනාවට්ටො අකල්ලො, යථාපි ගන්ත්වාන පරදාරං.
‘‘සොහං තතො චවිත්වා, ගොවාණිජකස්ස ගාවියා ජාතො;
වච්ඡො ලාඛාතම්බො, නිල්ලච්ඡිතො ද්වාදසෙ මාසෙ.
‘‘වොඪූන නඞ්ගලමහං, සකටඤ්ච ධාරයාමි;
අන්ධොවට්ටො අකල්ලො, යථාපි ගන්ත්වාන පරදාරං.
‘‘සොහං තතො චවිත්වා, වීථියා දාසියා ඝරෙ ජාතො;
නෙව මහිලා න පුරිසො, යථාපි ගන්ත්වාන පරදාරං.
‘‘තිංසතිවස්සම්හි මතො, සාකටිකකුලම්හි දාරිකා ජාතා;
කපණම්හි අප්පභොගෙ, ධනිකපුරිසපාතබහුලම්හි.
‘‘තං මං තතො සත්ථවාහො, උස්සන්නාය විපුලාය වඩ්ඪියා;
ඔකඩ්ඪති විලපන්තිං, අච්ඡින්දිත්වා කුලඝරස්මා.
‘‘අථ සොළසමෙ වස්සෙ, දිස්වා මං පත්තයොබ්බනං කඤ්ඤං;
ඔරුන්ධතස්ස පුත්තො, ගිරිදාසො නාම නාමෙන.
‘‘තස්සපි අඤ්ඤා භරියා, සීලවතී ගුණවතී යසවතී ච;
අනුරත්තා භත්තාරං, තස්සාහං විද්දෙසනමකාසිං.
‘‘තස්සෙතං කම්මඵලං, යං මං අපකීරිතූන ගච්ඡන්ති;
දාසීව උපට්ඨහන්තිං, තස්සපි අන්තො කතො මයා’’ති.
තත්ථ නගරම්හි කුසුමනාමෙති ‘‘කුසුමපුර’’න්ති එවං කුසුමසද්දෙන ගහිතනාමකෙ නගරෙ, ඉදානි තං නගරං පාටලිපුත්තම්හීති සරූපතො දස්සෙති. පථවියා මණ්ඩෙති සකලාය පථවියා මණ්ඩභූතෙ. සක්යකුලකුලීනායොති සක්යකුලෙ කුලධීතරො, සක්යපුත්තස්ස භගවතො සාසනෙ පබ්බජිතතාය එවං වුත්තං.
තත්ථාති ¶ තාසු ද්වීසු භික්ඛුනීසු. බොධීති එවංනාමිකා ථෙරී. ඣානජ්ඣායනරතායොති ලොකියලොකුත්තරස්ස ඣානස්ස ඣායනෙ අභිරතා. බහුස්සුතායොති පරියත්තිබාහුසච්චෙන ¶ බහුස්සුතා. ධුතකිලෙසායොති අග්ගමග්ගෙන සබ්බසො සමුග්ඝාතිතකිලෙසා. භත්තත්ථං කරියාති ¶ භත්තකිච්චං නිට්ඨාපෙත්වා. රහිතම්හීති ජනරහිතම්හි විවිත්තට්ඨානෙ. සුඛනිසින්නාති පබ්බජ්ජාසුඛෙන විවෙකසුඛෙන ච සුඛනිසින්නා. ඉමා ගිරාති ඉදානි වුච්චමානා සුඛා ලාපනා. අබ්භුදීරෙසුන්ති පුච්ඡාවිස්සජ්ජනවසෙන කථයිංසු.
‘‘පාසාදිකාසී’’ති ගාථා බොධිත්ථෙරියා පුච්ඡාවසෙන වුත්තා. ‘‘එවමනුයුඤ්ජියමානා’’ති ගාථා සඞ්ගීතිකාරෙහෙව වුත්තා. ‘‘උජ්ජෙනියා’’තිආදිකා හි සබ්බාපි ඉසිදාසියාව වුත්තා. තත්ථ පාසාදිකාසීති රූපසම්පත්තියා පස්සන්තානං පසාදාවහා අසි. වයොපි තෙ අපරිහීනොති තුය්හං වයොපි න පරිහීනො, පඨමවයෙ ඨිතාසීති අත්ථො. කිං දිස්වාන බ්යාලිකන්ති කීදිසං බ්යාලිකං දොසං ඝරාවාසෙ ආදීනවං දිස්වා. අථාසි නෙක්ඛම්මමනුයුත්තාති අථාති නිපාතමත්තං, නෙක්ඛම්මං පබ්බජ්ජං අනුයුත්තා අසි.
