📜

12. මහාපරිවාරවග්ගො

1. මහාපරිවාරකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

විපස්සීනාම භගවාතිආදිකං ආයස්මතො මහාපරිවාරකත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමජිනවරෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො විපස්සිස්ස භගවතො උප්පන්නසමයෙ යක්ඛයොනියං නිබ්බත්තො අනෙකයක්ඛසතසහස්සපරිවාරො එකස්මිං ඛුද්දකදීපෙ දිබ්බසුඛමනුභවන්තො විහරති. තස්මිඤ්ච දීපෙ චෙතියාභිසොභිතො විහාරො අත්ථි, තත්ථ භගවා අගමාසි. අථ සො යක්ඛසෙනාධිපති තං භගවන්තං තත්ථ ගතභාවං දිස්වා දිබ්බවත්ථානි ගහෙත්වා ගන්ත්වා භගවන්තං වන්දිත්වා දිබ්බවත්ථෙහි පූජෙසි, සපරිවාරො සරණමගමාසි. සො තෙන පුඤ්ඤකම්මෙන තතො චුතො දෙවලොකෙ නිබ්බත්තිත්වා තත්ථ ඡ කාමාවචරසුඛමනුභවිත්වා තතො චුතො මනුස්සෙසු අග්ගචක්කවත්තිආදිසුඛමනුභවිත්වා අපරභාගෙ ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්තො සත්ථරි පසීදිත්වා පබ්බජිතො නචිරස්සෙව අරහා අහොසි.

1-2. සො අපරභාගෙ අත්තනො පුබ්බකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො විපස්සී නාම භගවාතිආදිමාහ. තත්ථ විසෙසං පරමත්ථං නිබ්බානං පස්සතීති විපස්සී, විවිධෙ සතිපට්ඨානාදයො සත්තතිංසබොධිපක්ඛියධම්මෙ පස්සතීති වා විපස්සී, විවිධෙ අනෙකප්පකාරෙ බොධනෙය්යසත්තෙ විසුං විසුං පස්සතීති වා විපස්සී, සො විපස්සී භගවා දීපචෙතියං දීපෙ පූජනීයට්ඨානං විහාරමගමාසීති අත්ථො. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානමෙවාති.

මහාපරිවාරකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

2. සුමඞ්ගලත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

අත්ථදස්සී ජිනවරොතිආදිකං ආයස්මතො සුමඞ්ගලත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො අත්ථදස්සිස්ස භගවතො කාලෙ එකස්මිං තළාකසමීපෙ රුක්ඛදෙවතා හුත්වා නිබ්බත්ති. තස්මිං සමයෙ භගවා විහාරතො නික්ඛමිත්වා නහායිතුකාමො තස්ස තළාකස්ස තීරං ගන්ත්වා තත්ථ න්හත්වා එකචීවරො ජලමානො බ්රහ්මා විය සූරියො විය සුවණ්ණබිම්බං විය අට්ඨාසි. අථ සො දෙවපුත්තො සොමනස්සජාතො පඤ්ජලිකො ථොමනමකාසි, අත්තනො දිබ්බගීතතූරියෙහි උපහාරඤ්ච අකාසි. සො තෙන පුඤ්ඤකම්මෙන දෙවමනුස්සෙසු සම්පත්තියො අනුභවිත්වා අපරභාගෙ ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්තො සත්ථරි පසීදිත්වා පබ්බජිත්වා නචිරස්සෙව අරහා අහොසි.

