📜
15. චත්තාලීසනිපාතො
1. ඉසිදාසීථෙරීගාථා
නගරම්හි ¶ ¶ කුසුමනාමෙ, පාටලිපුත්තම්හි පථවියා මණ්ඩෙ;
සක්යකුලකුලීනායො, ද්වෙ භික්ඛුනියො හි ගුණවතියො.
ඉසිදාසී ¶ තත්ථ එකා, දුතියා බොධීති සීලසම්පන්නා ච;
ඣානජ්ඣායනරතායො, බහුස්සුතායො ධුතකිලෙසායො.
තා ¶ පිණ්ඩාය චරිත්වා, භත්තත්ථං [භත්තත්තං (සී.)] කරිය ධොතපත්තායො;
රහිතම්හි සුඛනිසින්නා, ඉමා ගිරා අබ්භුදීරෙසුං.
‘‘පාසාදිකාසි අය්යෙ, ඉසිදාසි වයොපි තෙ අපරිහීනො;
කිං දිස්වාන බ්යාලිකං, අථාසි නෙක්ඛම්මමනුයුත්තා’’.
එවමනුයුඤ්ජියමානා සා, රහිතෙ ධම්මදෙසනාකුසලා;
ඉසිදාසී වචනමබ්රවි, ‘‘සුණ බොධි යථාම්හි පබ්බජිතා.
‘‘උජ්ජෙනියා පුරවරෙ, මය්හං පිතා සීලසංවුතො සෙට්ඨි;
තස්සම්හි එකධීතා, පියා මනාපා ච දයිතා ච.
‘‘අථ මෙ සාකෙතතො වරකා, ආගච්ඡුමුත්තමකුලීනා;
සෙට්ඨී පහූතරතනො, තස්ස මමං සුණ්හමදාසි තාතො.
‘‘සස්සුයා සස්සුරස්ස ච, සායං පාතං පණාමමුපගම්ම;
සිරසා කරොමි පාදෙ, වන්දාමි යථාම්හි අනුසිට්ඨා.
‘‘යා ¶ මය්හං සාමිකස්ස, භගිනියො භාතුනො පරිජනො වා;
තමෙකවරකම්පි දිස්වා, උබ්බිග්ගා ආසනං දෙමි.
‘‘අන්නෙන ච පානෙන ච, ඛජ්ජෙන ච යඤ්ච තත්ථ සන්නිහිතං;
ඡාදෙමි උපනයාමි ච, දෙමි ච යං යස්ස පතිරූපං.
‘‘කාලෙන උපට්ඨහිත්වා [උට්ඨහිත්වා (ස්යා. ක.), උපට්ඨහිතුං (?)], ඝරං සමුපගමාමි උම්මාරෙ;
ධොවන්තී හත්ථපාදෙ, පඤ්ජලිකා සාමිකමුපෙමි.
‘‘කොච්ඡං පසාදං අඤ්ජනිඤ්ච, ආදාසකඤ්ච ගණ්හිත්වා;
පරිකම්මකාරිකා ¶ විය, සයමෙව පතිං විභූසෙමි.
‘‘සයමෙව ¶ ඔදනං සාධයාමි, සයමෙව භාජනං ධොවන්තී;
මාතාව එකපුත්තකං, තථා [තදා (සී.)] භත්තාරං පරිචරාමි.
‘‘එවං මං භත්තිකතං, අනුරත්තං කාරිකං නිහතමානං;
උට්ඨායිකං [උට්ඨාහිකං (ක.)] අනලසං, සීලවතිං දුස්සතෙ භත්තා.
‘‘සො මාතරඤ්ච පිතරඤ්ච, භණති ‘ආපුච්ඡහං ගමිස්සාමි;
ඉසිදාසියා න සහ වච්ඡං, එකාගාරෙහං [එකඝරෙප’හං (?)] සහ වත්ථුං’.
‘‘‘මා එවං පුත්ත අවච, ඉසිදාසී පණ්ඩිතා පරිබ්යත්තා;
උට්ඨායිකා අනලසා, කිං තුය්හං න රොචතෙ පුත්ත’.