අනුයුඤ්ජියමානාති පුච්ඡියමානා, සා ඉසිදාසීති යොජනා. රහිතෙති සුඤ්ඤට්ඨානෙ. සුණ බොධි යථාම්හි පබ්බජිතාති බොධිත්ථෙරි අහං යථා පබ්බජිතා අම්හි, තං තං පුරාණං සුණ සුණාහි.
උජ්ජෙනියා පුරවරෙති උජ්ජෙනීනාමකෙ අවන්තිරට්ඨෙ උත්තමනගරෙ. පියාති එකධීතුභාවෙන පියායිතබ්බා. මනාපාති සීලාචාරගුණෙන මනවඩ්ඪනකා. දයිතාති අනුකම්පිතබ්බා.
අථාති පච්ඡා මම වයප්පත්තකාලෙ. මෙ සාකෙතතො වරකාති සාකෙතනගරතො මම වරකා මං වාරෙන්තා ආගච්ඡුං. උත්තමකුලීනාති තස්මිං නගරෙ අග්ගකුලිකා, යෙන තෙ පෙසිතා, සො සෙට්ඨි පහූතරතනො. තස්ස මමං සුණ්හමදාසි තාතොති තස්ස සාකෙතසෙට්ඨිනො සුණිසං පුත්තස්ස භරියං කත්වා මය්හං පිතා මං අදාසි.
සායං පාතන්ති සායන්හෙ පුබ්බණ්හෙ ච. පණාමමුපගම්ම සිරසා කරොමීති සස්සුයා සසුරස්ස ච ¶ සන්තිකං උපගන්ත්වා සිරසා පණාමං කරොමි, තෙසං පාදෙ වන්දාමි. යථාම්හි අනුසිට්ඨාති තෙහි යථා අනුසිට්ඨා අම්හි, තථා කරොමි, තෙසං අනුසිට්ඨිං න අතික්කමාමි.
තමෙකවරකම්පීති ¶ එකවල්ලභම්පි. උබ්බිග්ගාති තසන්තා. ආසනං දෙමීති යස්ස පුග්ගලස්ස යං අනුච්ඡවිකං, තං තස්ස දෙමි.
තත්ථාති ¶ පරිවෙසනට්ඨානෙ. සන්නිහිතන්ති සජ්ජිතං හුත්වා විජ්ජමානං. ඡාදෙමීති උපච්ඡාදෙමි, උපච්ඡාදෙත්වා උපනයාමි ච, උපනෙත්වා දෙමි, දෙන්තීපි යං යස්ස පතිරූපං, තදෙව දෙමීති අත්ථො.
උම්මාරෙති ද්වාරෙ. ධොවන්තී හත්ථපාදෙති හත්ථපාදෙ ධොවිනී ආසිං, ධොවිත්වා ඝරං සමුපගමාමීති යොජනා.
කොච්ඡන්ති මස්සූනං කෙසානඤ්ච උල්ලිඛනකොච්ඡං. පසාදන්ති ගන්ධචුණ්ණාදිමුඛවිලෙපනං. ‘‘පසාධන’’න්තිපි පාඨො, පසාධනභණ්ඩං. අඤ්ජනින්ති අඤ්ජනනාළිං. පරිකම්මකාරිකා වියාති අග්ගකුලිකා විභවසම්පන්නාපි පතිපරිචාරිකා චෙටිකා විය.
සාධයාමීති පචාමි. භාජනන්ති ලොහභාජනඤ්ච. ධොවන්තී පරිචරාමීති යොජනා.
භත්තිකතන්ති කතසාමිභතිකං. අනුරත්තන්ති අනුරත්තවන්තිං. කාරිකන්ති තස්ස තස්සෙව ඉති කත්තබ්බස්ස කාරිකං. නිහතමානන්ති අපනීතමානං. උට්ඨායිකන්ති උට්ඨානවීරියසම්පන්නං. අනලසන්ති තතො එව අකුසීතං. සීලවතින්ති සීලාචාරසම්පන්නං. දුස්සතෙති දුස්සති, කුජ්ඣිත්වා භණති.
