📜

40. පිලින්දවච්ඡවග්ගො

1. පිලින්දවච්ඡත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

චත්තාලීසමවග්ගෙ අපදානෙ නගරෙ හංසවතියාතිආදිකං ආයස්මතො පිලින්දවච්ඡත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො පදුමුත්තරස්ස භගවතො කාලෙ හංසවතීනගරෙ දොවාරිකකුලෙ නිබ්බත්තො මහද්ධනො මහාභොගො අහොසි. සො කොටිසන්නිචිතධනරාසිං ඔලොකෙත්වා රහො නිසින්නො ‘‘ඉමං සබ්බධනං මයා සම්මා ගහෙත්වා ගන්තුං වට්ටතී’’ති චින්තෙත්වා ‘‘බුද්ධප්පමුඛස්ස භික්ඛුසඞ්ඝස්ස සබ්බපරික්ඛාරදානං දාතුං වට්ටතී’’ති සන්නිට්ඨානං කත්වා ඡත්තසතසහස්සං ආදිං කත්වා සබ්බපරිභොගපරික්ඛාරානිපි සතසහස්සවසෙන කාරෙත්වා පදුමුත්තරං භගවන්තං නිමන්තෙත්වා බුද්ධප්පමුඛස්ස භික්ඛුසඞ්ඝස්ස මහාදානං අදාසි. එවං සත්තාහං දානං දත්වා පරියොසානදිවසෙ නිබ්බානාධිගමං පත්ථෙත්වා යාවජීවං පුඤ්ඤානි කත්වා ජීවිතපරියොසානෙ දෙවලොකෙ නිබ්බත්තො ඡ කාමාවචරෙ දිබ්බසම්පත්තියො අනුභවිත්වා මනුස්සෙසු ච චක්කවත්තිආදිසම්පත්තියො අනුභවිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ බ්රාහ්මණකුලෙ නිබ්බත්තො සබ්බසිප්පෙසු නිප්ඵත්තිං පත්තො ගොත්තවසෙන පිලින්දවච්ඡොති පාකටො අහොසි.

1. සො එකදිවසං සත්ථු සන්තිකෙ ධම්මදෙසනං සුත්වා පටිලද්ධසද්ධො පබ්බජිත්වා නචිරස්සෙව අරහා හුත්වා අත්තනො පුබ්බකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො උදානවසෙන තං පකාසෙන්තො නගරෙ හංසවතියාතිආදිමාහ. තස්සත්ථො හෙට්ඨා වුත්තොව. ආසිං දොවාරිකො අහන්ති අහං හංසවතීනගරෙ රඤ්ඤො ගෙහද්වාරෙ ද්වාරපාලකො ආසිං අහොසින්ති අත්ථො. අක්ඛොභං අමිතං භොගන්ති රඤ්ඤො වල්ලභත්තා අඤ්ඤෙහි ඛොභෙතුං චාලෙතුං අසක්කුණෙය්යං අමිතං අපරිමාණභොගං ධනං මම ඝරෙ සන්නිචිතං රාසීකතං අහොසීති අත්ථො.

3. බහූ මෙධිගතා භොගාති අනෙකා භොගා මෙ මයා අධිගතා පත්තා පටිලද්ධාති අත්ථො . සත්ථවාසිආදීනං පරික්ඛාරානං නාමානි නයානුයොගෙන සුවිඤ්ඤෙය්යානි. පරික්ඛාරදානානිසංසානි ච සුවිඤ්ඤෙය්යානෙවාති.

පිලින්දවච්ඡත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

දුතියතතියචතුත්ථපඤ්චමාපදානානි උත්තානානෙවාති.

