📜
නමො තස්ස භගවතො අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස
ඛුද්දකනිකායෙ
ථෙරාපදානපාළි
(පඨමො භාගො)
1. බුද්ධවග්ගො
1. බුද්ධඅපදානං
තථාගතං ¶ ¶ ¶ ජෙතවනෙ වසන්තං, අපුච්ඡි වෙදෙහමුනී නතඞ්ගො;
‘‘සබ්බඤ්ඤුබුද්ධා කිර නාම හොන්ති, භවන්ති තෙ හෙතුභි කෙහි වීර’’.
තදාහ සබ්බඤ්ඤුවරො මහෙසී, ආනන්දභද්දං මධුරස්සරෙන;
‘‘යෙ පුබ්බබුද්ධෙසු [සබ්බබුද්ධෙසු (ස්යා.)] කතාධිකාරා, අලද්ධමොක්ඛා ජිනසාසනෙසු.
‘‘තෙනෙව සම්බොධිමුඛෙන ධීරා, අජ්ඣාසයෙනාපි මහාබලෙන;
පඤ්ඤාය තෙජෙන සුතික්ඛපඤ්ඤා, සබ්බඤ්ඤුභාවං අනුපාපුණන්ති.
‘‘අහම්පි ¶ ¶ පුබ්බබුද්ධෙසු, බුද්ධත්තමභිපත්ථයිං,
මනසායෙව හුත්වාන, ධම්මරාජා අසඞ්ඛියා.
‘‘අථ ¶ ¶ බුද්ධාපදානානි, සුණාථ සුද්ධමානසා;
තිංසපාරමිසම්පුණ්ණා, ධම්මරාජා අසඞ්ඛියා.
‘‘සම්බොධිං බුද්ධසෙට්ඨානං, සසඞ්ඝෙ ලොකනායකෙ;
දසඞ්ගුලී නමස්සිත්වා, සිරසා අභිවාදයිං [අභිවාදයෙ (ස්යා.)].
‘‘යාවතා බුද්ධඛෙත්තෙසු, රතනා විජ්ජන්තිසඞ්ඛියා;
ආකාසට්ඨා ච භූමට්ඨා [භුම්මට්ඨා (සී. ස්යා.)], මනසා සබ්බමාහරිං.
‘‘තත්ථ රූපියභූමියං, පාසාදං මාපයිං අහං;
නෙකභුම්මං රතනමයං, උබ්බිද්ධං නභමුග්ගතං.
‘‘විචිත්තථම්භං සුකතං, සුවිභත්තං මහාරහං;
කනකමයසඞ්ඝාටං, කොන්තච්ඡත්තෙහි මණ්ඩිතං.
‘‘පඨමා වෙළුරියා භූමි, විමලබ්භසමා සුභා;
නළිනජලජාකිණ්ණා, වරකඤ්චනභූමියා.
‘‘පවාළංසා පවාළවණ්ණා, කාචි ලොහිතකා සුභා;
ඉන්දගොපකවණ්ණාභා, භූමි ඔභාසතී දිසා.
‘‘සුවිභත්තා ඝරමුඛා, නිය්යූහා සීහපඤ්ජරා;
චතුරො වෙදිකා ජාලා, ගන්ධාවෙළා මනොරමා.
‘‘නීලා පීතා ලොහිතකා, ඔදාතා සුද්ධකාළකා;
කූටාගාරවරූපෙතා, සත්තරතනභූසිතා.
‘‘ඔලොකමයා ¶ පදුමා, වාළවිහඞ්ගසොභිතා;
නක්ඛත්තතාරකාකිණ්ණා, චන්දසූරෙහි [චන්දසුරියෙහි (සී. ස්යා.)] මණ්ඩිතා.
‘‘හෙමජාලෙන ¶ සඤ්ඡන්නා, සොණ්ණකිඞ්කිණිකායුතා;
වාතවෙගෙන කූජන්ති, සොණ්ණමාලා මනොරමා.
‘‘මඤ්ජෙට්ඨකං ලොහිතකං, පීතකං හරිපිඤ්ජරං;
නානාරඞ්ගෙහි සම්පීතං [සංචිත්තං (ස්යා.)], උස්සිතද්ධජමාලිනී [මාලිනිං (සී.)].
‘‘න නං [නානා (සී. ස්යා.)] බහූනෙකසතා, ඵලිකා රජතාමයා;
මණිමයා ලොහිතඞ්ගා, මසාරගල්ලමයා තථා;
නානාසයනවිචිත්තා, සණ්හකාසිකසන්ථතා.
‘‘කම්පලා ¶ ¶ දුකූලා චීනා, පට්ටුණ්ණා පණ්ඩුපාවුරා;
විවිධත්ථරණං සබ්බං, මනසා පඤ්ඤපෙසහං.
‘‘තාසු තාස්වෙව භූමීසු, රතනකූටලඞ්කතං;
මණිවෙරොචනා උක්කා, ධාරයන්තා සුතිට්ඨරෙ.
‘‘සොභන්ති එසිකා ථම්භා, සුභා කඤ්චනතොරණා;
ජම්බොනදා සාරමයා, අථො රජතමයාපි ච.
‘‘නෙකා සන්ධී සුවිභත්තා, කවාටග්ගළචිත්තිතා;
උභතො පුණ්ණඝටානෙකා, පදුමුප්පලසංයුතා.
‘‘අතීතෙ සබ්බබුද්ධෙ ච, සසඞ්ඝෙ ලොකනායකෙ;
පකතිවණ්ණරූපෙන, නිම්මිනිත්වා සසාවකෙ.
‘‘තෙන ද්වාරෙන පවිසිත්වා, සබ්බෙ බුද්ධා සසාවකා;
සබ්බසොණ්ණමයෙ පීඨෙ, නිසින්නා අරියමණ්ඩලා.
‘‘යෙ ච එතරහි අත්ථි, බුද්ධා ලොකෙ අනුත්තරා;
අතීතෙ ¶ වත්තමානා ච, භවනං සබ්බෙ සමාහරිං.
‘‘පච්චෙකබුද්ධෙනෙකසතෙ, සයම්භූ අපරාජිතෙ;
අතීතෙ වත්තමානෙ ච, භවනං සබ්බෙ සමාහරිං.
‘‘කප්පරුක්ඛා බහූ අත්ථි, යෙ දිබ්බා යෙ ච මානුසා;
සබ්බං දුස්සං සමාහන්තා, අච්ඡාදෙමි තිචීවරං.
‘‘ඛජ්ජං භොජ්ජං සායනීයං, සම්පන්නං පානභොජනං;
මණිමයෙ සුභෙ පත්තෙ, සංපූරෙත්වා අදාසහං.
‘‘දිබ්බවත්ථසමා හුත්වා, මට්ඨා [මට්ටා (සී.)] චීවරසංයුතා;
මධුරා සක්ඛරා චෙව, තෙලා ච මධුඵාණිතා.
‘‘තප්පිතා පරමන්නෙන, සබ්බෙ තෙ අරියමණ්ඩලා;
රතනගබ්භං ¶ පවිසිත්වා, කෙසරීව ගුහාසයා.
‘‘මහාරහම්හි සයනෙ, සීහසෙය්යමකප්පයුං;
සම්පජානා සමුට්ඨාය, සයනෙ [සෙය්යෙ (ස්යා.)] පල්ලඞ්කමාභුජුං.
‘‘ගොචරං ¶ සබ්බබුද්ධානං, ඣානරතිසමප්පිතා;
අඤ්ඤෙ ධම්මානි දෙසෙන්ති, අඤ්ඤෙ කීළන්ති ඉද්ධියා.
‘‘අඤ්ඤෙ ¶ අභිඤ්ඤා අප්පෙන්ති, අභිඤ්ඤා වසිභාවිතා;
විකුබ්බනා විකුබ්බන්ති, අඤ්ඤෙනෙකසහස්සියො.
‘‘බුද්ධාපි බුද්ධෙ පුච්ඡන්ති, විසයං සබ්බඤ්ඤුමාලයං;
ගම්භීරං නිපුණං ඨානං, පඤ්ඤාය විනිබුජ්ඣරෙ.
‘‘සාවකා බුද්ධෙ පුච්ඡන්ති, බුද්ධා පුච්ඡන්ති සාවකෙ;
අඤ්ඤමඤ්ඤඤ්ච ¶ පුච්ඡිත්වා [පුච්ඡන්ති (සී. ස්යා.)], අඤ්ඤොඤ්ඤං බ්යාකරොන්ති තෙ.
‘‘බුද්ධා පච්චෙකබුද්ධා ච, සාවකා පරිචාරකා;
එවං සකාය රතියා, පාසාදෙභිරමන්ති තෙ.
‘‘ඡත්තා තිට්ඨන්තු රතනා, කඤ්චනාවෙළපන්තිකා;
මුත්තාජාලපරික්ඛිත්තා, සබ්බෙ ධාරෙන්තු [ධාරෙන්ති (ක.)] මත්ථකෙ.
‘‘භවන්තු චෙළවිතානා, සොණ්ණතාරකචිත්තිතා;
විචිත්තමල්යවිතතා, සබ්බෙ ධාරෙන්තු මත්ථකෙ.
‘‘විතතා මල්යදාමෙහි, ගන්ධදාමෙහි සොභිතා;
දුස්සදාමපරිකිණ්ණා, රතනදාමභූසිතා.
‘‘පුප්ඵාභිකිණ්ණා සුචිත්තා, සුරභිගන්ධභූසිතා;
ගන්ධපඤ්චඞ්ගුලිකතා [ගන්ධපඤ්චඞ්ගුලං කතා (අට්ඨ.)], හෙමච්ඡදනඡාදිතා.
‘‘චතුද්දිසා පොක්ඛරඤ්ඤො, පදුමුප්පලසන්ථතා;
සොවණ්ණරූපා ඛායන්තු, පද්මංරෙණුරජුග්ගතා.
‘‘පුප්ඵන්තු පාදපා සබ්බෙ, පාසාදස්ස සමන්තතො;
සයඤ්ච පුප්ඵා මුඤ්චිත්වා, ගන්ත්වා භවනමොකිරුං.
‘‘සිඛිනො තත්ථ නච්චන්තු, දිබ්බහංසා පකූජරෙ;
කරවීකා ච ගායන්තු, දිජසඞ්ඝා සමන්තතො.
‘‘භෙරියො සබ්බා වජ්ජන්තු, වීණා සබ්බා රසන්තු [රවන්තු (සී. ස්යා.)] තා;
සබ්බා සඞ්ගීති වත්තන්තු, පාසාදස්ස සමන්තතො.
‘‘යාවතා ¶ ¶ ¶ බුද්ධඛෙත්තම්හි, චක්කවාළෙ තතො පරෙ;
මහන්තා ජොතිසම්පන්නා, අච්ඡින්නා රතනාමයා.
‘‘තිට්ඨන්තු සොණ්ණපල්ලඞ්කා, දීපරුක්ඛා ජලන්තු තෙ;
භවන්තු එකපජ්ජොතා, දසසහස්සිපරම්පරා.
‘‘ගණිකා ලාසිකා චෙව, නච්චන්තු අච්ඡරාගණා;
නානාරඞ්ගා පදිස්සන්තු, පාසාදස්ස සමන්තතො.
‘‘දුමග්ගෙ ¶ පබ්බතග්ගෙ වා, සිනෙරුගිරිමුද්ධනි;
උස්සාපෙමි ධජං සබ්බං, විචිත්තං පඤ්චවණ්ණිකං.
‘‘නරා නාගා ච ගන්ධබ්බා, සබ්බෙ දෙවා උපෙන්තු තෙ;
නමස්සන්තා පඤ්ජලිකා, පාසාදං පරිවාරයුං.
‘‘යං කිඤ්චි කුසලං කම්මං, කත්තබ්බං කිරියං මම;
කායෙන වාචා මනසා, තිදසෙ සුකතං කතං.
‘‘යෙ සත්තා සඤ්ඤිනො අත්ථි, යෙ ච සත්තා අසඤ්ඤිනො;
කතං පුඤ්ඤඵලං මය්හං, සබ්බෙ භාගී භවන්තු තෙ.
‘‘යෙසං කතං සුවිදිතං, දින්නං පුඤ්ඤඵලං මයා;
යෙ ච තත්ථ [තස්මිං (සී. ක.)] න ජානන්ති, දෙවා ගන්ත්වා නිවෙදයුං.
‘‘සබ්බලොකම්හි [සබ්බෙ ලොකම්හි (ස්යා. ක.)] යෙ සත්තා, ජීවන්තාහාරහෙතුකා;
මනුඤ්ඤං භොජනං සබ්බං [සබ්බෙ (ස්යා.)], ලභන්තු මම චෙතසා.
‘‘මනසා දානං මයා දින්නං, මනසා පසාදමාවහිං;
පූජිතා සබ්බසම්බුද්ධා, පච්චෙකා ජිනසාවකා.
‘‘තෙන ¶ කම්මෙන සුකතෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, තාවතිංසමගච්ඡහං.
‘‘දුවෙ භවෙ පජානාමි, දෙවත්තෙ අථ මානුසෙ;
අඤ්ඤං ගතිං න ජානාමි, මනසා පත්ථනාඵලං.
‘‘දෙවානං අධිකො හොමි, භවාමි මනුජාධිපො;
රූපලක්ඛණසම්පන්නො, පඤ්ඤාය අසමො භවෙ.
‘‘භොජනං විවිධං සෙට්ඨං, රතනඤ්ච අනප්පකං;
විවිධානි ච වත්ථානි, නභා [නභසා (ස්යා.)] ඛිප්පං උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා ¶ පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, දිබ්බා භක්ඛා උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා ¶ පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, රතනා සබ්බෙ උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා ¶ පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, සබ්බෙ ගන්ධා උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං [යත්ථ (ස්යා.), යඤ්ඤං (ක.)] හත්ථං පසාරෙමි, සබ්බෙ යානා උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, සබ්බෙ මාලා උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, අලඞ්කාරා උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා ¶ පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, සබ්බා කඤ්ඤා උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, මධුසක්ඛරා උපෙන්ති මං.
‘‘පථබ්යා පබ්බතෙ චෙව, ආකාසෙ උදකෙ වනෙ;
යං යං හත්ථං පසාරෙමි, සබ්බෙ ඛජ්ජා උපෙන්ති මං.
‘‘අධනෙ අද්ධික [අද්ධිකෙ (ස්යා.)] ජනෙ, යාචකෙ ච පථාවිනො;
දදාමිහං [දදාමිහ (සී.) දදාමි තං (ස්යා.)] දානවරං, සම්බොධිවරපත්තියා.
‘‘නාදෙන්තො පබ්බතං සෙලං, ගජ්ජෙන්තො බහලං ගිරිං;
සදෙවකං හාසයන්තො, බුද්ධො ලොකෙ භවාමහං.
‘‘දිසා දසවිධා ලොකෙ, යායතො නත්ථි අන්තකං;
තස්මිඤ්ච දිසාභාගම්හි, බුද්ධඛෙත්තා අසඞ්ඛියා.
‘‘පභා පකිත්තිතා මය්හං, යමකා රංසිවාහනා;
එත්ථන්තරෙ රංසිජාලං, ආලොකො විපුලො භවෙ.
‘‘එත්තකෙ ¶ ලොකධාතුම්හි, සබ්බෙ පස්සන්තු මං ජනා;
සබ්බෙ මං අනුවත්තන්තු, යාව බ්රහ්මනිවෙසනං [සබ්බෙව සුමනා හොන්තු, සබ්බෙ මං අනුවත්තරෙ (සී. ස්යා.)].
‘‘විසිට්ඨමධුනාදෙන, අමතභෙරිමාහනිං;
එත්ථන්තරෙ ජනා සබ්බෙ, සුණන්තු මධුරං ගිරං.
‘‘ධම්මමෙඝෙන වස්සන්තෙ, සබ්බෙ හොන්තු අනාසවා;
යෙත්ථ පච්ඡිමකා සත්තා, සොතාපන්නා භවන්තු තෙ.
‘‘දත්වා ¶ ¶ දාතබ්බකං දානං, සීලං පූරෙත්වා අසෙසතො;
නෙක්ඛම්මපාරමිං ගන්ත්වා, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං.
‘‘පණ්ඩිතෙ ¶ පරිපුච්ඡිත්වා, කත්වා වීරියමුත්තමං;
ඛන්තියා පාරමිං ගන්ත්වා, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං.
‘‘කත්වා දළ්හමධිට්ඨානං, සච්චපාරමි පූරිය;
මෙත්තාය පාරමිං ගන්ත්වා, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං.
‘‘ලාභාලාභෙ සුඛෙ දුක්ඛෙ, සම්මානෙ චාවමානනෙ [සම්මානෙ ච විමානනෙ (ක.) සම්මානනෙ විමානනෙ (ස්යා.)];
සබ්බත්ථ සමකො හුත්වා, පත්තො සම්බොධිමුත්තමං.
‘‘කොසජ්ජං භයතො දිස්වා, වීරියං චාපි ඛෙමතො;
ආරද්ධවීරියා හොථ, එසා බුද්ධානුසාසනී.
‘‘විවාදං භයතො දිස්වා, අවිවාදඤ්ච ඛෙමතො;
සමග්ගා සඛිලා හොථ, එසා බුද්ධානුසාසනී.
‘‘පමාදං භයතො දිස්වා, අප්පමාදඤ්ච ඛෙමතො;
භාවෙථට්ඨඞ්ගිකං මග්ගං, එසා බුද්ධානුසාසනී.
‘‘සමාගතා බහූ බුද්ධා, අරහන්තා [අරහන්තො (ස්යා.)] ච සබ්බසො;
සම්බුද්ධෙ අරහන්තෙ ච, වන්දමානා නමස්සථ.
‘‘එවං අචින්තියා බුද්ධා, බුද්ධධම්මා අචින්තියා;
අචින්තියෙ පසන්නානං, විපාකො හොති අචින්තියො’’’.
ඉත්ථං සුදං භගවා අත්තනො බුද්ධචරියං සම්භාවයමානො බුද්ධාපදානියං [බුද්ධචරියං (සී.) බුද්ධචරිතං (ස්යා.)] නාම ධම්මපරියායං අභාසිත්ථාති.