භණති ආපුච්ඡහං ගමිස්සාමීති ‘‘අහං තුම්හෙ ආපුච්ඡිත්වා යත්ථ කත්ථචි ගමිස්සාමී’’ති සො මම සාමිකො අත්තනො මාතරඤ්ච පිතරඤ්ච භණති. කිං භණතීති චෙ ආහ – ‘‘ඉසිදාසියා න සහ වච්ඡං, එකාගාරෙහං සහ වත්ථු’’න්ති. තත්ථ වච්ඡන්ති වසිස්සං.
දෙස්සාති අප්පියා. අලං මෙති පයොජනං මෙ තාය ඉත්ථීති අත්ථො ¶ . අපුච්ඡාහං ගමිස්සාමීති යදි මෙ තුම්හෙ තාය සද්ධිං සංවාසං ඉච්ඡථ, අහං තුම්හෙ අපුච්ඡිත්වා විදෙසං පක්කමිස්සාමි.
තස්සාති ¶ මම භත්තුනො. කිස්සාති කිං අස්ස තව සාමිකස්ස. තයා අපරද්ධං බ්යාලිකං කතං.
නපිහං අපරජ්ඣන්ති නපි අහං තස්ස කිඤ්චි අපරජ්ඣිං. අයමෙව වා පාඨො. නපි හිංසෙමීති නපි බාධෙමි. දුබ්බචනන්ති දුරුත්තවචනං. කිං සක්කා කාතුය්යෙති කිං මයා කාතුං අය්යෙ සක්කා. යං මං විද්දෙස්සතෙ භත්තාති යස්මා අකාරණෙනෙව භත්තා මය්හං විද්දෙස්සතෙ විද්දෙස්සං චිත්තප්පකොපං කරොති.
විමනාති ¶ දොමනස්සිකා. පුත්තමනුරක්ඛමානාති අත්තනො පුත්තං මය්හං සාමිකං චිත්තමනුරක්ඛණෙන අනුරක්ඛන්තා. ජිතාම්හසෙ රූපිනිං ලක්ඛින්ති ජිතා අම්හසෙ ජිතා වතාම්හ රූපවතිං සිරිං, මනුස්සවෙසෙන චරන්තියා සිරිදෙවතාය පරිහීනා වතාති අත්ථො.
අඩ්ඪස්ස ඝරම්හි දුතියකුලිකස්සාති පඨමසාමිකං උපාදාය දුතියස්ස අඩ්ඪස්ස කුලපුත්තස්ස ඝරම්හි මං අදාසි, දෙන්තො ච තතො පඨමසුඞ්කතො උපඩ්ඪසුඞ්කෙන අදාසි. යෙන මං වින්දථ සෙට්ඨීති යෙන සුඞ්කෙන මං පඨමං සෙට්ඨි වින්දථ පටිලභි, තතො උපඩ්ඪසුඞ්කෙනාති යොජනා.
සොපීති දුතියසාමිකොපි. මං පටිච්ඡරයීති මං නීහරි, සො මං ගෙහතො නික්කඩ්ඪි. උපට්ඨහන්තින්ති දාසී විය උපට්ඨහන්තිං උපට්ඨානං කරොන්තිං. අදූසිකන්ති අදුබ්භනකං.
දමකන්ති කාරුඤ්ඤාධිට්ඨානතාය පරෙසං චිත්තස්ස දමකං. යථා පරෙ කිඤ්චි දස්සන්ති, එවං අත්තනො කායං වාචඤ්ච ¶ දන්තං වූපසන්තං කත්වා පරදත්තභික්ඛාය විචරණකං. ජාමාතාති දුහිතුපති. නික්ඛිප පොට්ඨිඤ්ච ඝටිකඤ්චාති තයා පරිදහිතං පිලොතිකාඛණ්ඩඤ්ච භික්ඛාකපාලඤ්ච ඡඩ්ඩෙහි.