6. බාකුලත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

ඡට්ඨාපදානෙ හිමවන්තස්සාවිදූරෙතිආදිකං බාකුලත්ථෙරස්ස අපදානං. අයං කිර ථෙරො අතීතෙ ඉතො කප්පසතසහස්සාධිකස්ස අසඞ්ඛ්යෙය්යස්ස මත්ථකෙ අනොමදස්සිස්ස භගවතො උප්පත්තිතො පුරෙතරමෙව බ්රාහ්මණකුලෙ නිබ්බත්තිත්වා වයප්පත්තො තයො වෙදෙ උග්ගණ්හිත්වා තත්ථ සාරං අපස්සන්තො ‘‘සම්පරායිකත්ථං ගවෙසිස්සාමී’’ති ඉසිපබ්බජ්ජං පබ්බජිත්වා පබ්බතපාදෙ විහරන්තො පඤ්චාභිඤ්ඤාඅට්ඨසමාපත්තීනං ලාභී හුත්වා විහරන්තො බුද්ධුප්පාදං සුත්වා සත්ථු සන්තිකං ගන්ත්වා ධම්මං සුත්වා සරණෙසු පතිට්ඨිතො සත්ථු වාතාබාධෙ උප්පන්නෙ අරඤ්ඤතො භෙසජ්ජානි ආනෙත්වා තං වූපසමෙත්වා තං පුඤ්ඤං ආරොග්යත්ථාය පරිණාමෙත්වා තතො චුතො බ්රහ්මලොකෙ නිබ්බත්තො එකං අසඞ්ඛ්යෙය්යං දෙවමනුස්සෙසු සංසරන්තො පදුමුත්තරබුද්ධකාලෙ හංසවතීනගරෙ එකස්මිං කුලෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්වා සත්ථු ධම්මදෙසනං සුත්වා සත්ථාරං එකං භික්ඛුං අප්පාබාධානං අග්ගට්ඨානෙ ඨපෙන්තං දිස්වා සයං තං ඨානන්තරං ආකඞ්ඛන්තො පණිධානං කත්වා යාවජීවං කුසලකම්මං උපචිනිත්වා සුගතීසුයෙව සංසරන්තො විපස්සිස්ස භගවතො උප්පත්තිතො පුරෙතරමෙව බන්ධුමතීනගරෙ බ්රාහ්මණකුලෙ නිබ්බත්තො සබ්බසිප්පෙසු නිප්ඵත්තිං පත්තො තත්ථ සාරං අපස්සන්තො ඉසිපබ්බජ්ජං පබ්බජිත්වා ඣානාභිඤ්ඤාලාභී හුත්වා පබ්බතපාදෙ වසන්තො බුද්ධුප්පාදං සුත්වා සත්ථු සන්තිකං ගන්ත්වා සරණෙසු පතිට්ඨාය භික්ඛූනං තිණපුප්ඵකරොගෙ උප්පන්නෙ තං වූපසමෙත්වා තත්ථ යාවතායුකං ඨත්වා තතො චුතො බ්රහ්මලොකෙ නිබ්බත්තිත්වා තතො එකනවුතිකප්පෙ දෙවමනුස්සෙසු සංසරන්තො කස්සපස්ස භගවතො කාලෙ බාරාණසියං කුලගෙහෙ නිබ්බත්තිත්වා ඝරාවාසං වසන්තො එකං ජිණ්ණං විනස්සමානං මහාවිහාරං දිස්වා තත්ථ උපොසථාගාරාදිකං සබ්බං ආවසථං කාරාපෙත්වා තත්ථ භික්ඛුසඞ්ඝස්ස සබ්බං භෙසජ්ජං පටියාදෙත්වා යාවජීවං කුසලං කත්වා එකං බුද්ධන්තරං දෙවමනුස්සෙසු සංසරන්තො අම්හාකං භගවතො උප්පත්තිතො පුරෙතරමෙව කොසම්බියං සෙට්ඨිකුලෙ නිබ්බත්ති.

සො මාතුකුච්ඡිතො නික්ඛමිත්වා ධාතීහි අරොගභාවාය යමුනායං න්හාපියමානො තාසං හත්ථතො මුච්චිත්වා මච්ඡෙන ගිලිතො අහොසි. කෙවට්ටා තං මච්ඡං ජාලාය ගහෙත්වා බාරාණසියං සෙට්ඨිභරියාය වික්කිණිංසු. සා තං ගහෙත්වා ඵාලයමානා පුබ්බෙ කතපුඤ්ඤඵලෙන අරොගං දාරකං දිස්වා ‘‘පුත්තො මෙ ලද්ධො’’ති ගහෙත්වා පොසෙසි. සො ජනකෙහි මාතාපිතූහි තං පවත්තිං සුත්වා ආගන්ත්වා ‘‘අයං අම්හාකං පුත්තො, දෙථ නො පුත්ත’’න්ති අනුයොගෙ කතෙ රඤ්ඤා ‘‘උභයෙසම්පි සාධාරණො හොතූ’’ති ද්වින්නං කුලානං දායාදභාවෙන විනිච්ඡයං කත්වා ඨපිතත්තා බාකුලොති ලද්ධනාමො වයප්පත්තො මහාසම්පත්තිං අනුභවන්තො ද්වීසු සෙට්ඨිකුලෙසු එකෙකස්මිං ඡමාසං ඡමාසං වසති. තෙ අත්තනො වාරෙ සම්පත්තෙ නාවාසඞ්ඝාටං බන්ධිත්වා තත්රූපරි රතනමණ්ඩපං කාරෙත්වා පඤ්චඞ්ගිකතූරියෙ නිප්ඵාදෙත්වා කුමාරං තත්ථ නිසීදාපෙත්වා උභයනගරමජ්ඣට්ඨානං ගඞ්ගාය ආගච්ඡන්ති, අපරසෙට්ඨිමනුස්සාපි එවමෙව සජ්ජෙත්වා තං ඨානං ගන්ත්වා කුමාරං තත්ථ ආරොපෙත්වා ගච්ඡන්ති. සො එවං වඩ්ඪමානො ආසීතිකො හුත්වා උභයසෙට්ඨිපුත්තොති පාකටො. සත්ථු සන්තිකං ගන්ත්වා ධම්මං සුත්වා පටිලද්ධසද්ධො පබ්බජිත්වා සත්තාහං වායමන්තො අට්ඨමෙ දිවසෙ සහ පටිසම්භිදාය අරහත්තං පාපුණි.