11. සො පච්ඡා පුබ්බකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො අත්ථදස්සී ජිනවරොතිආදිමාහ. තත්ථ පරමත්ථං නිබ්බානං දක්ඛති පස්සතීති අත්ථදස්සී, අථ වා සබ්බසත්තානං චතුරාරියසච්චසඞ්ඛාතං අත්ථපයොජනං දස්සනසීලොති අත්ථදස්සී, කිලෙසෙ අජිනි ජිනාති ජිනිස්සතීති ජිනො. වරිතබ්බො පත්ථෙතබ්බො සබ්බසත්තෙහීති වරො, අත්ථදස්සී ජිනො ච සො වරො චාති අත්ථදස්සී ජිනවරො. ලොකජෙට්ඨොති ලුජ්ජති පලුජ්ජතීති ලොකො, ලොකීයති පස්සීයති බුද්ධාදීහි පාරප්පත්තොති වා ලොකො, ලොකො ච ලොකො ච ලොකො චාති ලොකො. එකසෙසසමාසවසෙන ‘‘ලොකා’’ති වත්තබ්බෙ ‘‘ලොකො’’ති වුත්තො. ලොකස්ස ජෙට්ඨො ලොකජෙට්ඨො, සො ලොකජෙට්ඨො නරාසභොති අත්ථො. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානමෙවාති.

සුමඞ්ගලත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

3. සරණගමනියත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

උභින්නංදෙවරාජූනන්ත්යාදිකං ආයස්මතො සරණගමනියත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො උප්පන්නුප්පන්නභවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො පදුමුත්තරෙ භගවති උප්පන්නෙ අයං හිමවන්තෙ දෙවරාජා හුත්වා නිබ්බත්ති, තස්මිං අපරෙන යක්ඛදෙවරඤ්ඤා සද්ධිං සඞ්ගාමත්ථාය උපට්ඨිතෙ ද්වෙ අනෙකයක්ඛසහස්සපරිවාරා ඵලකාවුධාදිහත්ථා සඞ්ගාමත්ථාය සමුපබ්යූළ්හා අහෙසුං. තදා පදුමුත්තරො භගවා තෙසු සත්තෙසු කාරුඤ්ඤං උප්පාදෙත්වා ආකාසෙන තත්ථ ගන්ත්වා සපරිවාරානං ද්වින්නං දෙවරාජූනං ධම්මං දෙසෙසි. තදා තෙ සබ්බෙ ඵලකාවුධානි ඡඩ්ඩෙත්වා භගවන්තං ගාරවබහුමානෙන වන්දිත්වා සරණමගමංසු. තෙසං අයං පඨමං සරණමගමාසි. සො තෙන පුඤ්ඤෙන දෙවමනුස්සෙසු සංසරන්තො උභයසම්පත්තියො අනුභවිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො වුද්ධිමන්වාය සත්ථරි පසන්නො පබ්බජිත්වා නචිරස්සෙව අරහා අහොසි.

20. සො අපරභාගෙ පුබ්බකුසලං සරිත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො උභින්නං දෙවරාජූනන්තිආදිමාහ. තත්ථ සුචිලොමඛරලොමආළවකකුම්භීරකුවෙරාදයො විය නාමගොත්තෙන අපාකටා ද්වෙ යක්ඛරාජානො අඤ්ඤාපදෙසෙන දස්සෙන්තො ‘‘උභින්නං දෙවරාජූන’’න්තිආදිමාහ. සඞ්ගාමො සමුපට්ඨිතොති සං සුට්ඨු ගාමො කලහත්ථාය උපගමනන්ති සඞ්ගාමො, සො සඞ්ගාමො සං සුට්ඨු උපට්ඨිතො, එකට්ඨානෙ උපගන්ත්වා ඨිතොති අත්ථො. අහොසි සමුපබ්යූළ්හොති සං සුට්ඨු උපසමීපෙ රාසිභූතොති අත්ථො.

21. සංවෙජෙසි මහාජනන්ති තෙසං රාසිභූතානං යක්ඛානං ආකාසෙ නිසින්නො භගවා චතුසච්චධම්මදෙසනාය සං සුට්ඨු වෙජෙසි, ආදීනවදස්සනෙන ගණ්හාපෙසි විඤ්ඤාපෙසි බොධෙසීති අත්ථො. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානමෙවාති.