සොපි වසිත්වා පක්ඛන්ති සොපි භික්ඛකො පුරිසො මයා සද්ධිං අද්ධමාසමත්තං වසිත්වා පක්කාමි.
අථ නං භණතී තාතොති තං භික්ඛකං මම පිතා මාතා සබ්බො ච මෙ ඤාතිගණො වග්ගවග්ගො ¶ හුත්වා භණති. කථං? කිං තෙ න කීරති ඉධ තුය්හං කිං නාම න කිරති න සාධියති, භණ ඛිප්පං. තං තෙ කරිහිතීති තං තුය්හං කරිස්සති.
යදි මෙ අත්තා සක්කොතීති යදි මය්හං අත්තා අත්තාධීනො භුජිස්සො ච හොති, අලං මය්හං ඉසිදාසියා තාය පයොජනං නත්ථි, තස්මා න සහ වච්ඡං න සහ වසිස්සං, එකඝරෙ අහං තාය සහ වත්ථුන්ති යොජනා.
විස්සජ්ජිතො ගතො සොති සො භික්ඛකො පිතරා විස්සජ්ජිතො යථාරුචි ගතො. එකාකිනීති එකිකාව. ආපුච්ඡිතූන ගච්ඡන්ති ¶ මය්හං පිතරං විස්සජ්ජෙත්වා ගච්ඡාමි. මරිතුයෙති මරිතුං. වාති විකප්පත්ථෙ නිපාතො.
ගොචරායාති භික්ඛාය, තාත-කුලං ආගච්ඡීති යොජනා.
තන්ති තං ජිනදත්තත්ථෙරිං. උට්ඨායාසනං තස්සා පඤ්ඤාපයින්ති උට්ඨහිත්වා ආසනං තස්සා ථෙරියා පඤ්ඤාපෙසිං.
ඉධෙවාති ඉමස්මිං එව ගෙහෙ ඨිතා. පුත්තකාති සාමඤ්ඤවොහාරෙන ධීතරං අනුකම්පෙන්තො ආලපති. චරාහි ත්වං ධම්මන්ති ත්වං පබ්බජිත්වා චරිතබ්බං බ්රහ්මචරියාදිධම්මං චර. ද්විජාතීති බ්රාහ්මණජාතී.
නිජ්ජරෙස්සාමීති ජීරාපෙස්සාමි විනාසෙස්සාමි.
බොධින්ති සච්චාභිසම්බොධිං, මග්ගඤාණන්ති අත්ථො. අග්ගධම්මන්ති ඵලධම්මං, අරහත්තං. යං සච්ඡිකරී ¶ ද්විපදසෙට්ඨොති යං මග්ගඵලනිබ්බානසඤ්ඤිතං ලොකුත්තරධම්මං ද්විපදානං සෙට්ඨො සම්මාසම්බුද්ධො සච්ඡි අකාසි, තං ලභස්සූති යොජනා.
සත්තාහං පබ්බජිතාති පබ්බජිතා හුත්වා සත්තාහෙන. අඵස්සයින්ති ඵුසිං සච්ඡාකාසිං.
යස්සයං ඵලවිපාකොති යස්ස පාපකම්මස්ස, අයං සාමිකස්ස අමනාපභාවසඞ්ඛාතො නිස්සන්දඵලභූතො ¶ විපාකො. තං තව ආචික්ඛිස්සන්ති තං කම්මං තව කථෙස්සාමි. තන්ති ආචික්ඛියමානං තමෙව කම්මං, තං වා මම වචනං. එකමනාති එකග්ගමනා. අයමෙව වා පාඨො.
නගරම්හි එරකච්ඡෙති එවංනාමකෙ නගරෙ. සො පරදාරං අසෙවිහන්ති සො අහං පරස්ස දාරං අසෙවිං.
චිරං පක්කොති බහූනි වස්සසතසහස්සානි නිරයග්ගිනා දඩ්ඪො. තතො ච උට්ඨහිත්වාති තතො නිරයතො වුට්ඨිතො චුතො. මක්කටියා කුච්ඡිමොක්කමින්ති වානරියා කුච්ඡිම්හි පටිසන්ධිං ගණ්හිං.
