📜

6. බීජනිවග්ගො

1. විධූපනදායකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිකං ආයස්මතො විධූපනදායකත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමජිනවරෙසු පූරිතපුඤ්ඤසම්භාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො පදුමුත්තරස්ස භගවතො කාලෙ එකස්මිං කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්තො විභවසම්පන්නො සද්ධාජාතො භගවති පසන්නො ගිම්හකාලෙ සුවණ්ණරජතමුත්තාමණිමයං බීජනිං කාරෙත්වා භගවතො අදාසි. සො තෙන පුඤ්ඤකම්මෙන දෙවෙසු ච මනුස්සෙසු ච සංසරන්තො ද්වෙ සම්පත්තියො අනුභවිත්වා ඉමස්ස අම්හාකං සම්මාසම්බුද්ධස්ස උප්පන්නකාලෙ එකස්මිං කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො ඝරබන්ධනෙන බන්ධිත්වා ඝරාවාසෙ ආදීනවං දිස්වා පබ්බජ්ජාය ච ආනිසංසං දිස්වා සද්ධාසම්පන්නො සාසනෙ පබ්බජිත්වා විපස්සනං වඩ්ඪෙත්වා නචිරස්සෙව අරහා අහොසි.

1. සො ‘‘කෙන මයා පුඤ්ඤකම්මෙන අයං ලොකුත්තරසම්පත්ති ලද්ධා’’ති අත්තනො පුබ්බකම්මං අනුස්සරන්තො තං පච්චක්ඛතො ඤත්වා පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිමාහ. තං හෙට්ඨා වුත්තත්ථමෙව. බීජනිකා මයා දින්නාති විසෙසෙන සන්තාපයන්තානං සත්තානං සන්තාපං නිබ්බාපෙන්ති සීතලං වාතං ජනෙතීති බීජනී, බීජනීයෙව බීජනිකා, සා සත්තරතනමයා විජ්ජොතමානා බීජනිකා මයා කාරාපෙත්වා දින්නාති අත්ථො.

විධූපනදායකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

2. සතරංසිත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

උච්චියං සෙලමාරුය්හාතිආදිකං ආයස්මතො සතරංසිත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො පදුමුත්තරස්ස භගවතො කාලෙ බ්රාහ්මණකුලෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්තො සක්කටබ්යාකරණෙ වෙදත්තයෙ ච පාරඞ්ගතො ඝරාවාසං පහාය අරඤ්ඤං පවිසිත්වා ඉසිපබ්බජ්ජං පබ්බජිත්වා හිමවන්තෙ වාසං කප්පෙසි. තස්මිං සමයෙ පදුමුත්තරො භගවා විවෙකකාමතාය උච්චං එකං පබ්බතං ආරුය්හ ජලිතග්ගික්ඛන්තො විය නිසීදි. තං තථානිසින්නං භගවන්තං දිස්වා තාපසො සොමනස්සජාතො අඤ්ජලිං පග්ගය්හ අනෙකෙහි කාරණෙහි ථොමෙසි. සො තෙන පුඤ්ඤකම්මෙන තතො චුතො ඡසු කාමාවචරදෙවෙසු දිබ්බසම්පත්තිං අනුභවිත්වා තතො මනුස්සලොකෙ සතරංසී නාම චක්කවත්තී රාජා හුත්වා නිබ්බත්ති. තම්පි සම්පත්තිං අනෙකක්ඛත්තුං අනුභවිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ එකස්මිං කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො පුබ්බපුඤ්ඤසම්භාරවසෙන ඤාණස්ස පරිපක්කත්තා සත්තවස්සිකොව පබ්බජිත්වා අරහත්තං පාපුණි.