බුද්ධාපදානං සමත්තං.
2. පච්චෙකබුද්ධඅපදානං
අථ ¶ ¶ පච්චෙකබුද්ධාපදානං සුණාථ –
‘‘තථාගතං ¶ ජෙතවනෙ වසන්තං, අපුච්ඡි වෙදෙහමුනී නතඞ්ගො;
‘පච්චෙකබුද්ධා කිර නාම හොන්ති, භවන්ති තෙ හෙතුභි කෙහි වීර’ [ධීර (සී.) ධීරා (ස්යා.)].
‘‘තදාහ ¶ සබ්බඤ්ඤුවරො මහෙසී, ආනන්දභද්දං මධුරස්සරෙන;
‘යෙ පුබ්බබුද්ධෙසු [සබ්බබුද්ධෙසු (ස්යා. ක.)] කතාධිකාරා, අලද්ධමොක්ඛා ජිනසාසනෙසු.
‘‘‘තෙනෙව සංවෙගමුඛෙන ධීරා, විනාපි බුද්ධෙහි සුතික්ඛපඤ්ඤා;
ආරම්මණෙනාපි පරිත්තකෙන, පච්චෙකබොධිං අනුපාපුණන්ති.
‘‘‘සබ්බම්හි ලොකම්හි මමං ඨපෙත්වා, පච්චෙකබුද්ධෙහි සමොව නත්ථි;
තෙසං ඉමං වණ්ණපදෙසමත්තං, වක්ඛාමහං සාධු මහාමුනීනං.
‘‘‘සයමෙව ¶ බුද්ධානං මහාඉසීනං, සාධූනි වාක්යානි මධූව [මධුංව (සී.)] ඛුද්දං;
අනුත්තරං භෙසජං පත්ථයන්තා, සුණාථ සබ්බෙසු පසන්නචිත්තා.
‘‘‘පච්චෙකබුද්ධානං සමාගතානං, පරම්පරං බ්යාකරණානි යානි;
ආදීනවො යඤ්ච විරාගවත්ථුං, යථා ච බොධිං අනුපාපුණිංසු.
‘‘‘සරාගවත්ථූසු ¶ ¶ විරාගසඤ්ඤී, රත්තම්හි ලොකම්හි විරත්තචිත්තා;
හිත්වා පපඤ්චෙ ජිතඵන්දිතානි [විදිය ඵන්දිතානි (සී.) ජිතබන්ධිතානි (ක.)], තථෙව බොධිං අනුපාපුණිංසු.
‘‘‘සබ්බෙසු භූතෙසු නිධාය දණ්ඩං, අවිහෙඨයං අඤ්ඤතරම්පි තෙසං;
මෙත්තෙන චිත්තෙන හිතානුකම්පී, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සබ්බෙසු භූතෙසු නිධාය දණ්ඩං, අවිහෙඨයං අඤ්ඤතරම්පි තෙසං;
න පුත්තමිච්ඡෙය්ය කුතො සහායං, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සංසග්ගජාතස්ස ¶ භවන්ති ස්නෙහා, ස්නෙහන්වයං දුක්ඛමිදං පහොති;
ආදීනවං ස්නෙහජං පෙක්ඛමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘මිත්තෙ සුහජ්ජෙ අනුකම්පමානො, හාපෙති අත්ථං පටිබද්ධචිත්තො;
එතං භයං සන්ථවෙ පෙක්ඛමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘වංසො විසාලොව යථා විසත්තො, පුත්තෙසු දාරෙසු ච යා අපෙක්ඛා;
වංසෙ කළීරොව අසජ්ජමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘මිගො අරඤ්ඤම්හි යථා අබද්ධො, යෙනිච්ඡකං ගච්ඡති ගොචරාය;
විඤ්ඤූ නරො සෙරිතං පෙක්ඛමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ආමන්තනා ¶ හොති සහායමජ්ඣෙ, වාසෙ ච [වාසෙ (සී. ස්යා.) සුත්තනිපාතෙපි ‘‘ච‘‘කාරො නත්ථි] ඨානෙ ගමනෙ චාරිකාය;
අනභිජ්ඣිතං සෙරිතං පෙක්ඛමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ඛිඩ්ඩා ¶ රතී හොති සහායමජ්ඣෙ, පුත්තෙසු පෙමං විපුලඤ්ච හොති;
පියවිප්පයොගං ¶ විජිගුච්ඡමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘චාතුද්දිසො ¶ අප්පටිඝො ච හොති, සන්තුස්සමානො ඉතරීතරෙන;
පරිස්සයානං සහිතා අඡම්භී, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘දුස්සඞ්ගහා පබ්බජිතාපි එකෙ, අථො ගහට්ඨා ඝරමාවසන්තා;
අප්පොස්සුක්කො පරපුත්තෙසු හුත්වා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ඔරොපයිත්වා ගිහිබ්යඤ්ජනානි, සඤ්ඡින්නපත්තො යථා කොවිළාරො;
ඡෙත්වාන වීරො ගිහිබන්ධනානි, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සචෙ ලභෙථ නිපකං සහායං, සද්ධිං චරං සාධුවිහාරිධීරං;
අභිභුය්ය සබ්බානි පරිස්සයානි, චරෙය්ය තෙනත්තමනො සතීමා.
‘‘‘නො ¶ චෙ ලභෙථ නිපකං සහායං, සද්ධිං චරං සාධුවිහාරිධීරං;
රාජාව රට්ඨං විජිතං පහාය, එකො චරෙ මාතඞ්ගරඤ්ඤෙව නාගො.
‘‘‘අද්ධා ¶ පසංසාම සහායසම්පදං, සෙට්ඨා සමා සෙවිතබ්බා සහායා;
එතෙ අලද්ධා අනවජ්ජභොජී, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘දිස්වා සුවණ්ණස්ස පභස්සරානි, කම්මාරපුත්තෙන සුනිට්ඨිතානි;
සඞ්ඝට්ටමානානි දුවෙ භුජස්මිං, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘එවං දුතීයෙන සහා මමස්ස, වාචාභිලාපො අභිසජ්ජනා වා;
එතං භයං ආයතිං පෙක්ඛමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘කාමා ¶ හි චිත්රා මධුරා මනොරමා, විරූපරූපෙන මථෙන්ති චිත්තං;
ආදීනවං කාමගුණෙසු දිස්වා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ඊතී ¶ ච ගණ්ඩො ච උපද්දවො ච, රොගො ච සල්ලඤ්ච භයඤ්ච මෙතං;
එතං භයං කාමගුණෙසු දිස්වා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සීතඤ්ච උණ්හඤ්ච ඛුදං පිපාසං, වාතාතපෙ ඩංසසරීසපෙ [ඩංසසිරිංසපෙ (සී. ස්යා.)] ච;
සබ්බානිපෙතානි අභිබ්භවිත්වා [අභිසංභවිත්වා (සුත්තනිපාතෙ)], එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘නාගොව යූථානි විවජ්ජයිත්වා, සඤ්ජාතඛන්ධො පදුමී උළාරො;
යථාභිරන්තං විහරං අරඤ්ඤෙ, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘අට්ඨානතං ¶ සඞ්ගණිකාරතස්ස, යං ඵස්සයෙ [ඵුස්සයෙ (ස්යා.)] සාමයිකං විමුත්තිං;
ආදිච්චබන්ධුස්ස වචො නිසම්ම, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘දිට්ඨීවිසූකානි උපාතිවත්තො, පත්තො නියාමං පටිලද්ධමග්ගො;
උප්පන්නඤාණොම්හි අනඤ්ඤනෙය්යො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘නිල්ලොලුපො ¶ ¶ නික්කුහො නිප්පිපාසො, නිම්මක්ඛ [නිම්මක්ඛො (ස්යා.)] නිද්ධන්තකසාවමොහො;
නිරාසයො [නිරාසාසො (ක.)] සබ්බලොකෙ භවිත්වා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘පාපං සහායං පරිවජ්ජයෙථ, අනත්ථදස්සිං විසමෙ නිවිට්ඨං;
සයං න සෙවෙ පසුතං පමත්තං, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘බහුස්සුතං ධම්මධරං භජෙථ, මිත්තං උළාරං පටිභානවන්තං;
අඤ්ඤාය ¶ අත්ථානි විනෙය්ය කඞ්ඛං, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ඛිඩ්ඩං රතිං කාමසුඛඤ්ච ලොකෙ, අනලඞ්කරිත්වා අනපෙක්ඛමානො;
විභූසට්ඨානා විරතො සච්චවාදී, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘පුත්තඤ්ච දාරං පිතරඤ්ච මාතරං, ධනානි ධඤ්ඤානි ච බන්ධවානි;
හිත්වාන කාමානි යථොධිකානි, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සඞ්ගො ¶ ¶ එසො පරිත්තමෙත්ථ සොඛ්යං, අප්පස්සාදො දුක්ඛමෙවෙත්ථ භිය්යො;
ගළො [ගාහො (සී.) කණ්ඩො (ස්යා.) ගාළ්හො (ක.)] එසො ඉති ඤත්වා මතිමා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සන්දාලයිත්වාන සංයොජනානි, ජාලංව භෙත්වා සලිලම්බුචාරී;
අග්ගීව දඩ්ඪං අනිවත්තමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ඔක්ඛිත්තචක්ඛූ න ච පාදලොලො, ගුත්තින්ද්රියො රක්ඛිතමානසානො;
අනවස්සුතො අපරිඩය්හමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ඔහාරයිත්වා ගිහිබ්යඤ්ජනානි, සඤ්ඡන්නපත්තො යථා පාරිඡත්තො;
කාසායවත්ථො අභිනික්ඛමිත්වා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘රසෙසු ගෙධං අකරං අලොලො, අනඤ්ඤපොසී සපදානචාරී;
කුලෙ කුලෙ අප්පටිබද්ධචිත්තො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘පහාය ¶ පඤ්චාවරණානි චෙතසො, උපක්කිලෙසෙ බ්යපනුජ්ජ සබ්බෙ;
අනිස්සිතො ඡෙජ්ජ සිනෙහදොසං, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘විපිට්ඨිකත්වාන ¶ සුඛඤ්ච දුක්ඛං, පුබ්බෙව සොමනස්සදොමනස්සං;
ලද්ධානුපෙක්ඛං සමථං විසුද්ධං, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘ආරද්ධවීරියො ¶ පරමත්ථපත්තියා, අලීනචිත්තො අකුසීතවුත්ති;
දළ්හනික්කමො ථාමබලූපපන්නො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘පටිසල්ලානං ඣානමරිඤ්චමානො, ධම්මෙසු නිච්චං අනුධම්මචාරී;
ආදීනවං සම්මසිතා භවෙසු, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘තණ්හක්ඛයං ¶ පත්ථයමප්පමත්තො, අනෙළමූගො සුතවා සතීමා;
සඞ්ඛාතධම්මො නියතො පධානවා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සීහොව ¶ සද්දෙසු අසන්තසන්තො, වාතොව ජාලම්හි අසජ්ජමානො;
පදුමංව තොයෙන අලිම්පමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘සීහො යථා දාඨබලී පසය්හ, රාජා මිගානං අභිභුය්ය චාරී;
සෙවෙථ පන්තානි සෙනාසනානි, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘මෙත්තං උපෙක්ඛං කරුණං විමුත්තිං, ආසෙවමානො මුදිතඤ්ච කාලෙ;
සබ්බෙන ලොකෙන අවිරුජ්ඣමානො, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘රාගඤ්ච දොසඤ්ච පහාය මොහං, සන්දාලයිත්වාන සංයොජනානි;
අසන්තසං ජීවිතසඞ්ඛයම්හි, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘භජන්ති ¶ ¶ සෙවන්ති ච කාරණත්ථා, නික්කාරණා දුල්ලභා අජ්ජ මිත්තා;
අත්තත්ථපඤ්ඤා අසුචීමනුස්සා, එකො චරෙ ඛග්ගවිසාණකප්පො.
‘‘‘විසුද්ධසීලා ¶ සුවිසුද්ධපඤ්ඤා, සමාහිතා ජාගරියානුයුත්තා;
විපස්සකා ධම්මවිසෙසදස්සී, මග්ගඞ්ගබොජ්ඣඞ්ගගතෙ විජඤ්ඤා.
‘‘‘සුඤ්ඤප්පණිධිඤ්ච තථානිමිත්තං [සුඤ්ඤතප්පණීහිතඤ්චානිමිත්තං (සී.)], ආසෙවයිත්වා ජිනසාසනම්හි;
යෙ සාවකත්තං න වජන්ති ධීරා, භවන්ති පච්චෙකජිනා සයම්භූ.
‘‘‘මහන්තධම්මා බහුධම්මකායා, චිත්තිස්සරා සබ්බදුක්ඛොඝතිණ්ණා;
උදග්ගචිත්තා පරමත්ථදස්සී, සීහොපමා ඛග්ගවිසාණකප්පා.
‘‘‘සන්තින්ද්රියා සන්තමනා සමාධී, පච්චන්තසත්තෙසු පතිප්පචාරා [පච්චත්තගම්භීරමතප්පචාරා (සී.)];
දීපා පරත්ථ ඉධ විජ්ජලන්තා, පච්චෙකබුද්ධා සතතං හිතාමෙ.
‘‘‘පහීනසබ්බාවරණා ජනින්දා, ලොකප්පදීපා ඝනකඤ්චනාභා;
නිස්සංසයං ලොකසුදක්ඛිණෙය්යා, පච්චෙකබුද්ධා සතතප්පිතාමෙ.
‘‘‘පච්චෙකබුද්ධානං ¶ සුභාසිතානි, චරන්ති ලොකම්හි සදෙවකම්හි;
සුත්වා තථා යෙ න කරොන්ති බාලා, චරන්ති දුක්ඛෙසු පුනප්පුනං තෙ.
‘‘‘පච්චෙකබුද්ධානං ¶ සුභාසිතානි, මධුං යථා ඛුද්දමවස්සවන්තං;
සුත්වා තථා යෙ පටිපත්තියුත්තා, භවන්ති තෙ සච්චදසා සපඤ්ඤා’.
‘‘පච්චෙකබුද්ධෙහි ¶ ජිනෙහි භාසිතා, කථා [ගාථා (සී. ස්යා.)] උළාරා අභිනික්ඛමිත්වා;
තා සක්යසීහෙන නරුත්තමෙන, පකාසිතා ධම්මවිජානනත්ථං.
‘‘ලොකානුකම්පාය ¶ ඉමානි තෙසං, පච්චෙකබුද්ධාන විකුබ්බිතානි;
සංවෙගසඞ්ගමතිවඩ්ඪනත්ථං, සයම්භුසීහෙන පකාසිතානී’’ති.
පච්චෙකබුද්ධාපදානං සමත්තං.
3-1. සාරිපුත්තත්ථෙරඅපදානං
අථ ථෙරාපදානං සුණාථ –
‘‘හිමවන්තස්ස ¶ ¶ අවිදූරෙ, ලම්බකො නාම පබ්බතො;
අස්සමො සුකතො මය්හං, පණ්ණසාලා සුමාපිතා.
‘‘උත්තානකූලා නදිකා, සුපතිත්ථා මනොරමා;
සුසුද්ධපුළිනාකිණ්ණා, අවිදූරෙ මමස්සමං.
‘‘අසක්ඛරා අපබ්භාරා, සාදු අප්පටිගන්ධිකා;
සන්දතී නදිකා තත්ථ, සොභයන්තා මමස්සමං.
‘‘කුම්භීලා මකරා චෙත්ථ, සුසුමාරා [සුංසුමාරා (සී. ස්යා. )] ච කච්ඡපා;
චරන්ති නදියා තත්ථ, සොභයන්තා මමස්සමං.
‘‘පාඨීනා පාවුසා මච්ඡා, බලජා [වජලා (සී. ස්යා.) ජලජා (පී.)] මුඤ්ජරොහිතා;
වග්ගළා [වග්ගුලා (සී.) වග්ගුළා (ස්යා.) මග්ගුරා (ථෙරගාථා)] පපතායන්තා, සොභයන්ති [පපතායන්ති, සොභයන්තා (ක.)] මමස්සමං.
‘‘උභො ¶ කූලෙසු නදියා, පුප්ඵිනො ඵලිනො දුමා;
උභතො අභිලම්බන්තා, සොභයන්ති [අභිලම්බන්ති සොභයන්තා (ක.)] මමස්සමං.
‘‘අම්බා සාලා ච තිලකා, පාටලී සින්දුවාරකා [සින්දුවාරිකා (බහූසු)];
දිබ්බගන්ධා සම්පවන්ති, පුප්ඵිතා මම අස්සමෙ.
‘‘චම්පකා සළලා නීපා [නිම්බා (ක.)], නාගපුන්නාගකෙතකා;
දිබ්බගන්ධා සම්පවන්ති, පුප්ඵිතා මම අස්සමෙ.
‘‘අතිමුත්තා ¶ අසොකා ච, භගිනීමාලා ච පුප්ඵිතා;
අඞ්කොලා බිම්බිජාලා [බිම්බජාලා (ක.)] ච, පුප්ඵිතා මම අස්සමෙ.
‘‘කෙතකා ¶ කන්දලි [කදලී (ස්යා.)] චෙව, ගොධුකා තිණසූලිකා;
දිබ්බගන්ධං සම්පවන්තා, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘කණිකාරා ¶ කණ්ණිකා ච, අසනා අජ්ජුනා බහූ;
දිබ්බගන්ධං සම්පවන්තා, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘පුන්නාගා ගිරිපුන්නාගා, කොවිළාරා ච පුප්ඵිතා;
දිබ්බගන්ධං සම්පවන්තා, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘උද්ධාලකා ච කුටජා, කදම්බා වකුලා බහූ;
දිබ්බගන්ධං සම්පවන්තා, සොභයන්ති මමස්සමං.
‘‘ආළකා ඉසිමුග්ගා ච, කදලිමාතුලුඞ්ගියො;
ගන්ධොදකෙන සංවඩ්ඪා, ඵලානි ධාරයන්ති තෙ.