සරණගමනියත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

4. එකාසනියත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

වරුණොනාම නාමෙනාතිආදිකං ආයස්මතො එකාසනියත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො අත්ථදස්සිස්ස භගවතො කාලෙ වරුණො නාම දෙවරාජා හුත්වා නිබ්බත්ති. සො භගවන්තං දිස්වා පසන්නමානසො ගන්ධමාලාදීහි ගීතවාදිතෙහි ච උපට්ඨයමානො සපරිවාරො පූජෙසි. තතො අපරභාගෙ භගවති පරිනිබ්බුතෙ තස්ස මහාබොධිරුක්ඛං බුද්ධදස්සනං විය සබ්බතූරියතාළාවචරෙහි සපරිවාරො උපහාරමකාසි. සො තෙන පුඤ්ඤෙන තතො කාලඞ්කත්වා නිම්මානරතිදෙවලොකෙ උප්පජ්ජි. එවං දෙවසම්පත්තිමනුභවිත්වා මනුස්සෙසු ච මනුස්සභූතො චක්කවත්තිසම්පත්තිං අනුභවිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්වා සත්ථු සාසනෙ පබ්බජිත්වා නචිරස්සෙව අරහා අහොසි.

31. සො පච්ඡා සකකම්මං සරිත්වා තං තථතො ඤත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො වරුණො නාම නාමෙනාතිආදිමාහ. තත්ථ යදා අහං සම්බොධනත්ථාය බුද්ධං බොධිඤ්ච පූජෙසිං, තදා වරුණො නාම දෙවරාජා අහොසින්ති සම්බන්ධො.

34. ධරණීරුහපාදපන්ති එත්ථ රුක්ඛලතාපබ්බතසත්ථරතනාදයො ධාරෙතීති ධරණී, තස්මිං රුහති පතිට්ඨහතීති ධරණීරුහො. පාදෙන පිවතීති පාදපො, සිඤ්චිතසිඤ්චිතොදකං පාදෙන මූලෙන පිවති රුක්ඛක්ඛන්ධසාඛාවිටපෙහි ආපොරසං පත්ථරියතීති අත්ථො, තං ධරණීරුහපාදපං බොධිරුක්ඛන්ති සම්බන්ධො.

35. සකකම්මාභිරද්ධොති අත්තනො කුසලකම්මෙන අභිරද්ධො පසන්නො උත්තමෙ බොධිම්හි පසන්නොති සම්බන්ධො. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානමෙවාති.

එකාසනියත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

5. සුවණ්ණපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

විපස්සීනාම භගවාතිආදිකං ආයස්මතො සුවණ්ණපුප්ඵියත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමජිනවරෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො විපස්සිස්ස භගවතො කාලෙ එකස්මිං ඨානෙ භූමට්ඨකදෙවපුත්තො හුත්වා නිබ්බත්තො තස්ස භගවතො ධම්මං සුත්වා පසන්නමානසො චතූහි සුවණ්ණපුප්ඵෙහි පූජෙසි. තානි පුප්ඵානි ආකාසෙ සුවණ්ණවිතානං හුත්වා ඡාදෙසුං, සුවණ්ණපභා ච බුද්ධස්ස සරීරපභා ච එකතො හුත්වා මහාඔභාසො අහොසි. සො අතිරෙකතරං පසන්නො සකභවනං ගතොපි සරතියෙව. සො තෙන පුඤ්ඤකම්මෙන තුසිතභවනාදිසුගතීසුයෙව සංසරන්තො දිබ්බසම්පත්තිං අනුභවිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්තො සත්ථු ධම්මදෙසනං සුත්වා සාසනෙ උරං දත්වා පබ්බජිතො නචිරස්සෙව අරහා අහොසි.

40. සො අපරභාගෙ පුබ්බකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො අත්තනො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො විපස්සී නාම භගවාතිආදිමාහ. තං හෙට්ඨා වුත්තත්ථමෙව.

44. පාමොජ්ජං ජනයිත්වානාති බලවපීතිං උප්පාදෙත්වා ‘‘පාමොජ්ජං ආමොදනා පමොදනා හාසො පහාසො විත්ති ඔදග්යං අත්තමනතා චිත්තස්සා’’තිආදීසු (ධ. ස. 9, 86; මහානි. 1) විය අත්තමනතා සකභාවං උප්පාදෙත්වාති අත්ථො. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානමෙවාති.