8-9. සො ‘‘අහං කෙන කම්මෙන සත්තවස්සිකොව සන්තිපදං අනුප්පත්තොස්මී’’ති සරමානො පුබ්බකම්මං ඤාණෙන පච්චක්ඛතො දිස්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං උදානවසෙන පකාසෙන්තො උච්චියං සෙලමාරුය්හාතිආදිමාහ. තත්ථ උච්චියන්ති උච්චං සෙලමයං පබ්බතං ආරුය්හ නිසීදි පදුමුත්තරොති සම්බන්ධො. පබ්බතස්සාවිදූරම්හීති භගවතො නිසින්නස්ස පබ්බතස්ස ආසන්නට්ඨානෙති අත්ථො. බ්රාහ්මණො මන්තපාරගූති මන්තසඞ්ඛාතස්ස වෙදත්තයස්ස පාරං පරියොසානං කොටිං ගතො එකො බ්රාහ්මණොති අත්ථො, අඤ්ඤං විය අත්තානං නිද්දිසති අයං මන්තපාරගූති. උපවිට්ඨං මහාවීරන්ති තස්මිං පබ්බතෙ නිසින්නං වීරවන්තං ජිනං, කිං විසිට්ඨං? දෙවදෙවං සකලඡකාමාවචරබ්රහ්මදෙවානං අතිදෙවං නරාසභං නරානං ආසතං සෙට්ඨං ලොකනායකං සකලසත්තලොකං නයන්තං නිබ්බානං පාපෙන්තං අහං අඤ්ජලිං දසනඛසමොධානඤ්ජලිපුටං සිරසි මුද්ධනි පග්ගහෙත්වාන පතිට්ඨපෙත්වා සන්ථවිං සුට්ඨුං ථොමෙසින්ති සම්බන්ධො.

12. අභාසථාති ‘‘යෙනායං අඤ්ජලී දින්නො…පෙ… අරහා සො භවිස්සතී’’ති බ්යාකාසි. සෙසං උත්තානත්ථමෙවාති.

සතරංසිත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

3. සයනදායකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිකං ආයස්මතො සයනදායකත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො පදුමුත්තරස්ස භගවතො කාලෙ එකස්මිං කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්තො ඝරාවාසං සණ්ඨපෙත්වා සුඛමනුභවන්තො සත්ථු ධම්මදෙසනං සුත්වා සත්ථරි පසන්නො දන්තසුවණ්ණරජතමුත්තමණිමයං මහාරහං මඤ්චං කාරාපෙත්වා චීනපට්ටකම්බලාදීනි අත්ථරිත්වා සයනත්ථාය භගවතො අදාසි. භගවා තස්ස අනුග්ගහං කරොන්තො තත්ථ සයි . සො තෙන පුඤ්ඤකම්මෙන දෙවමනුස්සෙසු සංසරන්තො තදනුරූපං ආකාසගමනසුඛසෙය්යාදිසුඛං අනුභවිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ විභවසම්පන්නෙ එකස්මිං කුලෙ නිබ්බත්තිත්වා විඤ්ඤුතං පාපුණිත්වා සත්ථු ධම්මදෙසනං සුත්වා පසන්නමානසො පබ්බජිත්වා විපස්සන්තො නචිරස්සෙව අරහා අහොසි.

20. සො අත්තනො පුබ්බකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිමාහ. තං හෙට්ඨා වුත්තත්ථමෙව.

21. සුඛෙත්තෙ බීජසම්පදාති යථා තිණකචවරරහිතෙ කද්දමාදිසම්පන්නෙ සුඛෙත්තෙ වුත්තබීජානි සාදුඵලානි නිප්ඵාදෙන්ති, එවමෙව රාගදොසාදිදියඩ්ඪසහස්සකිලෙසසඞ්ඛාතතිණකචවරරහිතෙ සුද්ධසන්තානෙ පුඤ්ඤක්ඛෙත්තෙ වුත්තදානානි අප්පානිපි සමානානි මහප්ඵලානි හොන්තීති අත්ථො. සෙසං සුවිඤ්ඤෙය්යමෙවාති.

සයනදායකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

4. ගන්ධොදකියත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිකං ආයස්මතො ගන්ධොදකියත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමමුනිවරෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො පදුමුත්තරස්ස භගවතො කාලෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො පරිනිබ්බුතෙ භගවති නගරවාසිනො බොධිපූජං කුරුමානෙ දිස්වා විචිත්තඝටෙ චන්දනකප්පුරාගරුආදිමිස්සකසුගන්ධොදකෙන පූරෙත්වා බොධිරුක්ඛං අභිසිඤ්චි. තස්මිං ඛණෙ දෙවො මහාධාරාහි පවස්සි. තදා සො අසනිවෙගෙන කාලං කතො. තෙනෙව පුඤ්ඤකම්මෙන දෙවලොකෙ නිබ්බත්ති, තත්ථෙව ඨිතො ‘‘අහො බුද්ධො, අහො ධම්මො’’තිආදිගාථායො අභාසි. එවං සො දෙවමනුස්සෙසු සම්පත්තියො අනුභවිත්වා සබ්බපරිළාහවිප්පමුත්තො නිබ්බත්තනිබ්බත්තට්ඨානෙ සීතිභාවමුපගතො සුඛිතො ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්තො සත්ථරි පසන්නො පබ්බජිත්වා කම්මට්ඨානං ආරභිත්වා විපස්සන්තො නචිරස්සෙව අරහත්තං පාපුණි. පුබ්බෙ කතපුඤ්ඤෙන ගන්ධොදකියත්ථෙරොති පාකටො අහොසි.

25. සො එකදිවසං අත්තනො පුබ්බකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො පදුමුතරස්සාතිආදිමාහ. තං වුත්තත්ථමෙව. මහාබොධිමහො අහූති මහාබොධිරුක්ඛස්ස පූජා අහොසීති අත්ථො. විචිත්තං ඝටමාදායාති අනෙකෙහි චිත්තකම්මසුවණ්ණකම්මෙහි විචිත්තං සොභමානං ගන්ධොදකපුණ්ණං ඝටං ගහෙත්වාති අත්ථො . ගන්ධොදකමදාසහන්ති ගන්ධොදකං අදාසිං, අහං ගන්ධොදකෙන අභිසිඤ්චින්ති අත්ථො.

26. න්හානකාලෙච බොධියාති බොධියා පූජාකරණසමයෙති අත්ථො. සෙසං උත්තානත්ථමෙවාති.

ගන්ධොදකියත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

5. ඔපවය්හත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිකං ආයස්මතො ඔපවය්හත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො පදුමුත්තරජිනාදිච්චෙ ලොකෙ පාතුභූතෙ එකස්මිං විභවසම්පන්නකුලෙ නිබ්බත්තො වුද්ධිමන්වාය මහද්ධනො මහාභොගො ඝරාවාසං වසමානො සාසනෙ පසන්නො සත්ථරි පසාදබහුමානො ආජානීයෙන සින්ධවෙන පූජං අකාසි, පූජෙත්වා ච පන ‘‘බුද්ධාදීනං සමණානං හත්ථිඅස්සාදයො න කප්පන්ති, කප්පියභණ්ඩං දස්සාමී’’ති චින්තෙත්වා තං අග්ඝාපෙත්වා තදග්ඝනකෙන කහාපණෙන කප්පියං කප්පාසිකකම්බලකොජවාදිකං චීවරං කප්පූරතක්කොලාදිකං භෙසජ්ජපරික්ඛාරඤ්ච අදාසි. සො තෙන පුඤ්ඤකම්මෙන යාවතායුකං ඨත්වා තතො චුතො දෙවෙසු ච මනුස්සෙසු ච හත්ථිඅස්සාදිඅනෙකවාහනසම්පන්නො සුඛං අනුභවිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ එකස්මිං කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො විඤ්ඤුතං පත්තො සද්ධාසම්පන්නො සාසනෙ පබ්බජිත්වා කම්මට්ඨානං ගහෙත්වා විපස්සනං වඩ්ඪෙත්වා මග්ගපටිපාටියා අරහත්තෙ පතිට්ඨාසි, පුබ්බෙ කතපුඤ්ඤසම්භාරවසෙන ඔපවය්හත්ථෙරොති පාකටො අහොසි.