‘‘අඤ්ඤෙ පුප්ඵන්ති පදුමා, අඤ්ඤෙ ජායන්ති කෙසරී;
අඤ්ඤෙ ඔපුප්ඵා පදුමා, පුප්ඵිතා තළාකෙ තදා.
‘‘ගබ්භං ගණ්හන්ති පදුමා, නිද්ධාවන්ති මුලාළියො;
සිංඝාටිපත්තමාකිණ්ණා, සොභන්ති තළාකෙ තදා.
‘‘නයිතා අම්බගන්ධී ච, උත්තලී බන්ධුජීවකා;
දිබ්බගන්ධා සම්පවන්ති, පුප්ඵිතා තළාකෙ තදා.
‘‘පාඨීනා පාවුසා මච්ඡා, බලජා මුඤ්ජරොහිතා;
සංගුලා මග්ගුරා [මඞ්ගුරා (සී. ක.)] චෙව, වසන්ති තළාකෙ තදා.
‘‘කුම්භීලා ¶ ¶ සුසුමාරා ච, තන්තිගාහා ච රක්ඛසා;
ඔගුහා [ඔගාහා (ස්යා.)] අජගරා ච, වසන්ති තළාකෙ තදා.
‘‘පාරෙවතා රවිහංසා, චක්කවාකා නදීචරා;
කොකිලා සුකසාළිකා, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘කුක්කුත්ථකා කුළීරකා, වනෙ පොක්ඛරසාතකා;
දින්දිභා සුවපොතා ච, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘හංසා ¶ කොඤ්චා මයූරා ච, කොකිලා තම්බචූළකා [තම්බචූළිකා (සී.)];
පම්පකා ජීවංජීවා ච, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘කොසිකා පොට්ඨසීසා ච, කුරරා සෙනකා බහූ;
මහාකාළා ච සකුණා, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘පසදා ච වරාහා ච, චමරා ගණ්ඩකා බහූ [වකා භෙරණ්ඩකා බහූ (සී. ස්යා.)];
රොහිච්චා සුකපොතා [සුත්තපොතා (ස්යා.)] ච, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘සීහබ්යග්ඝා ¶ ච දීපී ච, අච්ඡකොකතරච්ඡකා;
තිධා පභින්නමාතඞ්ගා, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘කින්නරා වානරා චෙව, අථොපි වනකම්මිකා;
චෙතා ච ලුද්දකා චෙව, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘තින්දුකානි පියාලානි, මධුකා කාසුමාරයො [කාසමාරියො (ස්යා.)];
ධුවං ඵලානි ධාරෙන්ති, අවිදූරෙ මමස්සමං.
‘‘කොසම්බා [කොසුම්භා (සී. ස්යා.)] සළලා නිම්බා [සළලා නීපා (සී. ස්යා.) පනසා අම්බා (?)], සාදුඵලසමායුතා;
ධුවං ඵලානි ධාරෙන්ති, අවිදූරෙ මමස්සමං.
‘‘හරීතකා ¶ ආමලකා, අම්බජම්බුවිභීතකා;
කොලා භල්ලාතකා බිල්ලා, ඵලානි ධාරයන්ති තෙ.
‘‘ආලුවා ච කළම්බා ච, බිළාලීතක්කළානි ච;
ජීවකා සුතකා චෙව, බහුකා මම අස්සමෙ.
‘‘අස්සමස්සාවිදූරම්හි, තළාකාසුං සුනිම්මිතා;
අච්ඡොදකා සීතජලා, සුපතිත්ථා මනොරමා.
‘‘පදුමුප්පලසඤ්ඡන්නා ¶ , පුණ්ඩරීකසමායුතා;
මන්දාලකෙහි සඤ්ඡන්නා, දිබ්බගන්ධො පවායති.
‘‘එවං සබ්බඞ්ගසම්පන්නෙ, පුප්ඵිතෙ ඵලිතෙ වනෙ;
සුකතෙ අස්සමෙ රම්මෙ, විහරාමි අහං තදා.
‘‘සීලවා වතසම්පන්නො [වත්තසම්පන්නො (ස්යා.)], ඣායී ඣානරතො සදා;
පඤ්චාභිඤ්ඤාබලප්පත්තො, සුරුචි නාම තාපසො.
‘‘චතුවීසසහස්සානි, සිස්සා මය්හං උපට්ඨහු;
සබ්බෙව බ්රාහ්මණා එතෙ, ජාතිමන්තො යසස්සිනො.
‘‘ලක්ඛණෙ ඉතිහාසෙ ච, සනිඝණ්ටුසකෙටුභෙ;
පදකා වෙය්යාකරණා, සධම්මෙ පාරමිං ගතා.
‘‘උප්පාතෙසු ¶ නිමිත්තෙසු, ලක්ඛණෙසු ච කොවිදා;
පථබ්යා භූමන්තලික්ඛෙ, මම සිස්සා සුසික්ඛිතා.
‘‘අප්පිච්ඡා නිපකා එතෙ, අප්පාහාරා අලොලුපා;
ලාභාලාභෙන සන්තුට්ඨා, පරිවාරෙන්ති මං සදා.
‘‘ඣායී ¶ ¶ ඣානරතා ධීරා, සන්තචිත්තා සමාහිතා;
ආකිඤ්චඤ්ඤං පත්ථයන්තා, පරිවාරෙන්ති මං සදා.
‘‘අභිඤ්ඤාපාරමිප්පත්තා, පෙත්තිකෙ ගොචරෙ රතා;
අන්තලික්ඛචරා ධීරා, පරිවාරෙන්ති මං සදා.
‘‘සංවුතා ඡසු ද්වාරෙසු, අනෙජා රක්ඛිතින්ද්රියා;
අසංසට්ඨා ච තෙ ධීරා, මම සිස්සා දුරාසදා.
‘‘පල්ලඞ්කෙන නිසජ්ජාය, ඨානචඞ්කමනෙන ච;
වීතිනාමෙන්ති තෙ රත්තිං, මම සිස්සා දුරාසදා.
‘‘රජනීයෙ න රජ්ජන්ති, දුස්සනීයෙ න දුස්සරෙ;
මොහනීයෙ න මුය්හන්ති, මම සිස්සා දුරාසදා.
‘‘ඉද්ධිං වීමංසමානා තෙ, වත්තන්ති නිච්චකාලිකං;
පථවිං [පඨවිං (සී. ස්යා.)] තෙ පකම්පෙන්ති, සාරම්භෙන දුරාසදා.
‘‘කීළමානා ච තෙ සිස්සා, කීළන්ති ඣානකීළිතං;
ජම්බුතො ඵලමානෙන්ති, මම සිස්සා දුරාසදා.
‘‘අඤ්ඤෙ ¶ ගච්ඡන්ති ගොයානං, අඤ්ඤෙ පුබ්බවිදෙහකං [පුබ්බවිදෙහනං (ස්යා. ක.)];
අඤ්ඤෙ ච උත්තරකුරුං, එසනාය දුරාසදා.
‘‘පුරතො පෙසෙන්ති ඛාරිං, පච්ඡතො ච වජන්ති තෙ;
චතුවීසසහස්සෙහි, ඡාදිතං හොති අම්බරං.
‘‘අග්ගිපාකී අනග්ගී ච, දන්තොදුක්ඛලිකාපි ච;
අස්මෙන කොට්ටිතා කෙචි, පවත්තඵලභොජනා.
‘‘උදකොරොහණා ¶ කෙචි, සායං පාතො සුචීරතා;
තොයාභිසෙචනකරා, මම සිස්සා දුරාසදා.
‘‘පරූළ්හකච්ඡනඛලොමා, පඞ්කදන්තා රජස්සිරා;
ගන්ධිතා සීලගන්ධෙන, මම සිස්සා දුරාසදා.
‘‘පාතොව ¶ සන්නිපතිත්වා, ජටිලා උග්ගතාපනා;
ලාභාලාභං පකිත්තෙත්වා, ගච්ඡන්ති අම්බරෙ තදා.
‘‘එතෙසං පක්කමන්තානං, මහාසද්දො පවත්තති;
අජිනචම්මසද්දෙන, මුදිතා හොන්ති දෙවතා.
‘‘දිසොදිසං ¶ පක්කමන්ති, අන්තලික්ඛචරා ඉසී;
සකෙ බලෙනුපත්ථද්ධා, තෙ ගච්ඡන්ති යදිච්ඡකං.
‘‘පථවීකම්පකා එතෙ, සබ්බෙව නභචාරිනො;
උග්ගතෙජා දුප්පසහා, සාගරොව අඛොභියා.
‘‘ඨානචඞ්කමිනො කෙචි, කෙචි නෙසජ්ජිකා ඉසී;
පවත්තභොජනා කෙචි, මම සිස්සා දුරාසදා.
‘‘මෙත්තාවිහාරිනො එතෙ, හිතෙසී සබ්බපාණිනං;
අනත්තුක්කංසකා සබ්බෙ, න තෙ වම්භෙන්ති කස්සචි.
‘‘සීහරාජාවසම්භීතා, ගජරාජාව ථාමවා;
දුරාසදා බ්යග්ඝාරිව, ආගච්ඡන්ති මමන්තිකෙ.
‘‘විජ්ජාධරා දෙවතා ච, නාගගන්ධබ්බරක්ඛසා;
කුම්භණ්ඩා දානවා ගරුළා, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘තෙ ¶ ¶ ජටාඛාරිභරිතා, අජිනුත්තරවාසනා;
අන්තලික්ඛචරා සබ්බෙ, උපජීවන්ති තං සරං.
‘‘සදානුච්ඡවිකා [තදානුච්ඡවිකා (ස්යා. ක.)] එතෙ, අඤ්ඤමඤ්ඤං සගාරවා;
චතුබ්බීසසහස්සානං, ඛිපිතසද්දො න විජ්ජති.
‘‘පාදෙ පාදං නික්ඛිපන්තා, අප්පසද්දා සුසංවුතා;
උපසඞ්කම්ම සබ්බෙව [සබ්බෙ තෙ (ස්යා.)], සිරසා වන්දරෙ මමං.
‘‘තෙහි සිස්සෙහි පරිවුතො, සන්තෙහි ච තපස්සිභි;
වසාමි අස්සමෙ තත්ථ, ඣායී ඣානරතො අහං.
‘‘ඉසීනං සීලගන්ධෙන, පුප්ඵගන්ධෙන චූභයං;
ඵලීනං ඵලගන්ධෙන, ගන්ධිතො හොති අස්සමො.
‘‘රත්තින්දිවං න ජානාමි, අරති මෙ න විජ්ජති;
සකෙ සිස්සෙ ඔවදන්තො, භිය්යො හාසං ලභාමහං.
‘‘පුප්ඵානං පුප්ඵමානානං, ඵලානඤ්ච විපච්චතං;
දිබ්බගන්ධා පවායන්ති, සොභයන්තා මමස්සමං.
‘‘සමාධිම්හා ¶ වුට්ඨහිත්වා, ආතාපී නිපකො අහං;
ඛාරිභාරං ගහෙත්වාන, වනං අජ්ඣොගහිං අහං.
‘‘උප්පාතෙ ¶ සුපිනෙ චාපි, ලක්ඛණෙසු සුසික්ඛිතො;
පවත්තමානං [වත්තමානං (ක.)] මන්තපදං, ධාරයාමි අහං තදා.
‘‘අනොමදස්සී භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
විවෙකකාමො සම්බුද්ධො, හිමවන්තමුපාගමි.
‘‘අජ්ඣොගාහෙත්වා ¶ හිමවන්තං, අග්ගො කාරුණිකො මුනි;
පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වාන, නිසීදි පුරිසුත්තමො.
‘‘තමද්දසාහං සම්බුද්ධං, සප්පභාසං මනොරමං;
ඉන්දීවරංව ජලිතං, ආදිත්තංව හුතාසනං.
‘‘ජලන්තං දීපරුක්ඛංව, විජ්ජුතං ගගණෙ යථා;
සුඵුල්ලං සාලරාජංව, අද්දසං ලොකනායකං.
‘‘අයං ¶ නාගො මහාවීරො, දුක්ඛස්සන්තකරො මුනි;
ඉමං දස්සනමාගම්ම, සබ්බදුක්ඛා පමුච්චරෙ.
‘‘දිස්වානාහං දෙවදෙවං, ලක්ඛණං උපධාරයිං;
බුද්ධො නු ඛො න වා බුද්ධො, හන්ද පස්සාමි චක්ඛුමං.
‘‘සහස්සාරානි චක්කානි, දිස්සන්ති චරණුත්තමෙ;
ලක්ඛණානිස්ස දිස්වාන, නිට්ඨං ගච්ඡිං තථාගතෙ.
‘‘සම්මජ්ජනිං ගහෙත්වාන, සම්මජ්ජිත්වානහං තදා;
අථ පුප්ඵෙ සමානෙත්වා, බුද්ධසෙට්ඨං අපූජයිං.
‘‘පූජයිත්වාන තං බුද්ධං, ඔඝතිණ්ණමනාසවං;
එකංසං අජිනං කත්වා, නමස්සිං ලොකනායකං.
‘‘යෙන ඤාණෙන සම්බුද්ධො, විහරති [විහරිත්ථ (සී.), විහරෙති (ක.)] අනාසවො;
තං ඤාණං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘සමුද්ධරසිමං [සමුද්ධරයිමං (ස්යා.)] ලොකං, සයම්භූ අමිතොදය;
තව දස්සනමාගම්ම, කඞ්ඛාසොතං තරන්ති තෙ.
‘‘‘තුවං ¶ සත්ථා ච කෙතු ච, ධජො යූපො ච පාණිනං;
පරායණො [පරායනො (ස්යා. ක.)] පතිට්ඨා ච, දීපො ච ද්විපදුත්තමො.
‘‘‘සක්කා සමුද්දෙ උදකං, පමෙතුං ආළ්හකෙන වා;
න ත්වෙව තව සබ්බඤ්ඤු, ඤාණං සක්කා පමෙතවෙ.
‘‘‘ධාරෙතුං ¶ පථවිං සක්කා, ඨපෙත්වා තුලමණ්ඩලෙ;
න ත්වෙව තව සබ්බඤ්ඤු, ඤාණං සක්කා ධරෙතවෙ.
‘‘‘ආකාසො ¶ මිනිතුං සක්කා, රජ්ජුයා අඞ්ගුලෙන වා;
න ත්වෙව තව සබ්බඤ්ඤු, ඤාණං සක්කා පමෙතවෙ.
‘‘‘මහාසමුද්දෙ උදකං, පථවී චාඛිලා ජටං [පථවිං චාඛිලඤ්ජහෙ (ස්යා.)];
බුද්ධඤාණං උපාදාය, උපමාතො න යුජ්ජරෙ.
‘‘‘සදෙවකස්ස ලොකස්ස, චිත්තං යෙසං පවත්තති;
අන්තොජාලීකතා [අන්තොජාලගතා (පී.)] එතෙ, තව ඤාණම්හි චක්ඛුම.
‘‘‘යෙන ¶ ඤාණෙන පත්තොසි, කෙවලං බොධිමුත්තමං;
තෙන ඤාණෙන සබ්බඤ්ඤු, මද්දසී පරතිත්ථියෙ’.
‘‘ඉමා ගාථා ථවිත්වාන, සුරුචි නාම තාපසො;
අජිනං පත්ථරිත්වාන, පථවියං නිසීදි සො.
‘‘චුල්ලාසීතිසහස්සානි, අජ්ඣොගාළ්හො මහණ්ණවෙ;
අච්චුගතො තාවදෙව, ගිරිරාජා පවුච්චති.
‘‘තාව අච්චුග්ගතො නෙරු, ආයතො විත්ථතො ච සො;
චුණ්ණිතො අණුභෙදෙන, කොටිසතසහස්සසො [සහස්සියො (ස්යා. ක.)].
‘‘ලක්ඛෙ ¶ ඨපියමානම්හි, පරික්ඛයමගච්ඡථ;
න ත්වෙව තව සබ්බඤ්ඤු, ඤාණං සක්කා පමෙතවෙ.
‘‘සුඛුමච්ඡිකෙන ජාලෙන, උදකං යො පරික්ඛිපෙ;
යෙ කෙචි උදකෙ පාණා, අන්තොජාලීකතා සියුං.
‘‘තථෙව හි මහාවීර, යෙ කෙචි පුථුතිත්ථියා;
දිට්ඨිගහනපක්ඛන්දා [පක්ඛන්තා (සී. ස්යා.)], පරාමාසෙන මොහිතා.
‘‘තව සුද්ධෙන ඤාණෙන, අනාවරණදස්සිනා;
අන්තොජාලීකතා එතෙ, ඤාණං තෙ නාතිවත්තරෙ.
‘‘භගවා තම්හි සමයෙ, අනොමදස්සී මහායසො;
වුට්ඨහිත්වා සමාධිම්හා, දිසං ඔලොකයී ජිනො.
‘‘අනොමදස්සිමුනිනො, නිසභො නාම සාවකො;
පරිවුතො සතසහස්සෙහි, සන්තචිත්තෙහි තාදිභි.
‘‘ඛීණාසවෙහි ¶ සුද්ධෙහි, ඡළභිඤ්ඤෙහි ඣායිභි;
චිත්තමඤ්ඤාය බුද්ධස්ස, උපෙසි ලොකනායකං.
‘‘අන්තලික්ඛෙ ඨිතා තත්ථ, පදක්ඛිණමකංසු තෙ;
නමස්සන්තා පඤ්ජලිකා, ඔතරුං [ඔරුහුං (ස්යා.)] බුද්ධසන්තිකෙ.
‘‘අනොමදස්සී භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසිදිත්වා, සිතං පාතුකරී ජිනො.
‘‘වරුණො ¶ නාමුපට්ඨාකො, අනොමදස්සිස්ස සත්ථුනො;
එකංසං චීවරං කත්වා, අපුච්ඡි ලොකනායකං.
‘‘‘කො ¶ ¶ නු ඛො භගවා හෙතු, සිතකම්මස්ස සත්ථුනො;
න හි බුද්ධා අහෙතූහි, සිතං පාතුකරොන්ති තෙ’.