සුවණ්ණපුප්ඵියත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

6. චිතකපූජකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

වසාමි රාජායතනෙතිආදිකං ආයස්මතො චිතකපූජකත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තතො පරං උප්පන්නුප්පන්නභවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො සිඛිස්ස භගවතො කාලෙ රාජායතනරුක්ඛදෙවතා හුත්වා නිබ්බත්තො අන්තරන්තරා දෙවතාහි සද්ධිං ධම්මං සුත්වා පසන්නො භගවති පරිනිබ්බුතෙ සපරිවාරො ගන්ධදීපධූපපුප්ඵභෙරිආදීනි ගාහාපෙත්වා භගවතො ආළහනට්ඨානං ගන්ත්වා දීපාදීනි පූජෙත්වා අනෙකෙහි තූරියෙහි අනෙකෙහි වාදිතෙහි තං පූජෙසි. තතො පට්ඨාය සකභවනං උපවිට්ඨොපි භගවන්තමෙව සරිත්වා සම්මුඛා විය වන්දති. සො තෙනෙව පුඤ්ඤෙන තෙන චිත්තප්පසාදෙන රාජායතනතො කාලං කතො තුසිතාදීසු නිබ්බත්තො දිබ්බසම්පත්තිං අනුභවිත්වා තතො මනුස්සෙසු මනුස්සසම්පත්තිං අනුභවිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්තො භගවති උප්පන්නචිත්තප්පසාදො භගවතො සාසනෙ පබ්බජිත්වා නචිරස්සෙව අරහා අහොසි.

49. සො අපරභාගෙ අත්තනො පුබ්බකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො වසාමි රාජායතනෙතිආදිමාහ. රාජායතනෙති දෙවරාජූනං ආයතනං රාජායතනං, තස්ස රුක්ඛස්ස නාමධෙය්යො වා. පරිනිබ්බුතෙ භගවතීති පරිසමන්තතො කිඤ්චි අනවසෙසෙත්වා ඛන්ධපරිනිබ්බානකාලෙ පරිනිබ්බානසමයෙ පරිනිබ්බානප්පත්තස්ස සිඛිනො ලොකබන්ධුනොති සම්බන්ධො.

50. චිතකං අගමාසහන්ති චන්දනාගරුදෙවදාරුකප්පූරතක්කොලාදිසුගන්ධදාරූහි චිතං රාසිගතන්ති චිතං, චිතමෙව චිතකං, බුද්ධගාරවෙන චිතකං පූජනත්ථාය චිතකස්ස සමීපං අහං අගමාසින්ති අත්ථො. තත්ථ ගන්ත්වා කතකිච්චං දස්සෙන්තො තූරියං තත්ථ වාදෙත්වාතිආදිමාහ. තං සබ්බං සුවිඤ්ඤෙය්යමෙවාති.

චිතකපූජකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

7. බුද්ධසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

යදාවිපස්සී ලොකග්ගොතිආදිකං ආයස්මතො බුද්ධසඤ්ඤකත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො විපස්සිස්ස භගවතො කාලෙ එකස්මිං භූමට්ඨකවිමානෙ දෙවපුත්තො හුත්වා නිබ්බත්ති. තදා විපස්සී භගවා ආයුසඞ්ඛාරං වොස්සජ්ජි. අථ සකලදසසහස්සිලොකධාතු සසාගරපබ්බතා පකම්පිත්ථ. තදා තස්ස දෙවපුත්තස්ස භවනම්පි කම්පිත්ථ. තස්මිං ඛණෙ සො දෙවපුත්තො සංසයජාතො – ‘‘කිං නු ඛො පථවීකම්පාය නිබ්බත්තී’’ති චින්තෙත්වා බුද්ධස්ස ආයුසඞ්ඛාරවොස්සජ්ජභාවං ඤත්වා මහාසොකං දොමනස්සං උප්පාදෙසි. තදා වෙස්සවණො මහාරාජා ආගන්ත්වා ‘‘මා චින්තයිත්ථා’’ති අස්සාසෙසි. සො දෙවපුත්තො තතො චුතො තෙන පුඤ්ඤෙන දෙවමනුස්සෙසු සංසරන්තො ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්තො ඝරාවාසං පහාය පබ්බජිත්වා නචිරස්සෙව අරහා අහොසි.