33. සො ‘‘කෙන නු ඛො කාරණෙන ඉදං මයා සන්තිපදං අධිගත’’න්ති උපධාරෙන්තො පුබ්බකම්මං ඤාණෙන පච්චක්ඛතො ඤත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං උදානවසෙන පකාසෙන්තො පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිමාහ. තං වුත්තත්ථමෙව. ආජානීයමදාසහන්ති ආජානීයං උත්තමජාතිසින්ධවං අහං අදාසිං පූජෙසින්ති අත්ථො.

35. සපත්තභාරොති සස්ස අත්තනො පත්තානි අට්ඨ පරික්ඛාරානි භාරානි යස්ස සො සපත්තභාරො, අට්ඨපරික්ඛාරයුත්තොති අත්ථො.

36. ඛමනීයමදාසහන්ති ඛමනීයයොග්ගං චීවරාදිකප්පියපරික්ඛාරන්ති අත්ථො.

40. චරිමොති පරියොසානො කොටිප්පත්තො භවොති අත්ථො. සෙසං සුවිඤ්ඤෙය්යමෙවාති.

ඔපවය්හත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

6. සපරිවාරාසනත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිකං ආයස්මතො සපරිවාරාසනත්ථෙරස්ස අපදානං. සොපි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙසු විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො පදුමුත්තරස්ස භගවතො කාලෙ විභවසම්පන්නෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො වුද්ධිප්පත්තො සද්ධාජාතො සාසනෙ පසන්නො දානඵලං සද්දහන්තො නානග්ගරසභොජනෙන භගවතො පිණ්ඩපාතං අදාසි, දත්වා ච පන භොජනසාලායං භොජනත්ථාය නිසින්නාසනං ජාතිසුමනමල්ලිකාදීහි අලඞ්කරි. භගවා ච භත්තානුමොදනමකාසි. සො තෙන පුඤ්ඤකම්මෙන දෙවමනුස්සෙසු සංසරන්තො අනෙකවිධං සම්පත්තිං අනුභවිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ විභවසම්පන්නෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො වුද්ධිමන්වාය සද්ධො පසන්නො පබ්බජිත්වා න චිරස්සෙව අරහා අහොසි.

43. සො එවං පත්තසන්තිපදො ‘‘කෙන නු ඛො පුඤ්ඤෙන ඉදං සන්තිපදං අනුප්පත්ත’’න්ති ඤාණෙන උපධාරෙන්තො පුබ්බකම්මං දිස්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිමාහ. තං වුත්තත්ථමෙව. පිණ්ඩපාතං අදාසහන්ති තත්ථ තත්ථ ලද්ධානං පිණ්ඩානං කබළං කබළං කත්වා පාතබ්බතො ඛාදිතබ්බතො ආහාරො පිණ්ඩපාතො, තං පිණ්ඩපාතං භගවතො අදාසිං, භගවන්තං භොජෙසින්ති අත්ථො.

44. අකිත්තයිපිණ්ඩපාතන්ති මයා දින්නපිණ්ඩපාතස්ස ගුණං ආනිසංසං පකාසෙසීති අත්ථො.

48. සංවුතො පාතිමොක්ඛස්මින්ති පාතිමොක්ඛසංවරසීලෙන සංවුතො පිහිතො පටිච්ඡන්නොති අත්ථො. ඉන්ද්රියෙසු ච පඤ්චසූති චක්ඛුන්ද්රියාදීසු පඤ්චසු ඉන්ද්රියෙසු රූපාදීහි ගොපිතො ඉන්ද්රියසංවරසීලඤ්ච ගොපිතොති අත්ථො. සෙසං සුවිඤ්ඤෙය්යමෙවාති.