‘‘අනොමදස්සී භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
භික්ඛුමජ්ඣෙ නිසීදිත්වා, ඉමං ගාථං අභාසථ.
‘‘‘යො මං පුප්ඵෙන පූජෙසි, ඤාණඤ්චාපි අනුත්ථවි;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණොථ මම භාසතො.
‘‘‘බුද්ධස්ස ගිරමඤ්ඤාය, සබ්බෙ දෙවා සමාගතා;
සද්ධම්මං සොතුකාමා තෙ, සම්බුද්ධමුපසඞ්කමුං.
‘‘‘දසසු ලොකධාතූසු, දෙවකායා මහිද්ධිකා;
සද්ධම්මං සොතුකාමා තෙ, සම්බුද්ධමුපසඞ්කමුං.
‘‘‘හත්ථී අස්සා රථා පත්තී, සෙනා ච චතුරඞ්ගිනී;
පරිවාරෙස්සන්තිමං නිච්චං, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘‘සට්ඨිතූරියසහස්සානි, භෙරියො සමලඞ්කතා;
උපට්ඨිස්සන්තිමං නිච්චං, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘‘සොළසිත්ථිසහස්සානි, නාරියො සමලඞ්කතා;
විචිත්තවත්ථාභරණා, ආමුත්තමණිකුණ්ඩලා.
‘‘‘අළාරපම්හා හසුලා, සුසඤ්ඤා තනුමජ්ඣිමා;
පරිවාරෙස්සන්තිමං නිච්චං, බුද්ධපූජායිදං ඵලං.
‘‘‘කප්පසතසහස්සානි, දෙවලොකෙ රමිස්සති;
සහස්සක්ඛත්තුං චක්කවත්තී, රාජා රට්ඨෙ භවිස්සති.
‘‘‘සහස්සක්ඛත්තුං ¶ ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං [අසඞ්ඛයං (ස්යා. ක.) එවමුපරිපි].
‘‘‘පච්ඡිමෙ භවසම්පත්තෙ [පච්ඡිමභවෙ සම්පත්තෙ (සී.)], මනුස්සත්තං ගමිස්සති;
බ්රාහ්මණී සාරියා නාම, ධාරයිස්සති කුච්ඡිනා.
‘‘‘මාතුයා ¶ නාමගොත්තෙන, පඤ්ඤායිස්සතියං නරො;
සාරිපුත්තොති නාමෙන, තික්ඛපඤ්ඤො භවිස්සති.
‘‘‘අසීතිකොටී ඡඩ්ඩෙත්වා, පබ්බජිස්සතිකිඤ්චනො;
ගවෙසන්තො සන්තිපදං, චරිස්සති මහිං ඉමං.
‘‘‘අප්පරිමෙය්යෙ ඉතො කප්පෙ, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘තස්ස ධම්මෙසු දායාදො, ඔරසො ධම්මනිම්මිතො;
සාරිපුත්තොති නාමෙන, හෙස්සති අග්ගසාවකො.
‘‘‘අයං ¶ භාගීරථී [භාගීරසී (ස්යා. ක.)] ගඞ්ගා, හිමවන්තා පභාවිතා;
මහාසමුද්දමප්පෙති, තප්පයන්තී මහොදධිං [මහොදධී (?) ගඞ්ගාදිමහානදියොති අත්ථො].
‘‘‘තථෙවායං සාරිපුත්තො, සකෙ තීසු විසාරදො;
පඤ්ඤාය පාරමිං ගන්ත්වා, තප්පයිස්සති පාණිනෙ [පාණිනො (සී. ස්යා.)].
‘‘‘හිමවන්තමුපාදාය, සාගරඤ්ච මහොදධිං;
එත්ථන්තරෙ යං පුලිනං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘‘තම්පි සක්කා අසෙසෙන, සඞ්ඛාතුං ගණනා යථා;
න ත්වෙව සාරිපුත්තස්ස, පඤ්ඤායන්තො භවිස්සති.
‘‘‘ලක්ඛෙ ¶ ඨපියමානම්හි, ඛීයෙ ගඞ්ගාය වාලුකා;
න ත්වෙව සාරිපුත්තස්ස, පඤ්ඤායන්තො භවිස්සති.
‘‘‘මහාසමුද්දෙ ඌමියො, ගණනාතො අසඞ්ඛියා;
තථෙව සාරිපුත්තස්ස, පඤ්ඤායන්තො න හෙස්සති.
‘‘‘ආරාධයිත්වා සම්බුද්ධං, ගොතමං සක්යපුඞ්ගවං;
පඤ්ඤාය පාරමිං ගන්ත්වා, හෙස්සති අග්ගසාවකො.
‘‘‘පවත්තිතං ධම්මචක්කං, සක්යපුත්තෙන තාදිනා;
අනුවත්තෙස්සති සම්මා, වස්සෙන්තො ධම්මවුට්ඨියො.
‘‘‘සබ්බමෙතං ¶ අභිඤ්ඤාය, ගොතමො සක්යපුඞ්ගවො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, අග්ගට්ඨානෙ ඨපෙස්සති’.
‘‘අහො ¶ මෙ සුකතං කම්මං, අනොමදස්සිස්ස සත්ථුනො;
යස්සාහං කාරං [යස්සාධිකාරං (ස්යා.)] කත්වාන, සබ්බත්ථ පාරමිං ගතො.
‘‘අපරිමෙය්යෙ කතං කම්මං, ඵලං දස්සෙසි මෙ ඉධ;
සුමුත්තො සරවෙගොව, කිලෙසෙ ඣාපයිං අහං.
‘‘අසඞ්ඛතං ගවෙසන්තො, නිබ්බානං අචලං පදං;
විචිනං තිත්ථියෙ සබ්බෙ, එසාහං සංසරිං භවෙ.
‘‘යථාපි බ්යාධිතො පොසො, පරියෙසෙය්ය ඔසධං;
විචිනෙය්ය වනං [ධනං (ස්යා. ක.)] සබ්බං, බ්යාධිතො පරිමුත්තියා.
‘‘අසඞ්ඛතං ගවෙසන්තො, නිබ්බානං අමතං පදං;
අබ්බොකිණ්ණං [අබ්බොච්ඡින්නං (අට්ඨ.)] පඤ්චසතං, පබ්බජිං ඉසිපබ්බජං.
‘‘ජටාභාරෙන ¶ භරිතො, අජිනුත්තරනිවාසනො;
අභිඤ්ඤාපාරමිං ගන්ත්වා, බ්රහ්මලොකං අගච්ඡිහං.
‘‘නත්ථි ¶ බාහිරකෙ සුද්ධි, ඨපෙත්වා ජිනසාසනං;
යෙ කෙචි බුද්ධිමා සත්තා, සුජ්ඣන්ති ජිනසාසනෙ.
‘‘අත්තකාරමයං [අත්ථකාරමයං (ක.)] එතං, නයිදං ඉතිහීතිහං;
අසඞ්ඛතං ගවෙසන්තො, කුතිත්ථෙ [කුතිත්ථං (සී. ස්යා.)] සඤ්චරිං අහං.
‘‘යථා සාරත්ථිකො පොසො, කදලිං ඡෙත්වාන ඵාලයෙ;
න තත්ථ සාරං වින්දෙය්ය, සාරෙන රිත්තකො හි සො.
‘‘තථෙව තිත්ථියා ලොකෙ, නානාදිට්ඨී බහුජ්ජනා;
අසඞ්ඛතෙන රිත්තාසෙ, සාරෙන කදලී යථා.
‘‘පච්ඡිමෙ භවසම්පත්තෙ, බ්රහ්මබන්ධු අහොසහං;
මහාභොගං ඡඩ්ඩෙත්වාන, පබ්බජිං අනගාරියං.
පඨමභාණවාරං.
‘‘අජ්ඣායකො මන්තධරො, තිණ්ණං වෙදාන පාරගූ;
බ්රාහ්මණො සඤ්චයො [සඤ්ජයො (සී. ස්යා. පී.)] නාම, තස්ස මූලෙ වසාමහං.
‘‘සාවකො ¶ තෙ මහාවීර, අස්සජි නාම බ්රාහ්මණො;
දුරාසදො උග්ගතෙජො, පිණ්ඩාය චරතී තදා.
‘‘තමද්දසාසිං ¶ සප්පඤ්ඤං, මුනිං මොනෙ සමාහිතං;
සන්තචිත්තං මහානාගං, සුඵුල්ලං පදුමං යථා.
‘‘දිස්වා ¶ මෙ චිත්තමුප්පජ්ජි, සුදන්තං සුද්ධමානසං;
උසභං පවරං වීරං, අරහායං භවිස්සති.
‘‘පාසාදිකො ඉරියති, අභිරූපො සුසංවුතො;
උත්තමෙ දමථෙ දන්තො, අමතදස්සී භවිස්සති.
‘‘යංනූනාහං උත්තමත්ථං, පුච්ඡෙය්යං තුට්ඨමානසං;
සො මෙ පුට්ඨො කථෙස්සති, පටිපුච්ඡාමහං තදා.
‘‘පිණ්ඩපාතං [පිණ්ඩචාරං (ස්යා.)] චරන්තස්ස, පච්ඡතො අගමාසහං;
ඔකාසං පටිමානෙන්තො, පුච්ඡිතුං අමතං පදං.
‘‘වීථින්තරෙ අනුප්පත්තං, උපගන්ත්වාන පුච්ඡහං;
‘කථං ගොත්තොසි ත්වං වීර, කස්ස සිස්සොසි මාරිස’.
‘‘සො මෙ පුට්ඨො වියාකාසි, අසම්භීතොව කෙසරී;
‘බුද්ධො ලොකෙ සමුප්පන්නො, තස්ස සිස්සොම්හි ආවුසො’.
‘‘‘කීදිසං ¶ තෙ මහාවීර, අනුජාත මහායස;
බුද්ධස්ස සාසනං ධම්මං, සාධු මෙ කථයස්සු භො’.
‘‘සො මෙ පුට්ඨො කථී සබ්බං, ගම්භීරං නිපුණං පදං;
තණ්හාසල්ලස්ස හන්තාරං, සබ්බදුක්ඛාපනූදනං.
‘‘‘යෙ ධම්මා හෙතුප්පභවා, තෙසං හෙතුං තථාගතො ආහ;
තෙසඤ්ච යො නිරොධො, එවං වාදී මහාසමණො’.
‘‘සොහං විස්සජ්ජිතෙ පඤ්හෙ, පඨමං ඵලමජ්ඣගං;
විරජො විමලො ආසිං, සුත්වාන ජිනසාසනං.
‘‘සුත්වාන ¶ මුනිනො වාක්යං, පස්සිත්වා ධම්මමුත්තමං;
පරියොගාළ්හසද්ධම්මො, ඉමං ගාථමභාසහං.
‘‘‘එසෙව ¶ ධම්මො යදි තාවදෙව, පච්චබ්යථපදමසොකං;
අදිට්ඨං අබ්භතීතං, බහුකෙහි කප්පනහුතෙහි’.
‘‘ස්වාහං ධම්මං ගවෙසන්තො, කුතිත්ථෙ සඤ්චරිං අහං;
සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, කාලො මෙ නප්පමජ්ජිතුං.
‘‘තොසිතොහං ¶ අස්සජිනා, පත්වාන අචලං පදං;
සහායකං ගවෙසන්තො, අස්සමං අගමාසහං.
‘‘දූරතොව මමං දිස්වා, සහායො මෙ සුසික්ඛිතො;
ඉරියාපථසම්පන්නො [ඉරියාපථං මමං දිස්වා (ක.)], ඉදං වචනමබ්රවි.
‘‘‘පසන්නමුඛනෙත්තොසි, මුනිභාවොව දිස්සති;
අමතාධිගතො කච්චි, නිබ්බානමච්චුතං පදං.
‘‘‘සුභානුරූපො ආයාසි, ආනෙඤ්ජකාරිතො විය;
දන්තොව දන්තදමථො [දන්තොවුත්තමදමථො (සී.) දන්තොව දන්ත දමථෙ (ස්යා.)], උපසන්තොසි බ්රාහ්මණ.
‘‘‘අමතං මයාධිගතං, සොකසල්ලාපනූදනං;
ත්වම්පි තං අධිගච්ඡෙසි [අධිගච්ඡාහි (සී.), අධිගච්ඡෙහි (ස්යා.), අධිගතොසි (?)], ගච්ඡාම බුද්ධසන්තිකං’.
‘‘සාධූති සො පටිස්සුත්වා, සහායො මෙ සුසික්ඛිතො;
හත්ථෙන හත්ථං ගණ්හිත්වා, උපගම්ම [උපාගමි (සී.), උපාගම්ම (ස්යා.)] තවන්තිකං.
‘‘උභොපි පබ්බජිස්සාම, සක්යපුත්ත තවන්තිකෙ;
තව සාසනමාගම්ම, විහරාම අනාසවා.
‘‘කොලිතො ¶ ඉද්ධියා සෙට්ඨො, අහං පඤ්ඤාය පාරගො;
උභොව එකතො හුත්වා, සාසනං සොභයාමසෙ.
‘‘අපරියොසිතසඞ්කප්පො ¶ , කුතිත්ථෙ සඤ්චරිං අහං;
තව දස්සනමාගම්ම, සඞ්කප්පො පූරිතො මම.
‘‘පථවියං පතිට්ඨාය, පුප්ඵන්ති සමයෙ දුමා;
දිබ්බගන්ධා සම්පවන්ති, තොසෙන්ති සබ්බපාණිනං.
‘‘තථෙවාහං මහාවීර, සක්යපුත්ත මහායස;
සාසනෙ තෙ පතිට්ඨාය, සමයෙසාමි පුප්ඵිතුං.
‘‘විමුත්තිපුප්ඵං ¶ එසන්තො, භවසංසාරමොචනං;
විමුත්තිපුප්ඵලාභෙන, තොසෙමි සබ්බපාණිනං.
‘‘යාවතා බුද්ධඛෙත්තම්හි, ඨපෙත්වාන මහාමුනිං;
පඤ්ඤාය සදිසො නත්ථි, තව පුත්තස්ස චක්ඛුම.
‘‘සුවිනීතා ච තෙ සිස්සා, පරිසා ච සුසික්ඛිතා;
උත්තමෙ දමථෙ දන්තා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘ඣායී ¶ ඣානරතා ධීරා, සන්තචිත්තා සමාහිතා;
මුනී මොනෙය්යසම්පන්නා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘අප්පිච්ඡා නිපකා ධීරා, අප්පාහාරා අලොලුපා;
ලාභාලාභෙන සන්තුට්ඨා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘ආරඤ්ඤිකා ධුතරතා, ඣායිනො ලූඛචීවරා;
විවෙකාභිරතා ධීරා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘පටිපන්නා ¶ ඵලට්ඨා ච, සෙඛා ඵලසමඞ්ගිනො;
ආසීසකා [ආසිංසකා (සී. ස්යා.)] උත්තමත්ථං, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘සොතාපන්නා ච විමලා, සකදාගාමිනො ච යෙ;
අනාගාමී ච අරහා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘සතිපට්ඨානකුසලා, බොජ්ඣඞ්ගභාවනාරතා;
සාවකා තෙ බහූ සබ්බෙ, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘ඉද්ධිපාදෙසු කුසලා, සමාධිභාවනාරතා;
සම්මප්පධානානුයුත්තා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘තෙවිජ්ජා ඡළභිඤ්ඤා ච, ඉද්ධියා පාරමිං ගතා;
පඤ්ඤාය පාරමිං පත්තා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘එදිසා තෙ මහාවීර, තව සිස්සා සුසික්ඛිතා;
දුරාසදා උග්ගතෙජා, පරිවාරෙන්ති තං සදා.
‘‘තෙහි සිස්සෙහි පරිවුතො, සඤ්ඤතෙහි තපස්සිභි;
මිගරාජාවසම්භීතො, උළුරාජාව සොභසි.
‘‘පථවියං පතිට්ඨාය, රුහන්ති ධරණීරුහා;
වෙපුල්ලතං පාපුණන්ති, ඵලඤ්ච දස්සයන්ති තෙ.
‘‘පථවීසදිසො ¶ ¶ ත්වංසි, සක්යපුත්ත මහායස;
සාසනෙ තෙ පතිට්ඨාය, ලභන්ති අමතං ඵලං.
‘‘සින්ධු සරස්සතී චෙව, නදියො චන්දභාගිකා;
ගඞ්ගා ච යමුනා චෙව, සරභූ ච අථො මහී.
‘‘එතාසං ¶ සන්දමානානං, සාගරො සම්පටිච්ඡති;
ජහන්ති පුරිමං නාමං, සාගරොතෙව ඤායති.
‘‘තථෙවිමෙ ¶ චතුබ්බණ්ණා, පබ්බජිත්වා තවන්තිකෙ;
ජහන්ති පුරිමං නාමං, බුද්ධපුත්තාති ඤායරෙ.
‘‘යථාපි චන්දො විමලො, ගච්ඡං ආකාසධාතුයා;
සබ්බෙ තාරගණෙ ලොකෙ, ආභාය අතිරොචති.
‘‘තථෙව ත්වං මහාවීර, පරිවුතො දෙවමානුසෙ;
එතෙ සබ්බෙ අතික්කම්ම, ජලසි සබ්බදා තුවං.
‘‘ගම්භීරෙ උට්ඨිතා ඌමී, න වෙලමතිවත්තරෙ;
සබ්බා වෙලංව ඵුසන්ති [සබ්බාව වෙලං ඵුසන්ති (සී.), සබ්බා වෙලං පඵුස්සන්ති (ස්යා.)], සඤ්චුණ්ණා විකිරන්ති තා.
‘‘තථෙව තිත්ථියා ලොකෙ, නානාදිට්ඨී බහුජ්ජනා;
ධම්මං වාදිතුකාමා තෙ, නාතිවත්තන්ති තං මුනිං.
‘‘සචෙ ච තං පාපුණන්ති, පටිවාදෙහි චක්ඛුම;
තවන්තිකං උපාගන්ත්වා, සඤ්චුණ්ණාව භවන්ති තෙ.
‘‘යථාපි උදකෙ ජාතා, කුමුදා මන්දාලකා බහූ;
උපලිම්පන්ති [උපලිප්පන්ති (?)] තොයෙන, කද්දමකලලෙන ච.