57. සො අපරභාගෙ අත්තනො පුබ්බකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො යදා විපස්සී ලොකග්ගොතිආදිමාහ. ආයුසඞ්ඛාරමොස්සජ්ජීති ආ සමන්තතො යුනොති පාලෙති සත්තෙති ආයු, ආයුස්ස සඞ්ඛාරො රාසිභාවො ආයුසඞ්ඛාරො, තං ආයුසඞ්ඛාරං ඔස්සජ්ජි පරිච්චජි ජහාසීති අත්ථො. තස්මිං ආයුසඞ්ඛාරවොස්සජ්ජනෙ. ජලමෙඛලාසාගරොදකමෙඛලාසහිතා සකලදසසහස්සචක්කවාළපථවී කම්පිත්ථාති සම්බන්ධො.

58. ඔතතං විත්ථතං මය්හන්ති මය්හං භවනං ඔතතං විත්ථතං චිත්තං විචිත්තං සුචි සුපරිසුද්ධං චිත්තං අනෙකෙහි සත්තහි රතනෙහි විචිත්තං සොභමානං පකම්පිත්ථ පකාරෙන කම්පිත්ථාති අත්ථො. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානමෙවාති.

බුද්ධසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

8. මග්ගසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිකං ආයස්මතො මග්ගසඤ්ඤකත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තතො ඔරං තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො පදුමුත්තරස්ස භගවතො කාලෙ හිමවන්තෙ දෙවපුත්තො හුත්වා නිබ්බත්තො අරඤ්ඤං ගන්ත්වා මග්ගමූළ්හානං මග්ගං ගවෙසන්තානං තස්ස සාවකානං භොජෙත්වා මග්ගං ආචික්ඛි. සො තෙන පුඤ්ඤෙන දෙවමනුස්සසම්පත්තිමනුභවිත්වා උප්පන්නුප්පන්නභවෙ සබ්බත්ථ අමූළ්හො සඤ්ඤවා අහොසි. අථ ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්තො ඝරාවාසෙ අනල්ලීනො පබ්බජිත්වා නචිරස්සෙව අරහා අහොසි.

66. සො අපරභාගෙ අත්තනො පුබ්බකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිමාහ. සාවකා වනචාරිනොති භගවතො වුත්තවචනං සම්මා ආදරෙන සුණන්තීති සාවකා, අථ වා භගවතො දෙසනානුසාරෙන ඤාණං පෙසෙත්වා සද්ධම්මං සුණන්තීති සාවකා. වනචාරිනො වනෙ විචරණකා සාවකා විප්පනට්ඨා මග්ගමූළ්හා මහාඅරඤ්ඤෙ අන්ධාව චක්ඛුවිරහිතාව අනුසුය්යරෙ විචරන්තීති සම්බන්ධො. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානමෙවාති.

මග්ගසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

9. පච්චුපට්ඨානසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

අත්ථදස්සිම්හි සුගතෙතිආදිකං ආයස්මතො පච්චුපට්ඨානසඤ්ඤකත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො අත්ථදස්සිස්ස භගවතො කාලෙ යක්ඛයොනියං නිබ්බත්තො භගවති ධරමානෙ දස්සනස්ස අලද්ධත්තා පච්ඡා පරිනිබ්බුතෙ මහාසොකප්පත්තො විහාසි. තදා හිස්ස භගවතො සාගතො නාම අග්ගසාවකො අනුසාසන්තො භගවතො සාරීරිකධාතුපූජා භගවති ධරමානෙ කතපූජා විය චිත්තප්පසාදවසා මහප්ඵලං භවතී’’ති වත්වා ‘‘ථූපං කරොහී’’ති නියොජිතො ථූපං කාරෙසි, තං පූජෙත්වා තතො චුතො දෙවමනුස්සෙසු සක්කචක්කවත්තිසම්පත්තිමනුභවිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ සාවත්ථියං එකස්මිං කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්තො සත්ථරි පසීදිත්වා පබ්බජිත්වා නචිරස්සෙව අරහා අහොසි.