සපරිවාරාසනත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

7. පඤ්චදීපකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිකං ආයස්මතො පඤ්චදීපකත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො උප්පන්නුප්පන්නභවෙසු විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො පදුමුත්තරස්ස භගවතො කාලෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො වුද්ධිමන්වාය ඝරාවාසෙ වසන්තො භගවතො ධම්මං සුත්වා සම්මාදිට්ඨියං පතිට්ඨිතො සද්ධො පසන්නො මහාජනෙහි බොධිපූජං කයිරමානං දිස්වා සයම්පි බොධිං පරිවාරෙත්වා දීපං ජාලෙත්වා පූජෙසි. සො තෙන පුඤ්ඤකම්මෙන දෙවමනුස්සෙසු සංසරන්තො චක්කවත්තිසම්පත්තිආදයො අනුභවිත්වා සබ්බත්ථෙව උප්පන්නභවෙ ජලමානො ජොතිසම්පන්නවිමානාදීසු වසිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ එකස්මිං විභවසම්පන්නෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො වුද්ධිප්පත්තො සද්ධාජාතො පබ්බජිත්වා නචිරස්සෙව අරහා අහොසි, දීපපූජානිස්සන්දෙන දීපකත්ථෙරොති පාකටො.

50. සො එකදිවසං අත්තනො පුබ්බකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිමාහ. තං වුත්තත්ථමෙව. උජුදිට්ඨි අහොසහන්ති වඞ්කං මිච්ඡාදිට්ඨිං ඡඩ්ඩෙත්වා උජු අවඞ්කං නිබ්බානාභිමුඛං පාපුණනසම්මාදිට්ඨි අහොසින්ති අත්ථො.

51. පදීපදානං පාදාසින්ති එත්ථ පකාරෙන දිබ්බති ජොතතීති පදීපො, තස්ස දානං පදීපදානං, තං අදාසිං පදීපපූජං අකාසින්ති අත්ථො. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානත්ථමෙවාති.

පඤ්චදීපකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

8. ධජදායකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිකං ආයස්මතො ධජදායකත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො පදුමුත්තරස්ස භගවතො කාලෙ එකස්මිං කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො වුද්ධිමන්වාය සත්ථරි පසීදිත්වා සුන්දරෙහි අනෙකෙහි වත්ථෙහි ධජං කාරාපෙත්වා ධජපූජං අකාසි. සො තෙන පුඤ්ඤකම්මෙන උප්පන්නුප්පන්නභවෙ උච්චකුලෙ නිබ්බත්තො පූජනියො අහොසි. අපරභාගෙ ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ එකස්මිං කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො වුද්ධිමන්වාය පුත්තදාරෙහි වඩ්ඪිත්වා මහාභොගො යසවා සද්ධාජාතො සත්ථරි පසන්නො ඝරාවාසං පහාය පබ්බජිත්වා නචිරස්සෙව අරහා අහොසි.

57. සො පත්තඅරහත්තඵලො පුබ්බකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො අත්තනො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො පදුමුත්තරබුද්ධස්සාතිආදිමාහ. තස්සත්ථො පුබ්බෙ වුත්තොයෙව. හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙනාති සොමනස්සසහගතචිත්තයුත්තත්තා හට්ඨො පරිපුණ්ණරූපකායො සද්ධාසම්පයුත්තචිත්තතාය හට්ඨෙන චිත්තෙන සන්තුට්ඨෙන චිත්තෙනාති අත්ථො. ධජමාරොපයිං අහන්ති ධුනාති කම්පති චලතීති ධජං, තං ධජං ආරොපයිං වෙළග්ගෙ ලග්ගෙත්වා පූජෙසින්ති අත්ථො.