‘‘තථෙව බහුකා සත්තා, ලොකෙ ජාතා විරූහරෙ;
අට්ටිතා රාගදොසෙන, කද්දමෙ කුමුදං යථා.
‘‘යථාපි පදුමං ජලජං, ජලමජ්ඣෙ විරූහති;
න සො ලිම්පති තොයෙන, පරිසුද්ධො හි කෙසරී.
‘‘තථෙව ¶ ත්වං මහාවීර, ලොකෙ ජාතො මහාමුනි;
නොපලිම්පසි ලොකෙන, තොයෙන පදුමං යථා.
‘‘යථාපි රම්මකෙ මාසෙ, බහූ පුප්ඵන්ති වාරිජා;
නාතික්කමන්ති තං මාසං, සමයො පුප්ඵනාය සො.
‘‘තථෙව ¶ ¶ ¶ ත්වං මහාවීර, පුප්ඵිතො තෙ විමුත්තියා;
සාසනං නාතිවත්තන්ති, පදුමං වාරිජං යථා.
‘‘සුපුප්ඵිතො සාලරාජා, දිබ්බගන්ධං පවායති;
අඤ්ඤසාලෙහි පරිවුතො, සාලරාජාව සොභති.
‘‘තථෙව ත්වං මහාවීර, බුද්ධඤාණෙන පුප්ඵිතො;
භික්ඛුසඞ්ඝපරිවුතො, සාලරාජාව සොභසි.
‘‘යථාපි සෙලො හිමවා, ඔසධො සබ්බපාණිනං;
නාගානං අසුරානඤ්ච, දෙවතානඤ්ච ආලයො.
‘‘තථෙව ත්වං මහාවීර, ඔසධො විය පාණිනං;
තෙවිජ්ජා ඡළභිඤ්ඤා ච, ඉද්ධියා පාරමිං ගතා.
‘‘අනුසිට්ඨා මහාවීර, තයා කාරුණිකෙන තෙ;
රමන්ති ධම්මරතියා, වසන්ති තව සාසනෙ.
‘‘මිගරාජා යථා සීහො, අභිනික්ඛම්ම ආසයා;
චතුද්දිසානුවිලොකෙත්වා [විලොකෙත්වා (සී. ස්යා.), නුලොකෙත්වා (ක.)],
තික්ඛත්තුං අභිනාදති.
‘‘සබ්බෙ මිගා උත්තසන්ති, මිගරාජස්ස ගජ්ජතො;
තථා හි ජාතිමා එසො, පසූ තාසෙති සබ්බදා.
‘‘ගජ්ජතො ¶ තෙ මහාවීර, වසුධා සම්පකම්පති;
බොධනෙය්යාවබුජ්ඣන්ති, තසන්ති මාරකායිකා.
‘‘තසන්ති තිත්ථියා සබ්බෙ, නදතො තෙ මහාමුනි;
කාකා සෙනාව විබ්භන්තා, මිගරඤ්ඤා යථා මිගා.
‘‘යෙ කෙචි ගණිනො ලොකෙ, සත්ථාරොති පවුච්චරෙ;
පරම්පරාගතං ධම්මං, දෙසෙන්ති පරිසාය තෙ.
‘‘න හෙවං ත්වං මහාවීර, ධම්මං දෙසෙසි පාණිනං;
සාමං සච්චානි බුජ්ඣිත්වා, කෙවලං බොධිපක්ඛියං.
‘‘ආසයානුසයං ඤත්වා, ඉන්ද්රියානං බලාබලං;
භබ්බාභබ්බෙ විදිත්වාන, මහාමෙඝොව ගජ්ජසි.
‘‘චක්කවාළපරියන්තා ¶ , නිසින්නා පරිසා භවෙ;
නානාදිට්ඨී විචිනන්තා [විචින්තෙන්ති (ස්යා.), විචිනන්තං (ක.)], විමතිච්ඡෙදනාය තං.
‘‘සබ්බෙසං ¶ චිත්තමඤ්ඤාය, ඔපම්මකුසලො මුනි;
එකං පඤ්හං කථෙන්තොව, විමතිං ඡින්දසි [ඡින්දි (ස්යා. ක.)] පාණිනං.
‘‘උපතිස්සසදිසෙහෙව, වසුධා පූරිතා භවෙ;
සබ්බෙව තෙ පඤ්ජලිකා, කිත්තයුං ලොකනායකං.
‘‘කප්පං වා තෙ කිත්තයන්තා, නානාවණ්ණෙහි කිත්තයුං;
පරිමෙතුං න සක්කෙය්යුං [න කප්පෙය්යුං (ස්යා.), න පප්පෙය්යුං (ක.)], අප්පමෙය්යො තථාගතො.
‘‘යථාසකෙන ¶ ථාමෙන, කිත්තිතො හි මයා ජිනො;
කප්පකොටීපි කිත්තෙන්තා, එවමෙව පකිත්තයුං.
‘‘සචෙ ¶ හි කොචි දෙවො වා, මනුස්සො වා සුසික්ඛිතො;
පමෙතුං පරිකප්පෙය්ය, විඝාතංව ලභෙය්ය සො.
‘‘සාසනෙ තෙ පතිට්ඨාය, සක්යපුත්ත මහායස;
පඤ්ඤාය පාරමිං ගන්ත්වා, විහරාමි අනාසවො.
‘‘තිත්ථියෙ සම්පමද්දාමි, වත්තෙමි ජිනසාසනං;
ධම්මසෙනාපති අජ්ජ, සක්යපුත්තස්ස සාසනෙ.
‘‘අපරිමෙය්යෙ කතං කම්මං, ඵලං දස්සෙසි මෙ ඉධ;
සුඛිත්තො සරවෙගොව, කිලෙසෙ ඣාපයී මම [ඣාපයිං මම (ස්යා.), ඣාපයිං අහං (ක.)].
‘‘යො කොචි මනුජො භාරං, ධාරෙය්ය මත්ථකෙ සදා;
භාරෙන දුක්ඛිතො අස්ස, භාරෙහි භරිතො තථා.
‘‘ඩය්හමානො තීහග්ගීහි, භවෙසු සංසරිං අහං;
භරිතො භවභාරෙන, ගිරිං උච්චාරිතො යථා.
‘‘ඔරොපිතො ච මෙ භාරො, භවා උග්ඝාටිතා මයා;
කරණීයං කතං සබ්බං, සක්යපුත්තස්ස සාසනෙ.
‘‘යාවතා බුද්ධඛෙත්තම්හි, ඨපෙත්වා සක්යපුඞ්ගවං;
අහං අග්ගොම්හි පඤ්ඤාය, සදිසො මෙ න විජ්ජති.
‘‘සමාධිම්හි ¶ සුකුසලො, ඉද්ධියා පාරමිං ගතො;
ඉච්ඡමානො චහං අජ්ජ, සහස්සං අභිනිම්මිනෙ.
‘‘අනුපුබ්බවිහාරස්ස ¶ , වසීභූතො මහාමුනි;
කථෙසි සාසනං මය්හං, නිරොධො සයනං මම.
‘‘දිබ්බචක්ඛු ¶ විසුද්ධං මෙ, සමාධිකුසලො අහං;
සම්මප්පධානානුයුත්තො, බොජ්ඣඞ්ගභාවනාරතො.
‘‘සාවකෙන හි පත්තබ්බං, සබ්බමෙව කතං මයා;
ලොකනාථං ඨපෙත්වාන, සදිසො මෙ න විජ්ජති.
‘‘සමාපත්තීනං කුසලො [සමාපත්තිනයකුසලො (සී.)], ඣානවිමොක්ඛාන ඛිප්පපටිලාභී;
බොජ්ඣඞ්ගභාවනාරතො, සාවකගුණපාරමිගතොස්මි.
‘‘සාවකගුණෙනපි ¶ ඵුස්සෙන [සාවකගුණඵුස්සෙන (ස්යා.)], බුද්ධියා පරිසුත්තමභාරවා [පුරිසුත්තමගාරවා (ස්යා.), පුරිසුත්තමභාරවා (ක.)];
යං සද්ධාසඞ්ගහිතං [සද්ධාය සඞ්ගහිතං (සී.), සද්දාසඞ්ගහිතං (ස්යා.)] චිත්තං, සදා සබ්රහ්මචාරීසු.
‘‘උද්ධතවිසොව සප්පො, ඡින්නවිසාණොව උසභො;
නික්ඛිත්තමානදප්පොව [දබ්බොව (ක.)], උපෙමි ගරුගාරවෙන ගණං.
‘‘යදි රූපිනී භවෙය්ය, පඤ්ඤා මෙ වසුමතීපි [වසුමතී (සී. ක.) වසුපතීනං (ස්යා.)] න සමෙය්ය;
අනොමදස්සිස්ස [අනොමදස්සි (?)] භගවතො, ඵලමෙතං ඤාණථවනාය.
‘‘පවත්තිතං ධම්මචක්කං, සක්යපුත්තෙන තාදිනා;
අනුවත්තෙමහං සම්මා, ඤාණථවනායිදං ඵලං.
‘‘මා මෙ කදාචි පාපිච්ඡො, කුසීතො හීනවීරියො;
අප්පස්සුතො අනාදරො [අනාචාරො (සබ්බත්ථ) ථෙරගා. 987 පස්සිතබ්බා], සමෙතො අහු කත්ථචි.
‘‘බහුස්සුතො ච මෙධාවී, සීලෙසු සුසමාහිතො;
චෙතොසමථානුයුත්තො, අපි මුද්ධනි තිට්ඨතු.
‘‘තං වො වදාමි භද්දන්තෙ, යාවන්තෙත්ථ සමාගතා;
අප්පිච්ඡා හොථ සන්තුට්ඨා, ඣායී ඣානරතා සදා.
‘‘යමහං ¶ ¶ ¶ පඨමං දිස්වා, විරජො විමලො අහුං;
සො මෙ ආචරියො ධීරො, අස්සජි නාම සාවකො.
‘‘තස්සාහං වාහසා අජ්ජ, ධම්මසෙනාපතී අහුං;
සබ්බත්ථ පාරමිං පත්වා, විහරාමි අනාසවො.
‘‘යො මෙ ආචරියො ආසි, අස්සජි නාම සාවකො;
යස්සං දිසායං වසති, උස්සීසම්හි කරොමහං.
‘‘මම කම්මං සරිත්වාන, ගොතමො සක්යපුඞ්ගවො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, අග්ගට්ඨානෙ ඨපෙසි මං.
[ඉමා ද්වෙ ගාථායො ස්යාමපොත්ථකෙ න සන්ති]
කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා.
නාගොව බන්ධනං ඡෙත්වා, විහරාමි අනාසවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි, බුද්ධසෙට්ඨස්ස සන්තිකෙ;
තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං [ඉමා ද්වෙ ගාථාරො ස්යාමපොත්ථකෙ න සන්ති].
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො [චතස්සො ච (සී.)], විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා සාරිපුත්තො ථෙරො ඉමා ගාථායො
අභාසිත්ථාති.
සාරිපුත්තත්ථෙරස්සාපදානං පඨමං.
3-2. මහාමොග්ගල්ලානත්ථෙරඅපදානං
‘‘අනොමදස්සී භගවා, ලොකජෙට්ඨො නරාසභො;
විහාසි හිමවන්තම්හි, දෙවසඞ්ඝපුරක්ඛතො.
‘‘වරුණො නාම නාමෙන, නාගරාජා අහං තදා;
කාමරූපී විකුබ්බාමි, මහොදධිනිවාසහං.
‘‘සඞ්ගණියං ¶ ගණං හිත්වා, තූරියං පට්ඨපෙසහං;
සම්බුද්ධං පරිවාරෙත්වා, වාදෙසුං අච්ඡරා තදා.
‘‘වජ්ජමානෙසු ¶ තූරෙසු, දෙවා තූරානි [තුරියෙසු, දෙවා තුරියානි (සී. ස්යා.)] වජ්ජයුං;
උභින්නං සද්දං සුත්වාන, බුද්ධොපි සම්පබුජ්ඣථ.
‘‘නිමන්තෙත්වාන සම්බුද්ධං, සකං භවනුපාගමිං;
ආසනං පඤ්ඤපෙත්වාන, කාලමාරොචයිං අහං.
‘‘ඛීණාසවසහස්සෙහි, පරිවුතො ලොකනායකො;
ඔභාසෙන්තො දිසා සබ්බා, භවනං මෙ උපාගමි.
‘‘උපවිට්ඨං ¶ මහාවීරං, දෙවදෙවං නරාසභං;
සභික්ඛුසඞ්ඝං තප්පෙසිං [සන්තප්පෙසිං (ස්යා.), තප්පෙමි (ක.)], අන්නපානෙනහං තදා.
‘‘අනුමොදි මහාවීරො, සයම්භූ අග්ගපුග්ගලො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො සො [යං සො (ක.)] සඞ්ඝං අපූජෙසි, බුද්ධඤ්ච ලොකනායකං;
තෙන චිත්තප්පසාදෙන, දෙවලොකං ගමිස්සති.
‘‘‘සත්තසත්තතික්ඛත්තුඤ්ච, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
පථබ්යා රජ්ජං අට්ඨසතං, වසුධං ආවසිස්සති.
‘‘‘පඤ්චපඤ්ඤාසක්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති;
භොගා අසඞ්ඛියා තස්ස, උප්පජ්ජිස්සන්ති තාවදෙ.
‘‘‘අපරිමෙය්යෙ ¶ ඉතො කප්පෙ, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන [නාමෙන (සී.)], සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘නිරයා ¶ සො චවිත්වාන, මනුස්සතං ගමිස්සති;
කොලිතො නාම නාමෙන, බ්රහ්මබන්ධු භවිස්සති.
‘‘‘සො පච්ඡා පබ්බජිත්වාන, කුසලමූලෙන චොදිතො;
ගොතමස්ස භගවතො, දුතියො හෙස්සති සාවකො.
‘‘‘ආරද්ධවීරියො පහිතත්තො, ඉද්ධියා පාරමිං ගතො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො’.
‘‘පාපමිත්තොපනිස්සාය, කාමරාගවසං ගතො;
මාතරං පිතරඤ්චාපි, ඝාතයිං දුට්ඨමානසො.
‘‘යං ¶ යං යොනුපපජ්ජාමි, නිරයං අථ මානුසං;
පාපකම්මසමඞ්ගිතා, භින්නසීසො මරාමහං.
‘‘ඉදං පච්ඡිමකං මය්හං, චරිමො වත්තතෙ භවො;
ඉධාපි එදිසො මය්හං, මරණකාලෙ භවිස්සති.
‘‘පවිවෙකමනුයුත්තො, සමාධිභාවනාරතො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘ධරණිම්පි සුගම්භීරං, බහලං දුප්පධංසියං;
වාමඞ්ගුට්ඨෙන ඛොභෙය්යං, ඉද්ධියා පාරමිං ගතො.
‘‘අස්මිමානං න පස්සාමි, මානො මය්හං න විජ්ජති;
සාමණෙරෙ උපාදාය, ගරුචිත්තං කරොමහං.
‘‘අපරිමෙය්යෙ ඉතො කප්පෙ, යං කම්මමභිනීහරිං;
තාහං භූමිමනුප්පත්තො, පත්තොම්හි ආසවක්ඛයං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මහාමොග්ගල්ලානත්ථෙරස්සාපදානං දුතියං.
3-3. මහාකස්සපත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරස්ස ¶ භගවතො, ලොකජෙට්ඨස්ස තාදිනො;
නිබ්බුතෙ ලොකනාථම්හි, පූජං කුබ්බන්ති සත්ථුනො.
‘‘උදග්ගචිත්තා ජනතා, ආමොදිතපමොදිතා;
තෙසු සංවෙගජාතෙසු, පීති මෙ උදපජ්ජථ.
‘‘ඤාතිමිත්තෙ සමානෙත්වා, ඉදං වචනමබ්රවිං;
පරිනිබ්බුතො මහාවීරො, හන්ද පූජං කරොමසෙ.
‘‘සාධූති තෙ පටිස්සුත්වා, භිය්යො හාසං ජනිංසු මෙ;
බුද්ධස්මිං ලොකනාථම්හි, කාහාම පුඤ්ඤසඤ්චයං.
‘‘අග්ඝියං ¶ සුකතං කත්වා, සතහත්ථසමුග්ගතං;
දියඩ්ඪහත්ථපත්ථටං, විමානං නභමුග්ගතං.
‘‘කත්වාන හම්මියං තත්ථ, තාලපන්තීහි චිත්තිතං;
සකං චිත්තං පසාදෙත්වා, චෙතියං පූජයුත්තමං.
‘‘අග්ගික්ඛන්ධොව ¶ ජලිතො, කිංසුකො ඉව [සාලරාජාව (සී.)] ඵුල්ලිතො;
ඉන්දලට්ඨීව ආකාසෙ, ඔභාසෙති චතුද්දිසා.
‘‘තත්ථ චිත්තං පසාදෙත්වා, කත්වාන කුසලං බහුං;
පුබ්බකම්මං සරිත්වාන, තිදසං උපපජ්ජහං.
‘‘සහස්සයුත්තං ¶ හයවාහිං, දිබ්බයානමධිට්ඨිතො;
උබ්බිද්ධං භවනං මය්හං, සත්තභූමං සමුග්ගතං.
‘‘කූටාගාරසහස්සානි, සබ්බසොණ්ණමයා අහුං;
ජලන්ති සකතෙජෙන, දිසා සබ්බා පභාසයං.
‘‘සන්ති අඤ්ඤෙපි නිය්යූහා, ලොහිතඞ්ගමයා තදා;
තෙපි ජොතන්ති ආභාය, සමන්තා චතුරො දිසා.
‘‘පුඤ්ඤකම්මාභිනිබ්බත්තා, කූටාගාරා සුනිම්මිතා;
මණිමයාපි ජොතන්ති, දිසා දස [දිසොදිසං (ස්යා.)] සමන්තතො.
‘‘තෙසං උජ්ජොතමානානං, ඔභාසො විපුලො අහු;
සබ්බෙ දෙවෙ අභිභොමි, පුඤ්ඤකම්මස්සිදං ඵලං.