යූථපොති යූථපති. නිල්ලච්ඡෙසීති පුරිසභාවස්ස ලක්ඛණභූතානි බීජකානි නිල්ලච්ඡෙසි නීහරි. තස්සෙතං කම්මඵලන්ති තස්ස මය්හං එතං අතීතෙ කතස්ස කම්මස්ස ඵලං. යථාපි ගන්ත්වාන පරදාරන්ති යථා තං පරදාරං අතික්කමිත්වා.
තතොති ¶ මක්කටයොනිතො. සින්ධවාරඤ්ඤෙති සින්ධවරට්ඨෙ අරඤ්ඤට්ඨානෙ. එළකියාති අජියා.
දාරකෙ පරිවහිත්වාති පිට්ඨිං ආරුය්හ කුමාරකෙ වහිත්වා. කිමිනාවට්ටොති අභිජාතට්ඨානෙ කිමිපරිගතොව හුත්වා අට්ටො අට්ටිතො. අකල්ලොති ගිලානො, අහොසීති වචනසෙසො.
ගොවාණිජකස්සාති ගාවියො වික්කිණිත්වා ජීවකස්ස. ලාඛාතම්බොති ලාඛාරසරත්තෙහි විය තම්බෙහි ලොමෙහි සමන්නාගතො.
වොඪූනාති වහිත්වා. නඞ්ගලන්ති සීරං, සකටඤ්ච ධාරයාමීති අත්ථො ¶ . අන්ධොවට්ටොති කාණොව හුත්වා අට්ටො පීළිතො.
වීථියාති නගරවීථියං. දාසියා ඝරෙ ජාතොති ඝරදාසියා කුච්ඡිම්හි ජාතො. ‘‘වණ්ණදාසියා’’තිපි වදන්ති. නෙව මහිලා න පුරිසොති ඉත්ථීපි පුරිසොපි න හොමි, ජාතිනපුංසකොති අත්ථො.
තිංසතිවස්සම්හි ¶ මතොති නපුංසකො හුත්වා තිංසවස්සකාලෙ මතො. සාකටිකකුලම්හීති සූතකකුලෙ. ධනිකපුරිසපාතබහුලම්හීති ඉණායිකානං පුරිසානං අධිපතනබහුලෙ බහූහි ඉණායිකෙහි අභිභවිතබ්බෙ.
උස්සන්නායාති උපචිතාය. විපුලායාති මහතියා. වඩ්ඪියාති ඉණවඩ්ඪියා. ඔකඩ්ඪතීති අවකඩ්ඪති. කුලඝරස්මාති මම ජාතකුලගෙහතො.
ඔරුන්ධතස්ස පුත්තොති අස්ස සත්ථවාහස්ස පුත්තො, මයි පටිබද්ධචිත්තො නාමෙන ගිරිදාසො නාම අවරුන්ධති අත්තනො පරිග්ගහභාවෙන ගෙහෙ කරොති.
අනුරත්තා භත්තාරන්ති භත්තාරං අනුවත්තිකා. තස්සාහං විද්දෙසනමකාසින්ති තස්ස භත්තුනො තං භරියං සපත්තිං විද්දෙසනකම්මං අකාසිං. යථා තං සො කුජ්ඣති, එවං පටිපජ්ජිං.
යං ¶ මං අපකීරිතූන ගච්ඡන්තීති යං දාසී විය සක්කච්චං උපට්ඨහන්තිං මං තත්ථ තත්ථ පතිනො අපකිරිත්වා ඡඩ්ඩෙත්වා අනපෙක්ඛා අපගච්ඡන්ති. එතං තස්සා මය්හං තදා කතස්ස පරදාරිකකම්මස්ස සපත්තිං විද්දෙසනකම්මස්ස ච නිස්සන්දඵලං. තස්සපි අන්තො කතො මයාති තස්සපි තථා අනුනයපාපකකම්මස්ස දාරුණස්ස පරියන්තො ඉදානි මයා අග්ගමග්ගං අධිගච්ඡන්තියා කතො, ඉතො පරං කිඤ්චි දුක්ඛං නත්ථීති. යං පනෙත්ථ අන්තරන්තරා න විභත්තං, තං වුත්තනයත්තා උත්තානත්ථමෙව.
ඉසිදාසීථෙරීගාථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
චත්තාලීසනිපාතවණ්ණනා නිට්ඨිතා.