58-9. පතිතපත්තානි ගණ්හිත්වාති පතිතානි බොධිපත්තානි ගහෙත්වා අහං බහි ඡඩ්ඩෙසින්ති අත්ථො. අන්තොසුද්ධං බහිසුද්ධන්ති අන්තො චිත්තසන්තානනාමකායතො ච බහි චක්ඛුසොතාදිරූපකායතො ච සුද්ධිං අධි විසෙසෙන මුත්තං කිලෙසතො විමුත්තං අනාසවං සම්බුද්ධං විය සම්මුඛා උත්තමං බොධිං අවන්දිං පණාමමකාසින්ති අත්ථො. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානත්ථමෙවාති.

ධජදායකත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

9. පදුමත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

චතුසච්චං පකාසෙන්තොතිආදිකං ආයස්මතො පදුමත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතකුසලසම්භාරො පදුමුත්තරමුනිනා ධම්මපජ්ජොතෙ ජොතමානෙ එකස්මිං කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො ඝරාවාසං සණ්ඨපෙත්වා භොගසම්පන්නොති පාකටො. සො සත්ථරි පසීදිත්වා මහාජනෙන සද්ධිං ධම්මං සුණන්තො ධජෙන සහ පදුමකලාපං ගහෙත්වා අට්ඨාසි, සධජං තං පදුමකලාපං ආකාසමුක්ඛිපිං, තං අච්ඡරියං දිස්වා අතිවිය සොමනස්සජාතො අහොසි. සො යාවජීවං කුසලං කත්වා ජීවිතපරියොසානෙ සග්ගෙ නිබ්බත්තො ධජමිව ඡකාමාවචරෙ පාකටො පූජිතො ච දිබ්බසම්පත්තිමනුභවිත්වා මනුස්සෙසු ච චක්කවත්තිසම්පත්තිමනුභවිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ විභවසම්පන්නෙ සද්ධාසම්පන්නෙ එකස්මිං කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො වුද්ධිමන්වාය සද්ධාජාතො පඤ්චවස්සිකොව පබ්බජිත්වා නචිරස්සෙව අරහා හුත්වා කතපුඤ්ඤනාමෙන පදුමත්ථෙරොති පාකටො.

67. අත්තනො පුබ්බකම්මං සරිත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො චතුසච්චං පකාසෙන්තොතිආදිමාහ. තත්ථ සච්චන්ති තථං අවිතථං අවිපරීතං සච්චං, දුක්ඛසමුදයනිරොධමග්ගවසෙන චත්තාරි සච්චානි සමාහටානීති චතුසච්චං, තං චතුසච්චං පකාසෙන්තො ලොකෙ පාකටං කරොන්තොති අත්ථො. වරධම්මප්පවත්තකොති උත්තමධම්මප්පවත්තකො පකාසකොති අත්ථො. අමතං වුට්ඨින්ති අමතමහානිබ්බානවුට්ඨිධාරං පවස්සන්තො පග්ඝරන්තො සදෙවකං ලොකං තෙමෙන්තො සබ්බකිලෙසපරිළාහං නිබ්බාපෙන්තො ධම්මවස්සං වස්සතීති අත්ථො.

68. සධජං පදුමං ගය්හාති ධජෙන සහ එකතො කත්වා පදුමං පදුමකලාපං ගහෙත්වාති අත්ථො. අඩ්ඪකොසෙ ඨිතො අහන්ති උභො උක්ඛිපිත්වා ඨිතො අහන්ති අත්ථො. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානත්ථමෙවාති.