‘‘සට්ඨිකප්පසහස්සම්හි ¶ , උබ්බිද්ධො නාම ඛත්තියො;
චාතුරන්තො විජිතාවී, පථවිං ආවසිං අහං.
‘‘තථෙව භද්දකෙ කප්පෙ, තිංසක්ඛත්තුං අහොසහං;
සකකම්මාභිරද්ධොම්හි, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘සත්තරතනසම්පන්නො, චතුදීපම්හි ඉස්සරො;
තත්ථාපි භවනං මය්හං, ඉන්දලට්ඨීව උග්ගතං.
‘‘ආයාමතො ¶ ¶ චතුබ්බීසං, විත්ථාරෙන ච ද්වාදස;
රම්මණං [රම්මකං (සී. ස්යා.)] නාම නගරං, දළ්හපාකාරතොරණං.
‘‘ආයාමතො පඤ්චසතං, විත්ථාරෙන තදඩ්ඪකං;
ආකිණ්ණං ජනකායෙහි, තිදසානං පුරං විය.
‘‘යථා සූචිඝරෙ සූචී, පක්ඛිත්තා පණ්ණවීසති;
අඤ්ඤමඤ්ඤං පඝට්ටෙන්ති, ආකිණ්ණං හොති ලඞ්කතං [තං තදා (සී.), සතතා (ස්යා.), සඞ්කරං (?)].
‘‘එවම්පි නගරං මය්හං, හත්ථිස්සරථසංකුලං;
මනුස්සෙහි සදාකිණ්ණං, රම්මණං නගරුත්තමං.
‘‘තත්ථ භුත්වා පිවිත්වා ච, පුන දෙවත්තනං ගතො [පුනපි දෙවතඞ්ගතො (ක.)].
භවෙ පච්ඡිමකෙ මය්හං, අහොසි කුලසම්පදා.
‘‘බ්රාහ්මඤ්ඤකුලසම්භූතො ¶ , මහාරතනසඤ්චයො;
අසීතිකොටියො හිත්වා, හිරඤ්ඤස්සාපි පබ්බජිං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා මහාකස්සපො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
මහාකස්සපත්ථෙරස්සාපදානං තතියං.
3-4. අනුරුද්ධත්ථෙරඅපදානං
‘‘සුමෙධං ¶ භගවන්තාහං, ලොකජෙට්ඨං නරාසභං;
වූපකට්ඨං විහරන්තං, අද්දසං ලොකනායකං.
‘‘උපගන්ත්වාන සම්බුද්ධං, සුමෙධං ලොකනායකං;
අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වාන, බුද්ධසෙට්ඨමයාචහං.
‘‘අනුකම්ප ¶ මහාවීර, ලොකජෙට්ඨ නරාසභ;
පදීපං තෙ පදස්සාමි, රුක්ඛමූලම්හි ඣායතො.
‘‘අධිවාසෙසි සො ධීරො, සයම්භූ වදතං වරො;
දුමෙසු විනිවිජ්ඣිත්වා, යන්තං යොජියහං තදා.
‘‘සහස්සවට්ටිං ¶ පාදාසිං, බුද්ධස්ස ලොකබන්ධුනො;
සත්තාහං පජ්ජලිත්වාන, දීපා වූපසමිංසු මෙ.
‘‘තෙන චිත්තප්පසාදෙන, චෙතනාපණිධීහි ච;
ජහිත්වා මානුසං දෙහං, විමානමුපපජ්ජහං.
‘‘උපපන්නස්ස දෙවත්තං, බ්යම්හං ආසි සුනිම්මිතං;
සමන්තතො පජ්ජලති, දීපදානස්සිදං ඵලං.
‘‘සමන්තා ¶ යොජනසතං, විරොචෙසිමහං තදා;
සබ්බෙ දෙවෙ අභිභොමි, දීපදානස්සිදං ඵලං.
‘‘තිංසකප්පානි ¶ දෙවින්දො, දෙවරජ්ජමකාරයිං;
න මං කෙචීතිමඤ්ඤන්ති, දීපදානස්සිදං ඵලං.
‘‘අට්ඨවීසතික්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී අහොසහං;
දිවා රත්තිඤ්ච පස්සාමි, සමන්තා යොජනං තදා.
‘‘සහස්සලොකං ඤාණෙන, පස්සාමි සත්ථු සාසනෙ;
දිබ්බචක්ඛුමනුප්පත්තො, දීපදානස්සිදං ඵලං.
‘‘සුමෙධො නාම සම්බුද්ධො, තිංසකප්පසහස්සිතො;
තස්ස දීපො මයා දින්නො, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අනුරුද්ධො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අනුරුද්ධත්ථෙරස්සාපදානං චතුත්ථං.
3-5. පුණ්ණමන්තාණිපුත්තත්ථෙරඅපදානං
‘‘අජ්ඣායකො මන්තධරො, තිණ්ණං වෙදාන පාරගූ;
පුරක්ඛතොම්හි සිස්සෙහි, උපගච්ඡිං නරුත්තමං.
‘‘පදුමුත්තරො ¶ ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
මම කම්මං පකිත්තෙසි, සඞ්ඛිත්තෙන මහාමුනි.
‘‘තාහං ¶ ධම්මං සුණිත්වාන, අභිවාදෙත්වාන සත්ථුනො;
අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වාන, පක්කමිං [පක්කාමිං (සී. ස්යා.)] දක්ඛිණාමුඛො.
‘‘සඞ්ඛිත්තෙන ¶ සුණිත්වාන, විත්ථාරෙන අභාසයිං [අදෙසයිං (සී. ස්යා.)];
සබ්බෙ සිස්සා අත්තමනා, සුත්වාන මම භාසතො;
සකං දිට්ඨිං විනොදෙත්වා, බුද්ධෙ චිත්තං පසාදයුං.
‘‘සඞ්ඛිත්තෙනපි දෙසෙමි, විත්ථාරෙන තථෙවහං [දෙසෙසිං විත්ථාරෙනපි භාසයිං (ක.)];
අභිධම්මනයඤ්ඤූහං ¶ , කථාවත්ථුවිසුද්ධියා;
සබ්බෙසං විඤ්ඤාපෙත්වාන, විහරාමි අනාසවො.
‘‘ඉතො පඤ්චසතෙ කප්පෙ, චතුරො සුප්පකාසකා;
සත්තරතනසම්පන්නා, චතුදීපම්හි ඉස්සරා.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පුණ්ණො මන්තාණිපුත්තො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පුණ්ණමන්තාණිපුත්තත්ථෙරස්සාපදානං පඤ්චමං.
3-6. උපාලිත්ථෙරඅපදානං
‘‘නගරෙ හංසවතියා, සුජාතො නාම බ්රාහ්මණො;
අසීතිකොටිනිචයො, පහූතධනධඤ්ඤවා.
‘‘අජ්ඣායකො මන්තධරො, තිණ්ණං වෙදාන පාරගූ;
ලක්ඛණෙ ඉතිහාසෙ ච, සධම්මෙ පාරමිං ගතො.
‘‘පරිබ්බාජා ¶ එකසිඛා [එකභික්ඛා (ක.)], ගොතමා
බුද්ධසාවකා [සබ්බත්ථපි එවමෙව දිස්සති].
චරකා තාපසා චෙව, චරන්ති මහියා තදා.
‘‘තෙපි මං පරිවාරෙන්ති, බ්රාහ්මණො විස්සුතො ඉති;
බහුජ්ජනො මං පූජෙති, නාහං පූජෙමි කිඤ්චනං.
‘‘පූජාරහං ¶ න පස්සාමි, මානත්ථද්ධො අහං තදා;
බුද්ධොති වචනං නත්ථි, තාව නුප්පජ්ජතෙ ජිනො.
‘‘අච්චයෙන ¶ අහොරත්තං, පදුමුත්තරනාමකො [නායකො (සී. ස්යා.)];
සබ්බං තමං විනොදෙත්වා, ලොකෙ උප්පජ්ජි චක්ඛුමා.
‘‘විත්ථාරිකෙ බාහුජඤ්ඤෙ, පුථුභූතෙ ච සාසනෙ;
උපාගමි තදා බුද්ධො, නගරං හංසසව්හයං.
‘‘පිතු අත්ථාය ¶ සො බුද්ධො, ධම්මං දෙසෙසි චක්ඛුමා;
තෙන කාලෙන පරිසා, සමන්තා යොජනං තදා.
‘‘සම්මතො මනුජානං සො, සුනන්දො නාම තාපසො;
යාවතා බුද්ධපරිසා, පුප්ඵෙහච්ඡාදයී තදා.
‘‘චතුසච්චං පකාසෙන්තෙ, සෙට්ඨෙ ච [හෙට්ඨා ච (ක.)] පුප්ඵමණ්ඩපෙ;
කොටිසතසහස්සානං, ධම්මාභිසමයො අහු.
‘‘සත්තරත්තින්දිවං බුද්ධො, වස්සෙත්වා ධම්මවුට්ඨියො;
අට්ඨමෙ දිවසෙ පත්තෙ, සුනන්දං කිත්තයී ජිනො.
‘‘දෙවලොකෙ මනුස්සෙ වා, සංසරන්තො අයං භවෙ;
සබ්බෙසං පවරො හුත්වා, භවෙසු සංසරිස්සති.
‘‘කප්පසතසහස්සම්හි ¶ , ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘තස්ස ධම්මෙසු දායාදො, ඔරසො ධම්මනිම්මිතො;
මන්තාණිපුත්තො පුණ්ණොති, හෙස්සති සත්ථු සාවකො.
‘‘එවං කිත්තයි සම්බුද්ධො, සුනන්දං තාපසං තදා;
හාසයන්තො ජනං සබ්බං, දස්සයන්තො සකං බලං.
‘‘කතඤ්ජලී නමස්සන්ති, සුනන්දං තාපසං ජනා;
බුද්ධෙ කාරං කරිත්වාන, සොධෙසි ගතිමත්තනො.
‘‘තත්ථ මෙ අහු සඞ්කප්පො, සුත්වාන මුනිනො වචං;
අහම්පි කාරං කස්සාමි, යථා පස්සාමි ගොතමං.
‘‘එවාහං ¶ චින්තයිත්වාන, කිරියං චින්තයිං මම;
ක්යාහං කම්මං ආචරාමි, පුඤ්ඤක්ඛෙත්තෙ අනුත්තරෙ.
‘‘අයඤ්ච පාඨිකො භික්ඛු, සබ්බපාඨිස්ස සාසනෙ;
විනයෙ අග්ගනික්ඛිත්තො, තං ඨානං පත්ථයෙ අහං.
‘‘ඉදං ¶ මෙ අමිතං භොගං, අක්ඛොභං සාගරූපමං;
තෙන භොගෙන බුද්ධස්ස, ආරාමං මාපයෙ අහං.
‘‘සොභනං නාම ආරාමං, නගරස්ස පුරත්ථතො;
කිණිත්වා [කීත්වා (සී.), කිත්වා (ක.)] සතසහස්සෙන, සඞ්ඝාරාමං අමාපයිං.
‘‘කූටාගාරෙ ¶ ච පාසාදෙ, මණ්ඩපෙ හම්මියෙ ගුහා;
චඞ්කමෙ සුකතෙ කත්වා, සඞ්ඝාරාමං අමාපයිං.
‘‘ජන්තාඝරං ¶ අග්ගිසාලං, අථො උදකමාළකං;
න්හානඝරං මාපයිත්වා, භික්ඛුසඞ්ඝස්සදාසහං.
‘‘ආසන්දියො පීඨකෙ ච, පරිභොගෙ ච භාජනෙ;
ආරාමිකඤ්ච භෙසජ්ජං, සබ්බමෙතං අදාසහං.
‘‘ආරක්ඛං පට්ඨපෙත්වාන, පාකාරං කාරයිං දළ්හං;
මා නං කොචි විහෙඨෙසි, සන්තචිත්තාන තාදිනං.
‘‘සතසහස්සෙනාවාසං [ආවාසං සතසහස්සෙන (සී.), ආවාසෙ සතසහස්සෙ (ස්යා.)], සඞ්ඝාරාමෙ අමාපයිං;
වෙපුල්ලං තං මාපයිත්වා [වෙපුල්ලතං පාපයිත්වා (සී.)], සම්බුද්ධං උපනාමයිං.
‘‘නිට්ඨාපිතො මයාරාමො, සම්පටිච්ඡ තුවං මුනි;
නිය්යාදෙස්සාමි තං වීර [තෙ වීර (සී.), තං ධීර (ස්යා.)], අධිවාසෙහි චක්ඛුම.
‘‘පදුමුත්තරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, අධිවාසෙසි නායකො.
‘‘අධිවාසනමඤ්ඤාය, සබ්බඤ්ඤුස්ස මහෙසිනො;
භොජනං පටියාදෙත්වා, කාලමාරොචයිං අහං.
‘‘ආරොචිතම්හි කාලම්හි, පදුමුත්තරනායකො;
ඛීණාසවසහස්සෙහි, ආරාමං මෙ උපාගමි.
‘‘නිසින්නං ¶ කාලමඤ්ඤාය, අන්නපානෙන තප්පයිං;
භුත්තාවිං කාලමඤ්ඤාය, ඉදං වචනමබ්රවිං.
‘‘කීතො සතසහස්සෙන, තත්තකෙනෙව කාරිතො;
සොභනො නාම ආරාමො, සම්පටිච්ඡ තුවං මුනි.
‘‘ඉමිනාරාමදානෙන ¶ , චෙතනාපණිධීහි ච;
භවෙ නිබ්බත්තමානොහං, ලභාමි මම පත්ථිතං.
‘‘පටිග්ගහෙත්වා ¶ සම්බුද්ධො, සඞ්ඝාරාමං සුමාපිතං;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉදං වචනමබ්රවි.
‘‘යො සො බුද්ධස්ස පාදාසි, සඞ්ඝාරාමං සුමාපිතං;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘හත්ථී ¶ අස්සා රථා පත්තී, සෙනා ච චතුරඞ්ගිනී;
පරිවාරෙස්සන්තිමං නිච්චං, සඞ්ඝාරාමස්සිදං ඵලං.
‘‘සට්ඨි තූරසහස්සානි [තුරියසහස්සානි (සී. ස්යා.)], භෙරියො සමලඞ්කතා;
පරිවාරෙස්සන්තිමං නිච්චං, සඞ්ඝාරාමස්සිදං ඵලං.
‘‘ඡළසීතිසහස්සානි, නාරියො සමලඞ්කතා;
විචිත්තවත්ථාභරණා, ආමුත්තමණිකුණ්ඩලා.
‘‘අළාරපම්හා හසුලා, සුසඤ්ඤා තනුමජ්ඣිමා;
පරිවාරෙස්සන්තිමං නිච්චං, සඞ්ඝාරාමස්සිදං ඵලං.
‘‘තිංසකප්පසහස්සානි, දෙවලොකෙ රමිස්සති;
සහස්සක්ඛත්තුං දෙවින්දො, දෙවරජ්ජං කරිස්සති.
‘‘දෙවරාජෙන පත්තබ්බං, සබ්බං පටිලභිස්සති;
අනූනභොගො හුත්වාන, දෙවරජ්ජං කරිස්සති.
‘‘සහස්සක්ඛත්තුං චක්කවත්තී, රාජා රට්ඨෙ භවිස්සති;
පථබ්යා රජ්ජං විපුලං, ගණනාතො අසඞ්ඛියං.
‘‘කප්පසතසහස්සම්හි ¶ , ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘තස්ස ¶ ධම්මෙසු දායාදො, ඔරසො ධම්මනිම්මිතො;
උපාලි නාම නාමෙන, හෙස්සති සත්ථු සාවකො.
‘‘විනයෙ පාරමිං පත්වා, ඨානාඨානෙ ච කොවිදො;
ජිනසාසනං ධාරෙන්තො, විහරිස්සතිනාසවො.
‘‘සබ්බමෙතං අභිඤ්ඤාය, ගොතමො සක්යපුඞ්ගවො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, එතදග්ගෙ ඨපෙස්සති.
‘‘අපරිමෙය්යුපාදාය, පත්ථෙමි තව සාසනං;
සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, සබ්බසංයොජනක්ඛයො.
‘‘යථා ¶ සූලාවුතො පොසො, රාජදණ්ඩෙන තජ්ජිතො;
සූලෙ සාතං අවින්දන්තො, පරිමුත්තිංව ඉච්ඡති.
‘‘තථෙවාහං ¶ මහාවීර, භවදණ්ඩෙන තජ්ජිතො;
කම්මසූලාවුතො සන්තො, පිපාසාවෙදනට්ටිතො.
‘‘භවෙ සාතං න වින්දාමි, ඩය්හන්තො තීහි අග්ගිභි;
පරිමුත්තිං ගවෙසාමි, යථාපි රාජදණ්ඩිතො.
‘‘යථා ¶ විසාදො පුරිසො, විසෙන පරිපීළිතො;
අගදං සො ගවෙසෙය්ය, විසඝාතායුපාලනං [විසඝාතායුපායනං (ස්යා. ක.)].
‘‘ගවෙසමානො පස්සෙය්ය, අගදං විසඝාතකං;
තං පිවිත්වා සුඛී අස්ස, විසම්හා පරිමුත්තියා.
‘‘තථෙවාහං මහාවීර, යථා විසහතො නරො;
සම්පීළිතො අවිජ්ජාය, සද්ධම්මාගදමෙසහං.
‘‘ධම්මාගදං ගවෙසන්තො, අද්දක්ඛිං සක්යසාසනං;
අග්ගං සබ්බොසධානං තං, සබ්බසල්ලවිනොදනං.
‘‘ධම්මොසධං පිවිත්වාන, විසං සබ්බං සමූහනිං;
අජරාමරං සීතිභාවං, නිබ්බානං ඵස්සයිං අහං.
‘‘යථා භූතට්ටිතො පොසො, භූතග්ගාහෙන පීළිතො;
භූතවෙජ්ජං ගවෙසෙය්ය, භූතස්මා පරිමුත්තියා.