‘‘‘න ¶ ච මෙ හිංසති කිඤ්චි, න චහං ඉසිදාසියා සහ වච්ඡං;
දෙස්සාව මෙ අලං මෙ, අපුච්ඡාහං [ආපුච්ඡාහං (ස්යා.), ආපුච්ඡහං-නාපුච්ඡහං (?)] ගමිස්සාමි’.
‘‘තස්ස වචනං සුණිත්වා, සස්සු සසුරො ච මං අපුච්ඡිංසු;
‘කිස්ස [කිංස (?)] තයා අපරද්ධං, භණ විස්සට්ඨා යථාභූතං’.
‘‘‘නපිහං ¶ අපරජ්ඣං කිඤ්චි, නපි හිංසෙමි න භණාමි දුබ්බචනං;
කිං සක්කා කාතුය්යෙ, යං මං විද්දෙස්සතෙ භත්තා’.
‘‘තෙ මං පිතුඝරං පටිනයිංසු, විමනා දුඛෙන අධිභූතා;
‘පුත්තමනුරක්ඛමානා, ජිතාම්හසෙ රූපිනිං ලක්ඛිං’.
‘‘අථ මං අදාසි තාතො, අඩ්ඪස්ස ඝරම්හි දුතියකුලිකස්ස;
තතො උපඩ්ඪසුඞ්කෙන, යෙන මං වින්දථ සෙට්ඨි.
‘‘තස්සපි ඝරම්හි මාසං, අවසිං අථ සොපි මං පටිච්ඡරයි [පටිච්ඡසි (සී. ක.), පටිච්ඡති (ස්යා.), පටිච්ඡරති (ක.)];
දාසීව ¶ උපට්ඨහන්තිං, අදූසිකං සීලසම්පන්නං.
‘‘භික්ඛාය ච විචරන්තං, දමකං දන්තං මෙ පිතා භණති;
‘හොහිසි [සොහිසි (සබ්බත්ථ)] මෙ ජාමාතා, නික්ඛිප පොට්ඨිඤ්ච [පොන්තිං (සී. ස්යා.)] ඝටිකඤ්ච’.
‘‘සොපි වසිත්වා පක්ඛං [පක්කමථ (සී.)], අථ තාතං භණති ‘දෙහි මෙ පොට්ඨිං;
ඝටිකඤ්ච මල්ලකඤ්ච, පුනපි භික්ඛං චරිස්සාමි’.
‘‘අථ ¶ නං භණතී තාතො, අම්මා සබ්බො ච මෙ ඤාතිගණවග්ගො;
‘කිං තෙ න කීරති ඉධ, භණ ඛිප්පං තං තෙ කරිහි’ති.
‘‘එවං භණිතො භණති, ‘යදි මෙ අත්තා සක්කොති අලං මය්හං;
ඉසිදාසියා න සහ වච්ඡං, එකඝරෙහං සහ වත්ථුං’.
‘‘විස්සජ්ජිතො ගතො සො, අහම්පි එකාකිනී විචින්තෙමි;
‘ආපුච්ඡිතූන ගච්ඡං, මරිතුයෙ [මරිතායෙ (සී.), මරිතුං (ස්යා.)] වා පබ්බජිස්සං වා’.
‘‘අථ අය්යා ජිනදත්තා, ආගච්ඡී ගොචරාය චරමානා;
තාතකුලං ¶ විනයධරී, බහුස්සුතා සීලසම්පන්නා.
‘‘තං දිස්වාන අම්හාකං, උට්ඨායාසනං තස්සා පඤ්ඤාපයිං;
නිසින්නාය ච පාදෙ, වන්දිත්වා භොජනමදාසිං.
‘‘අන්නෙන ¶ ච පානෙන ච, ඛජ්ජෙන ච යඤ්ච තත්ථ සන්නිහිතං;
සන්තප්පයිත්වා අවචං, ‘අය්යෙ ඉච්ඡාමි පබ්බජිතුං’.
‘‘අථ මං භණතී තාතො, ‘ඉධෙව පුත්තක [පුත්තිකෙ (ස්යා. ක.)] චරාහි ත්වං ධම්මං;
අන්නෙන ච පානෙන ච, තප්පය සමණෙ ද්විජාතී ච’.
‘‘අථහං භණාමි තාතං, රොදන්තී අඤ්ජලිං පණාමෙත්වා;
‘පාපඤ්හි මයා පකතං, කම්මං තං නිජ්ජරෙස්සාමි’.