72. සො අපරභාගෙ අත්තනො පුඤ්ඤකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො අත්ථදස්සිම්හි සුගතෙතිආදිමාහ. තං හෙට්ඨා වුත්තමෙව. යක්ඛයොනිං උපපජ්ජින්ති එත්ථ පන අත්තනො සකාසං සම්පත්තසම්පත්තෙ ඛාදන්තා යන්ති ගච්ඡන්තීති යක්ඛා, යක්ඛානං යොනි ජාතීති යක්ඛයොනි, යක්ඛයොනියං නිබ්බත්තොති අත්ථො.

73. දුල්ලද්ධංවත මෙ ආසීති මෙ මයා ලද්ධයසං දුල්ලද්ධං, බුද්ධභූතස්ස සත්ථුනො සක්කාරං අකතත්තා විරාධෙත්වා ලද්ධන්ති අත්ථො. දුප්පභාතන්ති දුට්ඨු පභාතං රත්තියා පභාතකරණං, මය්හං න සුට්ඨුං පභාතන්ති අත්ථො. දුරුට්ඨිතන්ති දුඋට්ඨිතං, සූරියස්ස උග්ගමනං මය්හං දුඋග්ගමනන්ති අත්ථො. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානමෙවාති.

පච්චුපට්ඨානසඤ්ඤකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

10. ජාතිපූජකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

ජායං තස්ස විපස්සිස්සාතිආදිකං ආයස්මතො ජාතිපූජකත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො විපස්සිස්ස භගවතො කාලෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්තො නක්ඛත්තපාඨකෙහි විපස්සිබොධිසත්තස්ස වුත්තලක්ඛණනිමිත්තං සුත්වා ‘‘අයං කිර කුමාරො බුද්ධො හුත්වා සකලලොකස්ස අග්ගො සෙට්ඨො සුත්වා සබ්බසත්තෙ සංසාරතො උද්ධරිස්සතී’’ති සුත්වා තං භගවන්තං කුමාරකාලෙයෙව බුද්ධස්ස විය මහාපූජමකාසි. පච්ඡා කමෙන කුමාරකාලං රාජකුමාරකාලං රජ්ජකාලන්ති කාලත්තයමතික්කම්ම බුද්ධෙ ජාතෙපි මහාපූජං කත්වා තතො චුතො තුසිතාදීසු නිබ්බත්තො දිබ්බසුඛමනුභවිත්වා පච්ඡා මනුස්සෙසු චක්කවත්තාදිමනුස්සසුඛමනුභවිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො සත්තට්ඨවස්සකාලෙයෙව භගවති පසන්නො පබ්බජිත්වා විපස්සනං වඩ්ඪෙත්වා නචිරස්සෙව අරහා අහොසි.

82. සො අපරභාගෙ අත්තනො පුබ්බකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො ජායං තස්ස විපස්සිස්සාතිආදිමාහ. තං හෙට්ඨා වුත්තත්ථමෙව.

84. නෙමිත්තානං සුණිත්වානාති එත්ථ නිමිත්තං කාරණං සුඛදුක්ඛප්පත්තිහෙතුං ජානන්තීති නෙමිත්තා, තෙසං නෙමිත්තානං නක්ඛත්තපාඨකානං වචනං සුණිත්වාති අත්ථො. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානමෙවාති.

ජාතිපූජකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

ද්වාදසමවග්ගවණ්ණනා සමත්තා.