‘‘ගවෙසමානො ¶ පස්සෙය්ය, භූතවිජ්ජාසු කොවිදං;
තස්ස සො විහනෙ භූතං, සමූලඤ්ච විනාසයෙ.
‘‘තථෙවාහං ¶ මහාවීර, තමග්ගාහෙන පීළිතො;
ඤාණාලොකං ගවෙසාමි, තමතො පරිමුත්තියා.
‘‘අථද්දසං සක්යමුනිං, කිලෙසතමසොධනං;
සො මෙ තමං විනොදෙසි, භූතවෙජ්ජොව භූතකං.
‘‘සංසාරසොතං සඤ්ඡින්දිං, තණ්හාසොතං නිවාරයිං;
භවං උග්ඝාටයිං සබ්බං, භූතවෙජ්ජොව මූලතො.
‘‘ගරුළො යථා ඔපතති, පන්නගං භක්ඛමත්තනො;
සමන්තා යොජනසතං, වික්ඛොභෙති මහාසරං.
‘‘පන්නගං ¶ සො ගහෙත්වාන, අධොසීසං විහෙඨයං;
ආදාය සො පක්කමති, යෙනකාමං විහඞ්ගමො.
‘‘තථෙවාහං මහාවීර, යථාපි ගරුළො බලී;
අසඞ්ඛතං ගවෙසන්තො, දොසෙ වික්ඛාලයිං අහං.
‘‘දිට්ඨො අහං ධම්මවරං, සන්තිපදමනුත්තරං;
ආදාය විහරාමෙතං, ගරුළො පන්නගං යථා.
‘‘ආසාවතී නාම ලතා, ජාතා චිත්තලතාවනෙ;
තස්සා වස්සසහස්සෙන, එකං නිබ්බත්තතෙ ඵලං.
‘‘තං ¶ දෙවා පයිරුපාසන්ති, තාවදූරඵලෙ සති;
දෙවානං සා පියා එවං, ආසාවතී ලතුත්තමා.
‘‘සතසහස්සුපාදාය, තාහං පරිචරෙ මුනි;
සායං පාතං නමස්සාමි, දෙවා ආසාවතිං යථා.
‘‘අවඤ්ඣා පාරිචරියා, අමොඝා ච නමස්සනා;
දූරාගතම්පි මං සන්තං, ඛණොයං න විරාධයි.
‘‘පටිසන්ධිං න පස්සාමි, විචිනන්තො භවෙ අහං;
නිරූපධි විප්පමුත්තො [විප්පයුත්තො (ක.)], උපසන්තො චරාමහං.
‘‘යථාපි ¶ පදුමං නාම, සූරියරංසෙන පුප්ඵති;
තථෙවාහං මහාවීර, බුද්ධරංසෙන පුප්ඵිතො.
‘‘යථා බලාකයොනිම්හි, න විජ්ජති පුමො [පුමා (සී. ස්යා.)] සදා;
මෙඝෙසු ගජ්ජමානෙසු, ගබ්භං ගණ්හන්ති තා සදා.
‘‘චිරම්පි ගබ්භං ධාරෙන්ති, යාව මෙඝො න ගජ්ජති;
භාරතො පරිමුච්චන්ති, යදා මෙඝො පවස්සති.
‘‘පදුමුත්තරබුද්ධස්ස ¶ , ධම්මමෙඝෙන ගජ්ජතො;
සද්දෙන ධම්මමෙඝස්ස, ධම්මගබ්භං අගණ්හහං.
සතසහස්සුපාදාය, පුඤ්ඤගබ්භං ධරෙමහං;
නප්පමුච්චාමි භාරතො, ධම්මමෙඝො න ගජ්ජති.
‘‘යදා තුවං සක්යමුනි, රම්මෙ කපිලවත්ථවෙ;
ගජ්ජසි ධම්මමෙඝෙන, භාරතො පරිමුච්චහං.
‘‘සුඤ්ඤතං ¶ අනිමිත්තඤ්ච, තථාප්පණිහිතම්පි ච;
චතුරො ච ඵලෙ සබ්බෙ, ධම්මෙවං විජනයිං [විජටයිං (ක.) බලාකානං විජායනූපමාය සංසන්දෙත්වා අත්ථො වෙදිතබ්බො] අහං.
දුතියභාණවාරං.
‘‘අපරිමෙය්යුපාදාය, පත්ථෙමි තව සාසනං;
සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, සන්තිපදමනුත්තරං.
‘‘විනයෙ ¶ පාරමිං පත්තො, යථාපි පාඨිකො ඉසි;
න මෙ සමසමො අත්ථි, ධාරෙමි සාසනං අහං.
‘‘විනයෙ ඛන්ධකෙ චාපි, තිකච්ඡෙදෙ ච පඤ්චකෙ [පඤ්චමෙ (සී.)];
එත්ථ මෙ විමති නත්ථි, අක්ඛරෙ බ්යඤ්ජනෙපි වා.
‘‘නිග්ගහෙ පටිකම්මෙ ච, ඨානාඨානෙ ච කොවිදො;
ඔසාරණෙ වුට්ඨාපනෙ, සබ්බත්ථ පාරමිං ගතො.
‘‘විනයෙ ඛන්ධකෙ වාපි, නික්ඛිපිත්වා පදං අහං;
උභතො විනිවෙඨෙත්වා, රසතො ඔසරෙය්යහං.
‘‘නිරුත්තියා ¶ ¶ සුකුසලො, අත්ථානත්ථෙ ච කොවිදො;
අනඤ්ඤාතං මයා නත්ථි, එකග්ගො සත්ථු සාසනෙ.
‘‘රූපදක්ඛො [රූපරක්ඛො (?) මිලින්දපඤ්හො ධම්මනගරාධිකාරෙ පස්සිතබ්බං] අහං අජ්ජ, සක්යපුත්තස්ස සාසනෙ;
කඞ්ඛං සබ්බං විනොදෙමි, ඡින්දාමි සබ්බසංසයං.
‘‘පදං අනුපදඤ්චාපි, අක්ඛරඤ්චාපි බ්යඤ්ජනං;
නිදානෙ පරියොසානෙ, සබ්බත්ථ කොවිදො අහං.
‘‘යථාපි රාජා බලවා, නිග්ගණ්හිත්වා පරන්තපෙ;
විජිනිත්වාන සඞ්ගාමං, නගරං තත්ථ මාපයෙ.
‘‘පාකාරං පරිඛඤ්චාපි, එසිකං ද්වාරකොට්ඨකං;
අට්ටාලකෙ ච විවිධෙ, කාරයෙ නගරෙ බහූ.
‘‘සිඞ්ඝාටකං චච්චරඤ්ච, සුවිභත්තන්තරාපණං;
කාරයෙය්ය සභං තත්ථ, අත්ථානත්ථවිනිච්ඡයං.
‘‘නිග්ඝාතත්ථං අමිත්තානං, ඡිද්දාඡිද්දඤ්ච ජානිතුං;
බලකායස්ස රක්ඛාය, සෙනාපච්චං ඨපෙති [ථපෙසි (ක.)] සො.
‘‘ආරක්ඛත්ථාය ¶ භණ්ඩස්ස, නිධානකුසලං නරං;
මා මෙ භණ්ඩං විනස්සීති, භණ්ඩරක්ඛං ඨපෙති සො.
‘‘මමත්තො [මාමකො (සී.), සමග්ගො (ස්යා.)]
හොති යො රඤ්ඤො, වුද්ධිං යස්ස ච ඉච්ඡති.
තස්සාධිකරණං දෙති, මිත්තස්ස පටිපජ්ජිතුං.
‘‘උප්පාතෙසු නිමිත්තෙසු, ලක්ඛණෙසු ච කොවිදං;
අජ්ඣායකං මන්තධරං, පොරොහිච්චෙ ඨපෙති සො.
‘‘එතෙහඞ්ගෙහි ¶ ¶ සම්පන්නො, ඛත්තියොති පවුච්චති;
සදා රක්ඛන්ති රාජානං, චක්කවාකොව දුක්ඛිතං.
‘‘තථෙව ත්වං මහාවීර, හතාමිත්තොව ඛත්තියො;
සදෙවකස්ස ලොකස්ස, ධම්මරාජාති වුච්චති.
‘‘තිත්ථියෙ නිහනිත්වාන [නීහරිත්වාන (ස්යා. ක.)], මාරඤ්චාපි සසෙනකං;
තමන්ධකාරං විධමිත්වා, ධම්මනගරං අමාපයි.
‘‘සීලං ¶ පාකාරකං තත්ථ, ඤාණං තෙ ද්වාරකොට්ඨකං;
සද්ධා තෙ එසිකා වීර, ද්වාරපාලො ච සංවරො.
‘‘සතිපට්ඨානමට්ටාලං, පඤ්ඤා තෙ චච්චරං මුනෙ;
ඉද්ධිපාදඤ්ච සිඞ්ඝාටං, ධම්මවීථි සුමාපිතා.
‘‘සුත්තන්තං අභිධම්මඤ්ච, විනයඤ්චාපි කෙවලං;
නවඞ්ගං බුද්ධවචනං, එසා ධම්මසභා තව.
‘‘සුඤ්ඤතං අනිමිත්තඤ්ච, විහාරඤ්චප්පණීහිතං;
ආනෙඤ්ජඤ්ච නිරොධො ච, එසා ධම්මකුටී තව.
‘‘පඤ්ඤාය අග්ගො නික්ඛිත්තො [අග්ගනික්ඛිත්තො (සී.)], පටිභානෙ ච කොවිදො;
සාරිපුත්තොති නාමෙන, ධම්මසෙනාපතී තව.
‘‘චුතූපපාතකුසලො, ඉද්ධියා පාරමිං ගතො;
කොලිතො නාම නාමෙන, පොරොහිච්චො තවං මුනෙ.
‘‘පොරාණකවංසධරො, උග්ගතෙජො දුරාසදො;
ධුතවාදීගුණෙනග්ගො, අක්ඛදස්සො තවං මුනෙ.
‘‘බහුස්සුතො ¶ ධම්මධරො, සබ්බපාඨී ච සාසනෙ;
ආනන්දො නාම නාමෙන, ධම්මාරක්ඛො [ධම්මරක්ඛො (ස්යා.)] තවං මුනෙ.
‘‘එතෙ ¶ සබ්බෙ අතික්කම්ම, පමෙසි භගවා මමං;
විනිච්ඡයං මෙ පාදාසි, විනයෙ විඤ්ඤුදෙසිතං.
‘‘යො කොචි විනයෙ පඤ්හං, පුච්ඡති බුද්ධසාවකො;
තත්ථ මෙ චින්තනා නත්ථි, තඤ්ඤෙවත්ථං කථෙමහං.
‘‘යාවතා බුද්ධඛෙත්තම්හි, ඨපෙත්වා තං මහාමුනි;
විනයෙ මාදිසො නත්ථි, කුතො භිය්යො භවිස්සති.
‘‘භික්ඛුසඞ්ඝෙ ¶ නිසීදිත්වා, එවං ගජ්ජති ගොතමො;
උපාලිස්ස සමො නත්ථි, විනයෙ ඛන්ධකෙසු ච.
‘‘යාවතා බුද්ධභණිතං, නවඞ්ගං සත්ථුසාසනං;
විනයොගධං තං [විනයොගධිතං (සී. අට්ඨ.), විනයෙ කථිතං (ස්යා.)] සබ්බං,
විනයමූලපස්සිනො [විනයං මූලන්ති පස්සතො (සී.)].
‘‘මම ¶ කම්මං සරිත්වාන, ගොතමො සක්යපුඞ්ගවො;
භික්ඛුසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, එතදග්ගෙ ඨපෙසි මං.
‘‘සතසහස්සුපාදාය, ඉමං ඨානං අපත්ථයිං;
සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, විනයෙ පාරමිං ගතො.
‘‘සක්යානං නන්දිජනනො, කප්පකො ආසහං පුරෙ;
විජහිත්වාන තං ජාතිං, පුත්තො ජාතො මහෙසිනො.
‘‘ඉතො දුතියකෙ කප්පෙ, අඤ්ජසො නාම ඛත්තියො;
අනන්තතෙජො අමිතයසො, භූමිපාලො මහද්ධනො.
‘‘තස්ස ¶ රඤ්ඤො අහං පුත්තො, චන්දනො නාම ඛත්තියො;
ජාතිමදෙනුපත්ථද්ධො, යසභොගමදෙන ච.
‘‘නාගසතසහස්සානි, සබ්බාලඞ්කාරභූසිතා;
තිධාපභින්නා මාතඞ්ගා, පරිවාරෙන්ති මං සදා.
‘‘සබලෙහි පරෙතොහං, උය්යානං ගන්තුකාමකො;
ආරුය්හ සිරිකං නාගං, නගරා නික්ඛමිං තදා.
‘‘චරණෙන ච සම්පන්නො, ගුත්තද්වාරො සුසංවුතො;
දෙවලො නාම සම්බුද්ධො, ආගච්ඡි පුරතො මම.
‘‘පෙසෙත්වා සිරිකං නාගං, බුද්ධං ආසාදයිං තදා;
තතො සඤ්ජාතකොපො සො [ජාතකොපොව (ස්යා.)], නාගො නුද්ධරතෙ පදං.
‘‘නාගං ¶ රුණ්ණමනං [රුට්ඨමනං (පී. අට්ඨ.), දුට්ඨමනං (සී. අට්ඨ.), රුද්ධපදං (?)] දිස්වා, බුද්ධෙ කොධං අකාසහං;
විහෙසයිත්වා සම්බුද්ධං, උය්යානං අගමාසහං.
‘‘සාතං තත්ථ න වින්දාමි, සිරො පජ්ජලිතො යථා;
පරිළාහෙන ඩය්හාමි, මච්ඡොව බළිසාදකො.
‘‘සසාගරන්තා ¶ පථවී, ආදිත්තා විය හොති මෙ;
පිතු සන්තිකුපාගම්ම, ඉදං වචනමබ්රවිං.
‘‘ආසීවිසංව කුපිතං, අග්ගික්ඛන්ධංව ආගතං;
මත්තංව කුඤ්ජරං දන්තිං, යං සයම්භුමසාදයිං.
‘‘ආසාදිතො ¶ මයා බුද්ධො, ඝොරො උග්ගතපො ජිනො;
පුරා සබ්බෙ විනස්සාම, ඛමාපෙස්සාම තං මුනිං.
‘‘නො ¶ චෙ තං නිජ්ඣාපෙස්සාම, අත්තදන්තං සමාහිතං;
ඔරෙන සත්තදිවසා, රට්ඨං මෙ විධමිස්සති.
‘‘සුමෙඛලො කොසියො ච, සිග්ගවො චාපි සත්තකො [සත්තුකො (සී.)];
ආසාදයිත්වා ඉසයො, දුග්ගතා තෙ සරට්ඨකා.
‘‘යදා කුප්පන්ති ඉසයො, සඤ්ඤතා බ්රහ්මචාරිනො;
සදෙවකං විනාසෙන්ති, සසාගරං සපබ්බතං.
‘‘තියොජනසහස්සම්හි, පුරිසෙ සන්නිපාතයිං;
අච්චයං දෙසනත්ථාය, සයම්භුං උපසඞ්කමිං.
‘‘අල්ලවත්ථා අල්ලසිරා, සබ්බෙව පඤ්ජලීකතා;
බුද්ධස්ස පාදෙ නිපතිත්වා, ඉදං වචනමබ්රවුං [මබ්රවිං (ක.)].
‘‘ඛමස්සු ත්වං මහාවීර, අභියාචති තං ජනො;
පරිළාහං විනොදෙහි, මා නො රට්ඨං විනාසය.
‘‘සදෙවමානුසා සබ්බෙ, සදානවා සරක්ඛසා;
අයොමයෙන කුටෙන, සිරං භින්දෙය්යු මෙ සදා.
‘‘දකෙ [උදකෙ (සී. ස්යා.)] අග්ගි න සණ්ඨාති, බීජං සෙලෙ න රූහති;
අගදෙ කිමි න සණ්ඨාති, කොපො බුද්ධෙ න ජායති.
‘‘යථා ච භූමි අචලා, අප්පමෙය්යො ච සාගරො;
අනන්තකො ච ආකාසො, එවං බුද්ධා අඛොභියා.
‘‘සදා ¶ ඛන්තා මහාවීරා, ඛමිතා ච තපස්සිනො;
ඛන්තානං ඛමිතානඤ්ච, ගමනං තං [වො (ස්යා.)] න විජ්ජති.
‘‘ඉදං ¶ වත්වාන සම්බුද්ධො, පරිළාහං විනොදයං;
මහාජනස්ස පුරතො, නභං අබ්භුග්ගමි තදා.
‘‘තෙන ¶ කම්මෙනහං වීර, හීනත්තං අජ්ඣුපාගතො;
සමතික්කම්ම තං ජාතිං, පාවිසිං අභයං පුරං.
‘‘තදාපි ¶ මං මහාවීර, ඩය්හමානං සුසණ්ඨිතං;
පරිළාහං විනොදෙසි, සයම්භුඤ්ච ඛමාපයිං.
‘‘අජ්ජාපි මං මහාවීර, ඩය්හමානං තිහග්ගිභි;
නිබ්බාපෙසි තයො අග්ගී, සීතිභාවඤ්ච පාපයිං [පාපයී (සී.)].
යෙසං සොතාවධානත්ථි, සුණාථ මම භාසතො;
අත්ථං තුම්හං පවක්ඛාමි, යථා දිට්ඨං පදං මම.
‘‘සයම්භුං තං විමානෙත්වා, සන්තචිත්තං සමාහිතං;
තෙන කම්මෙනහං අජ්ජ, ජාතොම්හි නීචයොනියං.
‘‘මා වො ඛණං විරාධෙථ, ඛණාතීතා හි සොචරෙ;
සදත්ථෙ වායමෙය්යාථ, ඛණො වො පටිපාදිතො.
‘‘එකච්චානඤ්ච වමනං, එකච්චානං විරෙචනං;
විසං හලාහලං එකෙ, එකච්චානඤ්ච ඔසධං.
‘‘වමනං පටිපන්නානං, ඵලට්ඨානං විරෙචනං;
ඔසධං ඵලලාභීනං, පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ගවෙසිනං.