පදුමත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

10. අසනබොධියත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා

ජාතියා සත්තවස්සොහන්තිආදිකං ආයස්මතො අසනබොධියත්ථෙරස්ස අපදානං. අයම්පි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ භවෙ විවට්ටූපනිස්සයානි පුඤ්ඤානි උපචිනන්තො තිස්සස්ස භගවතො කාලෙ අඤ්ඤතරස්මිං කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො වුද්ධිප්පත්තො සුඛප්පත්තො සාසනෙ පසන්නො අසනබොධිතො ඵලං ගහෙත්වා තතො වුට්ඨිතබොධිතරුණෙ ගහෙත්වා බොධිං රොපෙසි, යථා න විනස්සති තථා උදකාසිඤ්චනාදිකම්මෙන රක්ඛිත්වා පූජෙසි. සො තෙන පුඤ්ඤෙන දෙවමනුස්සෙසු සම්පත්තියො අනුභවිත්වා ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ කුලගෙහෙ නිබ්බත්තො පරිපක්කසම්භාරත්තා සත්තවස්සිකොව සමානො පබ්බජිත්වා ඛුරග්ගෙයෙව අරහත්තං පාපුණි, පුරාකතපුඤ්ඤනාමෙන අසනබොධියත්ථෙරොති පාකටො.

78. සො පුබ්බසම්භාරමනුස්සරිත්වා සොමනස්සජාතො පුබ්බචරිතාපදානං පකාසෙන්තො ජාතියා සත්තවස්සොහන්තිආදිමාහ. තත්ථ ජාතියාති මාතුගබ්භතො නික්ඛන්තකාලතො පට්ඨායාති අත්ථො. සත්තවස්සො පරිපුණ්ණසරදො අහං ලොකනායකං තිස්සං භගවන්තං අද්දසන්ති සම්බන්ධො. පසන්නචිත්තො සුමනොති පකාරෙන පසන්නඅනාලුළිතඅවිකම්පිතචිත්තො, සුමනො සුන්දරමනො සොමනස්සසහගතචිත්තොති අත්ථො.

79. තිස්සස්සාහං භගවතොති තික්ඛත්තුං ජාතොති තිස්සො, සො මාතුගබ්භතො, මනුස්සජාතිතො, පඤ්චක්ඛන්ධතො ච මුත්තො හුත්වා ජාතො නිබ්බත්තො බුද්ධො ජාතොති අත්ථො. තස්ස තිස්සස්ස භගවතො තාදිනො, ලොකජෙට්ඨස්ස අසනබොධිං උත්තමං රොපයින්ති සම්බන්ධො.

80. අසනො නාමධෙය්යෙනාති නාමපඤ්ඤත්තියා නාමසඤ්ඤාය අසනො නාම අසනරුක්ඛො බොධි අහොසීති අත්ථො. ධරණීරුහපාදපොති වල්ලිරුක්ඛපබ්බතගඞ්ගාසාගරාදයො ධාරෙතීති ධරණී, කා සා? පථවී, තස්සං රුහති පතිට්ඨහතීති ධරණීරුහො, පාදෙන පිවතීති පාදපො, පාදසඞ්ඛාතෙන මූලෙන සිඤ්චිතොදකං පිවති ආපොරසං සිනෙහං ධාරෙතීති අත්ථො. ධරණීරුහො ච සො පාදපො චාති ධරණීරුහපාදපො, තං උත්තමං අසනං බොධිං පඤ්ච වස්සානි පරිචරිං පොසෙසින්ති අත්ථො.

81. පුප්ඵිතං පාදපං දිස්වාති තං මයා පොසිතං අසනබොධිරුක්ඛං පුප්ඵිතං අච්ඡරයොග්ගභූතපුප්ඵත්තා අබ්භුතං ලොමහංසකරණං දිස්වා සකංකම්මං අත්තනො කම්මං පකිත්තෙන්තො පකාරෙන කථයන්තො බුද්ධසෙට්ඨස්ස සන්තිකං අගමාසින්ති අත්ථො. සෙසං සබ්බත්ථ උත්තානත්ථමෙවාති.

අසනබොධියත්ථෙරඅපදානවණ්ණනා සමත්තා.

ඡට්ඨවග්ගවණ්ණනා සමත්තා.