‘‘අථ ¶ මං භණතී තාතො, ‘පාපුණ බොධිඤ්ච අග්ගධම්මඤ්ච;
නිබ්බානඤ්ච ලභස්සු, යං සච්ඡිකරී ද්විපදසෙට්ඨො’.
‘‘මාතාපිතූ අභිවාදයිත්වා, සබ්බඤ්ච ඤාතිගණවග්ගං;
සත්තාහං පබ්බජිතා, තිස්සො විජ්ජා අඵස්සයිං.
‘‘ජානාමි අත්තනො සත්ත, ජාතියො යස්සයං ඵලවිපාකො;
තං තව ආචික්ඛිස්සං, තං එකමනා නිසාමෙහි.
‘‘නගරම්හි එරකච්ඡෙ [එරකකච්ඡෙ (ස්යා. ක.)], සුවණ්ණකාරො අහං පහූතධනො;
යොබ්බනමදෙන මත්තො සො, පරදාරං අසෙවිහං.
‘‘සොහං තතො චවිත්වා, නිරයම්හි අපච්චිසං චිරං;
පක්කො තතො ච උට්ඨහිත්වා, මක්කටියා කුච්ඡිමොක්කමිං.
‘‘සත්තාහජාතකං ¶ ¶ මං, මහාකපි යූථපො නිල්ලච්ඡෙසි;
තස්සෙතං කම්මඵලං, යථාපි ගන්ත්වාන පරදාරං.
‘‘සොහං තතො චවිත්වා, කාලං කරිත්වා සින්ධවාරඤ්ඤෙ;
කාණාය ච ඛඤ්ජාය ච, එළකියා කුච්ඡිමොක්කමිං.
‘‘ද්වාදස වස්සානි අහං, නිල්ලච්ඡිතො දාරකෙ පරිවහිත්වා;
කිමිනාවට්ටො අකල්ලො, යථාපි ගන්ත්වාන පරදාරං.
‘‘සොහං තතො චවිත්වා, ගොවාණිජකස්ස ගාවියා ජාතො;
වච්ඡො ලාඛාතම්බො, නිල්ලච්ඡිතො ද්වාදසෙ මාසෙ.
‘‘වොඪූන [තෙ පුන (ස්යා. ක.), වොධුන (ක. අට්ඨ.)] නඞ්ගලමහං, සකටඤ්ච ධාරයාමි;
අන්ධොවට්ටො අකල්ලො, යථාපි ගන්ත්වාන පරදාරං.
‘‘සොහං තතො චවිත්වා, වීථියා දාසියා ඝරෙ ජාතො;
නෙව මහිලා න පුරිසො, යථාපි ගන්ත්වාන පරදාරං.
‘‘තිංසතිවස්සම්හි ¶ ¶ මතො, සාකටිකකුලම්හි දාරිකා ජාතා;
කපණම්හි අප්පභොගෙ, ධනික [අණික (අට්ඨ.), තංසංවණ්ණනායම්පි අත්ථයුත්ති ගවෙසිතබ්බා] පුරිසපාතබහුලම්හි.
‘‘තං මං තතො සත්ථවාහො, උස්සන්නාය විපුලාය වඩ්ඪියා;
ඔකඩ්ඪති විලපන්තිං, අච්ඡින්දිත්වා කුලඝරස්මා.
‘‘අථ සොළසමෙ වස්සෙ, දිස්වා මං පත්තයොබ්බනං කඤ්ඤං;
ඔරුන්ධතස්ස පුත්තො, ගිරිදාසො නාම නාමෙන.
‘‘තස්සපි අඤ්ඤා භරියා, සීලවතී ගුණවතී යසවතී ච;
අනුරත්තා ¶ [අනුවත්තා (ක.)] භත්තාරං, තස්සාහං [තස්ස තං (?)] විද්දෙසනමකාසිං.
‘‘තස්සෙතං කම්මඵලං, යං මං අපකීරිතූන ගච්ඡන්ති;
දාසීව උපට්ඨහන්තිං, තස්සපි අන්තො කතො මයා’’ති.
… ඉසිදාසී ථෙරී….
චත්තාලීසනිපාතො නිට්ඨිතො.