‘‘සාසනෙන විරුද්ධානං, විසං හලාහලං යථා;
ආසීවිසො දිට්ඨවිසො [දට්ඨවිසො (ස්යා. අට්ඨ.)], එවං ඣාපෙති තං නරං.
‘‘සකිං ¶ පීතං හලාහලං, උපරුන්ධති ජීවිතං;
සාසනෙන විරුජ්ඣිත්වා, කප්පකොටිම්හි ඩය්හති.
‘‘ඛන්තියා අවිහිංසාය, මෙත්තචිත්තවතාය ච;
සදෙවකං සො තාරති, තස්මා තෙ අවිරාධියා [අවිරොධියො (සී.), තෙ අවිරොධියා (ස්යා.)].
‘‘ලාභාලාභෙ න සජ්ජන්ති, සම්මානනවිමානනෙ;
පථවීසදිසා බුද්ධා, තස්මා තෙ න විරාධියා [තෙ න විරොධියා (සී. ස්යා.)].
‘‘දෙවදත්තෙ ¶ ච වධකෙ, චොරෙ අඞ්ගුලිමාලකෙ;
රාහුලෙ ධනපාලෙ ච, සබ්බෙසං සමකො මුනි.
‘‘එතෙසං ¶ පටිඝො නත්ථි, රාගොමෙසං න විජ්ජති;
සබ්බෙසං සමකො බුද්ධො, වධකස්සොරසස්ස ච.
‘‘පන්ථෙ ¶ දිස්වාන කාසාවං, ඡඩ්ඩිතං මීළ්හමක්ඛිතං;
සිරස්මිං අඤ්ජලිං කත්වා, වන්දිතබ්බං ඉසිද්ධජං.
‘‘අබ්භතීතා ච යෙ බුද්ධා, වත්තමානා අනාගතා;
ධජෙනානෙන සුජ්ඣන්ති, තස්මා එතෙ නමස්සියා.
‘‘සත්ථුකප්පං සුවිනයං, ධාරෙමි හදයෙනහං;
නමස්සමානො විනයං, විහරිස්සාමි සබ්බදා.
‘‘විනයො ආසයො මය්හං, විනයො ඨානචඞ්කමං;
කප්පෙමි විනයෙ වාසං, විනයො මම ගොචරො.
‘‘විනයෙ පාරමිප්පත්තො, සමථෙ චාපි කොවිදො;
උපාලි තං මහාවීර, පාදෙ වන්දති සත්ථුනො.
‘‘සො ¶ අහං විචරිස්සාමි, ගාමා ගාමං පුරා පුරං;
නමස්සමානො සම්බුද්ධං, ධම්මස්ස ච සුධම්මතං.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං, භවා සබ්බෙ සමූහතා;
සබ්බාසවා පරික්ඛීණා, නත්ථි දානි පුනබ්භවො.
‘‘ස්වාගතං වත මෙ ආසි, බුද්ධසෙට්ඨස්ස සන්තිකෙ;
තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා උපාලි ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
උපාලිත්ථෙරස්සාපදානං ඡට්ඨං.
3-7. අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරසම්බුද්ධං, ලොකජෙට්ඨං විනායකං;
බුද්ධභූමිමනුප්පත්තං, පඨමං අද්දසං අහං.
‘‘යාවතා ¶ බොධියා මූලෙ, යක්ඛා සබ්බෙ සමාගතා;
සම්බුද්ධං පරිවාරෙත්වා, වන්දන්ති පඤ්ජලීකතා.
‘‘සබ්බෙ ¶ ¶ දෙවා තුට්ඨමනා, ආකාසෙ සඤ්චරන්ති තෙ;
බුද්ධො අයං අනුප්පත්තො, අන්ධකාරතමොනුදො.
‘‘තෙසං ¶ හාසපරෙතානං, මහානාදො අවත්තථ;
කිලෙසෙ ඣාපයිස්සාම, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘දෙවානං ගිරමඤ්ඤාය, වාචාසභිමුදීරිහං;
හට්ඨො හට්ඨෙන චිත්තෙන, ආදිභික්ඛමදාසහං.
‘‘මම සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, සත්ථා ලොකෙ අනුත්තරො;
දෙවසඞ්ඝෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘සත්තාහං අභිනික්ඛම්ම, බොධිං අජ්ඣගමං අහං;
ඉදං මෙ පඨමං භත්තං, බ්රහ්මචාරිස්ස යාපනං.
‘‘‘තුසිතා හි ඉධාගන්ත්වා, යො මෙ භික්ඛං උපානයි;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණොථ මම භාසතො.
‘‘‘තිංසකප්පසහස්සානි [තිංසමත්තෙ කප්පසගස්සෙ (ස්යා. ක.)], දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
සබ්බෙ දෙවෙ අභිභොත්වා, තිදිවං ආවසිස්සති.
‘‘‘දෙවලොකා චවිත්වාන, මනුස්සත්තං ගමිස්සති;
සහස්සධා චක්කවත්තී, තත්ථ රජ්ජං කරිස්සති.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘තිදසා සො චවිත්වාන, මනුස්සත්තං ගමිස්සති;
අගාරා පබ්බජිත්වාන, ඡබ්බස්සානි වසිස්සති.
‘‘‘තතො සත්තමකෙ වස්සෙ, බුද්ධො සච්චං කථෙස්සති;
කොණ්ඩඤ්ඤො නාම නාමෙන, පඨමං සච්ඡිකාහිති’.
‘‘නික්ඛන්තෙනානුපබ්බජිං ¶ , පධානං සුකතං මයා;
කිලෙසෙ ඣාපනත්ථාය, පබ්බජිං අනගාරියං.
‘‘අභිගන්ත්වාන සබ්බඤ්ඤූ, බුද්ධො ලොකෙ සදෙවකෙ;
ඉසිනාමෙ මිගාරඤ්ඤෙ [ඉමිනා මෙ මහාරඤ්ඤං (ස්යා.), ඉමිනා මෙ මිගාරඤ්ඤං (ක.)], අමතභෙරිමාහනි.
‘‘සො ¶ ¶ දානි පත්තො අමතං, සන්තිපදමනුත්තරං;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, විහරාමි අනාසවො.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤො [අඤ්ඤාතකොණ්ඩඤ්ඤො (සී.), අඤ්ඤා කොණ්ඩඤ්ඤො (ස්යා.)] ථෙරො ඉමා
ගාථායො අභාසිත්ථාති.
අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤත්ථෙරස්සාපදානං සත්තමං.
3-8. පිණ්ඩොලභාරද්වාජත්ථෙරඅපදානං
‘‘පදුමුත්තරො නාම ජිනො, සයම්භූ අග්ගපුග්ගලො;
පුරතො හිමවන්තස්ස, චිත්තකූටෙ වසී තදා.
‘‘අභීතරූපො තත්ථාසිං, මිගරාජා චතුක්කමො;
තස්ස සද්දං සුණිත්වාන, වික්ඛම්භන්ති බහුජ්ජනා.
‘‘සුඵුල්ලං පදුමං ගය්හ, උපගච්ඡිං නරාසභං;
වුට්ඨිතස්ස සමාධිම්හා, බුද්ධස්ස අභිරොපයිං.
‘‘චාතුද්දිසං ¶ නමස්සිත්වා, බුද්ධසෙට්ඨං නරුත්තමං;
සකං චිත්තං පසාදෙත්වා, සීහනාදං නදිං අහං [තදා (ස්යා.)].
‘‘පදුමුත්තරො ලොකවිදූ, ආහුතීනං පටිග්ගහො;
සකාසනෙ නිසීදිත්වා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘බුද්ධස්ස ගිරමඤ්ඤාය, සබ්බෙ දෙවා සමාගතා;
ආගතො වදතං සෙට්ඨො, ධම්මං සොස්සාම තං මයං.
‘‘‘තෙසං හාසපරෙතානං, පුරතො ලොකනායකො;
මම සද්දං [කම්මං (?)] පකිත්තෙසි, දීඝදස්සී මහාමුනි’.
‘‘යෙනිදං පදුමං දින්නං, සීහනාදො ච නාදිතො;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණාථ මම භාසතො.
‘‘‘ඉතො ¶ අට්ඨමකෙ කප්පෙ, චක්කවත්තී භවිස්සති;
සත්තරතනසම්පන්නො චතුදීපම්හි ඉස්සරො.
‘‘‘කාරයිස්සති ඉස්සරියං [ඉස්සරං (ස්යා. ක.)], මහියා චතුසට්ඨියා;
පදුමො නාම නාමෙන, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
‘‘කප්පසතසහස්සම්හි ¶ ¶ , ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘පකාසිතෙ පාවචනෙ, බ්රහ්මබන්ධු භවිස්සති;
බ්රහ්මඤ්ඤා අභිනික්ඛම්ම, පබ්බජිස්සති තාවදෙ’.
‘‘පධානපහිතත්තො සො, උපසන්තො නිරූපධි;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො.
‘‘විජනෙ ¶ පන්තසෙය්යම්හි, වාළමිගසමාකුලෙ;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා පිණ්ඩොලභාරද්වාජො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
පිණ්ඩොලභාරද්වාජත්ථෙරස්සාපදානං අට්ඨමං.
3-9. ඛදිරවනියරෙවතත්ථෙරඅපදානං
‘‘ගඞ්ගා භාගීරථී නාම, හිමවන්තා පභාවිතා;
කුතිත්ථෙ නාවිකො ආසිං, ඔරිමෙ ච තරිං [ඔරිමං ච තරෙ (ස්යා.)] අහං.
‘‘පදුමුත්තරො නායකො, සම්බුද්ධො ද්විපදුත්තමො;
වසී සතසහස්සෙහි, ගඞ්ගාතීරමුපාගතො [පුබ්බෙ මය්හං සුතං ආසි,§‘‘පදුමුත්තරනායකො; වසීසතසහස්සෙහි, ගඞ්ගාසොතං තරිස්සති‘‘; (සී.)].
‘‘බහූ නාවා සමානෙත්වා, වඩ්ඪකීහි [චම්මකෙහි (ක.)] සුසඞ්ඛතං;
නාවාය [නාවානං (ක.)] ඡදනං කත්වා, පටිමානිං නරාසභං.
‘‘ආගන්ත්වාන ¶ ච සම්බුද්ධො, ආරූහි තඤ්ච නාවකං;
වාරිමජ්ඣෙ ඨිතො සත්ථා, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො සො තාරෙසි සම්බුද්ධං, සඞ්ඝඤ්චාපි අනාසවං;
තෙන චිත්තප්පසාදෙන, දෙවලොකෙ රමිස්සති.
‘‘‘නිබ්බත්තිස්සති තෙ බ්යම්හං, සුකතං නාවසණ්ඨිතං;
ආකාසෙ පුප්ඵඡදනං, ධාරයිස්සති සබ්බදා.
‘‘‘අට්ඨපඤ්ඤාසකප්පම්හි ¶ , තාරකො [තාරණො (ස්යා.)] නාම ඛත්තියො;
චාතුරන්තො විජිතාවී, චක්කවත්තී භවිස්සති.
‘‘‘සත්තපඤ්ඤාසකප්පම්හි ¶ ¶ , චම්මකො [චම්පකො (සී.), චම්බකො (ස්යා.)] නාම ඛත්තියො;
උග්ගච්ඡන්තොව සූරියො, ජොතිස්සති මහබ්බලො.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි, ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘තිදසා සො චවිත්වාන, මනුස්සත්තං ගමිස්සති;
රෙවතො නාම නාමෙන, බ්රහ්මබන්ධු භවිස්සති.
‘‘‘අගාරා නික්ඛමිත්වාන, සුක්කමූලෙන චොදිතො;
ගොතමස්ස භගවතො, සාසනෙ පබ්බජිස්සති.
‘‘‘සො පච්ඡා පබ්බජිත්වාන, යුත්තයොගො විපස්සකො;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො’.
‘‘වීරියං [විරියං (සී. ස්යා.)] මෙ ධුරධොරය්හං, යොගක්ඛෙමාධිවාහනං;
ධාරෙමි අන්තිමං දෙහං, සම්මාසම්බුද්ධසාසනෙ.
‘‘සතසහස්සෙ කතං කම්මං, ඵලං දස්සෙසි මෙ ඉධ;
සුමුත්තො සරවෙගොව, කිලෙසෙ ඣාපයී මම.
‘‘තතො මං වනනිරතං, දිස්වා ලොකන්තගූ මුනි;
වනවාසිභික්ඛූනග්ගං, පඤ්ඤපෙසි මහාමති.
‘‘පටිසම්භිදා චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං ¶ සුදං ආයස්මා ඛදිරවනියො රෙවතො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ඛදිරවනියරෙවතත්ථෙරස්සාපදානං නවමං.
3-10. ආනන්දත්ථෙරඅපදානං
‘‘ආරාමද්වාරා ¶ නික්ඛම්ම, පදුමුත්තරො මහාමුනි;
වස්සෙන්තො අමතං වුට්ඨිං, නිබ්බාපෙසි මහාජනං.
‘‘සතසහස්සං තෙ ධීරා, ඡළභිඤ්ඤා මහිද්ධිකා;
පරිවාරෙන්ති සම්බුද්ධං, ඡායාව අනපායිනී [අනුපායිනී (ස්යා. ක.)].
‘‘හත්ථික්ඛන්ධගතො ආසිං, සෙතච්ඡත්තං වරුත්තමං;
සුචාරුරූපං දිස්වාන, විත්ති මෙ උදපජ්ජථ.
‘‘ඔරුය්හ ¶ හත්ථිඛන්ධම්හා, උපගච්ඡිං නරාසභං;
රතනාමයඡත්තං මෙ, බුද්ධසෙට්ඨස්ස ධාරයිං.
‘‘මම ¶ සඞ්කප්පමඤ්ඤාය, පදුමුත්තරො මහාඉසි;
තං කථං ඨපයිත්වාන, ඉමා ගාථා අභාසථ.
‘‘‘යො සො ඡත්තමධාරෙසි, සොණ්ණාලඞ්කාරභූසිතං;
තමහං කිත්තයිස්සාමි, සුණොථ මම භාසතො.
‘‘‘ඉතො ගන්ත්වා අයං පොසො, තුසිතං ආවසිස්සති;
අනුභොස්සති සම්පත්තිං, අච්ඡරාහි පුරක්ඛතො.
‘‘‘චතුත්තිංසතික්ඛත්තුඤ්ච, දෙවරජ්ජං කරිස්සති;
බලාධිපො අට්ඨසතං, වසුධං ආවසිස්සති.
‘‘‘අට්ඨපඤ්ඤාසක්ඛත්තුඤ්ච, චක්කවත්තී භවිස්සති;
පදෙසරජ්ජං විපුලං, මහියා කාරයිස්සති.
‘‘‘කප්පසතසහස්සම්හි ¶ , ඔක්කාකකුලසම්භවො;
ගොතමො නාම ගොත්තෙන, සත්ථා ලොකෙ භවිස්සති.
‘‘‘සක්යානං ¶ කුලකෙතුස්ස, ඤාතිබන්ධු භවිස්සති;
ආනන්දො නාම නාමෙන, උපට්ඨාකො මහෙසිනො.
‘‘‘ආතාපී නිපකො චාපි, බාහුසච්චෙ සුකොවිදො;
නිවාතවුත්ති අත්ථද්ධො, සබ්බපාඨී භවිස්සති.
‘‘‘පධානපහිතත්තො සො, උපසන්තො නිරූපධි;
සබ්බාසවෙ පරිඤ්ඤාය, නිබ්බායිස්සතිනාසවො.
‘‘‘සන්ති ආරඤ්ඤකා නාගා, කුඤ්ජරා සට්ඨිහායනා;
තිධාපභින්නා මාතඞ්ගා, ඊසාදන්තා උරූළ්හවා.
‘‘‘අනෙකසතසහස්සා, පණ්ඩිතාපි මහිද්ධිකා;
සබ්බෙ තෙ බුද්ධනාගස්ස, න හොන්තු පණිධිම්හි තෙ’ [න හොන්ති පරිවිම්භිතා (ස්යා.), න හොන්ති පණිධිම්හි තෙ (ක.)].
‘‘ආදියාමෙ නමස්සාමි, මජ්ඣිමෙ අථ පච්ඡිමෙ;
පසන්නචිත්තො සුමනො, බුද්ධසෙට්ඨං උපට්ඨහිං.
‘‘ආතාපී නිපකො චාපි, සම්පජානො පතිස්සතො;
සොතාපත්තිඵලං පත්තො, සෙඛභූමීසු කොවිදො.
‘‘සතසහස්සිතො ¶ කප්පෙ, යං කම්මමභිනීහරිං;
තාහං භූමිමනුප්පත්තො, ඨිතා සද්ධම්මමාචලා [ඨිතො සද්ධම්මමාචලො (සී.), ඨිතා සද්ධා මහප්ඵලා (ස්යා.)].
‘‘ස්වාගතං ¶ වත මෙ ආසි, බුද්ධසෙට්ඨස්ස සන්තිකෙ;
තිස්සො විජ්ජා අනුප්පත්තා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං.
‘‘පටිසම්භිදා ¶ චතස්සො, විමොක්ඛාපි ච අට්ඨිමෙ;
ඡළභිඤ්ඤා සච්ඡිකතා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං’’.
ඉත්ථං සුදං ආයස්මා ආනන්දො ථෙරො ඉමා ගාථායො අභාසිත්ථාති.
ආනන්දත්ථෙරස්සාපදානං දසමං.
තස්සුද්දානං –
බුද්ධො ¶ පච්චෙකබුද්ධො ච, සාරිපුත්තො ච කොලිතො;
කස්සපො අනුරුද්ධො ච, පුණ්ණත්ථෙරො උපාලි ච.
අඤ්ඤාසිකොණ්ඩඤ්ඤො පිණ්ඩොලො, රෙවතානන්දපණ්ඩිතො;
ඡසතානි ච පඤ්ඤාස, ගාථායො සබ්බපිණ්ඩිතා.
අපදානෙ බුද්ධවග්ගො පඨමො.