386. සො අරහා හුත්වා අත්තනො පුබ්බකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො හිමවන්තස්සාවිදූරෙතිආදිමාහ. තස්සත්ථො හෙට්ඨා වුත්තොව. අපදානපාළිඅත්ථොපි සුවිඤ්ඤෙය්යොව. සො අරහත්තං පත්වා විමුත්තිසුඛෙන විහරන්තො සට්ඨිවස්සසතායුකො හුත්වා පරිනිබ්බායීති.

බාකුලත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

7. ගිරිමානන්දත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

සත්තමාපදානෙ භරියා මෙ කාලඞ්කතාතිආදිකං ආයස්මතො ගිරිමානන්දත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො සුමෙධස්ස භගවතො කාලෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො වයප්පත්තො ඝරාවාසං සණ්ඨපෙත්වා වසන්තො අත්තනො භරියාය ච පුත්තෙ ච කාලඞ්කතෙ සොකසල්ලසමප්පිතො අරඤ්ඤං පවිසිත්වා පවත්තඵලභොජනො රුක්ඛමූලෙ විහාසි. තදා සුමෙධො භගවා තස්සානුකම්පාය තත්ථ ගන්ත්වා ධම්මං දෙසෙත්වා සොකසල්ලං අබ්බූළ්හෙසි . සො ධම්මං සුත්වා පසන්නමානසො සුගන්ධපුප්ඵෙහි භගවන්තං පූජෙත්වා පඤ්චපතිට්ඨිතෙන වන්දිත්වා සිරසි අඤ්ජලිං කත්වා අභිත්ථවි.

සො තෙන පුඤ්ඤෙන දෙවමනුස්සෙසු සංසරන්තො උභයත්ථ සුඛං අනුභවිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ රාජගහෙ බිම්බිසාරරඤ්ඤො පුරොහිතස්ස පුත්තො හුත්වා නිබ්බත්ති, ගිරිමානන්දොතිස්ස නාමං අහොසි. සො විඤ්ඤුතං පත්වා සත්ථු රාජගහාගමනෙ බුද්ධානුභාවං දිස්වා පටිලද්ධසද්ධො පබ්බජිත්වා සමණධම්මං කරොන්තො කතිපයං දිවසං ගාමකාවාසෙ වසිත්වා සත්ථාරං වන්දිතුං රාජගහං අගමාසි. බිම්බිසාරමහාරාජා තස්ස ආගමනං සුත්වා තං උපසඞ්කමිත්වා ‘‘ඉධෙව, භන්තෙ, වසථ, අහං චතූහි පච්චයෙහි උපට්ඨහාමී’’ති සම්පවාරෙත්වා ගතොපි බහුකිච්චත්තා තං න සරි. ‘‘ථෙරො අබ්භොකාසෙයෙව වසතී’’ති. දෙවතා ථෙරස්ස තෙමනභයෙන වස්සධාරං වාරෙසුං. රාජා අවස්සනකාරණං උපධාරෙත්වා ඤත්වා ථෙරස්ස කුටිකං කාරාපෙසි. ථෙරො කුටිකායං වසන්තො සෙනාසනසප්පායලාභෙන චිත්තසමාධානං ලභිත්වා වීරියසමතං යොජෙත්වා විපස්සනං උස්සුක්කාපෙත්වා අරහත්තං පාපුණි.

419. සො අරහත්තං පත්වා අත්තනො පුබ්බකම්මං සරිත්වා සඤ්ජාතසොමනස්සො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො භරියා මෙ කාලඞ්කතාතිආදිමාහ. තං භගවතො නිවෙදනඤ්ච භගවතා කතානුසාසනඤ්ච මග්ගං ඵලාධිගමාපදානඤ්ච පාඨානුසාරෙන සුවිඤ්ඤෙය්යමෙවාති.

ගිරිමානන්දත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

අට්ඨමනවමදසමාපදානානි උත්තානත්ථානෙවාති.

චත්තාලීසමවග්ගවණ්ණනා සමත්තා.